3 VỤ ÁN DANH TÍNH BÍ ẨN

“Bạn thân mến của tôi,” Sherlock Holmes nói khi chúng tôi ngồi đối diện nhau bên lò sưởi trong căn hộ của anh ở phố Baker. “Cuộc đời này kỳ lạ hơn bất cứ điều gì mà trí tưởng tượng của con người có thể nghĩ ra. Chúng ta thậm chí không dám mơ đến những thứ vốn chỉ là chuyện thường tình trong đời sống. Giả sử chúng ta có thể nắm tay nhau, bay vụt qua khung cửa sổ kia, lượn lờ khắp thành phố rộng lớn này, nhẹ nhàng vén những mái nhà lên và nhìn vào những cảnh tượng kỳ dị đang diễn ra bên trong – những sự trùng hợp ngẫu nhiên đến lạ lùng, những âm mưu, những mục đích đối nghịch, những chuỗi sự kiện kỳ diệu kéo dài qua bao thế hệ và dẫn đến những kết cục không thể ngờ nhất – thì mọi cuốn tiểu thuyết với cốt truyện sáo mòn và kết thúc dễ đoán kia sẽ trở nên nhàm chán và vô vị biết bao.”

“Tôi vẫn chưa thể tin vào điều đó,” tôi đáp. “Những vụ án được phơi bày trên mặt báo thường khô khan và tầm thường một cách đáng ngạc nhiên. Trong các báo cáo của cảnh sát, chủ nghĩa hiện thực bị đẩy đến mức cực đoan, nhưng kết quả, phải thừa nhận, chẳng có chút hấp dẫn nào cũng như thiếu vắng tính nghệ thuật.”

“Việc tạo ra hiệu ứng hiện thực đòi hỏi sự chọn lọc và cân nhắc kỹ lưỡng,” Holmes nhận xét. “Điều này hoàn toàn thiếu vắng trong các báo cáo của cảnh sát, nơi người ta có khuynh hướng tập trung vào những lời giáo điều của quan tòa hơn là những chi tiết – chính những chi tiết ấy lại chứa đựng cốt lõi quan trọng nhất đối với con mắt của người quan sát. Hãy tin tôi, không có gì kỳ lạ bằng những điều bình thường nhất.”

Tôi mỉm cười và lắc đầu. “Tôi hoàn toàn hiểu vì sao anh lại nghĩ thế,” tôi nói. “Dĩ nhiên, với tư cách là người cố vấn và trợ giúp không chính thức cho tất cả những ai đang hoàn toàn bế tắc, trải khắp ba châu lục, anh phải tiếp xúc với bao điều kỳ quặc và khó hiểu. Nhưng đây”—tôi nhặt tờ báo sáng dưới đất lên—“hãy thử nghiệm thực tế xem sao. Đây là tiêu đề đầu tiên tôi bắt gặp. ‘NGƯỜI CHỒNG NGƯỢC ĐÃI VỢ.’ Cả nửa cột báo dành cho chuyện này, nhưng tôi biết ngay mà chẳng cần đọc rằng nó quá đỗi quen thuộc. Chắc chắn lại là chuyện người đàn bà thứ ba, rượu chè, xô xát, đánh đập, thâm tím, rồi một người chị hay bà chủ nhà đầy lòng trắc ẩn. Ngay cả những nhà văn tồi nhất cũng không thể nghĩ ra thứ gì tầm thường hơn thế.”

“Thực ra, ví dụ của anh lại là một minh chứng không may cho luận điểm của anh đấy,” Holmes nói, cầm tờ báo lên và liếc nhìn xuống. “Đây là vụ ly thân của gia đình Dundas, và tình cờ tôi đã tham gia làm sáng tỏ một số chi tiết nhỏ trong vụ này. Người chồng hoàn toàn không uống rượu, không có bóng dáng người phụ nữ nào khác, và hành vi bị tố cáo là thói quen sau mỗi bữa ăn, ông ta thường tháo hàm răng giả ra rồi ném vào vợ mình – điều mà, anh phải thừa nhận, khó lòng nảy ra trong trí tưởng tượng của một người bịa chuyện tầm thường. Hãy hít một chút thuốc cho tỉnh táo đi, Bác sĩ, và thừa nhận rằng tôi đã thắng anh trong chính ví dụ của anh rồi.”

Anh lấy ra một chiếc hộp thuốc hít bằng vàng cổ, trên nắp có gắn một viên thạch anh tím lớn. Vẻ lộng lẫy của món đồ ấy tương phản gay gắt với lối sống giản dị, mộc mạc của anh đến nỗi tôi không thể không lên tiếng nhận xét.

“À,” anh nói, “tôi quên mất đã mấy tuần chúng ta không gặp nhau. Đây là món quà lưu niệm nhỏ của Quốc Vương xứ Bohemia để đền đáp sự giúp đỡ của tôi trong vụ án giấy tờ của Irene Adler.”

“Còn chiếc nhẫn kia?” tôi hỏi, liếc nhìn viên kim cương lấp lánh đầy ấn tượng trên ngón tay ông.

“Đây là vật phẩm của hoàng gia Hà Lan, dù vụ việc tôi hỗ trợ họ quá tế nhị đến mức ngay cả anh – người đã ghi chép lại một hai vụ nhỏ của tôi – tôi cũng không thể tiết lộ được.”

“Hiện giờ anh có đang theo vụ án nào không?” – tôi hào hứng hỏi.

“Khoảng mười đến mười hai vụ, nhưng chẳng có gì đặc biệt. Chúng quan trọng, nhưng anh biết đó, chẳng thú vị chút nào. Thực tế tôi nhận thấy những vụ nhỏ nhặt thường mới chứa đựng chỗ cho sự quan sát tinh tế, cho quá trình phân tích nhanh nhạy về quan hệ nhân quả – chính điều đó tạo nên sức hấp dẫn của công việc điều tra. Những tội ác lớn thường đơn giản hơn, bởi tội càng nghiêm trọng thì động cơ càng rõ ràng. Trong số này, ngoại trừ một vụ khá rắc rối gửi đến từ Marseilles, chẳng có gì đáng nói. Nhưng có lẽ tôi sắp có vụ hay hơn rồi, vì kia chính là một trong những thân chủ của tôi, nếu tôi không nhầm.”

Anh ta đứng dậy khỏi ghế, bước tới đứng giữa hai tấm rèm đã kéo sang hai bên, đăm đăm nhìn xuống con phố London ảm đạm. Từ sau lưng anh, tôi có thể trông thấy một người phụ nữ cao lớn đứng bên kia đường, quấn chiếc khăn choàng lông dày quanh cổ, trên chiếc mũ rộng vành nghiêng điệu đà kiểu Nữ công tước xứ Devonshire cắm một chiếc lông vũ đỏ cong vút chấm tới vành tai. Dưới lớp trang phục diêm dúa ấy, đôi mắt cô ta liếc nhấp nháy về phía cửa sổ chúng tôi với vẻ bồn chồn, do dự, trong khi toàn thân cứ đung đưa tới lui, những ngón tay bồn chồn nghịch chiếc cúc găng. Bỗng nhiên, như kẻ nhảy ùm xuống nước, cô ta bất ngờ lao vụt qua đường, và ngay lập tức tiếng chuông cửa vang lên dồn dập.

“Tôi đã từng thấy những dấu hiệu ấy nhiều lần rồi,” Holmes nói, quăng điếu thuốc vào lò sưởi. “Việc cứ đứng bần thần trên vỉa hè bao giờ cũng báo hiệu một chuyện tình cảm (_affaire de cœur_). Cô ấy cần lời khuyên, nhưng lại ngần ngại không biết vấn đề có quá tế nhị để thổ lộ hay không. Tuy nhiên, ngay ở đây chúng ta cũng có thể nhận ra sự khác biệt. Khi một người phụ nữ bị đàn ông ngược đãi thậm tệ, cô ta sẽ không còn do dự nữa, và triệu chứng thường thấy là sợi dây chuông cửa sẽ bị giật đứt. Trường hợp này cho thấy đúng là chuyện tình cảm, nhưng cô gái không phải đang giận dữ mà đang bối rối và đau lòng. Nhưng kìa, chính cô ấy đã đến đây để giải tỏa mọi nghi vấn của chúng ta.”

Khi anh đang nói, bỗng có tiếng gõ cửa vang lên, cậu bé người hầu bước vào báo tin cô Mary Sutherland đã tới. Ngay sau lưng cậu bé thấp bé, đen nhẻm ấy, cô gái xuất hiện như một con tàu buồm đồ sộ căng gió lộng lẫy theo sau chiếc thuyền hoa tiêu tí hon. Sherlock Holmes đón tiếp cô với phong thái lịch thiệp tự nhiên vốn là thương hiệu của anh, rồi sau khi đóng cửa lại và mời cô ngồi vào chiếc ghế bành, anh nhìn cô bằng ánh mắt vừa chăm chú tỉ mỉ lại thoáng vẻ thờ ơ – một nét đặc trưng riêng của anh.

“Chẳng phải,” anh lên tiếng, “với đôi mắt cận thị như thế này, việc cô phải đánh máy nhiều sẽ hơi khó khăn sao?”

“Lúc đầu thì có,” cô gái đáp, “nhưng giờ tôi đã thuộc vị trí các chữ cái nên không cần nhìn nữa.” Bỗng nhiên hiểu ra hàm ý trong câu nói của anh, cô giật mình mạnh, ngẩng đầu lên với vẻ kinh ngạc lẫn sợ hãi hiện rõ trên gương mặt tròn trịa, phúc hậu. “Ông đã nghe chuyện về tôi rồi phải không, ông Holmes?” cô thốt lên, “bằng không sao ông có thể biết được những điều ấy?”

“Đừng lo lắng,” Holmes đáp, nở nụ cười; “công việc của tôi là phải biết mọi thứ. Có lẽ tôi đã tự rèn luyện mình để nhìn thấy những điều người khác bỏ qua. Nếu không, tại sao cô lại tìm đến xin lời khuyên của tôi?”

“Tôi tìm đến ngài, thưa ngài, vì đã nghe bà Etherege kể về ngài – người đã tìm thấy chồng bà dễ dàng đến thế khi cảnh sát và mọi người đều buông xuôi, tin rằng ông ấy đã chết. Ôi ngài Holmes, tôi khẩn thiết mong ngài cũng giúp đỡ tôi như vậy. Tôi không phải kẻ giàu sang, nhưng mỗi năm tôi có trăm bảng Anh từ tài sản riêng, cùng chút ít tiền kiếm được từ nghề đánh máy – tôi sẵn lòng dâng hiến tất cả chỉ để biết số phận ông Hosmer Angel ra sao.”

“Vì sao cô vội vàng tìm kiếm sự giúp đỡ của tôi đến thế?” Sherlock Holmes hỏi, hai bàn tay chắp lại đầu ngón tay chạm nhau, đôi mắt hướng lên trần nhà.

Một lần nữa, nét mặt ngây thơ của cô Mary Sutherland thoáng hiện vẻ sửng sốt. “Vâng, tôi đã bỏ nhà đi thẳng,” cô thổ lộ, “bởi tôi giận dữ khi thấy cách ông Windibank – cha tôi – dễ dàng chấp nhận mọi chuyện. Ông ấy nhất quyết không chịu báo cảnh sát, cũng không đến gặp ngài, và cuối cùng, khi ông chẳng làm gì cả mà chỉ lặp đi lặp lại rằng chẳng có gì đáng lo, tôi phát cáu lên, vội thu nhặt đồ đạc rồi đi thẳng đến chỗ ngài.”

“Cha của cô,” Holmes nhận xét, “hẳn phải là cha dượng, vì họ khác nhau mà.”

“Đúng vậy, cha dượng của tôi. Tôi vẫn gọi ông là cha, dù nghe thật buồn cười vì ông chỉ hơn tôi đúng năm tuổi hai tháng.”

“Và mẹ cô vẫn còn sống chứ?”

“Ôi vâng, thưa ông Holmes, mẹ tôi vẫn sống và rất khỏe mạnh. Tôi không hoàn toàn hài lòng khi bà tái hôn quá sớm sau khi cha tôi qua đời, lại còn kết hôn với một người đàn ông kém bà đến gần mười lăm tuổi. Cha tôi trước đây làm nghề thợ sửa ống nước ở khu Tottenham Court Road, để lại một cơ ngơi kinh doanh khá phát đạt. Mẹ tôi tiếp tục duy trì công việc này cùng với ông Hardy – người quản đốc. Nhưng khi ông Windibank xuất hiện, ông ta đã ép mẹ tôi bán hết cơ nghiệp đi, bởi ông ta tự cho mình sang trọng hơn – vốn là một thương nhân buôn rượu. Họ bán được 4.700 bảng Anh nhờ vào uy tín và lợi nhuận của cửa hàng, nhưng số tiền ấy chẳng thấm vào đâu so với những gì cha tôi có thể kiếm được nếu ông còn sống.”

Tôi đã nghĩ rằng Sherlock Holmes sẽ mất kiên nhẫn trước câu chuyện dài dòng và thiếu mạch lạc này, nhưng trái lại, anh chăm chú lắng nghe với sự tập trung cao độ.

“Khoản thu nhập nhỏ của riêng cô,” anh hỏi, “có phải đến từ công việc kinh doanh đó không?”

“Ồ không, thưa ngài. Nó hoàn toàn riêng biệt và do chú Ned của tôi ở Auckland để lại. Đó là cổ phiếu New Zealand, lãi suất 4,5 phần trăm. Tổng số tiền là hai nghìn năm trăm bảng, nhưng tôi chỉ được dùng tiền lãi mà thôi.”

“Cô khiến tôi thực sự quan tâm,” Holmes nói. “Và với việc cô rút một khoản lớn như một trăm bảng mỗi năm, cộng thêm thu nhập từ công việc, hẳn là cô có thể đi du lịch đôi chút và thoải mái chi tiêu. Tôi tin rằng một phụ nữ độc thân có thể sống khá dễ chịu với khoảng 60 bảng một năm.”

“Tôi có thể sống với ít hơn thế nhiều, thưa ông Holmes, nhưng ông hiểu rằng chừng nào tôi còn ở nhà, tôi không muốn trở thành gánh nặng cho gia đình, và vì thế họ được dùng số tiền đó khi tôi sống cùng họ. Dĩ nhiên, điều này chỉ là tạm thời. Ông Windibank rút tiền lãi của tôi mỗi quý và đưa cho mẹ tôi, còn bản thân tôi thấy mình có thể sống khá ổn với số tiền kiếm được từ nghề đánh máy. Công việc này trả cho tôi hai xu mỗi trang, và thường ngày tôi có thể đánh được từ mười lăm đến hai mươi trang.”

“Giờ cô đã giúp tôi hiểu rõ hoàn cảnh của mình rồi,” Holmes nói. “Đây là bạn tôi, Bác sĩ Watson, trước mặt ông ấy cô cứ thoải mái nói chuyện như trước mặt tôi. Bây giờ, xin cô vui lòng kể cho chúng tôi nghe tất cả về mối quan hệ giữa cô và ông Hosmer Angel.”

Một màu hồng thoáng hiện trên gương mặt cô Sutherland, cô bối rối vân vê đường viền áo khoác. “Lần đầu tôi gặp anh ấy là ở buổi khiêu vũ của hội thợ lắp đặt khí đốt,” cô kể. “Họ vẫn thường gửi vé mời cho cha khi ông còn sống, sau này họ vẫn nhớ tới gia đình chúng tôi nên tiếp tục gửi vé cho mẹ. Ông Windibank chẳng bao giờ muốn chúng tôi tới những nơi như thế. Ông ấy phản đối ngay cả khi tôi muốn tham gia buổi dã ngoại nhỏ của trường Chủ nhật. Nhưng lần này tôi nhất định phải đi, và tôi đã đi; ông ta có quyền gì cấm cản chứ? Ông ấy bảo những người đó chẳng xứng đáng để chúng tôi giao thiệp, dù tất cả bạn bè của cha đều sẽ có mặt ở đó. Ông còn nói tôi chẳng có bộ đồ nào đủ đẹp để mặc đi dự, trong khi tôi vẫn còn chiếc váy nhung tím chưa từng mặc đến trong ngăn tủ. Cuối cùng, khi công việc đòi hỏi, ông ấy đành sang Pháp công tác, thế là mẹ con tôi cùng ông Hardy – cựu quản đốc của chúng tôi – đã tới dự. Và chính tại đó, tôi đã gặp ông Hosmer Angel.”

Holmes nói: “Tôi đoán rằng khi ông Windibank trở về từ Pháp, ông ta hẳn rất bực bội khi biết cô đã đi dự vũ hội.”

“Ồ không, ông ấy đã rất thông cảm về chuyện đó. Tôi nhớ ông ấy đã cười, nhún vai và nói rằng thật vô ích khi ngăn cản một người phụ nữ làm bất cứ điều gì, vì cô ấy vẫn sẽ làm theo ý mình.”

“Tôi hiểu. Như vậy, tại buổi khiêu vũ của những người thợ lắp đặt khí đốt, cô đã gặp – nếu tôi không nhầm – một quý ông tên là Hosmer Angel?”

“Vâng, thưa ngài. Tôi gặp anh ấy đêm hôm đó, và ngày hôm sau anh ấy đã đến thăm để hỏi thăm xem chúng tôi về nhà có an toàn không. Sau đó chúng tôi – ý tôi là, thưa ông Holmes, tôi đã gặp anh ấy thêm hai lần nữa để đi dạo. Nhưng rồi cha tôi trở về, và từ đó ông Hosmer Angel không thể đến nhà tôi nữa.”

“Không ư?”

“À, ông biết đấy, cha tôi không ưa những chuyện như thế. Ông chẳng muốn tiếp đón khách khứa nào nếu có thể tránh được, và thường bảo rằng người phụ nữ nên tìm hạnh phúc trong tổ ấm của mình. Nhưng như tôi vẫn nói với mẹ, ngay từ đầu, người phụ nữ nào cũng muốn có vòng tròn riêng, mà tôi thì vẫn chưa có được điều đó.”

“Thế còn ông Hosmer Angel? Anh ta không cố gắng gặp cô sao?”

“Ồ, cha tôi sắp sang Pháp trong một tuần nữa, và Hosmer đã viết thư bảo rằng sẽ an toàn và tốt hơn nếu chúng tôi không gặp nhau cho đến khi cha đi khỏi. Trong lúc đó chúng tôi có thể trao đổi thư từ, và anh ấy thường viết cho tôi mỗi ngày. Tôi nhận thư vào buổi sáng, nên cha chẳng hay biết gì cả.”

“Lúc đó cô đã đính hôn với người đàn ông này chưa?”

“Ồ, có chứ, thưa ông Holmes. Chúng tôi đính hôn ngay sau buổi đi dạo đầu tiên. Hosmer – ông Angel – làm nhân viên thu ngân tại một văn phòng trên phố Leadenhall – và -“

“Văn phòng nào?”

“Đó chính là điều khủng khiếp nhất, thưa ông Holmes, tôi không biết.”

“Thế anh ta sống ở đâu?”

“Anh ấy ngủ lại ngay tại nơi làm việc.”

“Và cô không biết địa chỉ nhà anh ta?”

“Không – chỉ biết là ở phố Leadenhall.”

“Vậy cô gửi thư cho anh ta bằng cách nào?”

“Gửi đến bưu điện phố Leadenhall, để chờ anh ấy đến nhận. Anh ấy bảo nếu thư gửi thẳng đến văn phòng, các đồng nghiệp sẽ trêu chọc anh ấy vì nhận thư từ phụ nữ. Tôi đã đề nghị đánh máy các bức thư như cách anh ấy vẫn làm, nhưng anh ấy không đồng ý. Anh ấy nói khi tôi viết tay thì bức thư thật sự như đến từ tôi, còn nếu đánh máy thì anh ấy luôn cảm thấy có cái máy đứng chắn giữa chúng tôi. Ông Holmes thấy không, điều đó chứng tỏ anh ấy yêu tôi đến nhường nào, và anh ấy quan tâm đến từng chi tiết nhỏ nhặt như vậy đấy.”

“Điều đó rất đáng suy nghĩ,” Holmes nhận xét. “Từ lâu tôi đã có nguyên tắc rằng chính những chi tiết nhỏ bé mới là quan trọng nhất. Cô có thể nhớ thêm bất cứ điều gì dù nhỏ nhặt về ông Hosmer Angel không?”

“Anh ấy là người cực kỳ nhút nhát, thưa ông Holmes. Anh luôn thích đi dạo cùng tôi vào buổi chiều tối hơn ban ngày, vì bảo rằng ghét bị người khác để ý. Anh sống rất kín đáo và lịch thiệp. Ngay cả giọng nói cũng dịu dàng khẽ khàng. Anh từng kể với tôi hồi nhỏ bị viêm amidan và sưng hạch, khiến cổ họng yếu đi nên nói chuyện hay ngập ngừng, chỉ thì thầm nhỏ nhẹ. Anh ăn mặc bao giờ cũng chỉnh tề, giản dị mà gọn gàng, nhưng mắt lại kém giống tôi, nên thường đeo kính màu để đỡ chói mắt.”

“Vậy chuyện gì đã xảy ra khi ông Windibank, cha dượng của cô, trở về từ Pháp?”

“Ông Hosmer Angel lại đến nhà và đề nghị chúng tôi nên làm lễ cưới trước khi cha tôi trở về. Anh ấy tỏ ra vô cùng nghiêm túc, bắt tôi đặt tay lên Kinh Thánh mà thề rằng dù bất cứ chuyện gì xảy ra, tôi cũng sẽ mãi mãi chung thủy với anh. Mẹ tôi bảo đó là hành động đúng đắn, chứng tỏ tình yêu nồng cháy của anh ấy. Ngay từ đầu, mẹ đã hoàn toàn ủng hộ anh, thậm chí còn quý mến anh hơn cả tôi nữa. Khi họ bàn chuyện tổ chức hôn lễ trong vòng một tuần, tôi ngỏ ý muốn hỏi ý kiến cha. Nhưng cả hai đều bảo tôi đừng lo, cứ để nói với ông sau, mẹ còn hứa sẽ thuyết phục cha ổn thỏa. Tôi không thích cách xử sự đó chút nào, thưa ông Holmes. Thật kỳ cục khi phải xin phép một người chỉ hơn tôi vài tuổi, nhưng tôi không muốn làm gì lén lút. Thế là tôi viết thư gửi cho cha ở Bordeaux – nơi công ty ông có chi nhánh tại Pháp – nhưng bức thư đã bị trả về đúng vào sáng ngày cưới.”

“Vậy bức thư đã không đến tay ông ta sao?”

“Thưa ông, đúng vậy. Bởi ông ấy đã trờ về Anh ngay trước khi thư tới nơi.”

“Ha! Thật là không may. Vậy đám cưới của cô được định vào thứ Sáu. Có phải tổ chức ở nhà thờ không?”

“Vâng thưa ông, nhưng rất riêng tư. Buổi lễ sẽ diễn ra tại nhà thờ St. Saviour’s gần King’s Cross, sau đó chúng tôi sẽ dùng bữa sáng tại khách sạn St. Pancras. Hosmer đến đón chúng tôi bằng xe ngựa hai bánh, nhưng vì có hai người nên anh ấy nhường chỗ cho chúng tôi còn mình thì bước lên chiếc xe ngựa bốn bánh – cũng là chiếc xe duy nhất còn đậu trên phố lúc đó. Chúng tôi tới nhà thờ trước, và khi chiếc xe bốn bánh tới nơi, chúng tôi chờ mãi mà chẳng thấy anh ấy bước ra. Người đánh xe xuống kiểm tra thì phát hiện trong xe chẳng có một bóng người! Ông ta bảo không hiểu nổi chuyện gì đã xảy ra với Hosmer, bởi chính mắt ông ta đã thấy anh ấy bước lên xe. Đó là thứ Sáu tuần trước, thưa ông Holmes, và từ đó đến giờ tôi chưa nhận được bất cứ tin tức hay manh mối nào để giải thích cho sự biến mất của anh ấy.”

“Tôi thấy cô đã bị đối xử thật tệ bạc,” Holmes lên tiếng.

“Ôi không, thưa ngài! Anh ấy quá tốt bụng và chu đáo nên không thể ruồng bỏ tôi như thế. Suốt cả buổi sáng, anh ấy cứ nhắc đi nhắc lại rằng dù bất kỳ chuyện gì xảy ra đi nữa, tôi cũng phải giữ vững lòng chung thủy; rằng ngay cả khi có điều gì đó thật sự khủng khiếp xảy đến khiến chúng tôi phải xa cách, tôi vẫn phải luôn nhớ mình đã hứa hôn với anh ấy, và rồi anh ấy sẽ đòi lại lời hứa ấy vào một ngày không xa. Nghe thật kỳ lạ trong một buổi sáng ngày cưới, nhưng những sự việc xảy ra sau đó đã khiến những lời nói ấy trở nên có ý nghĩa.”

“Hiển nhiên là vậy. Vậy theo cô, có phải một tai họa bất ngờ nào đó đã ập xuống đầu anh ta?”

“Vâng, thưa ông. Tôi tin chắc anh ấy đã dự cảm trước một mối nguy hiểm nào đó, nếu không anh ấy đã chẳng nói những lời như vậy. Và tôi nghĩ điều anh ấy lo sợ đã thực sự xảy ra rồi.”

“Nhưng cô hoàn toàn không có manh mối gì về việc đó có thể là gì sao?”

“Không một chút nào.”

“Xin hỏi thêm một điều nữa. Mẹ cô đã phản ứng thế nào trước chuyện này?”

“Bà rất tức giận và bảo tôi không bao giờ được nhắc đến chuyện đó nữa.”

“Còn cha cô? Cô có kể với ông ấy không?”

“Có, và cha tôi dường như cũng đồng ý với tôi rằng chắc chắn có chuyện gì đó đã xảy ra, rằng tôi sẽ còn nghe tin tức về Hosmer lần nữa. Như cha nói, ai lại có lợi gì khi đưa tôi đến cửa nhà thờ rồi bỏ rơi tôi như thế? Nếu anh ấy mượn tiền tôi, hoặc nếu chúng tôi đã kết hôn rồi anh ấy chiếm đoạt tài sản của tôi, thì ít ra còn có lý do. Nhưng Hosmer hoàn toàn tự chủ về tài chính, chưa bao giờ đụng đến một xu nào của tôi. Vậy thì chuyện gì có thể xảy ra? Và tại sao anh ấy không thể viết cho tôi dù chỉ một lá thư? Ôi, nghĩ đến điều đó tôi phát điên lên được, đêm nào tôi cũng trằn trọc không chợp mắt nổi.” Cô rút chiếc khăn tay nhỏ từ túi áo choàng và bật khóc nức nở.

“Tôi sẽ điều tra vụ việc này cho cô,” Holmes nói, đứng dậy, “và tôi tin chắc chúng ta sẽ tìm ra lời giải đáp rõ ràng. Giờ đây, hãy để gánh nặng này đè lên vai tôi, và đừng để tâm trí cô phải bận tâm thêm nữa. Quan trọng nhất, hãy cố gạt hình bóng Hosmer Angel ra khỏi ký ức, như cách anh ta đã biến mất khỏi cuộc đời cô.”

“Thế nghĩa là ngài không nghĩ tôi sẽ gặp lại anh ấy sao?”

“Tôi e là không.”

“Vậy rốt cuộc chuyện gì đã xảy ra với anh ấy?”

“Cô hãy giao câu hỏi đó cho tôi giải quyết. Giờ tôi cần một miêu tả chính xác về ngoại hình anh ta cùng những bức thư nào cô còn giữ được.”

“Tôi đã đăng thông báo tìm kiếm anh ấy trên tờ Chronicle số ra thứ Bảy tuần trước,” cô gái nói. “Đây là tờ quảng cáo và đây là bốn bức thư anh ấy gửi cho tôi.”

“Cảm ơn cô. Xin cho biết địa chỉ của cô hiện tại?”

“Số 31 Lyon Place, Camberwell.”

“Tôi hiểu là cô chưa từng có địa chỉ của ông Angel. Còn nơi làm việc của cha cô thì ở đâu?”

“Cha tôi làm đại diện thương mại cho hãng Westhouse & Marbank, công ty nhập khẩu rượu vang lớn nhất trên phố Fenchurch.”

“Cảm ơn cô. Cô đã trình bày mọi chuyện rất rành mạch. Xin cô hãy để lại những giấy tờ này tại đây, và nhớ lời khuyên tôi dành cho cô. Hãy coi toàn bộ chuyện này như một cuốn sách đã khép lại, đừng để nó ảnh hưởng đến cuộc sống của cô.”

“Ngài thật tử tế, thưa ông Holmes, nhưng tôi không thể làm thế. Tôi sẽ giữ lòng thủy chung với Hosmer. Khi anh ấy trở về, anh ấy sẽ thấy tôi vẫn luôn chờ đợi.”

Dù chiếc mũ trông kỳ dị và khuôn mặt có vẻ ngây thơ, nhưng niềm tin giản dị mà vị khách của chúng tôi thể hiện lại toát lên một vẻ cao quý khiến chúng tôi không khỏi nể phục. Cô đặt gói giấy nhỏ lên bàn rồi cáo từ, hứa sẽ quay lại bất cứ khi nào chúng tôi cần đến.

Sherlock Holmes ngồi yên lặng trong vài phút, đầu ngón tay chụm vào nhau, chân duỗi thẳng về phía trước, mắt đăm đăm nhìn lên trần nhà. Sau đó, anh lấy từ giá xuống chiếc tẩu đất sét cũ kỹ bóng dầu – vật bất ly thân như một người cố vấn của anh – châm lửa rồi ngả người ra ghế, để làn khói xanh đặc quánh cuộn lên quanh mình, vẻ mặt hiện rõ sự uể oải thâm trầm.

“Quả là một trường hợp khá lý thú, cô gái ấy,” anh chậm rãi nhận xét. “Tôi thấy bản thân cô ấy còn hấp dẫn hơn vấn đề nhỏ nhặt mà cô đưa ra – vốn chỉ là chuyện tầm thường. Anh sẽ tìm thấy những vụ tương tự nếu tra cứu chỉ mục của tôi, như vụ ở Andover năm 77, hay vụ ở The Hague năm ngoái. Ý tưởng thì cũ rích rồi, nhưng có đôi ba chi tiết mới mẻ đối với tôi. Còn chính con người cô gái ấy mới thực sự đáng để phân tích kỹ lưỡng.”

“Anh dường như đã đọc được rất nhiều điều về cô ấy mà tôi hoàn toàn không nhận thấy,” tôi nhận xét.

“Không phải không thấy mà là không để ý, Watson ạ. Anh không biết nên nhìn vào đâu, nên đã bỏ lỡ tất cả những chi tiết quan trọng. Tôi chưa bao giờ có thể khiến anh hiểu được tầm quan trọng của đường may tay áo, những gợi ý từ móng tay cái, hay cả kho tàng thông tin ẩn chứa trong cách buộc dây giày. Vậy, anh đã quan sát được gì từ ngoại hình người phụ nữ đó? Hãy miêu tả cho tôi nghe.”

“À, cô ấy đội một chiếc mũ rơm màu xám đá rộng vành, điểm một chiếc lông vũ đỏ gạch. Áo khoác màu đen có đính những hạt cườm đen và viền trang trí bằng những hạt đá nhỏ cũng màu đen. Chiếc váy màu nâu sẫm hơn màu cà phê một chút, với đường viền nhung tím ở cổ và tay áo. Đôi găng tay xám đã sờn ở ngón trỏ bên phải. Tôi không để ý đến đôi bốt của cô ta. Cô ấy đeo đôi khuyên tai vàng nhỏ hình tròn rủ xuống, tổng thể trông là một phụ nữ khá giả theo kiểu bình dân, thoải mái và dễ gần.”

Sherlock Holmes vỗ nhẹ hai bàn tay vào nhau và cười khẽ.

“Thật vậy, Watson, anh đã tiến bộ đáng kể. Anh làm tốt lắm. Đúng là anh đã bỏ sót tất cả những điểm quan trọng, nhưng anh đã nắm được phương pháp, và anh có con mắt tinh tường trong việc nhận biết màu sắc. Đừng bao giờ tin vào những ấn tượng chung chung, bạn của tôi, mà hãy tập trung vào các chi tiết. Với phụ nữ, điều đầu tiên tôi nhìn bao giờ cũng là ống tay áo. Với đàn ông, có lẽ nên xem xét đầu gối quần trước. Như anh có thể thấy, người phụ nữ này có vải nhung trên tay áo – loại vải rất dễ để lại dấu vết. Vạch đôi ngay phía trên cổ tay, nơi người đánh máy thường tỳ vào bàn, hiện lên rất rõ. Máy may thủ công cũng để lại dấu tương tự, nhưng chỉ ở cánh tay trái, và ở phần xa ngón cái nhất, thay vì chạy ngang qua phần rộng nhất như thế này. Sau đó tôi liếc nhìn gương mặt cô ta, quan sát vết lõm do gọng kính để lại ở hai bên sống mũi, và liều lĩnh đưa ra nhận xét về tật cận thị và nghề đánh máy, điều dường như khiến cô ta vô cùng ngạc nhiên.”

“Điều đó khiến tôi kinh ngạc.”

“Nhưng, thưa anh, điều ấy quá hiển nhiên. Sau đó, tôi vô cùng ngạc nhiên và thích thú khi liếc nhìn xuống và nhận thấy rằng dù đôi bốt cô ấy mang trông có vẻ giống nhau, nhưng thực chất chúng lại là đôi khác biệt; một chiếc có phần mũi hơi điểm xuyết hoa văn, còn chiếc kia thì nhẵn thín. Một chiếc chỉ cài hai chiếc khuy dưới cùng trong số năm khuy, trong khi chiếc còn lại cài khuy thứ nhất, thứ ba và thứ năm. Giờ đây, khi anh nhìn thấy một thiếu nữ trẻ tuổi, ăn mặc chỉnh chu, lại bước ra khỏi nhà với đôi bốt lệch lạc, khuy cài nửa vời, thì chẳng cần phải suy luận nhiều cũng đủ hiểu rằng cô ấy đã vội vã rời đi.”

“Và còn gì nữa?” tôi hỏi, lòng tràn ngập hứng khởi như thường lệ trước những suy luận sắc bén của người bạn mình.

“Tôi tình cờ nhận ra rằng cô ấy đã viết một lá thư trước khi ra khỏi nhà, nhưng chỉ làm việc đó sau khi đã mặc xong quần áo cẩn thận. Anh có để ý thấy chiếc găng tay phải của cô ấy bị rách ở ngón trỏ, nhưng rõ ràng anh đã bỏ qua việc cả găng tay lẫn ngón tay đều dính mực màu tím. Cô ấy viết vội đến mức chấm bút quá sâu. Chắc chắn việc này xảy ra vào sáng nay, nếu không thì vết mực đã không còn in rõ trên ngón tay như thế. Tất cả những chi tiết này đều thú vị, dù khá đơn giản, nhưng giờ tôi phải quay lại công việc, Watson. Anh có ngại đọc cho tôi nghe phần mô tả về ông Hosmer Angel trong mục quảng cáo không?”

Tôi đưa mẩu giấy in nhỏ ra ánh sáng. “MẤT TÍCH,” dòng chữ viết, “Vào sáng ngày mười bốn, một quý ông tên Hosmer Angel. Cao khoảng 5 feet 7 inch; thân hình vạm vỡ, nước da tái nhợt, mái tóc đen hơi hói ở đỉnh đầu, để râu quai nón cùng bộ ria rậm rạp, đeo kính màu, giọng nói hơi ngập ngừng. Lần cuối được nhìn thấy mặc áo khoác đuôi tôm màu đen viền lụa, áo gilê đen, dây đồng hồ vàng kiểu Albert, quần tweed Harris màu xám cùng xà cạp nâu phủ lên đôi bốt có dây chun co giãn. Được biết làm việc tại một văn phòng trên phố Leadenhall. Ai mang đến…” vân vân và vân vân.

“Được rồi,” Holmes nói. “Còn về những bức thư này,” anh tiếp tục, mắt lướt nhanh qua chúng, “chúng hoàn toàn bình thường. Không có manh mối gì về Angel trong đó, ngoại trừ một lần hắn trích dẫn Balzac. Tuy nhiên, có một chi tiết đáng chú ý chắc chắn sẽ thu hút sự chú ý của anh.”

“Chúng được đánh máy,” tôi nhận xét.

“Không chỉ thế, mà ngay cả chữ ký cũng được đánh máy. Hãy xem dòng chữ ‘Hosmer Angel’ nhỏ nhắn, ngay ngắn ở phía dưới này. Có ghi rõ ngày tháng, anh thấy đấy, nhưng lại thiếu địa chỉ người gửi – chỉ đề mỗi phố Leadenhall, thật là mơ hồ. Chính chữ ký này đã gợi mở một manh mối quan trọng – thậm chí, ta có thể coi đó là một kết luận rồi.”

“Kết luận về việc gì?”

“Này anh bạn, chẳng lẽ anh không nhận ra mối liên hệ mật thiết của nó với vụ án này sao?”

“Tôi chẳng thấy gì đặc biệt, trừ phi hắn ta muốn có thể chối bỏ chữ ký của mình nếu bị kiện vì thất hứa hôn nhân.”

“Không, đó không phải là điểm then chốt. Nhưng tôi sẽ viết hai bức thư, và điều đó sẽ giải quyết được vấn đề. Một bức gửi cho một công ty trong Thành phố, bức kia gửi cho người cha dượng của cô gái, ông Windibank, hỏi xem liệu ông ta có thể gặp chúng ta ở đây lúc sáu giờ chiều mai không. Chúng ta nên giải quyết việc này với người thân là đàn ông thì tốt hơn. Còn bây giờ, thưa Bác sĩ, chúng ta chẳng thể làm gì cho đến khi nhận được hồi âm những bức thư này, vì thế chúng ta có thể tạm gác vấn đề nhỏ nhặt này sang một bên.”

Tôi đã có quá nhiều lý do để tin tưởng vào khả năng suy luận sắc bén và năng lực hành động phi thường của người bạn tôi, đến mức tôi cảm thấy chắc chắn anh phải có cơ sở vững vàng cho thái độ tự tin và thoải mái mà anh thể hiện khi giải quyết vụ án kỳ bí này. Chỉ có một lần duy nhất tôi biết anh thất bại, đó là vụ án Vua xứ Bohemia và bức ảnh của Irene Adler; nhưng khi nhớ lại vụ án kỳ lạ trong Dấu Hiệu Của Bộ Tứ, cùng những tình tiết đặc biệt trong Hồ Sơ Vụ Án Màu Đỏ Thẫm, tôi cảm thấy sẽ thật lạ lùng nếu anh không thể gỡ rối được mớ bòng bong này.

Tôi rời khỏi anh ấy lúc đó, trong khi anh vẫn đang phì phèo điếu tẩu đất sét đen quen thuộc, với niềm tin chắc chắn rằng khi tôi trở lại vào buổi tối hôm sau, sẽ thấy anh đã nắm trong tay mọi manh mối dẫn đến danh tính của chú rể bí ẩn đã biến mất của cô Mary Sutherland.

Lúc bấy giờ, một ca bệnh quan trọng đang chiếm trọn sự chú ý của tôi, và suốt cả ngày hôm sau tôi đều bận rộn bên giường bệnh nhân. Mãi đến gần sáu giờ chiều tôi mới được rảnh tay, vội bắt một chiếc xe ngựa hai bánh để đến phố Baker, trong lòng lo lắng rằng mình có thể đến quá muộn để chứng kiến lời giải cho bí ẩn nhỏ này. Nhưng khi đến nơi, tôi chỉ thấy Sherlock Holmes ngồi một mình trong tư thế nửa ngủ, thân hình cao gầy của anh co quắp trên chiếc ghế bành. Hàng loạt chai lọ và ống nghiệm đáng sợ cùng mùi axit clohydric sắc nhưng thanh khiết bốc lên cho tôi biết anh đã dành cả ngày say mê với những thí nghiệm hóa học mà anh vô cùng yêu thích.

“Thế nào, anh đã giải quyết được chưa?” tôi hỏi khi bước vào.

“Rồi. Đó là bisunfat bari.”

“Không, không, bí ẩn ấy!” tôi kêu lên.

“Ồ, cái đó! Do tôi đang nghĩ đến loại muối mà tôi đang nghiên cứu. Chẳng có bí ẩn nào trong chuyện đó cả, mặc dù, như tôi đã nói hôm qua, một vài chi tiết khá thú vị. Nhược điểm duy nhất là tôi e rằng không có luật nào có thể chạm tới kẻ đê tiện đó.”

“Vậy hắn là ai, và mục đích của hắn khi bỏ rơi cô Sutherland là gì?”

Câu hỏi vừa ra khỏi miệng tôi, và Holmes còn chưa kịp mở lời đáp, thì chúng tôi nghe thấy tiếng bước chân nặng nề trong hành lang và tiếng gõ cửa.

“Đây là cha dượng của cô gái, ông James Windibank,” Holmes nói. “Ông ấy đã viết thư cho tôi nói rằng ông ấy sẽ đến đây lúc sáu giờ. Mời vào!”

Người đàn ông bước vào là một người có thân hình rắn chắc, tầm vóc trung bình, khoảng ba mươi tuổi, mặt cạo nhẵn nhụi, nước da xanh xao, với dáng vẻ nhã nhặn, niềm nở cùng đôi mắt xám sắc sảo đến kỳ lạ. Ông ta đưa mắt quan sát từng người chúng tôi, đặt chiếc mũ chóp bóng láng lên tủ đựng đồ, rồi khẽ cúi đầu chào trước khi ngồi xuống chiếc ghế gần nhất.

“Chào buổi tối, ông James Windibank,” Holmes lên tiếng. “Tôi đoán bức thư đánh máy này là của ông, trong đó ông hẹn gặp tôi lúc sáu giờ phải không?”

“Vâng, thưa ngài. Tôi e rằng mình đã đến hơi trễ một chút, nhưng ngài hiểu đấy, tôi không hoàn toàn làm chủ được tình hình. Tôi thành thật xin lỗi vì cô Sutherland đã làm phiền ngài về chuyện nhỏ nhặt này, bởi tôi nghĩ tốt hơn hết là không nên phơi bày chuyện riêng tư ra ngoài. Cô bé đến đây hoàn toàn trái với ý muốn của tôi, nhưng cô ấy vốn tính tình nóng nảy, bồng bột – như ngài có thể đã nhận thấy – và một khi đã quyết định điều gì thì khó lòng ngăn cản được. Dĩ nhiên, tôi không quá lo ngại với ngài vì ngài không phải là cảnh sát chính thức, nhưng thật khó chịu khi chuyện không vui trong gia đình như thế này lại bị đem ra bàn tán khắp nơi. Hơn nữa, đó là một sự lãng phí tiền bạc vô ích, bởi làm sao ngài có thể tìm ra cái tên Hosmer Angel kia chứ?”

“Trái lại,” Holmes nói khẽ, “tôi có đầy đủ căn cứ để tin rằng mình sẽ thành công trong việc truy tìm ông Hosmer Angel.”

Ông Windibank giật bắn người và đánh rơi chiếc găng tay. “Tôi rất mừng khi nghe tin đó,” ông lắp bắp.

“Thật là một điều kỳ thú,” Holmes nhận xét, “mà mỗi chiếc máy đánh chữ lại có nét đặc trưng riêng, tựa như chữ viết tay của con người. Trừ những chiếc máy hoàn toàn mới, không có hai cái máy nào cho ra nét chữ giống hệt nhau. Một số con chữ bị mòn nhiều hơn những chữ khác, và có những mẫu tự chỉ sứt mẻ ở một phía. Giờ xin anh để ý trong bức thư này của ông Windibank, chữ ‘e’ luôn bị nhòe nhẹ còn chữ ‘r’ thì bị gãy ở phần đuôi. Còn mười bốn điểm đặc trưng khác nữa, nhưng đây là hai dấu hiệu rõ ràng nhất.”

“Toàn bộ thư từ của chúng tôi đều được đánh máy bằng chiếc máy này tại văn phòng, và dĩ nhiên nó đã khá cũ rồi,” vị khách đáp, ném cho Holmes một ánh nhìn sắc sảo từ đôi mắt nhỏ nhưng sáng quắc.

“Và bây giờ, thưa ông Windibank, tôi sẽ trình bày với ông một nghiên cứu thực sự hết sức lý thú,” Holmes tiếp tục, giọng đầy hào hứng. “Tôi đang ấp ủ ý định viết một tiểu luận ngắn về máy đánh chữ và mối liên hệ của nó với các vụ phạm tội. Đây là chủ đề mà tôi đã dành không ít thời gian nghiên cứu. Hiện tôi có trong tay bốn bức thư được cho là của người đàn ông mất tích. Tất cả đều được đánh máy. Trong mỗi trường hợp, không chỉ chữ ‘e’ bị mờ và chữ ‘r’ bị lỗi phần đuôi, mà nếu ông dùng kính lúp của tôi để quan sát, ông sẽ thấy rõ mười bốn đặc điểm khác mà tôi đã đề cập cũng hiện diện ở đây.”

Ông Windibank bật dậy khỏi ghế và nhặt chiếc mũ lên. “Tôi không thể phí thời gian nghe những lời vu vơ như thế này, ông Holmes,” ông ta nói giọng gắt gỏng. “Nếu ông bắt được tên đó, cứ việc bắt đi, rồi báo cho tôi biết sau.”

“Đương nhiên rồi,” Holmes đáp, vừa nói vừa bước đến khóa cửa lại. “Vậy thì tôi xin thông báo với ông rằng tôi đã bắt được hắn rồi đấy!”

“Cái gì? Ở đâu?” Windibank hét lên, mặt ông ta tái nhợt đến nỗi cả môi cũng trắng bệch, mắt đảo quanh như chuột sa bẫy.

“Ồ, không được đâu – thật sự không được đâu,” Holmes nói bằng giọng điềm tĩnh. “Không đường chạy thoát đâu, ông Windibank. Chuyện quá rõ ràng, và thật là một lời khen tệ hại khi ông cho rằng tôi không giải nổi một vụ đơn giản thế này. Đúng vậy! Mời ông ngồi xuống, chúng ta sẽ nói chuyện cho rõ ngọn ngành.”

Vị khách của chúng tôi gục xuống ghế, mặt mày tái mét, trán đẫm mồ hôi lấm tấm. “Chuyện… chuyện này không thể đưa ra tòa được,” ông ta nói giọng run rẩy.

“Tôi e là đúng như vậy. Nhưng giữa chúng ta, ông Windibank ạ, thì đây quả là một vụ lừa đảo nhỏ nhen, ích kỷ và tàn nhẫn nhất mà tôi từng chứng kiến. Giờ thì hãy để tôi điểm lại sự việc, ông có thể ngắt lời nếu tôi nói sai.”

Người đàn ông thu mình trên ghế, đầu rũ xuống như kẻ hoàn toàn bại trận. Holmes vắt chân lên góc lò sưởi, ngả người ra sau với hai tay nhét túi quần, bắt đầu nói như đang độc thoại hơn là nói với chúng tôi.

“Người đàn ông này cưới một người phụ nữ lớn tuổi hơn mình rất nhiều chỉ vì tiền bạc của bà,” anh nói, “và ông ta được hưởng tiền của con gái bà chừng nào cô bé còn sống cùng họ. Đó là một khoản thu nhập kha khá đối với những người ở địa vị như họ, nếu mất đi sẽ tạo ra sự thiếu hụt lớn. Đáng để ra sức giữ lại. Cô con gái tính tình hiền hậu, dễ mến, lại giàu tình cảm và ấm áp trong giao tiếp, nên rõ ràng với nhan sắc ưa nhìn cùng khoản thu nhập nhỏ của mình, cô khó lòng ở vậy lâu dài. Việc cô kết hôn tất nhiên sẽ khiến họ mất đi trăm bảng Anh mỗi năm, thế nên người cha dượng đã làm gì để ngăn cản điều đó? Ông ta chọn cách hiển nhiên là nhốt cô trong nhà, cấm cô giao du với bạn bè cùng trang lứa. Nhưng chẳng bao lâu sau, ông nhận ra biện pháp này không thể kéo dài mãi. Cô gái trở nên bức bối, đòi hỏi quyền lợi, cuối cùng tuyên bố dứt khoát sẽ tham dự một buổi khiêu vũ. Lúc này, vị cha dượng khôn ngoan đã hành động thế nào? Ông ta nảy ra sáng kiến đáng khen ngợi về trí lực hơn là tấm lòng. Với sự đồng lõa và hỗ trợ từ người vợ, ông cải trang, che đi đôi mắt tinh anh bằng cặp kính màu, ngụy trang khuôn mặt với bộ ria mép và râu quai nón rậm rạp, biến giọng nói trong trẻo thành tiếng thì thầm nịnh hót, và càng an toàn hơn nhờ cô gái bị cận thị, ông xuất hiện dưới danh xưng ông Hosmer Angel, tự mình ve vãn để ngăn chặn những kẻ tán tỉnh khác.”

“Ban đầu chỉ là trò đùa thôi,” vị khách của chúng tôi than thở. “Chúng tôi chẳng bao giờ ngờ cô bé lại say mê đến thế.”

“Rất có thể là vậy. Nhưng dù thế nào đi nữa, cô gái trẻ đã yêu say đắm thật sự, và với niềm tin vững chắc rằng cha dượng đang ở Pháp, chưa một lần nghi ngờ phản bội lướt qua tâm trí cô. Cô hãnh diện vì được người đàn ông ấy để ý, niềm kiêu hãnh ấy lại càng được nhân lên bởi sự tán thưởng rõ rệt từ phía mẹ cô. Rồi ông Angel bắt đầu lui tới, bởi rõ ràng muốn tạo hiệu ứng thực sự thì phải đẩy vở diễn đi xa nhất có thể. Những cuộc gặp gỡ diễn ra, lời cầu hôn được trao, thứ sẽ buộc chặt trái tim cô gái không hướng về ai khác. Nhưng màn kịch không thể kéo dài mãi. Những chuyến đi Pháp giả tạo thật phiền phức. Điều cần thiết là kết thúc vở kịch thật ấn tượng để khắc sâu vào tâm trí cô gái, ngăn cô tìm kiếm người cầu hôn khác trong nhiều năm. Thế là những lời thề thốt trên Kinh Thánh xuất hiện, những ám chỉ về biến cố có thể xảy ra đúng vào sáng ngày cưới. James Windibank muốn cô Sutherland mãi gắn bó với Hosmer Angel, đến mức trong mười năm tới, cô sẽ không đoái hoài đến bất kỳ người đàn ông nào khác. Hắn đưa cô tới tận cổng nhà thờ, rồi khi không thể đi xa hơn, tiện thể biến mất bằng màn kịch cũ – bước vào một cỗ xe tứ mã rồi lẻn ra cửa sau. Tôi nghĩ đó là toàn bộ câu chuyện, ông Windibank!”

Vị khách của chúng tôi dần lấy lại chút bình tĩnh trong lúc Holmes nói chuyện, ông ta đứng dậy khỏi ghế với nụ cười nhếch mép lạnh lùng trên gương mặt nhợt nhạt.

“Chuyện có thể như vậy, hoặc không, ông Holmes,” ông ta nói, “nhưng nếu ông thông minh đến thế thì hẳn ông cũng đủ khôn ngoan để nhận ra chính ông mới là người đang vi phạm pháp luật lúc này, chứ không phải tôi. Tôi chưa hề làm điều gì có thể bị kiện từ đầu, nhưng chừng nào ông còn khóa chặt cánh cửa đó, ông sẽ tự chuốc lấy vụ kiện về hành hung và giam giữ trái phép.”

“Luật pháp, như ông nói, không thể chạm tới ông,” Holmes đáp, vừa mở khóa vừa bật tung cửa, “nhưng chưa từng có kẻ nào đáng bị trừng phạt hơn ông. Nếu cô gái trẻ kia có một người anh trai hay một người bạn, hẳn anh ta đã quất roi vào lưng ông rồi. Ôi!” anh tiếp tục, mặt đỏ bừng khi thấy nụ cười nhạo báng độc địa trên mặt người đàn ông, “đây tuy không phải phần việc của tôi với khách hàng, nhưng có chiếc roi ngựa ở ngay đây, và tôi nghĩ mình sẽ tự thưởng cho bản thân một trận—” Anh bước vội hai bước về phía cây roi, nhưng trước khi kịp chạm tay vào đó, tiếng chân rối rít vang lên trên cầu thang, cửa lớn ngoài sảnh đóng sầm, và qua cửa sổ, chúng tôi thấy James Windibank đang phóng như bay xuống phố.

“Đúng là một kẻ nhẫn tâm, trơ trẽn!” Holmes cười khẩy khi ngả người vào ghế lần nữa. “Hắn ta sẽ tiếp tục gây tội ác này đến tội ác khác, cho đến khi phạm phải một vụ thật tày trời và kết thúc trên giá treo cổ. Vụ này, xét ở vài khía cạnh, cũng không phải hoàn toàn tầm thường.”

“Hiện giờ tôi vẫn chưa thể nắm bắt hết mọi bước suy luận của anh,” tôi nhận xét.

“Ồ, dĩ nhiên ngay từ đầu đã rõ như ban ngày rằng gã Hosmer Angel này phải có động cơ cực kỳ mạnh mẽ đằng sau những hành vi kỳ quặc của hắn. Và cũng hiển nhiên rằng người duy nhất thực sự hưởng lợi từ sự việc, theo những gì ta quan sát được, chính là cha dượng. Thêm nữa, việc hai người đàn ông chẳng bao giờ xuất hiện cùng nhau, khi người này có mặt thì người kia vắng bóng, đã là manh mối quan trọng. Những chi tiết như cặp kính màu và giọng nói kỳ dị, tất cả đều ngụ ý về một sự cải trang khéo léo, chưa kể bộ râu quai nón rậm rạp kia. Mọi nghi ngờ của tôi đều được xác nhận qua hành động đánh máy chữ ký hết sức kỳ lạ của hắn – điều này dĩ nhiên cho thấy nét chữ tay của hắn quá quen thuộc với cô gái đến mức dù chỉ một nét nhỏ nhất cô cũng sẽ nhận ra ngay. Anh thấy đấy, tất cả những sự kiện riêng lẻ ấy, cùng vô số chi tiết nhỏ nhặt khác, đều chỉ thẳng về một hướng duy nhất.”

“Và anh đã kiểm chứng những điều đó bằng cách nào?”

“Một khi đã xác định được đối tượng, việc kiểm tra thật đơn giản. Tôi biết rõ công ty nơi gã đàn ông này làm việc. Sau khi có bản in mô tả, tôi loại bỏ những yếu tố có thể là kết quả của việc cải trang – như râu quai nón, cặp kính hay giọng nói – rồi gửi đến công ty đó, yêu cầu họ xác nhận xem có trùng khớp với bất kỳ nhân viên đi công tác nào không. Tôi cũng để ý những đặc điểm riêng của chiếc máy đánh chữ, nên đã viết thư trực tiếp cho chính gã ta tại địa chỉ công ty, mời hắn tới đây. Đúng như dự đoán, thư trả lời của hắn được đánh máy với những lỗi nhỏ nhưng đặc trưng y hệt. Cùng lúc ấy, tôi nhận được thư từ Westhouse & Marbank ở phố Fenchurch xác nhận mô tả hoàn toàn khớp với nhân viên của họ là James Windibank. Thế là xong xuôi!”

“Thế còn cô Sutherland thì sao?”

“Nếu tôi nói với cô ấy, cô ấy sẽ chẳng tin tôi đâu. Anh hẳn còn nhớ câu ngạn ngữ xưa của người Ba Tư: ‘Kẻ bắt hổ con sẽ gặp hiểm nguy, kẻ cướp đi ảo tưởng của người phụ nữ cũng lâm nguy chẳng kém.’ Hafiz cũng thâm thúy chẳng thua gì Horace, và cũng chứa đựng biết bao tri thức về đời.”

*