Hoàng Tử Hạnh Phúc

TRÊN đỉnh cột cao ngất giữa thành phố, tượng Hoàng Tử Hạnh Phúc sừng sững. Toàn thân ngài dát những lá vàng mỏng tang, đôi mắt là hai viên ngọc bích lấp lánh, còn trên chuôi kiếm đỏ rực một viên hồng ngọc lớn.

Ai nấy đều trầm trồ. “Đẹp như cột chỉ gió vậy,” một vị ủy viên hội đồng thành phố bình phẩm – ông này luôn muốn tỏ ra mình có gu nghệ thuật. “Chỉ có điều chẳng thực tế bằng,” ông vội thêm vào, sợ người khác nghĩ mình viển vông.

“Sao con không học theo Hoàng Tử Hạnh Phúc?” Người mẹ đang dạy con trai khóc đòi mặt trăng hỏi. “Hoàng Tử chẳng bao giờ khóc đòi thứ gì.”

“May quá, trên đời vẫn có kẻ hạnh phúc,” gã đàn ông thất vọng lẩm bẩm khi ngắm bức tượng.

“Ngài giống thiên thần quá,” lũ trẻ mồ côi trong áo choàng đỏ và tạp dề trắng tinh vừa bước ra từ nhà thờ thì thào.

“Biết gì mà nói?” Thầy giáo dạy toán cau mày. “Các trò đã thấy thiên thần bao giờ đâu?”

“Thưa thầy, chúng con thấy trong mơ ạ!” Bọn trẻ đồng thanh. Vị thầy khó tính nhíu mày, ông chẳng ưa gì chuyện trẻ con mơ mộng.

Một đêm nọ, có chú Én con bay qua thành phố. Bạn bè nó đã di cư đến Ai Cập từ sáu tuần trước, nhưng nó ở lại vì đem lòng yêu cây Sậy xinh đẹp. Gặp nàng vào đầu xuân khi đang đuổi bướm vàng, Én mê mẩn vòng eo thon thả của Sậy nên đậu lại tán tỉnh.

“Anh yêu em nhé?” Én vốn thẳng thắn. Sậy cúi mình đáp lễ. Thế là chú chim vỗ cánh lượn vòng quanh, khẽ chạm mặt nước tạo sóng lăn tăn. Suốt mùa hè, Én say đắm như thế.

“Trò cười thật!” Đàn Én ríu rít. “Nàng chẳng có của cải, lại đông họ hàng quá!” Quả thực, sông ngập những cây sậy. Mùa thu đến, cả đàn bay đi hết.

Ở lại một mình, Én chán người tình. “Nàng chẳng biết trò chuyện,” nó bụm miệng, “lại còn hay đỏng đảnh, suốt ngày đùa giỡn với gió.” Mỗi khi gió thổi, Sậy lại nghiêng mình duyên dáng. “Nàng chỉ giỏi quanh quẩn trong nhà,” Én tiếp, “nhưng anh thích ngao du, nên vợ anh cũng phải thích đi mới được.”

“Em đi với anh nhé?” Én hỏi lần cuối. Sậy lắc đầu, nàng không rời bến cũ.

“Em đùa anh quá!” Én giận dữ. “Anh đến Kim Tự Tháp đây! Tạm biệt!” Nó vút bay.

Suốt ngày Én bay, đêm đến thì tới thành phố. “Nghỉ chỗ nào đây?” Nó tự nhủ. “Hy vọng nơi này có chỗ tử tế.”

Bỗng Én thấy bức tượng trên cột cao.

“Ở đây được đấy!” Nó reo. “Vị trí đẹp, lại thoáng mát.” Thế là Én đậu giữa hai chân Hoàng Tử.

“Phòng ngủ bằng vàng này,” Én thích thú thì thầm khi nhìn quanh, chuẩn bị chợp mắt. Vừa rúc đầu vào cánh, một giọt nước rơi trúng mình. “Lạ thật!” Nó kêu lên. “Trời quang mây tạnh, sao lại mưa? Thời tiết Bắc Âu kinh khủng thật. Sậy thích mưa, nhưng chỉ vì ích kỷ thôi.”

Lại một giọt nữa rơi.

“Tượng mà chẳng che nổi mưa thì để làm gì?” Én bực mình. “Phải tìm ống khói nào đó thôi.” Nó định bay đi.

Nhưng trước khi cất cánh, giọt thứ ba rơi xuống. Ngước nhìn, Én giật mình – Trời ơi, cái gì thế này?

Đôi mắt Hoàng Tử lấp lánh nước. Những giọt lệ chảy dài trên gò má vàng. Dưới ánh trăng, gương mặt ngài đẹp đến nỗi Én thấy lòng xót xa.

“Ngài là ai?” Én hỏi.

“Ta là Hoàng Tử Hạnh Phúc.”

“Sao ngài lại khóc? Làm ướt cả người cháu rồi.”

“Khi còn sống, ta chẳng biết nước mắt là gì,” bức tượng đáp. “Ta sống trong cung điện Vô Ưu, nơi không cho nỗi buồn lọt vào. Ban ngày vui đùa cùng bạn trong vườn, tối đến dẫn đầu vũ hội. Vườn ta có tường cao bao bọc, ta chẳng thèm hỏi bên ngoài ra sao – quanh ta toàn điều tươi đẹp. Triều thần gọi ta Hoàng Tử Hạnh Phúc, và quả thật ta hạnh phúc, nếu vui sướng đồng nghĩa với hạnh phúc. Ta sống như thế, và chết như thế. Giờ đây, họ dựng ta lên đây cao ngất để ta thấy hết những điều xấu xí, khổ đau của thành phố. Dù trái tim ta bằng chì, ta vẫn không ngừng khóc.”

“Ủa, ngài không phải vàng nguyên khối sao?” Én thầm nghĩ, nhưng lịch sự không nói ra.

“Đằng kia,” Hoàng Tử tiếp tục bằng giọng trầm bổng, “có một căn nhà tồi tàn. Cửa sổ mở, ta thấy người phụ nữ ngồi bên bàn. Mặt gầy gò, đôi tay thô ráp đỏ ửng vì kim châm – nàng là thợ may. Nàng đang thêu hoa trên váy lụa cho cô hầu xinh đẹp nhất của Nữ hoàng mặc trong vũ hội. Góc phòng, đứa con trai nhỏ đang ốm, sốt cao đòi cam. Mẹ nó chỉ có nước lã cho uống, nên cậu bé khóc. Én ơi, hãy mang viên hồng ngọc trên chuôi kiếm của ta cho nàng. Chân ta gắn chặt vào bệ, không thể đi được.”

“Bạn bè đang đợi cháu ở Ai Cập,” Én đáp. “Họ bay dọc sông Nile, trò chuyện cùng những đóa sen lớn. Rồi họ sẽ ngủ trong lăng mộ đức vua. Nhà vua nằm trong quan tài sơn son, quấn vải vàng, ướp hương liệu. Cổ ngài đeo chuỗi ngọc bích, tay khô như lá héo.”

“Én ơi,” Hoàng Tử năn nỉ, “hãy ở lại cùng ta một đêm, làm sứ giả giúp ta nhé? Cậu bé khát quá, người mẹ buồn quá.”

“Cháu chẳng ưa trẻ con,” Én càu nhàu. “Hè rồi, có hai cậu nhóc con ông thợ xay suốt ngày ném đá cháu. Dĩ nhiên chúng chẳng trúng, nhà Én chúng cháu bay giỏi lắm, nhưng vẫn là xấc xược.”

Nhưng thấy Hoàng Tử buồn, Én mềm lòng. “Ở đây lạnh thật,” nó nói, “nhưng cháu sẽ ở lại một đêm, giúp ngài.”

“Cảm ơn Én nhỏ,” Hoàng Tử mỉm cười.

Thế là Én gắp viên hồng ngọc trên chuôi kiếm, bay qua những mái nhà.

Nó bay ngang tháp nhà thờ với tượng thiên thần đá trắng. Bay qua cung điện nghe tiếng nhạc khiêu vũ. Cô gái xinh đẹp cùng người yêu ra ban công. “Sao sao đêm tuyệt vời thế,” chàng thì thầm, “và tình yêu còn tuyệt vời hơn!”

“Em mong chiếc váy kịp làm cho vũ hội,” nàng đáp. “Em đặt thêu hoa, nhưng mấy cô thợ lười lắm.”

Én bay qua sông, thấy đèn lồng trên cột buồm. Bay qua khu Do Thái, thấy các cụ già mặc cả cân tiền bằng cân đồng. Cuối cùng, nó tới căn nhà tồi tàn. Cậu bé vật vã trên giường, người mẹ mệt lả đã ngủ thiếp đi. Én khẽ đặt hồng ngọc cạnh chiếc đê kim, rồi vỗ cánh quạt mát trán cậu bé. “Dễ chịu quá,” cậu bé thều thào, “chắc con đỡ rồi,” rồi thiếp đi trong giấc ngủ ngon.

Én bay về kể lại cho Hoàng Tử. “Lạ thật,” nó nói, “giờ cháu thấy ấm áp dù trời vẫn lạnh.”

“Vì con vừa làm việc tốt,” Hoàng Tử đáp. Én suy nghĩ – vốn cứ nghĩ là nó buồn ngủ – rồi thiếp đi.

Bình minh lên, Én ra sông tắm. “Hiện tượng lạ!” Giáo sư điểu học đi qua cầu thốt lên. “Én mùa đông!” Ông viết bài dài gửi báo. Ai nấy đều trích dẫn bài ấy, dù chẳng hiểu mấy từ khó trong đó.

“Tối nay mình đi Ai Cập,” Én hớn hở. Nó thăm mọi danh lam thắng cảnh, đậu lâu trên nóc nhà thờ. Đi đến đâu cũng nghe lũ Sẻ ríu rít: “Vị khách quý hiếm quá!” Én thấy vui lắm.

Trăng lên, Én bay về chào Hoàng Tử. “Ngài cần gửi gì sang Ai Cập không? Cháu sắp đi rồi.”

“Én ơi,” Hoàng Tử nói, “hãy ở lại cùng ta thêm một đêm nữa nhé?”

“Bạn bè đang đợi cháu,” Én đáp. “Mai họ sẽ bay đến Thác Thứ Hai. Hà mã nằm trong đám sậy, thần Memnon ngự trên ngai đá granit. Đêm đêm ngài ngắm sao, khi sao mai mọc thì cất tiếng reo rồi lặng im. Giữa trưa, sư tử vàng xuống sông uống nước. Mắt chúng xanh như ngọc lục bảo, tiếng gầm át cả thác đổ.”

“Én ơi,” Hoàng Tử nói, “đằng kia có chàng trai trọ trong gác xép. Anh ta cúi trên bàn viết, cạnh đó là ly nước với bông hoa tím héo. Tóc nâu xoăn, môi đỏ như lựu, đôi mắt mơ màng. Anh đang viết kịch cho nhà hát, nhưng lạnh quá không viết nổi. Lò không củi, đói đến chóng mặt.”

“Cháu sẽ ở lại thêm một đêm,” Én tốt bụng nói. “Cháu mang cho anh ta hồng ngọc nữa nhé?”

“Ta chẳng còn hồng ngọc,” Hoàng Tử buồn bã. “Chỉ còn đôi mắt này – làm từ ngọc bích quý nghìn năm từ Ấn Độ. Hãy lấy một viên mang cho chàng trai. Anh ta sẽ bán để mua củi, thức ăn, hoàn thành vở kịch.”

“Hoàng Tử ơi,” Én khóc nức nở, “cháu không thể làm thế!”

“Én nhỏ, hãy làm theo lời ta.”

Én bứt viên ngọc mắt Hoàng Tử, bay đến gác xép. Có lỗ hổng trên mái, nó chui vào dễ dàng. Chàng trai úp mặt trong tay, không nghe tiếng cánh chim. Ngẩng lên, anh kinh ngạc thấy viên ngọc trên đám hoa héo.

“Cuối cùng cũng có người thưởng thức mình!” Anh reo lên. “Đây chắc từ người hâm mộ lớn. Giờ mình có thể hoàn thành vở kịch rồi!” Mặt anh rạng rỡ hạnh phúc.

Hôm sau, Én ra bến cảng. Nó đậu trên cột buồm, xem thủy thủ kéo rương hàng. “Dô ta nào!” Họ hò hét. “Mình sắp đến Ai Cập!” Én kêu, nhưng chẳng ai để ý. Trăng lên, nó bay về với Hoàng Tử.

“Cháu đến chào ngài,” Én nói.

“Én ơi,” Hoàng Tử lại nài nỉ, “ở lại cùng ta thêm một đêm nữa nhé?”

“Đông đến rồi,” Én đáp. “Tuyết lạnh sắp về. Ở Ai Cập, nắng ấm trên những tàu cọ, cá sấu lim dim trong bùn. Bạn cháu đang làm tổ ở đền Baalbec, bồ câu trắng hồng ríu rít ngắm nhìn. Cháu phải rời ngài thôi, nhưng sẽ không bao giờ quên ngài. Mùa xuân tới, cháu sẽ mang về hai viên ngọc đẹp hơn thế này. Hồng ngọc đỏ hơn hoa hồng, ngọc bích xanh hơn biển cả.”

“Dưới quảng trường,” Hoàng Tử nói, “có bé gái bán diêm. Nó làm rơi diêm xuống cống, hỏng hết. Cha nó sẽ đánh nếu không mang tiền về, nên nó khóc. Chân không giày, đầu trần. Hãy lấy viên ngọc mắt còn lại của ta cho nó.”

“Cháu sẽ ở lại thêm đêm nữa,” Én nói, “nhưng không thể lấy mắt ngài được. Ngài sẽ mù hẳn.”

“Én nhỏ, hãy làm theo lời ta.”

Én bứt nốt viên ngọc, lao xuống phố. Nó lướt qua cô bé bán diêm, khẽ đặt ngọc vào tay nàng. “Ồ, cục thủy tinh đẹp quá!” Cô bé reo, cười vui chạy về nhà.

Én trở về với Hoàng Tử. “Giờ ngài không còn nhìn thấy nữa,” nó nói, “nên cháu sẽ ở bên ngài mãi mãi.”

“Không, Én ơi,” Hoàng Tử khẽ bảo, “con phải đến Ai Cập.”

“Cháu sẽ ở cùng ngài,” Én quyết, rồi ngủ dưới chân tượng.

Suốt ngày hôm sau, Én đậu trên vai Hoàng Tử, kể chuyện những miền đất lạ. Nó kể về chim quắm đỏ đứng thành hàng bên sông Nile bắt cá vàng; về nhân sư già như thế giới, sống trong sa mạc, biết mọi điều; về thương nhân đi bên lạc đà, tay lần chuỗi ngọc hổ phách; về vua Núi Mặt Trăng da đen như gỗ mun, thờ tinh thể khổng lồ; về rắn xanh ngủ trên cây cọ, hai mươi tu sĩ cho ăn bánh mật; về tộc người lùn chèo thuyền lá qua hồ, luôn giao chiến với bướm.

“Én bé nhỏ,” Hoàng Tử nói, “con kể bao điều kỳ diệu, nhưng không gì kỳ diệu bằng nỗi khổ của con người. Không bí ẩn nào lớn hơn Đau Khổ. Hãy bay khắp thành phố, kể ta nghe những gì con thấy.”

Én bay qua phố giàu nơi người vui chơi trong biệt thự, qua cổng thành nơi kẻ ăn xin co ro. Nó lao vào ngõ tối, thấy những gương mặt trẻ thơ xanh xao thẫn thờ nhìn phố. Dưới chân cầu, hai đứa bé ôm nhau cho ấm. “Đói quá!” Chúng rên rỉ. “Cấm nằm đây!” Người canh quát, thế là chúng lê bước trong mưa.

Én trở về thuật lại mọi chuyện.

“Ta phủ đầy vàng lá,” Hoàng Tử bảo, “hãy gỡ từng chiếc đem cho người nghèo. Ai cũng nghĩ vàng mang lại hạnh phúc.”

Én gỡ từng lá vàng, Hoàng Tử dần xỉn màu. Từng lá vàng trao tay người nghèo, trẻ con hồng hào chạy nhảy ngoài phố. “Chúng tôi có bánh ăn rồi!” Chúng reo vui.

Rồi tuyết rơi, sau tuyết là băng giá. Phố phường lấp lánh như bạc, trụ băng như dao pha lê đong đưa mái hiên. Ai nấy khoác áo lông, trẻ con đội mũ đỏ trượt băng.

Én con run rẩy, nhưng không rời Hoàng Tử. Nó nhặt vụn bánh trước cửa tiệm, vỗ cánh cho đỡ lạnh.

Nhưng rồi Én biết mình sắp chết. Nó cố gắng bay lên vai Hoàng Tử lần cuối. “Chào ngài,” nó thều thào, “cho cháu hôn tay ngài nhé?”

“Cuối cùng con cũng đến Ai Cập,” Hoàng Tử mỉm cười. “Con ở lại quá lâu rồi. Nhưng hãy hôn ta trên môi, vì ta yêu con.”

“Cháu không đến Ai Cập đâu,” Én thì thầm. “Cháu đi đến Nhà Chết. Chết là anh em của Giấc Ngủ, phải không ạ?”

Nó hôn lên môi Hoàng Tử, rồi rơi xuống chân tượng, tắt thở.

Ngay lúc ấy, tiếng nứt vang lên trong bức tượng, như có gì vỡ ra. Đó là trái tim chì đã tách đôi. Trời lạnh kinh khủng.

Sáng hôm sau, thị trưởng cùng hội đồng thành phố đi dạo. Ông ta ngước nhìn tượng: “Trời, Hoàng Tử Hạnh Phúc bệ rạc quá!”

“Bệ rạc thật!” Các ủy viên nhao nhao – họ luôn đồng thanh với thị trưởng.

“Hồng ngọc rơi khỏi kiếm, mắt biến mất, chẳng còn vẻ vàng óng,” thị trưởng tuyên bố. “Chẳng khác gì kẻ ăn mày!”

“Chẳng khác gì ăn mày,” đám ủy viên nhắc lại.

“Lại còn con chim chết dưới chân!” Thị trưởng tiếp. “Phải ra lệnh cấm chim chết ở đây mới được.” Thư ký ghi chép cẩn thận.

Thế là họ kéo đổ tượng Hoàng Tử. “Đã mất vẻ đẹp thì vô dụng,” giáo sư nghệ thuật phán.

Họ nấu chảy bức tượng trong lò. Thị trưởng họp bàn xử lý đống kim loại. “Tất nhiên phải đúc tượng mới,” ông tuyên bố. “Và đó là tượng ta.”

“Tượng ta chứ,” mỗi ủy viên đều nói thế. Họ cãi nhau ỏm tỏi. Lần cuối tôi nghe tin, họ vẫn còn tranh cãi.

“Lạ thật,” giám sát xưởng đúc nói. “Trái tim chì này không chảy. Vứt nó đi.” Họ quẳng nó vào đống rác, nơi Én con nằm lạnh.

“Hãy mang về hai thứ quý giá nhất thành phố,” Chúa phán với thiên thần. Vị thiên thần mang về trái tim chì và chú chim đã chết.

“Con đã chọn đúng,” Chúa mỉm cười. “Trong khu vườn Thiên Đàng, chim nhỏ sẽ hót mãi. Còn trong thành phố vàng của Ta, Hoàng Tử Hạnh Phúc sẽ vinh danh Ta.”