6 GIẤC MƠ CUỐI CÙNG CỦA CÂY SỒI GIÀ

Trên triền dốc cao trong khu rừng, cách bờ biển rộng không xa, một cây sồi già nua đứng sừng sững. Nó đã trải qua ba trăm sáu mươi lăm năm đời, nhưng khoảng thời gian dài dằng dặc ấy đối với cây cũng chỉ như từng ấy ngày đối với loài người chúng ta. Chúng ta thức khi mặt trời lên và chìm vào giấc ngủ lúc màn đêm buông xuống, rồi mơ những giấc mơ. Còn cây sồi thì khác – nó phải tỉnh táo suốt ba mùa xuân, hạ, thu và chỉ được nghỉ ngơi khi đông về. Mùa đông chính là giấc ngủ của cây, là đêm dài sau một ngày vất vả kéo dài qua ba mùa kia.

Biết bao mùa hè ấm áp trôi qua, từng đàn phù du – loài côn trùng mỏng manh chỉ tồn tại vẻn vẹn một ngày – chao liệng quanh tán cây sồi cổ thụ, say sưa tận hưởng cuộc sống ngắn ngủi trong niềm hân hoan. Và mỗi khi một trong những sinh linh bé bỏng ấy đậu xuống chiếc lá xanh mướt, rộng bản của cây, cây sồi lại thốt lên: “Ôi sinh vật nhỏ bé đáng thương! Đời con chỉ vỏn vẹn một ngày. Ngắn ngủi biết bao! Hẳn là con buồn lắm.”

“Buồn ư! Ý ông là sao?” sinh vật bé nhỏ sẽ luôn đáp. “Sao ông lại nói thế? Mọi thứ quanh con thật tuyệt vời, sáng sủa, ấm áp và đẹp đẽ đến nỗi khiến con vui sướng.”

“Nhưng chỉ một ngày thôi, rồi mọi thứ sẽ kết thúc.”

“Kết thúc ư!” con ruồi lặp lại; “Ý nghĩa của ‘kết thúc’ là gì? Ông cũng ‘kết thúc’ sao?”

“Không, ta rất có thể sẽ sống hàng ngàn ngày của con, và một ngày của ta dài bằng cả mùa; thật vậy, nó dài đến nỗi con không bao giờ có thể tính toán hết được.”

“Không ư? Vậy thì con không hiểu ông. Ông có thể có hàng ngàn ngày của con, nhưng con có hàng ngàn khoảnh khắc để vui vẻ và hạnh phúc. Tất cả vẻ đẹp của thế giới có biến mất khi ông chết không?”

“Không,” cây trả lời; “nó chắc chắn sẽ tồn tại lâu hơn rất nhiều, lâu hơn vô cùng so với những gì ta có thể tưởng tượng.”

“Vậy thì,” chú ruồi bé nhỏ nói, “chúng ta có cùng một khoảng thời gian để sống, chỉ là cách tính của chúng ta khác nhau mà thôi.”

Và sinh vật tí hon ấy bắt đầu nhảy múa, bay lượn giữa không trung, hân hoan với đôi cánh mỏng manh tựa lụa và nhung, hân hoan trong làn gió mát lành mang theo hương thơm từ đồng cỏ ba lá cùng những đóa hồng dại, hoa cơm cháy và kim ngân, từ hàng rào vườn phủ đầy cỏ xạ hương, hoa anh thảo và bạc hà. Hương thơm của muôn hoa đậm đặc đến mức suýt làm chú ruồi bé bỏng ngất ngây.

Ngày dài tươi đẹp ấy ngập tràn niềm vui và những điều ngọt ngào, đến nỗi khi hoàng hôn buông xuống, chú ruồi cảm thấy kiệt sức vì quá nhiều hạnh phúc và lạc thú. Đôi cánh mỏng không còn nâng nổi thân hình, và nhẹ nhàng, từ từ, chú lướt xuống những ngọn cỏ mềm mại, đong đưa, khẽ gật chiếc đầu bé xíu, rồi chìm vào giấc ngủ bình yên, ngọt ngào. Chú ruồi đã chết.

“Ôi chú phù du bé nhỏ tội nghiệp!” cây sồi thốt lên, “kiếp sống sao mà ngắn ngủi thế!”

Và cứ thế, mỗi ngày hè trôi qua, điệu vũ ấy lại tái diễn, những câu hỏi quen thuộc vang lên rồi lại nhận được lời đáp cũ kỹ, để rồi khi hoàng hôn buông xuống, lũ phù du lại chìm vào giấc ngủ yên bình. Cảnh tượng ấy lặp đi lặp lại qua bao thế hệ phù du, và tất cả chúng đều sống trong niềm vui hân hoan, hạnh phúc trọn vẹn.

Cây sồi vẫn thức suốt những buổi sáng xuân tươi mát, những trưa hè oi ả và những chiều thu dịu dàng; giờ đây, khoảng thời gian nghỉ ngơi của nó – đêm dài của nó – đang đến gần, mùa đông lạnh giá sắp gõ cửa. Từng chiếc lá lần lượt lìa cành.

Những cơn gió mùa đông bắt đầu cất lời ca: “Ngủ đi nào, ngủ đi nào. Chúng tôi sẽ ru ngài vào giấc. Ngủ say đi, ngủ say đi. Chúng tôi sẽ hát khúc nhạc ru, sẽ đung đưa ngài vào giấc ngủ, điều ấy sẽ tốt cho những cành cây già cỗi; chúng sẽ kêu răng rắc vì khoái chí. Ngủ ngon nhé, ngủ ngon nhé, đây là đêm thứ ba trăm sáu mươi lăm của ngài đấy. Trên thế gian này, ngài vẫn còn là đứa trẻ non nớt. Ngủ ngon nhé; những áng mây sẽ dệt tấm chăn tuyết ấm áp phủ lên ngài, che chở cho bộ rễ già nua. Chúc ngài giấc ngủ bình yên cùng những giấc mơ ngọt ngào.”

Và cây sồi đứng đó, trơ trọi lá, được nghỉ ngơi suốt mùa đông dài dằng dặc, và mơ nhiều giấc mơ về những chuyện đã qua, y như con người vẫn mơ.

Cây sồi già ấy ấy ngày xưa cũng từng bé bỏng; thuở nằm nôi, nó chỉ là hạt sồi nhỏ nhoi. Tính theo tuổi đời của loài người, giờ nó đã bước sang thế kỷ thứ tư. Nó là cây cao lớn nhất, xinh đẹp nhất cả khu rừng. Ngọn cây vượt lên trên tất thảy, từ ngoài khơi xa xôi cũng trông thấy rõ, nên thủy thủ thường lấy nó làm mốc chỉ đường. Nó chẳng hề hay biết bao nhiêu đôi mắt đang khắc khoải tìm kiếm bóng dáng mình.

Trên những cành cao chót vót, bồ câu rừng tha rơm kết tổ, chim cu gáy cất tiếng hát quen thuộc, âm thanh ngân nga giữa tán lá; đến mùa thu, khi lá cây ánh lên như những lá đồng mỏng manh, đàn chim di trú lại tụ về đậu trên cành, chuẩn bị cho hành trình vượt biển dài.

Nhưng giờ đây là mùa đông, cây đứng trơ trụi lá, phô bày những cành cong vút, uốn lượn vươn ra từ thân cây. Quạ và chim két lần lượt đậu trên cành, trò chuyện về những ngày tháng khó khăn sắp tới, về cái đói rét mùa đông sẽ khắc nghiệt đến nhường nào.

Vào đúng đêm Giáng sinh linh thiêng, cây chợt mơ một giấc mơ. Dường như nó cảm nhận được không khí lễ hội đang đến gần, và trong mơ, nó ngỡ mình nghe thấy tiếng chuông nhà thờ ngân vang. Nhưng kỳ lạ thay, bỗng chốc, cảnh vật xung quanh lại hiện ra như một ngày hè tươi đẹp, dịu dàng và ấm áp. Ngọn cây cao vút được phủ kín bởi tán lá xanh mướt, xòe rộng; những tia nắng nhảy nhót giữa kẽ lá, len lỏi qua từng cành cây, không khí ngập tràn hương thơm của cỏ cây và hoa lá.

Những cánh bướm rực rỡ sắc màu đuổi nhau bay lượn, những chú ruồi mùa hè nhảy múa tưng bừng xung quanh, như thể cả thế gian này sinh ra chỉ để chúng được vui đùa và hạnh phúc. Tất cả những ký ức tươi đẹp nhất trong cuộc đời cây bỗng ùa về, hiện ra trước mắt như một bữa tiệc rực rỡ không bao giờ tàn.

Cây sồi nhìn thấy những hiệp sĩ thời xưa và những quý bà cao quý cưỡi trên lưng những con tuấn mã oai hùng, phi nhanh qua rừng, những chiếc lông vũ trên mũ tung bay phấp phới, chim ưng đậu vững vàng trên cổ tay, trong khi tiếng tù và săn bắn vang vọng khắp nơi cùng tiếng chó sủa vang dội. Nó thấy những chiến binh đối địch, khoác lên mình bộ trang phục lộng lẫy cùng áo giáp lấp lánh, tay cầm giáo mác và rìu chiến, dựng lều rồi lại thu dọn; những ngọn lửa trại canh gác bập bùng cháy, còn những người đàn ông thì ca hát rồi chìm vào giấc ngủ dưới tán cây rộng mở. Nó chứng kiến những đôi tình nhân hạnh phúc gặp gỡ trong im lặng dưới ánh trăng dịu dàng bên cạnh nó, rồi cùng nhau khắc lên lớp vỏ cây xám xanh những chữ cái đầu tên mình.

[ Minh họa: Nó thấy những đôi tình nhân gặp gỡ trong hạnh hạnh phúc thầm lặng gần nó dưới ánh trăng… ]

Ngày xửa ngày xưa, đã lâu lắm rồi, những cây đàn guitar và đàn hạc Æolian từng được những lữ khách vui vẻ treo lên cành; giờ đây dường như chúng lại được treo ở đó, và những giai điệu kỳ diệu của chúng lại vang lên. Những chú bồ câu rừng gù gù như muốn thổ lộ nỗi lòng của cây, còn chim cu gáy thì cất tiếng gọi để báo cho cây biết nó còn bao nhiêu ngày hè nữa.

Bỗng cây cảm nhận một luồng sinh khí mới rạo rực chảy qua từng thớ rễ, len lỏi khắp thân cành, lan tỏa đến tận những nhánh lá cao nhất. Cây thấy mình đang vươn lên, xòe rộng, trong khi dưới lòng đất, nguồn nhựa sống ấm nóng vẫn không ngừng tuôn chảy. Càng lớn cao, càng mạnh mẽ hơn, những cành cây phía trên trở nên sum suê, xum xuê hơn; và cứ thế, cùng với sự phát triển của bản thân, niềm hân hoan trong lòng cây cũng lớn dần, cùng với đó là khát khao mãnh liệt được vươn cao hơn nữa – để chạm tới vầng thái dương ấm áp, rực rỡ kia.

Những cành cao nhất của cây đâm xuyên qua mây, trôi bồng bềnh phía dưới như đàn chim di trú hay những chú thiên nga trắng khổng lồ; mỗi chiếc lá dường như được ban cho thị giác, như thể chúng có mắt để nhìn ngắm. Những vì sao hiện ra giữa ban ngày, to lớn và lấp lánh, tựa đôi mắt trong veo đầy dịu dàng. Chúng gợi cho cây nhớ về ánh sáng từng lấp lánh trong mắt trẻ thơ, trong ánh mắt những đôi tình nhân đã hẹn hò dưới tán sồi già.

Đó là những khoảnh khắc diệu kỳ và hân hoan nhất đời cây sồi, tràn ngập bình yên và niềm vui; thế mà giữa tất cả hạnh phúc ấy, trái tim cây lại dâng lên nỗi khát khao thiết tha: giá như tất cả cây cối, bụi rậm, cỏ hoa bên dưới cũng có thể vươn cao, được chiêm ngưỡng vẻ huy hoàng này và cùng nếm trải niềm hạnh phúc. Cây sồi hùng vĩ ấy không thể trọn vẹn vui sướng trong hưởng thụ riêng mình, cho đến khi mọi sinh linh – lớn nhỏ – đều được chia phần hạnh phúc. Và nỗi khát khao ấy rung lên khắp từng nhánh cây, từng chiếc lá, ấm nồng và mãnh liệt như nhịp đập trong trái tim con người.

Cây cối đung đưa, nghiêng ngả, cành lá khẽ cong mình như đang khát khao thầm lặng tìm kiếm điều chi. Hương cỏ xạ hương dịu dàng hòa quyện cùng mùi nồng nàn của hoa kim ngân, hoa tím dập dìu bay đến, khiến cây như nghe văng vẳng tiếng chim cu gáy xa xăm.

Rồi khát vọng của nó được đền đáp. Xuyên qua lớp mây mờ, cả rừng cây xanh thẳm hiện ra, cây sồi ngước nhìn những ngọn cây vươn cao chót vót. Bụi rậm, cỏ dại đua nhau vươn mình, có cây còn tự bật gốc để vươn lên nhanh hơn. Nhanh nhất là cây bạch dương – thân mảnh như tia chớp vút thẳng lên trời theo đường chữ chi, cành lá xòe ra tựa dải lụa biếc, tựa cờ phướn phần phật. Cả khu rừng bừng dậy, từ cây bấc nâu sồm phủ đầy lông tơ đến muôn loài thảo mộc đều vươn mình lớn dậy, chim chóc cất tiếng hòa ca.

Trên ngọn cỏ xanh mềm mại đong đưa như dải ruy-băng giữa trời, chú châu chấu chăm chùi đôi cánh bằng đôi chân nhỏ. Bọ tháng Năm rì rầm, ong đi tìm mật rền rĩ, chim muông líu lo – mỗi loài một điệu, bầu không khí ngập tràn thanh âm rộn rã, tràn ngập niềm vui tưng bừng.

“Nhưng bông hoa xanh bé nhỏ mọc bên bờ nước đâu rồi, cùng với đóa chuông tím và những cánh cúc vàng?” cây sồi trầm ngâm hỏi. “Ta muốn có tất cả chúng ở đây.”

“Chúng tôi đây; chúng tôi đây,” muôn tiếng đáp vang lên, vừa bằng lời nói dịu dàng vừa qua những khúc ca ngân nga.

“Thế còn cỏ xạ hương kiều diễm của mùa hè năm ngoái giờ ở nơi nao? Những đóa linh lan trắng muốt năm xưa đã từng phủ kín mặt đất bằng tấm thảm hoa của chúng giờ đâu? Cây táo rừng với muôn ngàn bông hoa ngào ngạt hương thơm, cùng tất cả vẻ đẹp rực rỡ của khu rừng đã nở hoa năm này qua năm khác – chúng đều đi đâu cả? Và ngay cả những mầm non mới nhú cũng chẳng thấy đâu?”

“Chúng tôi đây; chúng tôi đây,” muôn vàn tiếng nói vút cao lên tận không trung, như thể chúng đã cất cánh bay đến từ thuở nào.

“Ôi, điều này thật tuyệt vời, tuyệt vời đến khó tin,” cây sồi reo lên trong niềm hân hoan. “Ta có tất cả bọn họ ở đây, cả lớn lẫn bé; không một ai bị bỏ quên. Có thể nào tưởng tượng được hạnh phúc như thế này chăng? Điều này dường như gần như không thể xảy ra.”

“Trên thiên đường cùng Đấng Tạo Hóa Vĩnh Cửu, điều ấy có thể tưởng tượng được, bởi mọi sự đều khả thi,” một giọng nói vang lên từ khoảng không.

Và cây sồi, khi vẫn không ngừng vươn cao và tiến về phía trước, cảm nhận những chiếc rễ của mình đang dần rời khỏi mặt đất.

“Phải rồi; tốt nhất là như thế,” cây lẩm bẩm. “Chẳng còn xiềng xích nào trói buộc ta nữa. Ta có thể bay lên tận đỉnh cao của ánh sáng và vinh quang. Và tất cả những gì ta yêu quý đều ở bên ta, cả nhỏ lẫn lớn. Tất cả – tất cả đều hiện diện nơi đây.”

Đó là giấc mơ của cây sồi già trong đêm Giáng sinh linh thiêng. Và trong lúc nó đắm chìm trong giấc mộng, một trận bão dữ dội ập đến, quét qua đất liền và đại dương. Biển cả cuồn cuộn dâng những ngọn sóng khổng lồ vỗ vào bờ. Một tiếng răng rắc kinh hoàng vang lên từ thân cây. Bộ rễ của nó bật tung khỏi lòng đất, đúng vào khoảnh khắc trong mơ nó cảm thấy mình đang rời khỏi mặt đất. Cây đổ sầm xuống; ba trăm sáu mươi lăm năm tồn tại của nó kết thúc chỉ trong chớp mắt, ngắn ngủi như một ngày đời của loài phù du.

Khi bình minh ngày Giáng sinh ló rạng, cơn bão đã tan biến. Tiếng chuông nhà thờ rộn rã ngân vang khắp nơi, và từ mọi mái nhà, dù là căn lều nhỏ bé nhất, làn khói nghi ngút bay lên bầu trời trong xanh, tựa như khói hương từ những lễ vật tạ ơn trên bàn thờ của các tu sĩ Druid ngày xưa. Biển cả dần trở nên phẳng lặng, và trên con tàu lớn đã kiên cường vượt qua cơn bão đêm qua, muôn ngọn cờ đều được kéo lên tung bay rực rỡ, báo hiệu niềm hân hoan của ngày lễ hội.

“Cây đổ rồi! Cây sồi già – cột mốc của chúng ta trên bờ biển!” các thủy thủ kêu lên. “Chắc hẳn nó đã gục ngã trong cơn bão đêm qua. Ai có thể thay thế nó? Than ôi! Chẳng còn ai cả.” Đó là lời ai điếu cho cây sồi già, ngắn gọn mà thấm thía.

Nó nằm đó, dài dằng dặc trên bãi biển phủ tuyết trắng, và từ con tàu, những giai điệu vang lên trên thân nó – khúc ca về niềm hân hoan Giáng sinh, về ơn cứu độ cho linh hồn nhân loại, và sự sống đời đời nhờ Chúa Kitô.

Hãy cất cao lời trong buổi sáng hân hoan này,

Mọi điều đã trọn, vì Chúa Kitô giáng thế;

Cùng nhau hát vang khúc ca rộn rã,

“Ha-lê-lu-gia dâng lên Đức Kitô, Vua muôn đời.”

Bài thánh ca Giáng sinh ngân vang, và mọi người trên con tàu đều cảm thấy tâm hồn mình bay bổng theo từng lời ca, từng lời nguyện cầu, tựa như cây thông già đã được chắp cánh trong giấc mơ tuyệt đẹp cuối cùng của nó vào buổi sáng Giáng sinh hôm ấy.

[Minh họa]