Lý Đào

Lý Đào (李燾, 1115–1184), tự Nhân Phủ (仁甫), hiệu Tốn Nham (巽岩), là sử gia, quan lại thời Nam Tống, quê ở Đan Lăng (nay thuộc Tứ Xuyên, Trung Quốc). Ông được cho là hậu duệ của hoàng tử Lý Minh – con trai Đường Thái Tông.

Đỗ Tiến sĩ năm 1138, Lý Đào từng giữ nhiều chức vụ nhỏ ở Tứ Xuyên như Chủ bộ, Tri huyện, Tri châu… nhưng sự nghiệp quan trường không suôn sẻ vì ông cương trực, phản đối Tần Cối – quyền thần bị nhiều người đương thời chỉ trích.

Phần lớn cuộc đời, Lý Đào chuyên tâm biên soạn sử. Ông khởi thảo bộ Tục Tư Trị Thông Giám Trường Biên từ khi làm Tri huyện Song Lưu, dành suốt 40 năm để hoàn thành 980 quyển ghi chép lịch sử Bắc Tống (960–1127). Bộ sách được biên soạn tỉ mỉ, theo lối biên niên, tiếp nối tinh thần sử học của Tư Mã Quang. Tác phẩm từng được Tống Hiếu Tông ca ngợi là “không thẹn với Tư Mã Quang”.

Dù phần lớn bản gốc đã thất lạc, giá trị sử học của Trường Biên vẫn rất lớn, đặc biệt là trong việc nghiên cứu chính trị, đối ngoại và các ghi chép về quốc gia láng giềng như Đại Việt. Trước lúc mất, Lý Đào để lại lời: “Chết không phải yểu, chỉ hận chưa đền được ơn nước.”