2 TÌM KIẾM ÔNG HYDE

Tối hôm ấy, ông Utterson trở về căn nhà đơn chiếc của mình với lòng nặng trĩu ưu tư. Ông ngồi vào bàn ăn mà chẳng thiết tha gì đến bữa tối. Thường lệ, mỗi tối Chủ Nhật, sau khi dùng bữa xong, ông sẽ ngồi bên lò sưởi, lật giở những trang sách tôn giáo khô khan đặt trên bàn đọc, cho đến khi tiếng chuông nhà thờ gần đó vang lên mười hai tiếng. Lúc ấy, ông mới lên giường với tâm hồn thanh thản và lòng đầy lòng biết ơn.

Nhưng đêm nay, ngay khi khăn bàn được thu dọn, ông cầm lấy cây nến rồi bước thẳng vào phòng làm việc. Ở đó, ông mở chiếc két sắt, rút từ ngăn kín đáo nhất một phong bì có dòng chữ “Di chúc của Bác sĩ Jekyll”, rồi ngồi xuống, vẻ mặt đăm chiêu, chăm chú xem xét nội dung bên trong.

Bản di chúc này được chính tay Jekyll viết ra, bởi ông Utterson dù giờ đây nhận giữ nó nhưng đã từ chối mọi sự giúp đỡ dù nhỏ nhất trong việc soạn thảo. Văn kiện không chỉ quy định rằng nếu Henry Jekyll – Bác sĩ Y khoa, Cử nhân Luật Dân sự, Cử nhân Luật, Hội viên Hội Hoàng gia… qua đời, toàn bộ tài sản sẽ thuộc về “người bạn và người giúp đỡ” Edward Hyde, mà còn ghi rõ: nếu bác sĩ Jekyll “biến mất hoặc vắng mặt không rõ nguyên nhân quá ba tháng”, Edward Hyde kia sẽ lập tức thế chỗ Henry Jekyll, không phải chịu bất cứ nghĩa vụ nào ngoài việc chi trả vài khoản tiền nhỏ cho gia nhân của vị bác sĩ.

Từ lâu, văn kiện này đã như cái gai đâm vào mắt vị luật sư. Nó khiến ông bất mãn cả với tư cách một nhà luật lẫn một con người trân trọng những giá trị chuẩn mực, bởi với ông, những điều kỳ quái luôn là sai trái. Trước nay, chính sự thiếu hiểu biết về Hyde đã khơi lên nỗi bực dọc trong lòng ông; giờ đây, nghịch lý thay, chính sự hiểu biết lại càng khiến ông phẫn nộ. Đã đủ tồi tệ khi cái tên ấy chỉ là một danh xưng vô hình không thể truy vết. Còn kinh khủng hơn khi nó bắt đầu hiện nguyên hình với những nét xấu xí đáng sợ; và từ làn sương mù mịt vốn bao năm làm ông rối trí, bỗng hiện ra rõ mồn một hình hài một con quỷ.

“Tôi cứ ngỡ đó chỉ là chứng điên rồ,” ông lẩm bẩm trong khi cất tờ giấy đáng ngờ trở lại chiếc két sắt, “nhưng giờ tôi bắt đầu lo sợ rằng đây là một chuyện nhục nhã.”

Sau khi nói những lời ấy, ông thổi tắt ngọn nến, khoác lên mình chiếc áo choàng dài và hướng bước chân về phía Quảng trường Cavendish – nơi tụ hội của những danh y lỗi lạc, nơi người bạn thân thiết của ông, vị Bác sĩ kiệt xuất Lanyon, đang sinh sống và tiếp đón vô số bệnh nhân. “Nếu có ai biết rõ sự thật,” ông tự nhủ, “thì chỉ có thể là Lanyon.”

Người quản gia nghiêm trang nhận ra và tiếp đón ông nồng hậu; chẳng phải chờ đợi giây phút nào, ông được dẫn thẳng từ cửa vào phòng ăn, nơi bác sĩ Lanyon đang ngồi thưởng rượu một mình. Trước mắt ông Utterson hiện ra một quý ông khỏe khoắn, diện mạo bảnh bao với gương mặt hồng hào, mái tóc bạc trắng trước tuổi cùng phong thái nhanh nhẹn, quyết đoán. Vừa thoáng thấy Utterson, vị bác sĩ liền đứng phắt dậy khỏi ghế, dang rộng đôi tay chào đón. Cử chỉ thân tình ấy – vốn rất đúng với tính cách ông – lại có chút gì đó quá mức kịch tính trong mắt người ngoài; nhưng tất cả đều xuất phát từ tấm lòng chân thật. Bởi lẽ hai người họ là bạn cố tri, từng cùng nhau trải qua thời áo trắng cho đến giảng đường đại học, cả hai đều dành cho nhau sự trân trọng sâu sắc, và điều hiếm hoi hơn, họ thực sự tìm thấy niềm vui khi được làm bạn với nhau.

Sau một lúc trò chuyện vòng vo, vị luật sư dần dẫn câu chuyện tới vấn đề đã khiến lòng ông ray rứt khôn nguôi.

“Tôi nghĩ, Lanyon này,” ông bắt đầu, “ông với tôi hẳn là hai người bạn thân lâu năm nhất của Henry Jekyll, phải không nào?”

“Giá mà chúng ta là những người bạn trẻ hơn thì tốt,” Bác sĩ Lảng cười khẽ. “Nhưng tôi cho là đúng thế. Mà sao bỗng dưng ông nhắc đến chuyện này? Dạo này tôi ít gặp anh ta lắm.”

“Thật ư?” Utterson ngạc nhiên. “Tôi cứ ngỡ hai ông có chung mối quan tâm chứ.”

“Đã từng thế,” Lanyon đáp, giọng chùng xuống. “Nhưng đã hơn mười năm rồi kể từ khi Henry Jekyll trở nên quá kỳ dị trong mắt tôi. Anh ta bắt đầu lạc lối, tư tưởng lệch lạc; và dù tôi vẫn giữ mối quan tâm đến anh ta vì tình bạn cũ, như người ta vẫn nói, nhưng tôi gần như chẳng còn gặp gỡ con người ấy nữa. Những thứ phi khoa học vô lý đến thế,” vị bác sĩ bỗng mặt đỏ bừng thêm vào, “cũng đủ khiến Damon và Pythias xa lánh nhau ^[1].”

Cơn giận dữ nhỏ nhoi ấy khiến ông Utterson phần nào cảm thấy nhẹ nhõm. “Chắc họ chỉ tranh cãi về vấn đề khoa học gì đó thôi,” ông thầm nghĩ; với tư cách là kẻ chẳng mấy quan tâm đến khoa học (ngoại trừ những vụ chuyển nhượng tài sản), ông còn nói thêm: “Chẳng có gì nghiêm trọng cả!” Ông kiên nhẫn đợi người bạn mình lấy lại bình tĩnh, rồi mới đặt ra câu hỏi đã chuẩn bị sẵn từ trước. “Ông có bao giờ gặp gỡ người mà anh ấy bảo trợ – một gã tên Hyde chưa?” ông hỏi.

“Hyde sao?” Lanyon nhắc lại. “Chưa. Chưa từng nghe tên ấy bao giờ. Ít nhất là từ hồi tôi quen biết Henry.”

Đó là tất cả thông tin vị luật sư mang theo khi trở về căn phòng ngủ rộng thênh thang nhưng tối tăm, nơi ông trằn trọc mãi cho đến khi bình minh ló dạng. Một đêm dài chẳng chút yên ả đối với bộ óc luôn vận hành không ngừng nghỉ của ông, làm việc trong màn đêm mù mịt và bủa vây bởi vô vàn câu hỏi chưa lời đáp.

Sáu giờ sáng, tiếng chuông nhà thờ gần đó vang lên, nhưng ông Utterson vẫn đắm chìm trong suy tư. Trước giờ, vấn đề chỉ khiến ông bận tâm về mặt lý trí; nhưng giờ đây, trí tưởng tượng của ông cũng bị cuốn vào, hay đúng hơn là bị giam hãm; và khi ông nằm trằn trọc trong màn đêm dày đặc cùng căn phòng rèm kín mít, câu chuyện của ông Enfield hiện lên trong tâm trí ông sống động như một cuộn phim.

Ông thấy hiện ra thành phố về đêm ngập tràn ánh đèn; rồi hình ảnh một gã đàn ông bước nhanh; tiếp theo là đứa trẻ chạy từ nhà bác sĩ; và rồi họ va vào nhau, kẻ hung bạo kia giẫm đạp lên đứa bé rồi bỏ đi mặc kệ tiếng thét của đứa trẻ. Hoặc ông lại thấy một căn phòng sang trọng, nơi người bạn mình đang ngủ say, mỉm cười trong mộng mị; bỗng cửa phòng mở toang, màn giường bị giật phăng, người đang ngủ bị đánh thức, và kìa! bên cạnh ông ta hiện ra một bóng ma quyền lực, đến nỗi ngay trong giờ phút tử thần ấy, ông ta cũng phải tỉnh dậy và tuân lệnh.

Hình ảnh ấy trong hai cảnh tượng cứ ám ảnh vị luật sư suốt đêm dài; nếu có chợp mắt, ông chỉ thấy nó lén lút luồn qua những ngôi nhà đang ngủ, hoặc lao nhanh hơn, càng lúc càng nhanh, đến chóng mặt qua mê cung phố phường rực đèn, và ở mỗi góc phố lại giẫm nát một đứa trẻ rồi bỏ mặc nó gào thét. Khuôn mặt của bóng ma ấy vẫn mờ ảo không rõ nét; ngay trong mơ, nó cũng không có mặt mũi, hoặc có một khuôn mặt khiến ông bối rối rồi tan biến trước mắt; chính điều này khiến lòng hiếu kỳ trong vị luật sư nảy nở và lớn dần đến mức kỳ lạ, thậm chí quá đỗi, muốn được tận mắt nhìn thấy diện mạo thật sự của gã Hyde.

Ông nghĩ chỉ cần một lần thấy mặt, bí ẩn sẽ được giải đáp và có lẽ sẽ tan biến hẳn, như bản chất của những điều huyền bí khi bị soi xét kỹ càng. Biết đâu ông sẽ tìm ra lý do cho sự ưu ái kỳ lạ hoặc mối ràng buộc (ông có thể gọi nó thế nào cũng được) của người bạn mình, thậm chí cả điều khoản kỳ quặc trong di chúc. Ít nhất đó cũng phải là một khuôn mặt đáng xem: khuôn mặt của kẻ không chút lương tâm: một khuôn mặt chỉ cần xuất hiện đã đủ khơi dậy, mà Enfield vốn chẳng dễ xúc động, một mối căm ghét bền bỉ.

Kể từ đó, ông Utterson thường xuyên ghé qua cánh cửa nằm trên con phố nhỏ đầy cửa hiệu. Sáng sớm trước khi đến văn phòng, giữa trưa khi công việc dồn dập và thời gian khan hiếm, đêm khuya dưới ánh trăng mờ ảo của thành phố, dưới mọi ánh đèn đường và vào bất cứ lúc nào, dù một mình hay có người đi cùng, vị luật sư vẫn kiên trì đứng ở vị trí đã chọn.

“Nếu hắn là Hyde,” ông tự nhủ, “thì ta sẽ là Seek.” ^[2].

Rồi cuối cùng sự nhẫn nại của ông cũng được đền đáp. Đó là một đêm quang đãng, khô ráo; không khí hơi lạnh; mặt đường sạch bóng như sàn khiêu vũ; những ngọn đèn đường đứng im trong gió, tạo nên những mảng sáng tối đều đặn. Đến mười giờ, khi các cửa hiệu đã đóng cửa, con hẻm trở nên vắng lặng một cách kỳ lạ, và dù vẫn nghe thấy tiếng ồn ào xa xa của London vọng đến, nơi này vẫn cực kỳ yên tĩnh. Những âm thanh nhỏ nhất cũng vang xa; tiếng động sinh hoạt trong các ngôi nhà hai bên đường nghe rõ mồn một; tiếng bước chân của bất kỳ ai đi qua đều vọng đến tai ông từ rất sớm.

Ông Utterson mới đứng đó được vài phút thì chợt nhận ra một bước chân nhẹ nhàng nhưng kỳ lạ đang tiến lại gần. Trong những lần đi “tuần đêm”, ông đã quen với cảm giác kỳ lạ khi một bước chân nào đó, dù còn cách xa, bỗng nổi bật lên giữa biển ồn ào hỗn độn của thành phố. Nhưng chưa bao giờ sự chú ý của ông lại bị thu hút mạnh mẽ và dứt khoát đến thế; với linh cảm mãnh liệt về thành công sắp tới, ông lặng lẽ lùi vào bóng tối của lối vào sân.

Bước chân gấp gáp càng lúc càng gần, rồi đột ngột vang lên rõ mồn một khi người ấy rẽ vào cuối con phố. Nhìn từ cổng nhà, vị luật sư lập tức nhận ra mình đang đối diện với hạng người nào. Một kẻ thấp bé, ăn mặc đơn sơ đến mức tầm thường, mà dáng vẻ bề ngoài – dù đứng từ xa – cũng đủ khiến người ta nảy sinh cảm giác khó chịu khó tả. Nhưng hắn bước thẳng tới cửa, băng ngang đường như muốn rút ngắn thời gian; vừa tới nơi đã lục túi lấy chìa khóa, cử chỉ tự nhiên như chủ nhân trở về tổ ấm.

Ông Utterson bất ngờ bước tới, đặt tay lên vai hắn khi hắn đi ngang. “Phải ông Hyde không?”

Ông Hyde giật nảy người, phát ra tiếng rít như rắn bị dẫm phải. Nhưng nỗi khiếp sợ ấy chỉ thoáng qua; dù vẫn không dám ngước nhìn thẳng mặt vị luật sư, hắn đáp lại bằng giọng điệu khá điềm tĩnh: “Đúng là tên tôi. Ngài cần gì?”

“Tôi thấy ngài đang bước vào,” vị luật sư đáp. “Tôi là bạn lâu năm của Bác sĩ Jekyll – ông Utterson ở phố Gaunt – hẳn ngài đã nghe danh tôi; và gặp ngài thuận tiện thế này, tôi nghĩ ngài có thể cho tôi vào.”

“Ngài sẽ chẳng tìm thấy Bác sĩ Jekyll đâu; ông ta không có nhà,” Hyde trả lời, vừa nói vừa phù phù hơi vào chiếc chìa khóa. Rồi bất chợt, vẫn không ngẩng mặt lên, hắn hỏi: “Sao ngài biết tôi?”

“Về phần ngài,” Utterson nói, “ngài có thể giúp tôi một việc được chăng?”

“Rất sẵn lòng,” gã kia đáp. “Việc gì thế?”

“Ngài có thể cho tôi được thấy rõ mặt ngài không?” vị luật sư hỏi.

Hyde có vẻ ngập ngừng, rồi bỗng nhiên như lóe lên ý nghĩ gì, hắn quay lại đối diện với vẻ mặt thách thức. Hai người đứng đó nhìn chòng chọc vào nhau trong mấy giây đồng hồ dài dằng dặc. “Giờ thì tôi đã nhận ra anh,” Utterson lên tiếng. “Điều này có thể có ích đấy.”

“Đúng thế,” Hyde đáp lại, “gặp nhau thế này cũng hay; nhân thể, ông nên biết địa chỉ của tôi.” Hắn đọc ra một dãy số nhà trên con phố ở Soho.

“Chà!” Utterson thầm nghĩ, “thế nào hắn cũng đang nghĩ đến bản di chúc?” Nhưng ông nén cảm xúc lại, chỉ gật nhẹ một cái để tỏ ý đã ghi nhận địa chỉ.

“Thế còn,” gã kia hỏi tiếp, “làm sao ông biết đến tôi?”

“Qua miêu tả,” ông đáp.

“Ai miêu tả?”

“Chúng ta có người quen chung,” Utterson nói.

“Người quen chung,” Hyde nhắc lại, giọng khàn đục. “Là ai?”

“Ví dụ như Jekyll,” vị luật sư đáp.

“Hắn chưa bao giờ nói với ông!” Hyde quát lên, mặt mày biến sắc. “Tôi không ngờ ông lại dám nói dối!”

“Bớt đi,” Utterson bình thản đáp, “đó không phải cách nói chuyện tử tế.”

Gã kia gằn giọng rồi bật ra tiếng cười man rợ; và trong chớp mắt, với tốc độ kinh ngạc, hắn đã mở khóa cửa, biến mất vào trong nhà.

Vị luật sư đứng lặng khi Hyde đã khuất sau cánh cửa, nét mặt ngập tràn ưu tư. Rồi ông chậm rãi bước lên phố, thi thoảng dừng lại, đưa tay lên trán như kẻ đang quằn quại trong mớ suy nghĩ rối bời. Vấn đề ông trăn trở thuộc loại hiếm khi có lời giải. Hyde xanh xao, thấp bé, toát ra vẻ dị dạng khó gọi tên, nụ cười khiến người ta bứt rứt, thái độ đối đáp với luật sư là hỗn hợp chết người giữa nhút nhát và liều lĩnh, cùng giọng nói khàn đục, thì thào đứt quãng – tất cả đều là khuyết điểm, nhưng chúng không đủ lý giải nỗi ghê tởm, căm phẫn và khiếp sợ chưa từng thấy mà Utterson dành cho hắn.

“Ắt hẳn phải có nguyên do khác,” ông lẩm bẩm. “Thực sự có điều gì đó hơn thế, nếu ta có thể gọi tên nó. Lạy Chúa, gã đó gần như không phải con người! Có nên gọi là dạng người nguyên thủy không? Hay là câu chuyện cũ về Bác sĩ Fell ^[3]? Hay chỉ là ánh sáng từ linh hồn tà ác xuyên qua lớp vỏ đất sét biến dạng kia? Ta nghiêng về giả thuyết cuối; bởi vì, ôi Harry Jekyll tội nghiệp của ta ơi, nếu ta từng thấy dấu ấn của quỷ dữ in trên gương mặt nào, thì đó chính là gương mặt người bạn mới của anh.”

Vị luật sư bước quanh góc phố nhỏ, một quảng trường hiện ra với những ngôi nhà cổ kính, xưa kia đẹp đẽ lộng lẫy, giờ đa phần đã phai tàn vẻ huy hoàng cũ và được cho thuê làm căn hộ, phòng trọ cho đủ hạng người: thợ khắc bản đồ, kiến trúc sư, luật sư ba phải cùng những kẻ đại diện cho các hãng buôn mập mờ. Thế nhưng, riêng ngôi nhà thứ hai tính từ góc phố vẫn được sử dụng nguyên vẹn; trước cánh cửa tòa nhà này – vốn toát lên vẻ sang trọng tiện nghi dù giờ đây chìm trong bóng tối, chỉ còn ô cửa sổ phía trên cửa chính là rọi chút ánh sáng – ông Utterson dừng bước và gõ cửa. Một lão gia nhân ăn vận chỉnh tề ra mở cửa.

“Bác sĩ Jekyll có nhà không, Poole?” vị luật sư hỏi.

“Tôi sẽ đi xem ngay, thưa ông Utterson,” Poole đáp, vừa nói vừa mời vị khách bước vào một gian phòng lớn có trần thấp, ấm cúng với nền lát gạch. Căn phòng kiểu nhà quê này được sưởi ấm bằng một lò sưởi mở rộng đang cháy rực, và trang trí bằng những tủ gỗ sồi sang trọng. “Ông muốn đợi ở đây bên lò sưởi không, thưa ông? Hay để tôi thắp đèn mời ông vào phòng ăn?”

“Ở đây được rồi, cảm ơn anh,” vị luật sư nói, rồi bước tới tựa lưng vào tấm chắn lò sưởi cao.

Gian phòng này, nơi giờ đây chỉ còn mình ông, vốn là niềm yêu thích đặc biệt của người bạn bác sĩ; và chính Utterson cũng thường nói đây là căn phòng dễ chịu nhất London. Nhưng tối nay, ông bỗng cảm thấy ớn lạnh; hình ảnh Hyde đang đè nặng trong tâm trí; ông cảm thấy (một điều hiếm khi xảy ra) một cảm giác buồn nôn và chán ghét cuộc sống; trong tâm trạng u ám đó, ông dường như nhìn thấy một mối đe dọa ẩn trong ánh lửa bập bùng phản chiếu lên những chiếc tủ bóng loáng và những cái bóng nhảy múa trên trần nhà khiến ông bứt rứt khó chịu. Ông cảm thấy ngượng ngùng khi nhận ra mình thở phào nhẹ nhõm lúc Poole quay lại báo tin Bác sĩ Jekyll đã đi vắng.

“Tôi thấy ông Hyde đi vào bằng cửa phòng giải phẫu cũ kia, Poole,” ông nói. “Việc đó có đúng không, khi Bác sĩ Jekyll vắng nhà?”

“Hoàn toàn chính xác, thưa ông Utterson,” người đầy tớ đáp. “Ông Hyde có chìa khóa.”

“Chủ nhà của anh dường như đặt quá nhiều niềm tin vào gã thanh niên ấy, Poole,” vị luật sư trầm tư nói tiếp.

“Dạ, thưa ông, quả thực như vậy,” Poole thưa. “Tất cả chúng tôi đều được lệnh phải vâng lời ông ta.”

“Tôi chẳng nhớ mình đã từng gặp mặt ông Hyde?” Utterson hỏi.

“Ồ, dạ không, thưa ông. Ông ấy chưa bao giờ _dùng bữa tối_ tại đây cả,” viên quản gia trả lời. “Thật ra chúng tôi rất hiếm khi thấy ông ấy ở khu vực này; hầu hết ông ta đều ra vào bằng cửa phòng thí nghiệm.”

“Thôi, chào ông, Poole.”

“Chào ông, ông Utterson.”

Và vị luật sư lên đường trở về nhà với tâm trạng nặng nề. “Harry Jekyll tội nghiệp,” ông nghĩ thầm, “ta có linh cảm anh đang gặp phải rắc rối lớn! Thời trai trẻ anh đã từng ngông cuồng; chắc chắn là từ rất lâu rồi; nhưng theo luật của Chúa, không có thời hiệu nào cho tội lỗi. Đúng vậy, chắc chắn là thế; bóng ma của tội lỗi xưa, như khối u ung thư của nỗi nhục nhã bị chôn giấu: hình phạt ắt sẽ đến, dù có chậm trễ, sau nhiều năm khi ký ức đã lãng quên và lòng tự trọng đã tha thứ cho lỗi lầm.”

Bị ám ảnh bởi ý nghĩ đó, vị luật sư chìm đắm trong suy tưởng về quá khứ của chính mình, lục lọi mọi ngóc ngách ký ức, lo sợ rằng một tội lỗi cũ nào đó sẽ bất ngờ bật ra như chiếc hộp đồ chơi. Quá khứ của ông khá trong sạch; hiếm ai nhìn lại cuộc đời mình mà ít phải bận tâm hơn thế; thế nhưng ông vẫn cảm thấy xấu hổ vô cùng về nhiều điều xấu mình đã làm, và đồng thời cũng trào dâng lòng biết ơn sâu sắc đầy lo âu về những điều mình suýt làm nhưng đã kịp tránh. Rồi quay lại vấn đề chính, một tia hy vọng lóe lên trong ông.

“Gã Hyde này, nếu điều tra kỹ,” ông nghĩ, “ắt hẳn phải có những bí mật riêng; những bí mật đen tối, nhìn vẻ ngoài của hắn là đủ hiểu; những bí mật mà so với điều tồi tệ nhất của Jekyll cũng sẽ trở nên nhẹ như ánh nắng. Tình hình không thể tiếp tục thế này được. Ta rùng mình khi nghĩ đến cảnh sinh vật này lẻn vào giường Harry như kẻ trộm; Harry tội nghiệp, đó sẽ là một sự tỉnh giấc kinh hoàng biết bao! Và còn sự nguy hiểm nữa; bởi nếu tên Hyde này nếu biết sự tồn tại của bản di chúc, hắn có thể trở nên nóng lòng muốn thừa kế. Phải, ta phải hành động ngay – nếu Jekyll cho phép ta,” ông nói thêm, “nếu Jekyll cho phép ta.” Bởi một lần nữa, những điều khoản kỳ lạ trong bản di chúc lại hiện lên rõ mồn một trước mắt ông.