CHƯƠNG VIII. ĐỘI QUÂN BẤT QUY TẮC PHỐ BAKER

“Giờ chúng ta phải làm gì?” tôi hỏi. “Toby không còn đáng tin cậy hoàn toàn nữa rồi.”

“Nó chỉ hành động theo bản năng tự nhiên thôi,” Holmes trả lời, bế Toby khỏi cái thùng và dắt nó ra khỏi nhà kho gỗ. “Nếu anh tính đến lượng creasote được vận chuyển khắp London mỗi ngày, thì việc dấu vết của chúng ta bị lẫn vào đâu đó cũng chẳng có gì lạ. Chất này hiện được sử dụng rộng rãi, đặc biệt trong xử lý gỗ. Chú chó tội nghiệp này không có lỗi gì cả.”

“Tôi cho là chúng ta phải quay lại tìm dấu vết ban đầu thôi.”

“Đúng vậy. Và may mắn là chúng ta không cần phải đi xa. Rõ ràng điều khiến con chó bối rối ở góc Knight’s Place là do có hai luồng dấu vết đi ngược hướng nhau. Chúng ta đã chọn nhầm đường. Giờ chỉ còn cách đi theo dấu vết còn lại mà thôi.”

Việc này chẳng có gì khó khăn. Khi dắt Toby trở lại nơi nó đã nhầm lẫn, con chó chạy thành một vòng tròn lớn rồi bất ngờ lao đi theo hướng mới.

“Ta phải coi chừng kẻo nó lại dẫn ta đến cái thùng creosote mất,” tôi nhận xét.

“Tôi cũng đã nghĩ tới điều ấy. Nhưng anh hãy để ý mà xem – nó luôn chạy trên vỉa hè, trong khi cái thùng kia được kéo trên mặt đường. Không, giờ chúng ta đang đi đúng dấu vết rồi.”

Dấu vết men theo hướng ra bờ sông, xuyên qua khu Belmont Place rồi phố Prince’s. Đến cuối phố Broad, nó dẫn thẳng tới bờ nước, nơi có một bến tàu gỗ nhỏ. Toby đưa chúng tôi tới tận mép bến rồi đứng đó rên rỉ, mắt nhìn ra khoảng nước đen ngòm phía trước.

“Chúng ta không may rồi,” Holmes nói. “Họ đã lên thuyền ở đây.” Vài chiếc thuyền nhỏ và xuồng ba lá nằm rải rác trên mặt nước và dọc bến sông. Chúng tôi dẫn Toby đến từng con thuyền một, nhưng dù chú chó đánh hơi rất kỹ càng, vẫn không có bất cứ dấu hiệu gì.

Gần bến thuyền đơn sơ có một ngôi nhà gạch nhỏ, nơi cửa sổ tầng hai thò ra một tấm biển gỗ. Trên biển viết dòng chữ lớn “Mordecai Smith”, bên dưới ghi “Cho thuê thuyền theo giờ hoặc ngày”. Phía trên cửa ra vào còn có dòng chữ thông báo về một chiếc thuyền máy hơi nước – điều này được xác nhận bởi đống than cốc chất đầy trên bến. Sherlock Holmes từ tốn đảo mắt quan sát, nét mặt lộ rõ vẻ lo âu.

“Trông tệ thật,” anh nói. “Bọn này tinh ranh hơn tôi tưởng. Hình như chúng đã xóa sạch mọi manh mối rồi. E rằng mọi chuyện đã được tính toán kỹ từ trước.”

Khi anh tiến đến gần cửa nhà thì nó bật mở, một cậu nhóc tóc xoăn bồng bềnh chừng sáu tuổi phóng ra, theo sau là người phụ nữ hơi đẫy đà, gương mặt đỏ ửng, tay cầm miếng bọt biển to tướng.

“Vào tắm ngay cho mẹ, Jack!” bà ta quát. “Lại đây mau, đồ nghịch ngợm! Bố mày mà về thấy mày thế này, ổng sẽ cho cả nhà một trận nhớ đời đấy!”

“Cháu bé mới đáng yêu làm sao!” Holmes nói khéo léo. “Thằng bé hồng hào thông minh thật! Nào Jack, cháu muốn gì nào?”

Đứa bé ngẫm nghĩ một chút. “Cháu muốn một đồng shillin’,” nó nói.

“Chẳng có gì cháu muốn hơn sao?”

“Cháu muốn hai đồng shillin’ hơn,” cậu bé nhanh trí đáp lại sau một thoáng suy tính.

“Đây này! Bắt lấy! – Một đứa trẻ ngoan quá, bà Smith ạ!”

“Ôi trời đất ơi, thưa ông, quả thật là thế, lại còn táo bạo nữa. Nó gần như vượt quá khả năng quản lý của tôi, nhất là khi chồng tôi đi vắng suốt mấy ngày liền.”

“Ông ấy đi vắng ư?” Holmes thốt lên với giọng thất vọng. “Thật đáng tiếc, vì tôi muốn nói chuyện với ông Smith.”

“Ông ấy đi từ sáng hôm qua rồi, thưa ông, và thú thật là tôi bắt đầu thấy lo lắng cho ông ấy. Nhưng nếu là chuyện về thuyền bè, thưa ông, có lẽ tôi cũng có thể giúp được ít nhiều.”

“Tôi muốn thuê chiếc thuyền hơi nước của ông ấy.”

“Chúa ơi, thưa ông, chính ông ấy đã dùng cái thuyền hơi nước ấy mà đi mất rồi. Đó là điều khiến tôi hết sức băn khoăn; vì tôi biết rõ trong khoang thuyền chẳng còn đủ than để tới Woolwich rồi trở về. Giá ông ấy đi bằng sà lan thì tôi đã chẳng bận tâm; bởi đã bao lần ông ấy thuê sà lan đi tận Gravesend, nếu công việc đòi hỏi thì cứ ở lại đó. Nhưng một chiếc thuyền hơi nước mà không có than thì còn dùng vào việc gì được chứ?”

“Biết đâu ông ấy đã mua than ở bến nào đó dọc sông.”

“Cũng có thể, thưa ông, nhưng đó không phải thói quen của ông ấy. Tôi đã nghe ông ấy không biết bao lần phàn nàn về giá cả cắt cổ khi mua than lẻ. Vả lại, tôi chẳng ưa gì cái gã chân gỗ kia, với bộ mặt ghê tởm và giọng nói kỳ quặc. Không hiểu hắn cứ lởn vởn quanh đây để làm gì?”

“Một người đàn ông chân gỗ ư?” Holmes thốt lên với vẻ ngạc nhiên nhẹ nhàng.

“Vâng, thưa ngài, một gã da ngăm đen, mặt mũi như khỉ, đã nhiều lần đến tìm chồng tôi. Chính hắn đã đánh thức ông ấy dậy đêm qua, và điều đáng nói là chồng tôi biết trước hắn sẽ đến, bởi ông ấy đã cho chuẩn bị sẵn thuyền máy hơi nước. Tôi thú thật với ngài, tôi cảm thấy vô cùng bất an về chuyện này.”

“Nhưng bà Smith thân mến,” Holmes nói, hơi nhún vai, “bà đang tự làm mình sợ hãi vì những điều vô căn cứ. Làm sao bà có thể khẳng định chắc chắn đó là gã chân gỗ đến vào ban đêm? Tôi thực sự không hiểu tại sao bà lại quả quyết đến thế.”

“Giọng hắn, thưa ông. Tôi nhận ra giọng hắn ngay, khàn khàn và trầm đục. Hắn gõ cửa sổ – chắc vào khoảng ba giờ sáng. ‘Dậy đi, anh bạn,’ hắn nói, ‘đến giờ đổi ca rồi.’ Chồng tôi gọi Jim dậy – thằng con lớn nhà tôi – rồi họ bỏ đi ngay, chẳng thèm nói với tôi lấy một lời. Tôi còn nghe rõ cả tiếng cái chân gỗ của hắn lọc cọc trên mặt đường đá.”

“Vậy gã đàn ông chân gỗ đó đi một mình sao?”

“Tôi không dám chắc, thưa ông. Tôi chẳng nghe thấy ai khác cả.”

“Tôi xin lỗi đã làm phiền, bà Smith. Tôi đang muốn thuê một chiếc thuyền máy chạy hơi nước, và nghe nói chiếc – Để tôi xem nào, tên nó là gì nhỉ?”

“Chiếc _Aurora_, thưa ông.”

“À! Chẳng phải đó là con tàu hơi nước cũ kỹ màu xanh lá với sọc vàng, thân rộng bè chứ?”

“Không, không phải đâu ạ. Đó là một chiếc tàu nhỏ nhưng cực kỳ gọn gàng trên sông này. Nó mới được sơn lại, toàn thân đen với hai đường sọc đỏ.”

“Cảm ơn bà. Tôi mong bà sẽ sớm nhận được tin từ ông Smith. Tôi sẽ đi dọc sông; nếu tình cờ trông thấy chiếc _Aurora_, tôi sẽ nhắn ông ấy biết bà đang rất lo lắng. Ống khói màu đen, bà vừa nói thế phải không?”

“Không, thưa ông. Màu đen nhưng có một vạch trắng.”

“À, đúng rồi. Hai bên mạn tàu màu đen. Chúc bà Smith một buổi sáng tốt lành.—Watson này, có người chèo thuyền đang đợi với chiếc xuồng nhỏ kia kìa. Chúng ta sẽ thuê nó để sang sông.”

“Điều quan trọng nhất khi làm việc với những kẻ như thế,” Holmes nói trong khi chúng tôi ngồi trên khoang thuyền, “là đừng bao giờ để họ nhận ra thông tin của họ có chút giá trị nào với anh. Một khi anh tỏ ra coi trọng, họ sẽ khép miệng chặt như con trai. Nhưng nếu anh giả vờ thờ ơ lắng nghe, anh lại có thể thu được đúng điều mình cần.”

“Phương hướng điều tra giờ đã khá rõ rồi,” tôi nhận xét.

“Vậy theo anh định xử lý thế nào?”

“Tôi sẽ thuê một chiếc thuyền chạy hơi nước rồi xuôi dòng truy tìm con tàu Aurora.”

“Bạn hiền ơi, đó sẽ là nhiệm vụ bất khả thi đấy. Con tàu ấy có thể đã cập bến bất kỳ bến tàu nào dọc đôi bờ sông từ đây tới Greenwich. Phía dưới cầu còn có cả mạng lưới bến thuyền chằng chịt trải dài hàng dặm. Tự mình anh đi kiểm tra hết thì phải mất hàng tuần lễ.”

“Vậy thì nhờ cảnh sát vậy.”

“Không. Tôi có lẽ sẽ gọi Athelney Jones vào phút chót. Ông ta không phải kẻ tồi, và tôi chẳng muốn làm gì tổn hại đến nghề nghiệp của ông ta. Nhưng tôi lại thích tự mình xử lý vụ này, khi chúng ta đã đi được xa đến thế rồi.”

“Thế chúng ta có thể đăng báo, hỏi tin tức từ các quản lý bến tàu chứ?”

“Càng tệ hơn! Bọn chúng sẽ biết chúng ta đang ráo riết truy lùng, và thế là chúng sẽ chuồn khỏi xứ này. Hiện giờ, chúng vẫn có thể bỏ trốn, nhưng chừng nào chúng còn tưởng mình hoàn toàn yên ổn thì chúng sẽ chẳng vội vàng gì. Lòng nhiệt tình của Jones sẽ có ích cho chúng ta ở điểm đó, vì quan điểm của ông ta về vụ án chắc chắn sẽ xuất hiện trên báo hàng ngày, và lũ tội phạm sẽ tưởng mọi người đang đi sai hướng.”

“Vậy giờ chúng ta phải làm gì đây?” tôi hỏi, khi thuyền của chúng tôi cập bến gần Nhà tù Millbank.

“Bắt một chiếc xe ngựa, trở về nhà, dùng bữa sáng, rồi chợp mắt một lát. Rất có thể tối nay chúng ta lại phải lê bước nữa. Dừng lại ở bưu điện nhé, bác tài! Chúng ta cần giữ Toby lại, biết đâu chú chó ấy vẫn còn hữu dụng với chúng ta.”

Chúng tôi dừng chân tại bưu điện phố Great Peter, và Holmes gửi đi bức điện tín của mình. “Anh đoán xem tôi vừa gửi điện cho ai?” anh hỏi, khi xe chúng tôi lại tiếp tục lăn bánh.

“Tôi thực sự không biết.”

“Anh còn nhớ nhóm thám tử phố Baker mà tôi từng thuê trong vụ án Jefferson Hope chứ?”

“À, có chứ,” tôi đáp, bật cười.

“Đây chính là vụ án mà bọn chúng có thể phát huy tác dụng rất lớn. Nếu chúng thất bại, tôi vẫn còn những phương án khác; nhưng tôi muốn thử sức chúng trước. Bức điện ấy gửi cho tên đội trưởng nhỏ bé nhếch nhác của tôi, Wiggins, và tôi đoán hắn cùng đám ‘thuộc hạ’ sẽ có mặt trước khi chúng ta kịp dùng xong bữa sáng.”

Lúc này đồng hồ đã điểm khoảng tám, chín giờ, và tôi cảm nhận rõ sự mệt mỏi sau một đêm dài đầy biến động. Cơ thể tôi rã rời, đầu óc mụ mị, toàn thân kiệt sức. Không như người bạn đồng hành, tôi không có được nhiệt huyết nghề nghiệp ấy, cũng chẳng thể xem vụ việc này như một bài toán lý thuyết thuần túy.

Về cái chết của Bartholomew Sholto, tôi chưa từng nghe điều gì tốt đẹp về hắn, nên cũng chẳng dấy lên lòng căm thù sâu sắc với kẻ sát nhân. Nhưng chuyện kho báu lại khác. Kho báu ấy, hoặc một phần của nó, đáng lẽ phải thuộc về cô Morstan. Chỉ cần còn chút hy vọng tìm lại được nó, tôi sẵn sàng dốc hết sức lực. Phải thừa nhận rằng nếu tìm được kho báu, có lẽ cô ấy sẽ mãi mãi xa cách tôi. Nhưng sẽ thật nhỏ nhen và ích kỷ nếu để tình cảm bị chi phối bởi suy nghĩ ấy. Nếu Holmes có thể dốc lòng truy tìm hung thủ, thì tôi còn có lý do mạnh mẽ gấp mười lần để theo đuổi kho báu này.

Một bồn tắm ở phố Baker cùng bộ quần áo mới đã khiến tôi khoan khoái lạ thường. Khi bước xuống phòng khách, tôi thấy bữa sáng đã dọn sẵn và Holmes đang lặng lẽ rót cà phê.

“Xem này,” anh vừa nói vừa cười, chỉ tay về phía tờ báo mở rộng, “thanh tra Jones nhiệt tình cùng lũ phóng viên đã xử lý xong xuôi mọi chuyện rồi. Nhưng anh chắc đã mệt nhoài với vụ này rồi. Tốt hơn hết là dùng chút trứng và giăm bông trước đi.”

Tôi đón lấy tờ báo từ tay anh, mắt dán vào dòng tít lớn“VỤ ÁN BÍ ẨN Ở UPPER NORWOOD.”, tờ Standard đưa tin:

“Tuyệt diệu làm sao!” Holmes cười toe toét, nhấp ngụm cà phê. “Anh cảm thấy thế nào về chuyện này?”

“Tôi nghĩ suýt nữa chúng ta đã bị bắt vì tội đó rồi.”

“Tôi cũng vậy. Không dám chắc chúng ta đã an toàn đâu, nếu ông ta lại bùng lên cơn nhiệt huyết như thế nữa.”

Ngay lúc ấy, tiếng chuông cửa vang lên chói tai, và tôi nghe rõ tiếng bà Hudson, bà chủ nhà của chúng tôi, đang kêu la ầm ĩ đầy bất bình và hoảng loạn.

“Lạy Chúa, Holmes,” tôi nói, bật đứng dậy một nửa, “Tôi tin họ thực sự đang truy đuổi chúng ta rồi.”

“Không, chưa đến mức tồi tệ thế đâu. Đó chỉ là lực lượng không chính quy – đội quân bất quy tắc phố Baker thôi.”

Khi anh vừa dứt lời, tiếng chân trần lộp cộp vội vã vang lên trên bậc thang, cùng với tiếng nói cười ồn ào, rồi một lũ trẻ đường phố lem luốc, áo quần tả tơi ùa vào. Mặc dù xô bồ hỗn độn, chúng vẫn giữ một trật tự nào đó, bởi chúng lập tức xếp thành hàng ngay ngắn, hướng ánh mắt đầy háo hức về phía chúng tôi. Một cậu bé trong bọn, cao lớn hơn hẳn những đứa còn lại, bước ra trước với vẻ tự đắc lười nhác, trông thật nực cười trên khuôn mặt nhếch nhác của một đứa trẻ đường phố.

“Đã nhận được tin nhắn của ngài,” nó nói, “và dẫn bọn cháu đến ngay đây. Ba đồng shilling và một đồng tanner tiền vé tàu ạ.”

“Đây này,” Holmes nói, giơ ra một ít tiền xu. “Từ giờ trở đi chúng có thể báo cáo với cháu, Wiggins, rồi cháu báo lại cho tôi. Tôi không thể để ngôi nhà bị xâm nhập như thế này mãi được. Nhưng trước hết, tất cả các cháu phải nghe kỹ chỉ dẫn. Tôi cần tìm một chiếc thuyền máy hơi nước tên là Aurora, chủ nhân là Mordecai Smith, thân thuyền màu đen có hai vạch đỏ, ống khói đen với một sọc trắng. Hiện nó đang ở đâu đó trên sông. Tôi muốn một em đứng canh ở bến thuyền của Mordecai Smith đối diện Millbank để báo ngay nếu thuyền trở về. Các cháu phải chia nhau đi dọc hai bờ sông mà lục soát cho kỹ. Hễ có tin tức gì là phải báo cho tôi ngay. Đã rõ hết chưa?”

“Dạ, thưa ông chủ,” Wiggins đáp.

“Lương như cũ, thêm một đồng guinea cho đứa nào tìm được con thuyền. Đây là tiền ứng trước một ngày. Giờ thì đi đi!” Anh đưa cho mỗi đứa một đồng shilling, và lũ trẻ ồn ào ùa xuống cầu thang, chỉ lát sau tôi đã thấy chúng túa ra ngoài đường.

“Nếu chiếc thuyền máy hơi nước còn nổi trên sông, chúng sẽ tìm thấy nó,” Holmes nói, vừa đứng dậy khỏi bàn vừa châm thuốc vào tẩu. “Bọn trẻ có thể đi khắp nơi, nhìn ngắm mọi thứ, nghe ngóng mọi người. Tôi hy vọng sẽ nhận được tin chúng đã phát hiện ra nó trước tối nay. Còn bây giờ, chúng ta chẳng thể làm gì ngoài việc chờ đợi kết quả. Chúng ta không thể tiếp tục lần theo dấu vết đứt đoạn cho đến khi tìm thấy chiếc _Aurora_ hoặc ông Mordecai Smith.”

“Tôi cá là Toby có thể xơi mấy mẩu vụn này. Anh định đi ngủ chưa, Holmes?”

“Không, tôi chẳng thấy mệt mỏi gì. Thể chất tôi kỳ dị lắm. Chưa bao giờ tôi nhớ mình cảm thấy kiệt sức vì lao động, trong khi sự nhàn rỗi lại khiến tôi rã rời hoàn toàn. Tôi sẽ hút tẩu thuốc và ngẫm nghĩ về vụ án kỳ quặc mà vị khách nữ xinh đẹp của chúng ta đã dẫn dắt ta vào. Nếu từng có một nhiệm vụ nào tưởng chừng đơn giản, thì vụ này đáng lẽ phải dễ dàng như thế. Những kẻ chân gỗ không phải là hiếm, nhưng gã đàn ông kia, tôi tin chắc, hẳn phải là độc nhất vô nhị.”

“Lại nhắc đến gã đó nữa rồi!”

“Tôi không muốn biến hắn thành điều bí ẩn – ít nhất là với anh. Nhưng chắc anh đã có nhận định riêng rồi. Nào, hãy phân tích các bằng chứng. Dấu chân bé xíu, ngón chân chưa từng bị giày bó buộc, bàn chân trần, cây chùy gỗ đầu đá, sự nhanh nhẹn phi thường, những mũi tên độc tí hon. Anh nghĩ gì về những điều này?”

“Một tên man rợ!” tôi buột miệng. “Có lẽ là một trong những tên Ấn Độ từng đồng lõa với Jonathan Small.”

“Khó mà như vậy,” Holmes đáp. “Khi mới phát hiện dấu vết của những vũ khí kỳ lạ, tôi cũng có xu hướng nghĩ thế; nhưng đặc điểm khác thường của dấu chân buộc tôi phải xem xét lại. Dân bản địa Ấn Độ dù có thấp bé nhưng không ai để lại dấu chân như vậy. Người Hindu thuần chủng có bàn chân dài và thon. Tín đồ Hồi giáo đi dép thường có ngón cái tách biệt rõ do dây dép luồn qua đó. Những mũi tên độc này cũng chỉ có thể được bắn ra bằng một cách duy nhất – từ ống thổi. Vậy ta phải tìm kẻ man rợ này ở đâu?”

“Nam Mỹ,” tôi liều đoán.

Anh với tay lấy xuống một cuốn sách dày cộp từ giá sách. “Đây là tập đầu tiên của bộ địa danh đang được xuất bản, có thể coi là tư liệu mới nhất. Xem nào, chúng ta có gì ở đây? ‘Quần đảo Andaman, nằm cách Sumatra 340 dặm về phía bắc trong Vịnh Bengal.’ Hừm! Hừm! Còn gì nữa? Khí hậu ẩm ướt, rạn san hô, cá mập, cảng Blair, trại giam, đảo Rutland, cây bông – À, đây rồi. ‘Thổ dân Andaman có lẽ là chủng tộc nhỏ bé nhất hành tinh, dù một số nhà nhân chủng học ưa chuộng người Bushmen châu Phi, thổ dân Digger châu Mỹ hay người Terra del Fuegians hơn. Chiều cao trung bình chưa đầy bốn feet, nhiều người trưởng thành còn thấp hơn nữa. Họ hung dữ, khó gần và bướng bỉnh, nhưng một khi đã chiếm được lòng tin thì có thể kết bạn thân thiết.’ Ghi nhớ điều đó, Watson. Giờ nghe tiếp. ‘Bẩm sinh họ có ngoại hình gớm ghiếc: đầu to dị dạng, mắt nhỏ ti hí, vẻ mặt hung dữ méo mó. Nhưng bàn tay bàn chân lại nhỏ nhắn đến ngạc nhiên. Tính khí ngang ngạnh và hung tợn đến mức chính quyền Anh đã thất bại trong mọi nỗ lực thu phục. Họ là nỗi ám ảnh của các thủy thủ gặp nạn, thường dùng chùy đá đập chết nạn nhân hoặc bắn tên độc. Những vụ thảm sát thường kết thúc bằng tiệc ăn thịt người.’ Một chủng tộc đáng yêu làm sao, Watson! Nếu vụ việc để yên cho gã này tự xử, hậu quả có thể còn kinh khủng hơn nữa. Tôi dám chắc giờ này Jonathan Small hẳn phải hối hận vì đã thuê hắn.”

“Nhưng sao hắn lại có một người bạn đồng hành kỳ dị đến thế?”

“À, chuyện đó thì tôi chưa thể giải thích được. Dù vậy, khi đã xác định Small xuất thân từ quần đảo Andaman, thì việc hắn đi cùng một thổ dân đảo cũng chẳng có gì khó hiểu. Mọi chuyện rồi sẽ sáng tỏ thôi. Này Watson, anh trông mệt lả rồi. Hãy nằm xuống ghế sofa kia đi, để tôi giúp anh chợp mắt một chút.”

Anh với tay lấy cây vĩ cầm từ góc phòng, và trong khi tôi thả lỏng người, những âm điệu trầm bổng, mộng mị bắt đầu vang lên dưới ngón tay anh – chắc hẳn là bản nhạc tự sáng tác, bởi anh có khả năng ứng tấu phi thường. Tôi mơ màng nhớ lại dáng người cao gầy của anh, gương mặt đăm chiêu cùng nhịp lên xuống của cây vĩ. Rồi dường như tôi chìm đắm trong biển âm thanh êm ái, thả trôi đến khi lạc vào miền mộng du, nơi gương mặt hiền hậu của Mary Morstan đang mỉm cười nhìn tôi.

*