[BETA] QUYỂN 101: NĂM THIÊN THÁNH THỨ NHẤT (QUÝ HỢI, 1023)

Từ tháng 8 năm Thiên Thánh thứ nhất đời Nhân Tông đến hết tháng 12 cùng năm.

[1] Tháng 8, ngày Ất Mùi, lấy Diêm thiết phán quan, Thị ngự sử Lưu Bình làm Thượng y khố sứ, Kiềm hạt lộ Hoàn Khánh kiêm Tri châu Bân. Ban đầu, Chân Tông muốn dùng Lưu Bình, Đinh Vị nhân cơ hội nói: “Lưu Bình xuất thân từ gia đình tướng lĩnh, chỉ nên giao nhiệm vụ biên cương mà thôi.” Do đó, Thái hậu nhớ lời Đinh Vị, nên có mệnh lệnh này. Bộ tộc Khương là Minh Châu và Ma Mi nhiều lần phản phúc, Lưu Bình bí mật đem quân giết mấy nghìn người, nhờ công được phong làm Thứ sử châu Tân. Việc đánh dẹp bộ tộc Minh Châu không ghi rõ thời gian, nay đều thấy ở đây, cần xem xét thêm.

[2] Chiêu mộ dân chúng ở Kinh Đông, Hà Bắc, Thiểm Tây, Hoài Nam nộp củi và cỏ để đắp đê ngăn sông Hoạt Châu bị vỡ. Lại phát binh lính chặt cây du và liễu ven sông. Các quan xin điều động dân phu, nhưng Vua lo ngại làm phiền dân, nên dùng binh lính thay thế.

[3] Ngày Bính Thân, ban ân xá giảm tội cho tù nhân trong thiên hạ một bậc, những người bị tội đánh trượng trở xuống được tha.

[4] Đất chăn nuôi bỏ hoang của giám Đông Bình, cho phép dân xin cày cấy.

(Sách 《Bản kỷ》 và 《Chí》 đều nói bắt đầu bỏ giám Đông Bình, là sai. Tháng giêng năm Thiên Hi thứ 5, giám đã bị bãi bỏ.)

[5] Ngày Canh Tý, xuất 10 vạn tấm lụa từ kho Tả Tàng để mua lương thảo cho các châu quân vùng biên giới Thiểm Tây.

[6] Ngày Nhâm Dần, chiếu cho các quan từ hàng thăng triều trở lên, theo lệnh Vua tiến cử quan lại, mỗi năm không được quá ba người.

[7] Ngày Ất Tỵ, Thái thường bác sĩ Tào Tu Cổ được bổ nhiệm làm Giám sát ngự sử, Khổng Diên Lỗ và Lưu Tùy cùng được bổ nhiệm làm Tả chánh ngôn. Trước đó, Long đồ các trực học sĩ kiêm Thị giảng, Hộ bộ viên ngoại lang Phùng Nguyên chủ phán Gián viện, nên đã trao ấn cho Lưu Tùy và các người khác.

Diên Lỗ là con của Khổng Húc, ban đầu làm Ninh châu quân sự suy quan, thường tranh cãi với châu tướng. Có con rắn xuất hiện ở điện Chân Vũ trong Thiên Khánh Quan, cả quận đều cho là thần linh, châu tướng dẫn các quan đến lễ bái, muốn tâu việc này lên. Diên Lỗ tiến lên dùng hốt đánh chết rắn, làm vỡ đầu nó, người xem ban đầu rất kinh hãi, sau đó không ai không thán phục.

Sau này, ông làm tri huyện Tiên Nguyên, chủ trì việc thờ cúng họ Khổng. Họ Khổng vốn có nhiều người buông thả, Diên Lỗ đều nghiêm trị theo pháp luật. Ông tâu rằng miếu thờ thấp kém, xin được tu sửa, Vua đồng ý.

Tu Cổ là người Kiến An, dâng bốn việc: thi hành pháp lệnh, xem xét việc cũ, tiết kiệm tài lực, phân biệt trung tà, lời lẽ rất khẩn thiết.

[8] Ngày Bính Ngọ, lệnh cho Thị ngự sử tri tạp sự Khương Tuân cùng xét xử các khoản nợ trong thiên hạ.

[9] Ngày Giáp Dần, có cây nấm linh chi mọc trên cột điện Thiên An, Vua triệu tập các quan đại thần đến xem, sau đó dâng biểu chúc mừng. Ngày Ất Mão, Vua hạ chiếu cho quần thần đến xem, Giám sát ngự sử Cúc Vịnh tâu: “Bệ hạ mới lên ngôi, sông vỡ đê chưa khắc phục, mưa dầm hại mùa màng, nên suy nghĩ cách ứng phó với tai biến. Thần mong bệ hạ lấy việc tiến cử người trung lương, đuổi bọn nịnh thần làm quốc bảo, lấy việc khuyên bảo binh nông, tích trữ lương thực làm điềm lành. Những điềm lạ từ cỏ cây, có gì đáng quý đâu!”

[10] Trước đó, Tiền Duy Diễn từ Hà Dương đến Bạc Châu, nhân dịp vào triều ở kinh sư, muốn được làm tể tướng. Cúc Vịnh tấu rằng: “Duy Diễn xảo trá, từng kết thông gia với Đinh Vị, nhờ đó được trọng dụng. Sau này thấy rõ tình hình gian trá của Vị đã lộ ra, sợ bị liên lụy nên ra sức công kích Vị. Nay nếu cho hắn làm tể tướng, ắt sẽ làm mất lòng dân.”

Thái hậu sai nội thị đem tấu chương cho Duy Diễn xem, nhưng Duy Diễn vẫn do dự không chịu rời đi. Cúc Vịnh nói với Tả chánh ngôn Lưu Tùy rằng: “Nếu Duy Diễn được làm tể tướng, ta sẽ lấy tờ chiếu trắng ra xé ngay tại triều đình.” Duy Diễn nghe tin, vội vàng rời đi.

(《Thực lục》 và 《Quốc sử》 trong truyện về Duy Diễn đều không ghi chép việc Duy Diễn từ Hà Dương chuyển đến Bạc Châu, mà chỉ nói rằng ở Hà Dương hơn một năm, xin vào triều, được phong làm Bình chương sự, nhậm chức Phán Hứa Châu, chưa kịp đi, hy vọng được trọng dụng. Thị ngự sử Cúc Vịnh tấu hạch tội, Duy Diễn mới vội rời đi.

Xét rằng Duy Diễn nhậm chức Tri Hà Dương vào tháng 11 năm Càn Hưng nguyên niên, đến tháng 6 năm Thiên Thánh nguyên niên thì chuyển đến Bạc Châu, tháng 7 từ Hà Dương đến Bạc Châu, nhân dịp vào triều ở kinh sư. Việc Duy Diễn muốn làm tể tướng xảy ra vào khoảng tháng 7, 8 năm nguyên niên. Còn việc từ Bạc Châu vào triều rồi được phong Bình chương sự là vào tháng 12 năm Thiên Thánh thứ 3, lúc này Cúc Vịnh đã bãi chức.

《Thực lục》 và 《Chính sử》 đều sai, nay không theo. Bản truyện của Cúc Vịnh chép việc tấu hạch Duy Diễn trước khi xem nấm linh chi. Xét rằng Lưu Tùy được bổ nhiệm làm Gián quan vào ngày 14 tháng 8, ngày Ất Mão là ngày 24, nay chép việc tấu hạch Duy Diễn sau khi xem nấm linh chi để đảm bảo sự thật.)

[11] Phùng Chửng bị bệnh, Thái hậu có ý muốn phục chức tể tướng cho Vương Khâm Nhược. Lúc đó, Khâm Nhược đang giữ chức Hình bộ thượng thư, Tri Giang Ninh phủ. Vua từng viết chữ “Vương Khâm Nhược” bằng lối thư pháp Phi Bạch, vừa lúc Khâm Nhược có tấu chương gửi đến, Thái hậu bèn lấy chữ đó bỏ vào hộp thuốc, sai trung nhân đem đến ban cho, đồng thời truyền miệng triệu hồi. Các phụ thần đều không được biết.

Ngày Kỷ Mùi, Khâm Nhược đến cửa kinh thành, triều đình mới ra lệnh cho Trung thư cử Quang lộc khanh Vương Tùy, Tri Nhuận Châu thay thế Khâm Nhược.

[12] Vương Tùy ở Giang Ninh, gặp năm đói lớn, Chuyển vận sứ dời phủ phát gạo từ kho Thường bình, tính theo đầu người mỗi ngày cấp một thăng, Tùy không nghe, nói: “Dân đói là do bọn cường hào tích trữ gạo để đẩy giá lên cao^[1]. Bèn xuất nhiều thóc quan, giá tư nhân liền hạ. Các quận khác tính theo đầu người để bán gạo, không đủ, nên nhiều người chết đói hoặc bỏ đi.

[13] Sai Nội điện thừa chế, Cáp môn chi hậu Lưu Vĩnh Sùng cùng Bát tác ty đến tám sương sửa chữa các cửa cống. Những dinh thự của quyền quý lấn chiếm, làm tắc nghẽn, Khai Phong phủ phải xem xét xử lý.

[14] Lấy Quyền Khai Phong phủ phán quan, Thị ngự sử Du Hiến Khanh làm Thiểm Tây chuyển vận sứ. Trước đó, tể tướng tiến cử nhiều người nhưng không vừa ý Vua. Khi Hiến Khanh được đề cử, Vua nói: “Người này được.” Liền sai Hiến Khanh đi. Lúc ấy, quan lại biên giới thường nhân việc để lập công, Kinh Nguyên lộ Kiềm hạt tự ý đào hào biên giới ở Vũ Diên Xuyên, đặt đồn trại. Hiến Khanh cho rằng việc này sẽ gây họa, liền gửi công văn bãi bỏ. Không lâu sau, giặc quả nhiên đến, giết hại tướng sĩ, lấp hào rồi rút. Việc ở Vũ Diên Xuyên cần tra cứu thêm năm tháng.

[15] Ra chiếu cho những người được bổ nhiệm làm Giám đương ở kinh đô sáu năm không phạm tội tham nhũng thì được làm quan gần dân, còn những người từng phạm tội tham nhũng thì tùy chỉ.

[16] Ngày Canh Thân, Vương Khâm Nhược vào triều yết kiến.

[17] Tháng 9, ngày Bính Dần, Phùng Chửng bị cách chức, giáng làm Vũ Thắng tiết độ sứ, kiểm hiệu Thái uý, kiêm Thị trung, phán Hà Nam phủ. Vương Khâm Nhược giữ chức Tư đồ^[2], kiêm Môn hạ Thị lang, Bình chương sự, Chiêu Văn quán Đại học sĩ.

Phùng Chửng từ khi về kinh, bệnh càng nặng. Vua sai sứ giả đến thăm, nói rằng vì đang để tang nên không thể thân hành thăm hỏi, ban thưởng 50 lạng bạch kim^[3]. Chửng cúi đầu tạ ơn, năm lần dâng biểu xin từ chức tể tướng. Vua bèn sai sứ giả đến tận phòng ngủ ban cáo thư và cờ tiết, lại sai Nội ty Tân đến an ủi. Sứ giả về tâu rằng nhà Chửng rất giản dị, đồ dùng đạm bạc, Thái hậu ban cho chăn gối và bình phong gấm thêu^[4].

Tuy nhiên, Chửng thường ngày sống xa hoa, chỉ là trong cung không biết mà thôi. Khi làm tể tướng, ông có vẻ nghiêm nghị, hoạn quan truyền chiếu đến Trung thư, ông không mời ngồi. Công bộ Thượng thư Lâm Đặc từng đến phủ, nhiều ngày không được tiếp kiến, bèn báo việc cần thỉnh thị, sai đến Trung thư. Đến nơi, ông lại sai đường lại nói: “Việc công, sao không tự tâu lên triều đình?” Cuối cùng không gặp, Đặc rất xấu hổ mà về.

[18] Vương Khâm Nhược lại vào Trung thư, nói rằng lúc bình thường các quan thăng tiến đều có quy tắc thường lệ, bèn vẽ bản đồ thăng chuyển để dâng lên, hy vọng tiện cho việc xem xét.

Tuy nhiên, Khâm Nhược cũng không còn được trọng dụng như thời Chân Tông nữa. Các đồng liêu thường bác bỏ ý kiến, Khâm Nhược không chịu nổi, nói: “Vương Tử Minh khi ở triều đình, không như vậy.” Lỗ Tông Đạo nói: “Vương Văn Chính là bậc đức cao trọng vọng đời trước, đương nhiên không ai sánh được. Ngài đã chấp chính công bằng, Tông Đạo đâu dám không phục.”

[19] Ngày Kỷ Tỵ, xuống chiếu cho các quan theo chiếu cử triều thần, võ thần làm tri châu ở biên giới, đều phải đến kinh đô để khảo xét lấy chỉ thị, ai có tội tư bị giáng chức hoặc bị điều đi nơi khác thì bãi chức.

[20] Kinh Đông, Kinh Tây trước đây phải nộp hàng nghìn vạn cây tre, cỏ để đắp đê, thời hạn lại gấp gáp, dân chúng khổ sở. Vương Khâm Nhược được triệu từ Giang Ninh về, thấy việc này, tâu với Vua rằng: “Đang khuyến khích nông nghiệp, sao có thể ngoài thuế thường lại còn bắt dân chịu thêm phiền nhiễu?” Ngày Giáp Tuất, xuống chiếu cho các châu huyện chưa được thúc giục thu, đợi chỉ thị khác.

[21] Ngày Mậu Dần, xuống chiếu cho các phụ thần đến dãy nhà phía tây điện Sùng Chính xem Phùng Nguyên giảng 《Luận Ngữ》, và ban thư pháp phi bạch của Vua^[5].

[22] Ngày Tân Tỵ, xuống chiếu rằng quan lại được cử chưa kịp thăng chuyển mà phạm tội tham nhũng, người cử được miễn tội.

[23] Ngày Quý Mùi, Trung thư tâu: “Những năm gần đây, Tam ty tích đọng nhiều sổ sách cần khảo xét, đến nỗi có sự chậm trễ, khiến của công không biết về đâu. Xin cho các phó sứ ba bộ thúc giục gửi về ty, theo thứ tự thời gian, và lệnh cho quan phán ty Khai Sách đề cử, trình bày sổ sách khảo xét hàng tháng của từng bộ để tâu lên.” Được chấp thuận.

[24] Giảm số thuyền đóng hàng năm ở phủ Phượng Tường, vì mua gỗ làm phiền dân.

[25] Ban tiền cho binh lính sửa sông ở châu Hoạt.

[26] Ngày Đinh Hợi, xuống chiếu cho các trường mua lúa ở các lộ, nếu nhập vào quan lúa kém chất lượng, giá cao, cho phép người tố cáo, ai tố cáo được 100 thạch thì được thưởng toàn bộ, hơn 100 thạch thì được một nửa, số còn lại tịch thu vào quan.

[27] Ngày Mậu Tý, lấy Độ chi phó sứ, Hộ bộ viên ngoại lang Vương Trăn làm sứ đi chúc mừng sinh thần Vua Khiết Đan, Nội điện thừa chế, Cáp môn chi hậu Mộ Dung Duy Tố làm phó; Quyền Hộ bộ phán quan, Thái thường bác sĩ, Trực Tập hiền viện, Đồng tu khởi cư chú Trình Lâm làm sứ đi chúc mừng năm mới, Hữu thị cấm, Cáp môn chi hậu Đinh Bảo Hành làm phó.

Lúc đó, Vua Khiết Đan đang ở U Châu, triều đình nghi ngờ, Trình Lâm về, tâu rằng Vua Khiết Đan thường ngược đãi dân chúng, sợ họ phản lại không theo, nên đặc biệt đem quân đến để trấn áp.

(Chính truyện của Trình Lâm nhầm việc Khiết Đan ở U Châu là năm Canh Hưng nguyên niên, nay sửa lại.)

Duy Tố là con của Đức Phong. Bảo Hành, chưa rõ lai lịch.

[28] Ngày Canh Dần, yến tiệc ở điện Sùng Đức.

[29] Lại bộ Lưu nội tuyển xin từ nay trở đi, khi thi phán, mỗi đạo hình danh, nếu làm đầy đủ thì gọi là thông, từ bảy phần trở xuống gọi là thô, từ ba phần trở xuống gọi là bất. Lại ở đầu quyển định rõ: nếu từ lý và thư tráp đều ưu tú thì xếp loại thượng; nếu một thông hai thô hoặc hai thông một bất mà từ lý và thư tráp đều hơi ưu thì xếp loại trung; nếu ba thô một bất, hai bất một thô mà từ lý và thư tráp đều kém hoặc rất kém, sai sót thì xếp loại hạ; nếu hoàn toàn không có từ lý thì dù hình danh thông và thư tráp ưu cũng đều xếp vào loại trung hạ. Việc siêu tư, gia giai, tuần tư, điện niên vẫn theo chế độ cũ. Trong những bài phán xếp loại trung hạ, nếu có hai bất một thô và từ lý, thư tráp đều kém, sai sót thì đều bổ nhiệm vào những chức quan lâu ngày khuyết. Được chấp thuận. ^[6].)

[30] Tháng đó, Lưu nội tuyển tâu: “Chức Phán ty, Bạ úy khuyết hơn bảy năm, chức Lệnh lục khuyết hơn ba năm, chức Mạc chức khuyết hơn một năm, vì người nhậm chức có nhiều đường lối, hoặc không tự nguyện, nên lâu ngày vẫn chưa bổ sung. Nay muốn lập sổ ghi chép các chức khuyết trong nửa năm, tính đến hôm nay, đặc cách cho người được tuyển bổ sung; các chức khuyết lâu ngày, dùng người bị trở ngại hoặc bị thay thế để bổ sung. Nếu người nào muốn nhậm chức ở vùng xa, cũng chỉ bổ sung vào các chức khuyết mới. Người không có chức khuyết tương ứng nhưng muốn giảm bậc, cho phép hưởng bổng lộc theo bậc cũ hoặc bậc hiện tại. Những người hợp lệ nhậm chức Phán ty, Bạ úy ở vùng gần Giang, Chiết, Kinh Hồ, không phân biệt người được tuyển đặc cách hay thường lệ, đều dùng người từng nhậm chức mà không phạm tội tham nhũng, tư lợi để bổ sung 41 chức Bạ úy vạn hộ Giang Nam, Ty lí, Tư pháp; những người hợp lệ nhậm chức Phán ty, Bạ úy ở vùng xa Giang, Chiết, Kinh Hồ và Tây Xuyên, Chương, Tuyền, theo lệ bổ sung vào các chức khuyết hiện có ở Tây Xuyên.”

Chiếu rằng: “Chức Mạc chức nếu không có chức khuyết tương ứng nhưng muốn giảm bậc, cho phép hưởng bổng lộc theo chức cũ. Những người hợp lệ nhậm chức Phán ty, Bạ úy ở vùng gần Giang, Chiết, Kinh Hồ, đã qua một hoặc hai nhiệm kỳ và ba kỳ khảo xét không phạm tội tham nhũng, tư lợi hoặc ba lần phạm tội công mà bị phạt trượng trở xuống, cho phép tuyển bổ sung vào 41 chức Bạ úy vạn hộ Giang Nam, Ty lí, Tư pháp tham quân. Những người còn lại có lỗi lầm và hợp lệ nhậm chức ở vùng xa gần Giang, Chiết, Kinh Hồ, Hà Bắc, Hà Đông^[7], vẫn theo quy định cũ nhậm chức ở vùng xa Giang, Chiết, Kinh Hồ, xin bổ sung vào các chức khuyết hiện có ở Tây Xuyên thì không nên thi hành.”

(Sách 《Hội yếu》 chép việc tháng chín, nay phụ vào cuối tháng, nên lược bớt lấy ý chính.)

[31] Ngày Nhâm Thìn mùng một tháng Nhuận Chín, chiếu rằng: “Nghe nói binh lính sửa đê ở Hoạt Châu phải làm việc vất vả ngoài trời, mà cơm đậu gạo nấu chưa chín, không thể ăn được. Nên sai sứ thần đến xem xét.”

[32] Ngày Giáp Ngọ, ban chiếu rằng: “Những nữ công do Tài tạo viện chiêu mộ và vợ của quân sĩ bị phối lưu đến các xưởng nam bắc, đều được thả tự do. Từ nay về sau, những phụ nữ bị phối lưu sẽ gả cho những người lính không có gia đình đang làm việc tại các trại quân hoặc các công việc xa xôi.”

[33] Quyền phán Lưu nội tuyển Yến Thù và các quan tâu rằng: “Theo chiếu xá năm Đại Trung Tường Phù thứ 3, khi xá tội đã thả hơn 3.000 người đến tập trung, nhưng Lưu nội tuyển không đủ người để bổ nhiệm, nên bắt đầu lập kế hoạch dùng chức vụ trống của năm trước để bổ nhiệm trước, từ đó thành lệ, thường báo cáo chức vụ trống của năm trước. Có những người không muốn nhận chức vụ được bổ nhiệm, nên việc tích tụ người không bổ nhiệm ngày càng nhiều, lại tiếp tục dùng chức vụ trống của các năm xa hơn.

Hiện nay số người chờ bổ nhiệm không nhiều, xin từ nay về sau chỉ dùng chức vụ trống hiện tại và chức vụ trống đã báo cáo trước đó, không dùng chức vụ trống của các năm xa hơn nữa. Nếu có người không muốn nhận chức vụ thấp hơn, thì cho phép họ chỉ định chức vụ trống của năm trước, ghi vào sổ rồi về quê. Các giấy tờ như cáo thân, thiêm phù, v.v., Lưu nội tuyển sẽ gửi đến khi có thời gian. Khi có nhiều người chờ bổ nhiệm, sẽ lập tức báo cáo chức vụ trống của năm trước để điều động.” Vua đồng ý.

(Sự việc này trong 《Hội yếu》 ghi ngày 3 tháng 9 nhuận, nay lược bớt chỉ lấy ý chính.)

[34] Ngày Ất Mùi, ban chiếu rằng các quan Lục tào của Khai Phong phủ từ nay không được cử đi ngoài, việc kiểm tra thiệt hại do thiên tai trong phủ giới sẽ do Thẩm quan viện cử các quan kinh triều đang chờ bổ nhiệm đi làm.

[35] Phùng Chửng bị bệnh, không thể đến Hà Dương, ngày Kỷ Hợi thì mất. Vua sai Nhập nội đô tri Lam Kế Tông đến viếng, truy tặng Thái sư, Trung thư lệnh, thụy hiệu là Văn Ý.

(Theo lẽ, ngày Kỷ Hợi phải đứng sau ngày Mậu Tuất, nhưng vì việc bổ nhiệm Chuẩn làm Tư mã Hoành Châu liên quan đến sự việc này, khó tách ra, nên ở đây thay đổi lệ mà ghi, nay vẫn giữ nguyên.)

[36] Ngày Mậu Tuất, Khấu Chuẩn mất tại Lôi Châu. Trước đây, Thái Tông từng có được một chiếc sừng tê giác thông thiên, sai thợ làm thành hai chiếc đai, một chiếc ban cho Khấu Chuẩn. Đến lúc này, Khấu Chuẩn sai người đến Lạc lấy về. Sau vài ngày, ông tắm rửa, mặc triều phục, thắt đai, hướng về phía bắc lạy hai lạy, gọi người hầu mau sắp đặt giường nằm, rồi nằm xuống giường và qua đời. Ngày Quý Mão, triều đình mới bổ nhiệm Khấu Chuẩn làm Tư mã ở Hoành Châu, nhưng ông không kịp biết. Vợ ông là Tống thị xin được đưa thi hài về chôn cất ở Tây Kinh, được chấp thuận. Trên đường đi qua huyện Công An, Kinh Nam, người dân đều bày lễ vật cúng tế bên đường, bẻ tre cắm xuống đất, treo tiền giấy rồi đốt. Hơn một tháng sau, tre khô đều mọc măng, dân chúng bèn lập miếu thờ, gọi là miếu Trúc Lâm Khấu Công.

[37] Ngày Đinh Mùi, cấm khai thác vàng ở huyện Cửu Lũng, châu Bành.

[38] Chế trí phát vận sứ của Hoài Nam, Giang, Chiết, Kinh Hồ là Triệu Hạ tâu rằng đê hồ Thái Hồ ở Tô Châu bị hư hỏng, các kênh nhánh ven biển bị bồi lấp, làm ngập ruộng dân. Triều đình liền hạ chiếu cho Triệu Hạ cùng Chuyển vận sứ hai Chiết là Từ Thích đảm nhiệm việc này, đẽo đá gia cố đê, nạo vét nước đọng, từ Ngô Giang chảy ra biển. Dân lưu tán trở về chiếm được 26.000 hộ, mỗi năm thu được 30 vạn thóc. Phát vận ty quản lý các tướng quân thuộc Tam ty, phân chia thuyền chở lương, trước đều do lại thuộc Tam ty tự điều động, nhận hối lộ không công bằng, có người nhiều lần được đến các quận giàu có, nhân đó buôn bán, người nghèo đến nỗi không chịu nổi việc phục dịch.

Triệu Hạ bèn lập sổ ghi chép vật sản giàu nghèo của các châu, chia thành ba loại khó dễ, căn cứ vào công trạng để tự quyết định, từ đó lại thuộc không thể dùng mánh khóe. Năm đó, lượng gạo chở vượt mức thường là 1.700.000 hộc. Đường Thạch Đường hoàn thành, từ sứ trở xuống đều được ban sắc khen ngợi.

(Việc này xảy ra vào tháng 4 năm thứ 2, nay phụ chép vào đây. 《Trương Luân truyện》 chép rằng đào năm kênh, dẫn nước Thái Hồ ra biển, thu hồi được 60 vạn thóc, hơi khác với 《Triệu Hạ truyện》. 《Bản chí》 lại chép rằng Triệu Hạ cùng nội thị Trương Vĩnh Hòa thực hiện việc này. Nay chỉ theo 《Triệu Hạ truyện》.)

[39] Ngày Mậu Thân, lấy Gián nghị đại phu, tri châu Kỳ là Viên Vĩ làm Vệ úy khanh, phân ty Tây Kinh, do bản lộ Chuyển vận sứ tâu rằng Viên Vĩ tuổi cao, trị quận không tốt. Viên Vĩ là người Thục, phụ chép vào tháng 7 năm Thiên Thánh thứ 6.

[40] Ngày Nhâm Tý, Phát vận sứ xin ở sáu lộ thuộc quyền, cứ mỗi thạch thuế dân thì thu thêm hai thăng rưỡi gạo, mỗi năm có thể thu được hai vạn thăng để cung cấp cho kinh sư. Vua nói: “Ngoài thuế thường lại có thêm tên gọi thu thêm gạo, như thế là làm phiền dân.” Không cho phép.

[41] Ngày Quý Sửu, xuống chiếu cho Viện Thẩm quan, từ nay các quan Tri châu quân, Thông phán, Tri huyện đều được dẫn vào yết kiến ở điện Tiện.

[42] Cung Thái Vi ở phủ Hà Nam xây xong, cấp cho năm khoảnh ruộng.

[43] Quy Nghĩa tiết độ sứ Tào Hiền Thuận sai sứ đến cống phương vật, tạ ơn việc ban cờ tiết vào năm Đại Trung Tường Phù thứ bảy.

[44] Ngày Giáp Dần, phong Tri Thuận châu, Quy Đức tướng quân, Kiểm hiệu Thái tử tân khách Điền Ngạn Yến làm Ninh Viễn tướng quân, Kiểm hiệu Công bộ thượng thư; con của Điền Ngạn Hiểu, người trước đây giữ chức Tri Bảo Thuận châu, là Thừa Ân làm Kiểm hiệu Quốc tử tế tửu, kiêm Giám sát ngự sử, Tri Bảo Thuận châu. Trước đó, Ngạn Yến dẫn Thừa Ân đốt phá và cướp bóc trại Ninh Biên, Tri Quỳ châu Sử Phương phát binh đánh dẹp, truy đến tận sào huyệt, bắt được rất nhiều người, đuổi Ngạn Yến đến Thất Nữ Bằng, Ngạn Yến đầu hàng.

Ngạn Yến và đồng bọn xin trả lại số vàng bạc, khí giới đã cướp, và nộp hai nghìn thạch thóc để chuộc tội. Chuyển vận sứ Điêu Trạm bắt Ngạn Yến và đồng bọn uống máu ăn thề, dâng tờ tường trình, tâu xin chỉ cấp cho chức Tri châu, không ban chức Thứ sử. Triều đình chấp thuận, nhưng từ chối số thóc, tha cho số vàng bạc đã cướp, chỉ yêu cầu trả lại số dân đã bắt đi. Điêu Trạm là con của Điêu Khán. Trương Phương Bình viết trong bài văn bia mộ của Điêu Trạm rằng: Khi làm Chuyển vận sứ ở Quỳ, Hiệp, thuộc hạt có thủ lĩnh người Man ở động Thi Châu là Điền Ngạn Yến và đồng bọn muốn xin ân điển, triều đình không chấp thuận. Họ liền dẫn tông đảng đánh phá trại sách, giết quan dân, đốt nhà cửa, cướp của công tư, chiếm cứ hiểm địa làm loạn biên giới. Triều đình sai tướng Quỳ, Thi Châu đánh dẹp, hơn năm không thành công, lại đặc phái võ thần và quân cấm vệ mưu đánh sâu vào^[8], người Man càng chống cự, triều đình bèn sai Điêu Trạm chiêu dụ.

Gặp lúc Ngạn Trù chết, người Man hối hận sợ hãi, có ý tốt. Nhưng võ thần muốn lập công, ngăn cản không cho họ đầu hàng, dân chúng kêu ca vì phải nộp thuế và đi phu. Khi ấy, Thi Châu xảy ra động đất, núi lở, nhiều người bị chết, triều đình sai trung sứ đến tế, hỏi việc biên giới, Điêu Trạm dâng mật sớ xin bãi binh, để người Man không nghi ngờ, việc biên giới sẽ yên. Trung sứ vào tâu, không lâu sau, võ thần được điều về kinh, giao quân cho Điêu Trạm. Ông sai phó tướng đến ước hẹn với người Man^[9], quân Man tập hợp, không rời khỏi biên giới, Điêu Trạm cho đặt trại ngoài đồng, dẫn vài thuộc hạ thân tín ngồi trong trại, hơn nghìn tên Man cầm vũ khí nhìn chằm chằm, tả hữu đều run sợ. Điêu Trạm nghiêm nghị gọi Ngạn Yến đến trước, nói: “Ta tha cho ngươi sống, bọn này làm gì đây?” Ngạn Yến sợ hãi, vẫy tay bảo chúng lui. Sau đó, ông sai thuộc hạ dẫn các tù trưởng uống máu ăn thề, rồi khao thưởng và giải tán, tiếng reo hò vang động núi rừng, họ nói: “Từ sau thời Đinh tướng công, nay mới lại thấy như vậy!”

Đinh Nhai tướng công tức là Đinh Vị, trước làm Chuyển vận sứ Quỳ Châu lộ^[10], có công lao, người Man nhớ ơn, nên mới nói vậy^[11]. Triều đình phong cho Ngạn Yến chức Quy Viễn tướng quân, ban sắc thư khen ngợi Điêu Trạm, từ đó Kiềm Trung yên ổn.

(Xét theo bài văn bia mộ, việc triều đình phái võ thần và quân cấm vệ mưu đánh sâu vào, cùng việc Thi Châu động đất núi lở, nhiều người bị chết, triều đình sai trung sứ đến tế và hỏi việc biên giới, thực lục và chính sử đều không chép. Lại nữa, việc Điền Ngạn Trù chết, cũng không rõ Ngạn Trù và Ngạn Yến ban đầu mưu tính thế nào, nay đều chép thêm vào, cần xem xét kỹ.)

[45] Ngày Ất Mão, phong Hạ Khê châu Thứ sử, Kiểm hiệu Hữu bộc xạ Bành Nho Mãnh làm Kiểm hiệu Tả bộc xạ, con trai ông là Bành Sĩ Đoan làm Kiểm hiệu Quốc tử tế tửu, quản lý châu Dung. Nho Mãnh tự nhận mình từng phục vụ nhà Hán rồi bỏ trốn về, dụ dỗ người Man làm loạn, sau đó sai Sĩ Đoan giết chúng, nên mới có mệnh lệnh này. Triều đình ban sắc thư khen ngợi và ban thưởng 200 cân muối, 30 tấm lụa.

[46] Ngày Đinh Tỵ, ra chiếu rằng các quan kỹ thuật nếu cầu xin hoặc nhờ hoàng tộc, quan lớn tiến cử để mong được ân huệ, đều bị xử theo tội vi phạm chế độ.

[47] Mùa đông, tháng 10, ngày Tân Dậu mùng một, ra chiếu giảm bớt quân mã ở vùng biên giới Thiểm Tây, chia quân đóng ở nội địa để giảm bớt việc vận chuyển lương thực.

[48] Ngày Quý Hợi, ra chiếu cho châu Hoạt chiêu mộ dân chúng nộp thóc.

[49] Lại ra chiếu rằng những quan chức được bổ nhiệm do ân huệ, nếu phạm tội riêng và đã làm việc được 8 năm thì được xem xét cho làm quan dân sự; những người từng phạm tội tham nhũng sẽ được xét xử.

[50] Tả Ban điện trực Lưu Thuấn Khanh làm Tuần kiểm ở Tây Kinh và khu vực Thiểm Phủ, bắt được hơn 800 tên trộm cướp. Ngày Nhâm Thân, đặc cách phong làm Cáp môn chi hậu. Lưu Thuấn Khanh, chưa rõ lai lịch.

[51] Ra chiếu rằng những việc quan chức tâu lên Tam ty, chưa được thi hành ngay, phải trình bày rõ lợi hại trước.

[52] Nạo vét kênh đào ở Lưỡng Chiết.

[53] Tăng thêm 20 suất tiến sĩ cho Quốc tử giám.

[54] Ngày Quý Dậu, Môn hạ tỉnh tâu rằng Lại bộ Lưu nội tuyển khi bổ nhiệm quan chức, xin theo chế độ cũ là qua đường rồi mới quyết định. Ra chiếu từ nay, trước một ngày khi khảo xét quan chức, phải gửi trát tử khảo xét lên Trung thư để xem xét, sau đó mới dẫn vào đối đáp. Cần kiểm tra lại chế độ qua đường cũ.

[55] Phát vận sứ Giang, Hoài, Kinh, Chiết là Triệu Hạ xin rằng các việc vận chuyển công ở các huyện ven sông thuộc Nam Kinh và Khai Phong phủ đều thuộc quyền quản lý của bản ty, được chấp thuận.

[56] Ngày Quý Mùi, ra chiếu: “Các châu, những người coi ngục nếu không báo cáo trưởng quan mà đánh đập dân thường, sẽ bị xử theo tội vi phạm chế độ; đánh đập người có tội thì bị xử theo tội thất trách. Quan bắt trộm cướp nếu bắt được mà chưa tra hỏi, chỉ được đánh tối đa 20 roi; nếu không phải trộm cướp mà đánh đập, cũng bị xử theo tội vi phạm chế độ. Nếu vì tư thù mà ngược đãi dân thường đến chết, sẽ bị xử theo tội cố sát.”

[57] Vương Khâm Nhược lại được làm tướng, Giám sát ngự sử Cúc Vịnh ghét Khâm Nhược nịnh hót, thường dò xét khuyết điểm của ông ta, Khâm Nhược trong lòng rất kiêng dè. Khi ấy, Vịnh kiêm chức Tả tuần, Suất phủ suất An Sùng Tuấn vào chầu không đúng lễ nghi, Vịnh nói Sùng Tuấn từ nhỏ ở biên cương có công lao, việc này không đáng tội. Khâm Nhược tâu rằng Vịnh bỏ qua lễ nghi triều đình, ngày Mậu Tý, giáng chức Vịnh làm Thái thường bác sĩ, cùng phán xử ở Tín châu.

(《Thực lục》 chép rằng Vịnh vì không đàn hặc các quan phạm lỗi lễ nghi, nên bị phạt bổng lộc nhiều lần. Xét bản truyện của Vịnh không có việc này, nay chỉ theo bản truyện.)

[58] Tháng 11, ngày Đinh Dậu, ban chiếu rằng: “Nghe nói các châu quân thường tự ý đày ải tội nhân, khiến vợ con họ lưu lạc trên đường, ít người được sống sót trở về. Từ nay, những người phạm tội đáng bị đày, phải ghi rõ án tội, điều luật, địa điểm đày, trình lên Hình bộ xét duyệt kỹ.”

[59] Ngày Mậu Tuất, ban chiếu cho các lộ Giang Nam Đông Tây, Kinh Hồ Nam Bắc, Quảng Nam Đông Tây, Lưỡng Chiết, Phúc Kiến: “Từ nay, những thầy phù thủy lấy danh nghĩa tà thần, bỏ đói bệnh nhân, không cho ăn mặc, thuốc thang, cắt đứt quan hệ thân thích, có ý hãm hại người khác, cùng những kẻ đồng mưu, đều xử theo luật trù ếm. Những kẻ không vì thù hận, thì xử theo tội vi chế. Những kẻ dụ dỗ nam nữ lương thiện truyền dạy yêu thuật làm đệ tử, thì xử theo tội vi chế. Những người bị dụ dỗ cùng tham gia, thì giảm nhẹ tội. Những kẻ tình tiết đặc biệt nghiêm trọng, thì tâu lên xin xử lý.”

Trước đó, Tri châu Hồng Châu Hạ Tủng tâu rằng: “Tà đạo làm loạn phong tục, yêu ngôn mê hoặc quần chúng, theo pháp luật xưa nay, đều xử tử không tha. Bởi vì bọn gian thần nghịch ngợm, giặc cuồng phá hoại kỷ cương, thường mượn danh quỷ thần, làm lung lay tai mắt người đời. Thời Hán, Tấn, Trương Giác, Tôn Ân, vì sơ hở phòng bị, nên dẫn đến tụ tập làm loạn. Quốc gia nên có lệnh cấm nghiêm ngặt, để nghiêm trị khắp nơi.

Châu này phía đông giáp bảy vùng Mân, phía nam khống chế trăm vùng Việt, dân cư phần nhiều tin theo quỷ thần, tục cũ chuộng việc cúng bái. Từ thời Hán, Loan Ba đã từng dẹp bỏ tệ nạn này. Nhưng gần đây, việc truyền bá và học tập các tà thuật ngày càng nhiều. Chúng giả mượn điềm lành dữ, lừa gạt dân chúng, giết hại sinh mạng, chiếm đoạt của cải. Nơi ở của chúng vẽ hình quỷ thần, treo cờ xí, đánh trống thổi tù và, gọi là đàn thần. Chúng dụ dỗ trẻ nhỏ còn trong bụng mẹ hoặc đang bú mớm, bảo cha mẹ gửi nuôi, đặt tên là ‘Đàn lưu’, ‘Đàn bảo’ v.v. Khi chúng lớn lên, truyền dạy yêu thuật, biến thành nô lệ. Khi dân bị bệnh, chúng treo bùa chú trước cửa, cấm người qua lại, xua đuổi người thân, bỏ đi những vật dụng cần thiết. Người nhà muốn cho bệnh nhân uống thuốc, chúng bảo thần không cho phép; bệnh nhân muốn ăn cơm, chúng nói thần chưa cho phép. Thường khiến người bệnh chết vì đói khát. Đến khi người chết, chúng nói đồ dùng của họ bị quỷ thần ám ảnh, người sống không nên giữ lại, rồi chiếm đoạt làm của riêng.

Nếu may mắn thoát chết, tài sản của gia đình, chúng mượn danh thần linh mà đòi hỏi, không gì là không được. Trong đó có những đứa trẻ mồ côi, người độc thân, vợ trẻ, hoặc giết cả nhà để đoạt tài sản, hoặc giết chồng để lấy vợ. Tệ nạn này lan rộng lâu ngày, trở thành thói quen, dân chúng bị hại mà không hề hay biết. Càng kính trọng, càng tin tưởng, nghe lời chúng hơn cả pháp luật, sợ uy quyền của chúng hơn cả quan lại. Hình tượng quỷ thần kỳ lạ, tranh vẽ ngày càng nhiều; bùa chú quái dị, truyền tay ngày càng khác. Việc nhỏ thì giết gà lợn cúng tế, thu tiền mang về nhà; việc lớn thì ca hát nhảy múa tập hợp người, ăn uống phần còn lại. Việc cưới xin, tang ma, xuất hành, nhất nhất đều phải nhờ thầy. Trộm cướp, đánh nhau, đều phải làm phép. Hao tổn tiền của, mê hoặc dân làng, nếu muốn kích động, không khó kết nối. Theo pháp luật, tất nhiên không thể dung thứ. Nhưng pháp luật chưa đủ mạnh để trừng trị gian tà, thuốc thang không chữa khỏi bệnh tật, nên ban hành lệnh cấm nghiêm ngặt để dẹp bỏ tà phong.

Tại châu đó, có hơn 1.900 hộ thầy cúng, đã bắt buộc họ đổi nghề về làm nông và học tập châm cứu, phương thuốc. Thu nộp được hơn 11.000 vật phẩm như tượng thần, phù lục, gậy thần, khăn hồn, mũ phách, chuông, sừng, đao, hốt, sa la, đã ra lệnh đốt hủy hết. Xin triều đình ban hành quy định nghiêm ngặt để ngăn ngừa mầm mống, dần dần giúp dân chúng.”

Vì thế ban chiếu này.

[60] Lưu Thuấn Khanh tâu: “Vùng biên giới Tây Kinh và Thiểm Phủ có đường núi hiểm trở, là nơi tụ tập của bọn trộm cướp. Xin từ Dương Hồ Độ đến Tam Môn chia đặt sáu trại để kiểm soát các điểm then chốt.” Triều đình đồng ý. Việc này được ghi vào thời điểm đầu tháng 10 khi nhận chức các.

[61] Đô quan viên ngoại lang, Tri Liên Thủy quân Đặng Dư Khánh nhận hối lộ phạm pháp; Cáp môn chi hậu, chủ trại Tam Dương Kinh Tín giám sát kho, tự mua thóc nhập kho; Điện trực, Giám Hưng Bình huyện thuế rượu Hà Thừa Huân, Giám Tiến Hiền trấn thuế muối và rượu Dịch Trứ Minh, đều tự ý lấy cắp của công: tất cả được tha chết, đánh bằng gậy, lưu đày đến lao thành Quảng Nam. Ngày Nhâm Dần, ban chiếu lấy tội trạng của Dư Khánh và những người khác để cảnh cáo các quan lại.

[62] Ngày Quý Mão, ban chiếu cho Lại bộ Lưu nội tuyển, từ nay nếu Chuyển vận sứ tiến cử người được tuyển làm quan kinh đô, phải thêm một người tiến cử nữa. Trước đây, Chuyển vận sứ Lưỡng Chiết Nhậm Cao tiến cử Huyện lệnh Sùng Đức Hướng Dục làm quan kinh đô, Vua ra lệnh cho Trung thư đợi có thêm người tiến cử mới thăng chức, từ đó thành lệ. Sách 《Hội yếu》 chép: Hướng Dục vì ít người tiến cử nên bị bãi chức, và từ nay về sau những trường hợp tương tự phải đợi thêm hai người tiến cử mới thi hành. Cần xem xét lại.

[63] Về việc thu thuế, châu huyện có sổ sách, mỗi năm lập một lần, gọi là “Không hành bạ”, để dùng trong năm khi thu thuế. Năm nhuận thì lập riêng, gọi là “Thực hành bạ”, để lưu trữ tại cơ quan. Có người nói “Thực hành bạ” vô dụng, lại gây phiền nhiễu khi thu tiền dân. Ngày Mậu Thân, bãi bỏ việc này.

[64] Mỗi lần nước Đại Thực vào cống, đi qua biên giới phía tây Sa Châu đến Tần Đình. Năm Càn Hưng đầu tiên, Triệu Đức Minh xin cho đi qua lãnh thổ nước họ, nhưng không được chấp thuận. Khi ấy, Nhập nội phó đô tri Chu Văn Chất tâu, lo ngại bị người phương Tây cướp bóc, xin cho họ đi đường biển từ Quảng Châu đến kinh đô. Chiếu cho phép.

[65] Ban đầu, dân Thục thấy tiền sắt nặng, bèn tự làm giấy tờ gọi là “giao tử” để tiện buôn bán, do 16 nhà giàu đứng ra làm chủ. Sau đó, nhà giàu dần suy yếu, không thể trả được nợ, nên xảy ra nhiều tranh chấp.

Cuối niên hiệu Đại Trung Tường Phù, Tiết Điền làm Chuyển vận sứ, xin triều đình đặt cơ quan “giao tử vụ” để quản lý việc phát hành và thu hồi, nhưng lâu không được trả lời. Khấu Giam giữ chức Thủ Thục, bèn xin bãi bỏ giao tử không dùng nữa. Khi Giam rời đi, Điền thay thế, Vua xuống chiếu cho Điền cùng Chuyển vận sứ Trương Nhược Cốc xem xét lợi hại. Điền và Nhược Cốc bàn rằng nếu bỏ giao tử thì buôn bán bất tiện, chỉ xin triều đình đặt cơ quan và cấm dân tự làm. Vua lại xuống chiếu cho quan Đề điểm hình ngục châu Tử cùng Điền và Nhược Cốc bàn bạc, kết quả vẫn như trước.

Ngày Mậu Ngọ, Vua chuẩn y, bắt đầu đặt “Giao tử vụ” ở Ích Châu.

(《Thực lục》 và 《Thực hóa chí》 đều chép Khấu Giam xin đặt Giao tử vụ. Xét theo 《Tiết Điền phụ truyền》, việc đặt Giao tử vụ là do Điền làm Chuyển vận sứ xin lập, Giam giữ Thục mới theo đề nghị của Điền. Tuy nhiên, 《Thành Đô ký》 chép việc này rất chi tiết, Giam muốn cả quan lẫn dân đều không dùng giao tử, còn Điền thì luôn muốn tập trung việc tư chế, do quan quản lý. Nay đặt cơ quan, thực chất là theo đề nghị của Điền, Giam không liên quan. 《Thực lục》, 《Phụ truyền》, 《Chính truyền》 và 《Thực hóa chí》 đều sai.)

[66] Ngày Kỷ Mùi, giáng Thị ngự sử Cao Biện làm Thái thường bác sĩ, Chức phương viên ngoại lang Ngô Tế làm Đô quan viên ngoại lang, Thái thường thừa, Trực Tập hiền viện Tư Yển làm Trứ tác tá lang, Giám sát ngự sử Vương Chẩn làm Thái thường bác sĩ: giám sát thuế rượu ở Duyện Châu, Liên Thủy, Quang Hóa quân và Dĩnh Châu. Tả chánh ngôn Lưu Tùy bị phạt 5 cân đồng.

Ban đầu, Biện và những người khác làm quan phát giải ở phủ Khai Phong, các cử nhân kiện cáo việc thi cử không công bằng. Vua lấy 38 bài sách luận của những tiến sĩ đã đỗ, sai Bí các niêm phong đầu quyển, gửi đến Hàn lâm học sĩ Yến Thù để khảo lại. Yến Thù tâu rằng các cử nhân kiện cáo để mong được khảo lại, làm tổn hại đến phong khí của sĩ tử.

Vì vậy, Vua chỉ nghe theo việc lấy bài thi của những người kiện cáo để xem xét kỹ. Biện cùng Tế, Yến bị kết tội tự ý mở đầu quyển thi của cử nhân, chọn những người có danh tiếng đặt lên trên; Chẩn làm quan niêm phong mà không báo cáo; Tùy bị kết tội vì để các cử nhân trao đổi bài thi, Tùy làm quan tuần bộ mà không phát hiện được, nên có mệnh lệnh này.

Yến là người Trường Sa.

(Ngô Tế, không rõ. Chính truyện của Lưu Tùy lại nói Tùy bị kết tội này, bị giáng làm giám thuế ở Châu Tế, khác với thực lục, chính truyện có lẽ dựa vào bia mộ của Tống Kỳ. Xét Tùy sau này nhiều lần tâu việc, chưa từng bị điều đi nơi khác. Nay theo Thực lục.)

[67] Đại Lý tự thừa, Tri huyện Bành Sơn là Lư Sát xin làm quan ở Tương Châu để quét dọn phần mộ. Vua hỏi về gia đình của Sát, Vương Khâm Nhược tâu: “Cha của Sát là Đa Tốn, nguyên là Tể tướng, bị đày chết ở Chu Nhai.” Vua động lòng, đồng ý. Sau đó, truy tặng Đa Tốn chức Thượng thư, cũng do Sát xin.

[68] Nội điện thừa chế, Cáp môn chi hậu là Đặng Nhã tâu: “Phụng chiếu làm Tri châu Nghi, có con là Tề Tham đang làm Hiệu thư lang, xin đổi chức ở gần Nhạc Châu để quản lý gia đình.” Vua cho rằng Nhã từng được sai phái đến các động, nay lại nhận chức xa, đặc cách đồng ý, nhưng không được lấy làm lệ.

(Việc này trong Hội yếu tháng 11.)

[69] Tháng 12, ngày Tân Dậu, Vua ra chiếu cho Ty quân mã lộ Lân Phủ, phàm những việc công do trấn Đường Long báo cáo, đều phải xử lý đầy đủ.

[70] Ngày Quý Hợi, Đại Lý tự thừa Lộ Thản bị đặc cách truy quan, lệnh đình chức. Thản trước làm huyện lệnh Dư Hàng, tại chức không trị lý tốt, lại từng làm thơ tặng Áp ty, Lục sự. Ty đề điểm hình ngục dâng lên bản khắc thơ trên đá. Thản vừa bị giáng chức, mà Chuyển vận sứ từng tiến cử Thản cải quan, nên cũng bị hặc tội.

[71] Lưu Bảo, Kiềm hạt Phu Châu, Thứ sử Giai Châu, được làm Hữu giám môn vệ tướng quân, Thứ sử Tùy Châu. Bảo tư lợi binh lính dùng lạc đà chở hàng cho thương nhân, theo luật phải truy quan, lệnh đình chức, nhưng Vua đặc cách khoan hồng.

[72] Dân Giang Châu là Trần Uẩn, cùng gia tộc sống quần tụ đã hai trăm năm, có đến hai nghìn nhân khẩu, mà Uẩn đã tám mươi tuổi, lại là người có đức hạnh. Châu báo lên, Vua nói: “Người lương thiện là tấm gương của cả làng, khen thưởng họ thì người làm việc thiện sẽ được khuyến khích.” Ngày Giáp Tý, ban cho Uẩn chức Trợ giáo của bản châu.

[73] Ngày Tân Mùi, xuống chiếu cho Lại bộ Lưu nội tuyển tuyển chọn quan chức mạc phủ để trị nhậm các huyện lớn, vì thiếu quan chức triều đình.

[74] Ngày Bính Tý, xuống chiếu rằng Phò mã đô úy từ nay không được đến lui tại tư đệ của các quan thanh yếu quyền thế, và lệnh cho Ngự sử đài theo dõi việc này.

[75] Ngày Tân Tỵ, Phó đô bố trí Kinh Nguyên lộ là Vương Khiêm tâu rằng Đô chỉ huy sứ của tộc Mi Mê Ca Hạnh là Hạnh Hữu Tín, Đô giám Xuy Tế Ngạc La Khắc cùng 398 người đã nộp con tin xin quy phụ. Chiếu bổ Hạnh Hữu Tín làm Quân chủ, Xuy Tế Ngạc La Khắc làm Phó quân chủ.

[76] Ngày Giáp Thân, Khiết Đan phái Chương Vũ tiết độ sứ Tiêu Chiêu Cổ, Linh Châu quan sát sứ Lưu Di Phạm đến chúc mừng Tết Nguyên đán năm sau.

[77] Ngày Ất Dậu, Xu mật viện tâu rằng sáu chỉ huy Quy Viễn ở kinh thành, từ năm Đại Trung Tường Phù thứ sáu do quân sĩ hao hụt, đã hợp thành ba chỉ huy, nay muốn tăng thêm một chỉ huy nữa, Vua đồng ý.

[78] Tháng này, xuống chiếu: “Chủ bạ Ngự sử đài phần nhiều là những người có thứ bậc đủ vào chức Đại Lý tự thừa, Trứ tác tá lang, khi bổ nhiệm đều được tính như Quang lộc tự thừa. Đến ba năm không có sai sót, thì theo thứ bậc cũ được chuyển làm quan triều đình, như vậy có sự thăng giáng không đồng đều. Từ nay không tính thứ bậc Quang lộc tự thừa nữa, chỉ giữ chức cũ, và được hưởng bổng lộc như trước. Đợi ba năm đầy không có sai sót, sẽ theo thứ bậc khi nhậm chức mà bổ làm quan triều đình. Nếu có sai sót, phạm tội công hai lần trở xuống, tâu xin chỉ thị; phạm tội công ba lần trở lên và tội tư không kể số lần, đều đưa về Lại bộ, theo thứ bậc cũ của quan chức mạc phủ, châu huyện mà bổ nhiệm.”

[79] Năm này, thiên hạ báo lên Hộ bộ số chủ hộ là 6.144.983, nhân khẩu là 19.511.844; số khách hộ là 3.753.138, nhân khẩu là 5.944.015.