[BETA] QUYỂN 156: NĂM KHÁNH LỊCH THỨ 5 (ẤT DẬU, 1045)

Từ tháng 5 nhuận năm Khánh Lịch thứ 5 đời Nhân Tông đến tháng 7 cùng năm.

[1] Ngày Bính Tuất (mùng một) tháng 5 nhuận, ban cho Đại Lý tự thừa, Thông phán Trấn Nhung quân Lôi Chu Thức áo mặc phẩm trật năm phẩm, lại thăng một nhiệm vụ sai khiển.

Trước đó, giặc phương Tây vây Trấn Nhung, Chu Thức thu nhặt tàn quân hơn hai vạn người vào giữ thành, giặc bèn rút lui, nên được ban thưởng. (Việc vây Trấn Nhung là tháng nào, cần xét lại.)

[2] Điện tiền Phó đô chỉ huy sứ, Kiến Vũ tiết độ sứ Lý Dụng Hòa vì già yếu xin giải chức quân vụ. Ngày Mậu Tý, phong làm Tuyên Huy Bắc viện sứ. Lệnh cho Bộ quân Phó đô chỉ huy sứ, Hoài Khang quân Lưu hậu Lý Chiêu Lượng làm Vũ Ninh tiết độ sứ, Điện tiền Phó đô chỉ huy sứ, thay thế Dụng Hòa.

Trước đó, thời bình lâu ngày, tướng súy phần nhiều làm việc qua loa, quân sĩ buông lỏng. Chiêu Lượng tuy nhờ ân trạch mà tiến thân, nhưng vốn là con nhà tướng, quen việc quân, sau khi thống lĩnh cấm vệ, mọi việc đều nghiêm khắc, nhiều lần dâng sớ xin việc. Quân Vạn Thắng, Long Mãnh đánh bạc tranh thắng, dỡ ngói nhà đánh nhau, dân chúng hoảng sợ, Chiêu Lượng bắt chém, đánh trượng quân chủ là Liên Châu thứ sử Tống Tự, các quân đều run sợ. Đến khi Vua tế Nam Giao, có kỵ binh làm mất cung, gặp lúc đại xá, đáng được tha, Chiêu Lượng cho rằng cấm vệ không cẩn thận, không thể tha, bèn đày làm lính hạ quân, từ đó quân cấm vệ khá nghiêm túc. Chiêu Lượng xin được đặc cách cấp lương theo đại lệ, chiếu rằng từ ngày Chiêu Lượng nhậm chức Lưu hậu, tiền lương đã cấp bốn trăm ngàn, đặc cách chiếu theo đại lệ định cấp, người khác không được viện dẫn.

(Việc định cấp theo đại lệ, ghi trong 《Hội yếu》 ngày 15 tháng 12, nay phụ chép vào đây.)

[3] Ngày Kỷ Sửu, Vua ngự điện Diên Hòa xem xét việc chuyển viên các quân, tổng cộng ba ngày.

[4] Ngày Đinh Dậu (mùng một2), Hình bộ lang trung, Thiên Chương các đãi chế Vương Tố làm Tri Giang Châu, Tiền Hà Đông chuyển vận sứ, Tư Huân viên ngoại lang Lưu Kinh bị phạt mười cân đồng, cho làm Tri quân sai khiển, vì tội mua gỗ quấy nhiễu dân. Việc tuy xảy ra trước lúc đại xá, nhưng vẫn đặc cách giáng chức.

[5] Ngày Kỷ Hợi, Điện trung thị ngự sử Mai Chí và các quan khác tâu rằng: “Quảng Tây chuyển vận sứ Đỗ Kỉ đã dụ giết hơn năm trăm người Man đầu hàng, làm mất lòng tin của triều đình đối với người xa, nên xét tội ông ta.” Vua bỏ qua không hỏi tội, chỉ ban chiếu khuyên răn. Lễ tân phó sứ Trần Củng và bốn mươi hai người khác đều được ban thưởng khác nhau, ghi nhận công lao dẹp loạn Man.

[6] Ngày Canh Tý, Độ chi viên ngoại lang, Tập hiền hiệu lý kiêm Thiên Chương các thị giảng, Sử quán kiểm thảo Tăng Công Lượng; Tông chính thừa, Sùng Văn viện kiểm thảo kiêm Thiên Chương các thị giảng Triệu Sư Dân; Điện trung thừa, Tập hiền hiệu lý Hà Trung Lập; Hiệu thư lang Tống Mẫn Cầu; Đại Lý tự thừa, Quán các hiệu khám Phạm Trấn; Đại Lý tự thừa, Quốc Tử Giám trực giảng Thiệu Tất, đều được cử làm quan biên soạn sách 《Đường thư》. Thiệu Tất cho rằng việc biên soạn sử do nhiều người cùng làm là không đúng, cuối cùng từ chối.

Hà Trung Lập người Trường Xã; Thiệu Tất người Đan Dương.

[7] Ban thưởng khí tệ khác nhau cho Quảng Tây chuyển vận sứ Đỗ Kỉ và Đề điểm hình ngục Lý Vĩnh Đức.

[8] Ngày Giáp Thìn, lấy Tế Yêu thành thuộc về Nguyên Châu, theo lời thỉnh cầu của Tứ lộ an phủ sứ Phạm Trọng Yêm.

[9] Ngày Bính Ngọ, Kinh lược ty Phu Diên tâu rằng: “Con của Tả bộc xạ Cửu tộc tuần kiểm, Hữu ban điện trực Lý Diên Ngộ là Lý Đức Minh nhiều lần đánh giặc phương Tây có công, xin bổ làm Điện thị.” Vua đồng ý.

[10] Hạ quốc chủ Nãng Tiêu sai Đinh Lô, Ngôi Danh Duật, Doanh Lã Tắc Y và Trương Diên Thọ đến tạ ơn việc ban sách mệnh. Lại sai tăng Cát Ngoại Cát Pháp Chính đến tạ ơn việc ban tặng kinh sách.

[11] Ngày Mậu Thân, truy tặng Thần Vệ hữu đệ tam đô chỉ huy sứ, Hạ Châu thứ sử Hứa Luân làm Kiền Châu quan sát sứ, vì Hứa Luân đã tử trận khi đánh nhau với quân phương Tây. Xét việc Hứa Luân tử trận.

[12] Ngày Kỷ Dậu, Tuyên Huy bắc viện sứ, Kiến Vũ tiết độ sứ Lý Dụng Hòa được làm Chương Tín tiết độ sứ, Đồng bình chương sự, cho phép che lọng, cầm gậy^[1], lên xuống ngựa theo nghi thức nhị phủ, những người khác không được viện dẫn làm lệ. Lại ban chiếu cho phép dùng tiền công sứ theo lệ của tông thất, mỗi năm cấp một nửa.

Ban đầu, Dụng Hòa được làm Tuyên Huy sứ, trong lòng không vừa ý, không chịu tạ ơn. Không lâu sau, lại được bổ nhiệm chức này. Ngự sử Trung thừa Vương Củng Thần tâu: “Đỗ Thẩm Quỳnh là cậu của Thái Tổ, Thái Tông, phụng sự hai triều có công lao, nhưng cuối cùng cũng không được làm Tuyên Huy sứ, đó là cách tổ tông bảo vệ gia tộc hoàng hậu. Dụng Hòa không có công lao, tham lam kiêu ngạo, mà bệ hạ lại để cho hắn muốn gì được nấy, e rằng không phải là cách để bảo toàn an ổn.” Vua không nghe.

[13] Ngày Canh Tuất, Thái tử Thái bảo Dương Sùng Huân về hưu qua đời. Được truy tặng Thái úy, thụy là Cung Mật. Khi sắp an táng, đổi thụy là Cung Nghị.

Sùng Huân từng giữ chức vụ quân sự lâu năm, vào thời Chân Tông, mỗi lần vào chầu, thường nói thẳng về việc trong ngoài, thích làm hại người khác, nên mọi người đều sợ hắn. Tính tham lam hèn hạ^[2], khi giữ chức ở phiên trấn, thường bắt lính làm con rối để diễn trò, tô màu đỏ trắng, chở bằng thuyền về kinh đô bán.

[14] Ngày Nhâm Tý, Vua hạ chiếu cho Trung thư Môn hạ rằng: “Trẫm có việc ở Thái Miếu, nhưng bị ngăn trở bởi việc phụng thờ, lòng luôn nhớ đến ân đức bảo dưỡng, cảm thấy như thấy các vị ở trước mặt. Ba vị hoàng hậu đã qua đời nhiều năm, nhưng việc tế lễ hợp thực vẫn bị cách biệt ở cung khác, các quan không kịp thời bàn luận, khiến quốc gia thiếu điển lễ, Trẫm rất lo lắng. Nay lệnh cho các quan Lễ bộ tra cứu sách vở cũ, bàn bạc về lễ thăng phụ.”

[15] Mã Hoài Đức, Đô Tuần kiểm thành Thanh Giản, Nội điện Sùng ban, được thăng làm Cung bị khố Phó sứ kiêm Cáp môn Thông sự Xá nhân. Chiết Bảo Trung, Tây đầu Cung phụng quan, Cáp môn Chi hậu, được thăng làm Cung bị khố Phó sứ. Lúc đó, Xu mật Phó sứ Bàng Tịch tâu rằng giặc vào thành Thanh Giản, Hoài Đức và Bảo Trung đánh nhau có công, tuy đã được thưởng, nhưng hai người này đều có tài năng tướng soái, nên cần được trọng dụng hơn, nên lại được thăng chức.

Mã Hoài Đức, người Tường Phù, có lẽ đã được nhắc đến trước đây.

[16] Ngày Quý Sửu, Âu Dương Tu, chức Hà Bắc đô chuyển vận án sát sứ, tâu rằng: “Chuyển vận sứ tuy chuyên trách việc quản lý tiền bạc, lương thực, không dính dáng đến việc quân sự, nhưng trước đây đã nhận được mật chỉ của triều đình, bảo phải nắm rõ tình hình lợi hại của địa phương mình, ngầm chuẩn bị phòng thủ biên giới. Nay các châu dọc biên giới, quan võ chỉ là các chức Chư ty sứ, Phó, còn Thông phán thì là quan thường triều mới vào kinh, đều được biết hết các việc cơ mật, mà riêng bản ty của thần lại không được dự vào. Không phải là muốn xâm phạm quyền hạn của các quan biên giới, nhưng việc điều động quân lương cần phải căn cứ vào tình hình khẩn cấp hay bình thường của biên giới, cho đến việc khảo sát tướng lại cũng cần biết việc xử lý có đúng hay không, xin từ nay cho phép bản ty được tham dự vào việc biên giới.” Triều đình đồng ý.

Âu Dương Tu từng dâng sớ tâu rằng:

“Thần thấy quân địch phương Bắc gần đây đã xây thêm thành trại ở biên giới, bắt giam tuần binh Định Châu là Thang Tắc, xâm phạm qua địa giới Ngân Phường, Dã Cốc, v.v. Thần nghe nói triều đình đến nay vẫn chưa có chỉ thị rõ ràng và nghiêm khắc^[3], để quan biên giới dùng lý lẽ mà tranh biện.

Thần đoán ý triều đình, chắc cho rằng tranh chấp e có nguy cơ gây hấn, đây là lo lắng quá mức và tính toán sai lầm. Tính quân địch vốn cứng cỏi, vẫn được xem là hung hãn, ưa bắt nạt kẻ yếu, sợ kẻ mạnh, khó lấy sự nhút nhát mà đối phó. Nay ngăn chặn từ sớm và kiên quyết từ chối, còn e không được, nếu buông lỏng không tranh chấp, để dụ chúng xâm lấn, đó mới là gây hấn.

Huống chi, ở Tây Sơn có hơn ba mươi con đường^[4], đều có thể dùng để hành quân, mà chỗ hiểm yếu bị chặn, nằm ở các đường Quân Thành, Ngân Phường, nếu để chúng chiếm cứ mà không tranh chấp, thì các cửa Bắc Trại, Vương Liễu, v.v., sẽ dần dần bị xâm lấn, làm sao tranh được nữa! Như vậy thì những nơi hiểm yếu ở Tây Sơn đều bị chúng chiếm mất. Một ngày nào đó, nếu quân địch dùng đại quân vượt sông Dịch, từ phía tây Uy Lỗ mà tiến vào đất bằng, dùng kỳ binh từ Phi Hồ xuất hiện qua các cửa Tây Sơn mà đánh xuống, thì ta sẽ lâm vào cảnh bị đánh cả trước lẫn sau, không biết lấy gì để chống đỡ, đây chính là đất chiến lược mà binh pháp bắt buộc phải tranh giành.

Vả lại, làm kẻ thù láng giềng với người mà tự bỏ chỗ hiểm yếu, để cho họ chiếm cứ mà không tranh giành, dù ta yếu họ mạnh còn phải gắng gượng, huống chi thế lực ngang nhau, lại vi phạm lời thề, mà họ sai ta đúng. Thần cho rằng triều đình làm như vậy là vì chưa xét rõ tình hình mạnh yếu của địch, chưa nắm được thực hư của họ.

Thần lại thấy triều đình thường có vẻ sợ địch mà không có lòng lo địch. Lo và sợ, tên gần mà ý xa. Lo là suy nghĩ sâu xa, không dám tạm quên; sợ là khi gặp việc hoang mang, không biết xử trí ra sao^[5]. Nay việc biên phòng, xử trí thường mất cơ hội, là vì ý sợ địch quá sâu. Nếu xét rõ tình hình mạnh yếu của địch, nắm được thực hư của họ, thì việc hiện nay^[6], thật không đáng sợ, mà mối lo về sau mới thật đáng lo, sao không lo điều đáng lo sâu xa, lại sợ điều không đáng sợ!

Vả lại, kẻ địch phương Bắc tuy lấy việc đánh trận bắn cung làm quốc sách, nhưng họ Gia Luật từ nhỏ đã kế thừa cha ông, sau khi hòa hiếu với Trung Quốc, chưa từng thân chinh ra trận, đối mặt với kẻ địch mạnh, các mưu thần tướng cũ cũng đều già chết, nay bề tôi của họ như Quán Ninh chỉ còn không quá hai ba người. Ninh tài năng không bằng người bình thường, nhưng đã là người kiệt xuất của họ, nên khi quân thần bàn việc, thường hay mắc sai lầm. Ban đầu đối phó với Lương Thích, sai sứ đến Hà Tây, muốn hòa hiếu với Trung Quốc, đến khi nghị hòa sắp thành, lại không thể nhẫn nhịn chút ít để đòi lợi lớn từ Trung Quốc, bèn tranh giành bộ lạc nhỏ ở Giáp Sơn với Nguyên Hạo, dẫn đến giao chiến. Nhưng đánh nhiều thua nhiều, mất người mất ngựa, trong nước tổn thương, thu thuế nặng ở vùng núi phía trước, người Hán oán giận.

Trước đây, người phương Bắc giết người Hán thì bị phạt, người Hán giết người phương Bắc thì bị xử tử. Gần đây nghe nói đã đảo ngược hai luật này, muốn làm vui lòng người Hán, nhưng người Hán vẫn chưa thu phục được lòng họ, mà người phương Bắc cũng đã nổi giận. Lại nghe nói mùa xuân năm nay, các tộc như Nữ Chân, Bột Hải khắp nơi nổi dậy cướp phá, gần đây mới tạm yên. Họ đang chiêu tập kẻ bại vong, sửa chữa khí giáp, trong nước lo sợ có biến loạn, bên ngoài lại lo Tây Hạ gây họa, trong lòng tự nghi ngờ, sợ ta thừa cơ đánh úp phương Bắc. Vì thế, ở biên giới họ cố gắng phô trương thanh thế, bắt giữ quân tuần tra của ta, xâm phạm địa giới của ta, thực chất là yếu mà tỏ ra mạnh. Yếu mà tỏ ra mạnh là mưu kế dùng binh.

Vì vậy, thần cho rằng nếu có thể nhìn rõ sự mạnh yếu, biết được tình hình thật giả của họ, thì không có lý do gì không tranh thủ, cần gì phải sợ hãi điều không đáng sợ?

Từ khi quốc gia bị khốn đốn ở phía tây vì dùng binh, thường lo ngại người phương Bắc hợp mưu, nhân cơ hội mà hành động. Đến khi thấy hai kẻ địch đánh nhau và giao chiến, những người bàn luận đều cho rằng đó là phúc của Trung Quốc. Nếu may mắn vì họ đánh nhau mà là phúc của ta, thì không may khiến họ giải hòa và hợp lại, há chẳng phải là họa của ta sao!

Thần cho rằng kẻ địch phương Bắc trước đây thua trận trước Nguyên Hạo, cũng là vì lâu ngày không dùng binh, đột nhiên giao chiến mà gặp phải kẻ địch mạnh. Nghe nói từ khi thua trận, Vua tôi của họ lo sợ, ngày đêm bàn bạc, chiêu mộ dân đinh^[7], tuyển mộ binh lính, mở khắp nơi các trường tập luyện, nhà nhà kiểm kê lương thực và ngựa. Với tinh thần kiêu hãnh vốn có, cộng thêm sự chăm chỉ huấn luyện ngày đêm, thì sức mạnh của họ khó mà địch nổi.

Nay kẻ địch tuy chưa có người tài, nhưng đại để những người trị quốc, lâu ngày không có việc thì khó thấy được tài năng, khi dùng binh thì tướng lĩnh tự xuất hiện. Nếu họ giao chiến thường xuyên, mà các mưu thần và tướng mạnh tranh tài cùng xuất hiện, thì thất bại ở Giáp Sơn một lần, cảnh tỉnh cái tệ nạn trì trệ bốn mươi năm, biến tâm kiêu ngạo thành chí phẫn nộ, biến quân lính sa sút thành binh lính mạnh mẽ, nhờ nhiều trận đánh mà có được tướng tài, đó là phúc của kẻ địch phương Bắc, chứ không phải phúc của Trung Quốc.

Đó là điều thần gọi là mối lo trong tương lai. Tuy nhiên, hai kẻ địch thế lực không lâu dài đánh nhau, trong một hai năm không thể tiêu diệt lẫn nhau, thì tất sẽ hợp lại, khiến kẻ địch phương Bắc thúc đẩy quân mạnh mới luyện, không còn lo ngại phía tây, mà hướng về phía nam nhòm ngó Hà Bắc, đó lại là mối lo lớn trong tương lai.

Thần tuy không biết triều đình coi trọng Hà Bắc như thế nào^[8], nhưng xét việc của bản lộ, so sánh năm nay với năm ngoái, thì cũng có thể thấy rõ. Trước năm ngoái, quan lại Hà Bắc không phân biệt lớn nhỏ đều được tiến cử tài năng và chọn người giỏi, gấp rút dùng người như không kịp, chỉ sợ việc bị sai lầm mà thôi.

Từ mùa xuân năm nay trở đi, việc bổ nhiệm dần theo tệ cũ, phàm những viên lại cần cù, thông thuộc việc phương Bắc, tiến cử xin lưu lại, trăm lần không được một lần chấp thuận. Không chỉ khiến bề tôi tài năng, quan lại giỏi không được khuyến khích, mà cũng đủ thấy triều đình không lo việc Hà Bắc có làm xong hay không. Đến như bãi bỏ chế độ lâu năm ở biên giới^[9] mà điều Lưu Di Tôn đi, dùng Vương Thế Văn làm Tri châu Ký châu, Lý Trung Cát làm Tri châu Quảng Tín, Vương Trung Dung làm Tri châu Bảo châu, Lưu Trung Thuận làm Tri châu Hình châu, những người như thế, ở các châu quân nhàn hạ còn lo làm hỏng chính sự, huống chi ở chức vụ biên cương trọng yếu.

Nhưng thần cho rằng, người lo việc nước, nếu coi giặc phương Bắc là mối lo, suy nghĩ sâu xa mà không dám tạm quên, thì việc chọn tài bổ tướng há lại như thế sao! Thần ngu muội cho rằng triều đình không coi việc phương Bắc là mối lo, lại sợ hãi như thế, đã nói là sợ, thì trong việc dùng người, lại như lơ là mà không lo, đó là điều thần không hiểu.

Thần nghe nói giặc xâm phạm vào Dã Cốc của ta, tuy đã dựng hơn ba mươi gian nhà trại, nhưng vẫn còn chần chừ, chưa dám ngay lập tức chứa binh giáp, lại còn dò xét ý ta gấp hay chậm. Nếu không kịp thời phá hủy, mà để chậm trễ buông lỏng, khiến chúng dùng binh giữ chặt, thì càng khó tranh đoạt, việc này trong chốc lát không thể bỏ lỡ. Đến như Thang Tắc, cũng nghe nói bị giam mà chưa dám giết, việc này cũng không thể không tranh. Thần mong bệ hạ chỉ lo lắng về mối họa tương lai, không quên việc này, khi dùng người, bỏ đi lệ cũ, mà chỉ chọn người tài. Đừng nghe mưu kế sai lầm của tiểu nhân, đừng nghi ngờ trung lương, khiến trên dưới cùng gắng sức. Đến như việc nhỏ hiện nay, chưa cần quá sợ hãi.

Việc lợi hại, nói thẳng thắn thì người bàn luận cho là quá đáng, nói không thẳng thắn thì người nghe có khi không động lòng, từ xưa đã cho là khó. Huống chi việc chưa hình thành, tuy nói là tất nhiên, nhưng dám mong được tin hết sao? Thần mong bệ hạ lưu ý nghe theo, không vì người mà bỏ lời, để thần dốc hết sức ngu muội, giúp ích được chút nào.”

(Việc dâng sớ không đúng lúc, nhân việc xin mở mang biên cương mà kèm theo đây^[10]. Lưu Di Tôn bị giáng chức vào tháng bảy ngày Nhâm Tý. Việc Ngân Phường Thành, tháng tám ngày Giáp Tý, tháng mười ngày Kỷ Tỵ, cần xem xét kỹ hơn.)

[17] Chiếu rằng các chức Phó sứ của Tam ty, từ Gián nghị đại phu trở lên, thứ tự đứng ban theo chức vụ. Tháng mười năm Khánh Lịch nguyên niên, lấy thứ tự vào sảnh làm chuẩn.

[18] Ngày mùng một tháng sáu, năm Ất Mão, chiếu rằng từ Bảo chương chính đến Ngũ quan chính của Ty thiên giám, từ nay cho phép mười năm thăng chức một lần.

[19] Ngày Bính Thìn, giáng chức Tiền Phúc Kiến Lộ Chuyển vận án sát sứ, Kim bộ Viên ngoại lang Cao Dị Giản làm Tri châu Cù Châu. Thời Ngụy mệnh ở Phúc Kiến dùng tiền sắt, triều đình theo đó. Lúc đó ở các trường Thanh Dương thuộc Châu Tuyền, sắt khai thác nhiều, Dị Giản bèn đặt ty sắt ở Tuyền Châu, muốn dời tiền đồng vào nội địa, ban đầu không tâu lên, vì thế mà bị tội.

[20] Ngày Đinh Tỵ, Vương Tố, Hình bộ lang trung, Đãi chế Thiên Chương các, Tân Tri Giang Châu, bị cách chức Đãi chế. Lưu Kinh, Viên ngoại lang Tư Huân, giám sát Lợi Quốc giám. Diêm Tuân, Bí thư thừa, Giám sát Ngự sử lý hành, bị cách chức lý hành, giám sát thuế rượu Hà Dương. Sở Thái, Chủ bạ Ngự sử đài, bị đưa đến Lưu nội tuyển để bổ nhiệm làm quan ngoại nhiệm.

Lúc đó, Ngự sử đài điều tra việc Vương Tố nhờ Lưu Kinh mua gỗ, sau khi kết thúc, có người nói rằng Diêm Tuân và Sở Thái có quan hệ hôn nhân với Vương Tố nhưng ban đầu không báo cáo, nên bị trách phạt. Anh của Vương Tố là Vương Ung, lúc đó đang làm Chuyển vận sứ Lưỡng Chiết, sau đó qua đời tại nhiệm sở. Triều đình vì là hậu duệ của tể tướng cũ Vương Đán, lại thương xót cho con côi, đặc cách bổ nhiệm Vương Tố làm Tri châu Nhữ Châu.

(Việc đổi làm Tri châu Nhữ Châu diễn ra vào ngày Canh Ngọ tháng 8, nay ghi chung vào đây.)

[21] Ngày Kỷ Mùi, khôi phục việc nghỉ ngơi vào năm ngày lễ Thiên Khánh, Thiên Kỳ, Thiên Huống, Tiên Thiên và Giáng Thánh, đồng thời cấp cho các đại thần ngày nghỉ riêng như cũ, do quân đội phía Tây đã giải trừ tình trạng báo động.

[22] Ngày Tân Dậu, bãi bỏ việc Quân đầu ty trình báo những công việc không khẩn cấp.

[23] Ngày Nhâm Tuất, Nhâm Bố, Công bộ thị lang, Tri châu Hà Dương, được phong làm Thái tử Thiếu phó rồi về hưu.

[24] Ngày Quý Hợi, bổ nhiệm Lưu Hi Tẩu, tiến sĩ châu Trạch, làm Thí Đại Lý bình sự. Lưu Hi Tẩu giỏi toán thuật, thông thạo các loại lịch Đại Diễn, từng chú giải sách Thiên quan của Tư Mã Thiên và viết luận về tai dị trong Hồng Phạm. Âu Dương Tu tiến cử ông, được triệu đến thí nghiệm tại Học sĩ viện, rồi có mệnh lệnh này.

[25] Ngày Ất Sửu, sáp nhập trại quân thành Bắc Bình quân châu Định, trại phía Bắc phủ Chân Định và châu Thương vào Ty An phủ Duyên biên.

[26] Ngày Đinh Mão, giảm một phần ba số lụa cống nạp hàng năm của lộ Tử Châu, và giảm một nửa số gấm đỏ và lộc thai. (Sách 《Thực lục》 cũng đề cập đến lộ Ích Châu, nay theo bản chí.)

[27] Ngày Mậu Thìn, bổ nhiệm Vương Di Vĩnh, Xu mật sứ, kiêm chức Quần mục chế trí sứ. Từ khi Vương Đức Dụng ra trấn thủ Từ Châu, Xu mật viện không còn kiêm nhiệm chức Quần mục chế trí sứ, đến nay mới khôi phục lại. Việc Vương Đức Dụng ra trấn thủ Từ Châu diễn ra vào ngày 22 tháng 5 năm Bảo Nguyên thứ hai.

[28] Viện Tam ban tâu: “Theo chế độ cũ, các quan cùng tội tâu cử sứ thần, tuy không được bổ nhiệm, nhưng sau này có thể được chọn bổ nhiệm khác, tờ cử trạng vẫn được dùng lại. Xin trong các tờ tuyên sắc được ban, ghi rõ tên họ của người cử, sau này nếu phạm tội, cũng sẽ bị liên đới chịu tội.” Vua nghe theo.

Ngày Tân Mùi, xuống chiếu cho Viện Tam ban, từ nay sứ thần tham gia ban, chỉ cho đọc luật, viết gia trạng.

[29] Ngày Nhâm Thân, Thái thường lễ viện tâu: “Kính vâng chiếu bàn việc thăng phối ba hoàng hậu. Trộm nghĩ, vị trí trong tông miếu là để phụng thờ tiên liệt, lễ phối phụ là để nghiêm cẩn việc tế tự, điển chế đã định rõ, xưa nay đều tuân theo. Kính xét: Đường Túc Minh hoàng hậu vốn là chính thất, Chiêu Thành hoàng hậu nhờ địa vị là mẹ đẻ của hoàng đế, vào niên hiệu Khai Nguyên đều được phối thờ trong thất của Duệ Tông. Triều ta, ba hoàng hậu Ý Đức, Minh Đức, Nguyên Đức cũng cùng được phối thờ trong miếu của Thái Tông hoàng đế.

Kính nghĩ: Chương Hiến Minh Túc hoàng thái hậu là mẫu nghi thiên hạ, giúp hoàn thành nghiệp lớn; Chương Ý hoàng thái hậu sinh ra bậc thánh, ân đức rộng lớn, xin dời phối thờ vào miếu của Chân Tông hoàng đế, xếp sau Chương Mục hoàng hậu Quách thị. Chương Huệ hoàng thái hậu, tuy theo di chế triều trước từng được hưởng vinh hiển của Thái phi, nhưng đến niên hiệu Minh Đạo mới được tôn thêm thụy hiệu, việc này khá giống với Chương Hoài hoàng hậu, xin dời vào miếu hoàng hậu, xếp sau Chương Hoài. Lại nữa, chữ “Thái” là lễ sinh sự, không nên dùng trong tông miếu.

Đến như Chương Hiến Minh Túc hoàng thái hậu, nhờ trọng trách được ủy thác, có công lao nhiếp chính^[11], triều đình truy tôn đức lớn, sùng thượng mỹ hiệu, nếu đề ở biệt miếu thì nghĩa không có gì đáng ngại, mà phối thờ trong thất thì lễ có phần chưa thuận, huống chi trong các thất của Thái miếu, hoàng hậu đều không có tên bốn chữ, xin đổi tôn hiệu Chương Hiến Minh Túc hoàng thái hậu thành Chương Hiến hoàng hậu Lưu thị, Chương Ý hoàng thái hậu thành Chương Ý hoàng hậu Lý thị, Chương Huệ hoàng thái hậu thành Chương Huệ hoàng hậu Dương thị. Như vậy thì hợp với cổ chế nhà Đường, phù với chính điển triều ta. Nếu chấp thuận lời tâu xin, xin lại triệu tập bàn bạc để tỏ ý cẩn trọng trong việc phụng thờ tiên tổ.”

Xuống chiếu cho hai chế đến đãi chế, Ngự sử trung thừa cùng bàn rồi tâu lên.

[30] Ngày Quý Dậu, ban tiền cho binh lính đào sông ngòi ở kinh thành.

[31] Ngày Ất Hợi, lấy Khả Lam quân đô giám, Tây Kinh tác phường phó sứ Ký Hưng làm Tả tàng khố phó sứ.

Ban đầu, Tri châu Tịnh Châu là Minh Hạo tâu rằng: “Tu sửa thành Khả Lam quân, Chỉ huy sứ Ngô Thức vì đánh đập quân sĩ, bọn họ liền xúi giục làm phản, chạy trốn vào thành, rồi Hưng cầm gậy sắt đánh ngã mấy tên lính. Bọn họ lại muốn chạy về phía cửa Tây, Phó đô đầu Tuyên Nghị là Phàn Hiển một mình cầm kiếm chống lại. Phó đô đầu Hổ Dực là Quý Thanh theo Kiềm hạt Điền Phỉ chiêu dụ, bọn họ mới yên. Xin ban thưởng.” Hưng đã được ban thưởng, Hiển, Thanh cũng được thăng một bậc^[12].

[32] Ngày Bính Tý, ra chiếu từ nay các quan kinh triều phải đủ tuổi mới được theo lệ xét duyệt, xin bổ nhiệm, và các quan tuyển xin bổ chức, nếu chưa đủ tuổi thì không được thi hành. Lúc đó Giám lâm Vương Hậu chưa đủ tuổi, cha là Tố tâu xin được nắm cơ nghiệp ba năm làm lịch sử, xin xét duyệt. Vì thế có chiếu này. (Sách 《Hội yếu》 chép việc ngày 22 tháng 6, chữ “giám lâm” cần xem xét.)

[33] Ngày Đinh Sửu, ra chiếu các lộ Binh mã đô giám, Giám áp, Trại chủ đều phải ghi vào sổ các công cụ phòng thành, những thứ chưa sửa chữa xong thì không được rời nhiệm sở, nếu trong nhiệm kỳ có thể sửa chữa xong những hư hỏng cũ thì được tính là công lao.

[34] Ngày Mậu Dần, ra chiếu các tướng sĩ trong quân nếu sau khi chiến đấu mà dám giả vết thương do tên bắn để mong được ban thưởng thì bị xử theo tội vi phạm quy chế, người trong quân không phát hiện ra cũng bị tội.

[35] Ra chiếu các quan văn võ từng giữ chức ở hai nơi và Tiết độ sứ cùng Thừa lang trở lên, chưa từng bị giáng chức, sau này được bổ làm quan trí sĩ, nếu có tấu chương thì đều được phép nộp qua Ty Thông tiến.

Trước đó, Hữu Đồn vệ Thượng tướng quân trí sĩ Cao Hóa tâu rằng: “Mỗi lần dâng văn bản, phải đến Viện Đăng văn cổ, cùng với dân thường. Nghĩ rằng thần từng phụng sự triều trước làm Tiết độ sứ, xin theo lệ của Dương Sùng Huân, mỗi khi có tấu chương, được phép đến Ty Thông tiến nộp.” Vì thế có chiếu này. (Sách 《Hội yếu》 chép việc này vào ngày 24, ngày 24 là ngày Mậu Dần.)

[36] Ngày Canh Thìn, ban tiền cho quân lính làm việc đắp đê sông Hoàng Hà.

[37] Ngày Tân Tỵ, ban chiếu cho Điện tiền Mã bộ quân, từ nay về sau, những việc công của bản ty tâu lên, ngoài những việc thường lệ vẫn theo lệ cũ chuyển tấu, nếu có việc công cấp bách, phi thường, khi hầu ở hậu điện, cho phép miễn cầm trượng, mặc áo ngắn lên điện; nếu không phải việc công của bản ty, mà có điều lợi riêng muốn trình bày, thì báo lên Các môn, theo lệ lên điện, không cần chờ chỉ dụ. (Việc này căn cứ theo 《Hội yếu》 ngày 27 tháng 6.) Từ đây, ba ty nha môn bắt đầu dựa vào việc cầm trượng để tấu sự.

[38] Ngày Nhâm Ngọ, ban chiếu cho Điện tiền Mã bộ quân ty, từ nay về sau, các quân cấm binh trong ngoài, nếu không phải người võ nghệ giỏi, thì không được nhận những chức vụ nhẹ nhàng, ưu đãi.

[39] Mùa thu, tháng 7, ngày Mậu Tý, Tri Đại Danh phủ Trình Lâm kiêm chức Hà Bắc An phủ sứ.

[40] Ngày Nhâm Thìn, ban chiếu cho bốn lộ Thiểm Tây, theo chiếu thệ gần đây gửi cho nước Hạ, không được chiêu nạp các hộ Phiên ở biên giới phía Tây.

Trước đó, Kinh lược ty Hoàn Khánh dụ dỗ các quan Phiên phạm tội ở biên giới phía Tây là Lang Cán cùng 762 người, triều đình sợ sinh sự, nên ra lệnh ràng buộc.

[41] Ngày Giáp Ngọ, Xu mật viện tâu: “Năm Hàm Bình đầu tiên, hương binh Chấn Vũ ở Thiểm Tây được phép kết xã mua ngựa, để bổ sung vào quân Quảng Nhuệ. Những năm trước, Hà Đông cũng đã từng làm theo lệ này, nay các quân ở Hà Đông thiếu ngựa, lại thêm số quân Quảng Nhuệ chỉ huy không đủ, xin cho phép hương quân Tuyên Nghị, Nghĩa Dũng ở bản lộ kết xã mua ngựa, quan phủ hỗ trợ giá tiền, để bổ sung vào chỗ thiếu của quân Quảng Nhuệ.” Triều đình đồng ý.

[42] Ngày Đinh Dậu, Tây thượng Các môn sứ, Quả Châu Đoàn luyện sứ, Quảng Tây Kiềm hạt Phùng Thân Kỷ được bổ làm Hữu Vũ vệ Đại tướng quân, phân ty ở Tây Kinh. Vì đánh giặc Man không có công.

[43] Ngày Kỷ Hợi, Tịnh Đại Kiềm hạt, Quản câu Lân Phủ quân mã, Tây Kinh Tác phường sứ Vương Khải được lĩnh chức Tư Châu Thứ sử, lưu lại giữ chức cũ. Kinh lược sứ Hà Đông Minh Hạo tâu rằng Vương Khải ở ngoài biên giới chín năm, nhiều lần lập công.

[44] Ngày Tân Sửu, giáng chức Khởi cư Xá nhân, Trực Long đồ các, Tri Lộ Châu Doãn Chu làm Sùng Tín Tiết độ phó sứ.

Trước đây, Chu ở Vị Châu có bộ tướng là Tôn Dụng, từ chức quân hiệu được bổ nhiệm ra biên giới, từ kinh sư vay tiền lãi để đến nhậm chức, nhưng không có tiền trả nợ. Chu tiếc tài năng của ông ta, sợ ông ta phạm pháp sẽ bị cách chức, nên đã mượn tiền công sứ để trả nợ thay. Lại vì tiền công sứ không đủ, nên mượn thêm tiền quân tư để bù vào. Đến khi Đổng Sĩ Liêm đến kinh đô tố cáo Chu lừa dối, giấu diếm tiền công, triều đình xuống chiếu yêu cầu Chu giải trình. Giám sát ngự sử Lý Kinh lại tâu rằng Hàn Kỳ do xử lý việc biên cương không đúng, bị cách chức Xu mật phó sứ, lỗi của Kỳ thực ra bắt đầu từ Chu, xin cùng trị tội Chu. Chu dâng tấu chương biện bạch với Kinh, nhưng các quan chấp chính không hài lòng, bèn phái Điện trung thị ngự sử Lưu Thục đến Vị Châu tra xét. Chu bị kết tội mượn tiền công sứ cho Tôn Dụng và tự ý vay mượn, theo chiếu ân xá năm Giáp Thân, phải truy thu hai chức và cách chức. Đặc biệt có mệnh lệnh này. (Thục ra sức áp dụng luật nặng, có lẽ là để chiều ý các quan chấp chính.)

[45] Ngày Nhâm Dần, Hàn lâm học sĩ Vương Nghiêu Thần và các quan tâu rằng: “Kính vâng chiếu chỉ cùng bàn việc thăng phối ba hoàng hậu, xét kỹ việc Chương Hiến Minh Túc Hoàng thái hậu và Chương Ý Hoàng thái hậu được dời phối vào miếu thất của Chân Tông, xếp sau Chương Mục Hoàng hậu, xin theo như lời bàn của quan Lễ bộ. Việc đổi tôn hiệu Chương Hiến Minh Túc Hoàng thái hậu thành Chương Hiến Hoàng hậu, Chương Huệ Hoàng thái hậu thành Chương Huệ Hoàng hậu, dời vào miếu hoàng hậu, xếp sau Chương Hoài Hoàng hậu, xét theo ý nghĩa lễ nghi, thần thấy chưa ổn.

Kính nghĩ rằng Chương Hiến Minh Túc Hoàng thái hậu thời tiên đế, chính vị trung cung, được ủy thác phụ chính, gần trọn một kỷ, tận tụy với hoàng thất, làm thịnh vượng dân chúng, công lao to lớn, không thể chỉ kể một điểm tốt. Huống chi thụy hiệu đã tuyên cáo ở tông miếu, sách văn đã tàng trữ ở lăng tẩm, không thể tùy tiện thay đổi sau này. Hơn nữa, việc thăng phối vào tông miếu vốn là để đáp lại lòng hiếu thảo, nếu giảm bớt tôn hiệu, e rằng không phải là nghi thức tôn kính. Lại tham khảo điển chế xưa, xét theo tình người, chỉ có văn bản tăng tôn, chứ không có lệ giảm bớt.

Vì vậy, xin giữ nguyên hiệu Chương Hiến Minh Túc. Còn Chương Huệ Hoàng thái hậu đã từng bảo hộ thánh thượng, yêu thương như mẹ đẻ, nên năm Cảnh Hữu đã được tấn phong Bảo Khánh, nghĩa chuyên về con, lễ nên thờ riêng, xin vẫn giữ hiệu Chương Huệ Hoàng thái hậu, tiếp tục thờ ở Phụng Từ miếu.”

Nghiêu Thần và các quan lại tâu tiếp:

“Theo bản tấu của Long Đồ các Trực học sĩ Lý Chiêu Thuật do Trung thư chuyển xuống: Kính nghĩ rằng lễ nghi xuất phát từ tình người, hiếu là gốc của đức hạnh. Sự quý trọng của người mẹ tất nhiên đến từ con cái, lòng hiếu thảo của con cái tất nhiên hướng đến cha mẹ. Đây là đạo lý chung từ xưa đến nay. Kính thấy Thái thường Lễ viện^[13] bàn việc tôn phối Chương Hiến hoàng hậu và Chương Ý hoàng hậu vào miếu thất của Chân Tông, xếp sau Chương Mục hoàng hậu Quách thị, thần thấy có điều đáng nghi.

Tra lại sử liệu thời Tường Phù, Trung thư Môn hạ tâu: ‘Theo chiếu chỉ, đổi tôn hiệu của Nguyên Đức hoàng thái hậu thành Nguyên Đức hoàng hậu, thăng phối vào miếu thất của Thái Tông. Lại xét thời Đường Khai Nguyên, Chiêu Thành và Túc Minh hoàng hậu đều được phối vào miếu thất của Duệ Tông. Túc Minh tuy đã được lập làm phi khi Duệ Tông còn ở phiên, nhưng vì Chiêu Thành là mẹ của hoàng đế, nên được xếp trên. Nay Nguyên Đức hoàng hậu xin được thăng phối trên Minh Đức hoàng hậu.’ Lúc ấy, chiếu chỉ đã dẫn ý khiêm nhường của Nguyên Đức hoàng hậu nên chưa chấp thuận. Kính nghĩ Chương Ý hoàng hậu được trời cao ban phúc, sinh ra bậc thánh nhân, nhưng chưa kịp hưởng lễ phụng dưỡng, chỉ được truy tôn danh hiệu. Nay đã đến kỳ thăng phối, việc bàn luận cần được coi trọng.

Xét theo lệ cũ thời Khai Nguyên và Tường Phù, đối chiếu với đạo lý của Chiêu Thành và Nguyên Đức, kính xin xếp Chương Ý hoàng hậu trên Chương Mục hoàng hậu. Chiếu chỉ giao hai chế quan xem xét và quyết định.

Chúng thần xét rằng, khi triều đình trước bàn việc thăng phối Nguyên Đức hoàng hậu, các quan có liên quan đã tấu xin xếp bà trên Minh Đức hoàng hậu. Lúc đó, tiên đế đã cân nhắc kỹ lưỡng ý nghĩa của lễ, quyết định theo ý chỉ của mình, và ban chiếu rằng: ‘Nhớ đến việc tôn kính người thân, đó là đạo lý tối cao, việc thăng giáng không dám bàn luận, chỉ lấy thời gian phối thờ trong miếu làm thứ tự hợp tế. Kính cẩn đặt thần chủ của Nguyên Đức hoàng hậu phối thờ sau Minh Đức hoàng hậu.’

Nay bệ hạ kính cẩn phụng sự tông miếu, đặc biệt ban bố minh chế, để thăng phối ba hoàng hậu, tham khảo ý kiến của các quan lễ gần gũi, xin cho Chương Hiến và Chương ý cùng phối thờ trong miếu thất của Chân Tông, xếp sau Chương Mục, còn Chương Huệ thì quy về phối thờ ở hậu miếu. Điều này vừa kế thừa ý chí của tiên đế, vừa giữ nguyên thứ tự của biệt miếu. Việc Lý Chiêu Thuật xin đặt Chương ý trên Chương Mục và Chương Hiến, là theo lời thỉnh cầu của các quan lúc đó, chưa dựa vào ý chỉ của tiên thánh trong chiếu thư^[14].

Hơn nữa, việc thăng phối Chương Mục đã lâu năm, thứ tự trong ba thất Phụng Từ đã định sẵn, nếu lại bàn việc thăng giáng, thì tình cảm sẽ có sự nặng nhẹ^[15], xin theo quy chế cũ thời Tường Phù, như vậy mới hợp lễ.”

Bèn ban chiếu cho Trung thư môn hạ bàn lại, nghị rằng:

“Xét rằng việc tôn kính tổ tiên, phối thờ là điều vô cùng quan trọng. Có người cho rằng xưa kia chỉ phối thờ một hoàng hậu, nhưng lời ấy không có kinh điển nào chứng minh rõ ràng; lại có người nói rằng qua các đời, việc tế lễ có nơi riêng, nhưng lý lẽ ấy không phải là đạo hiếu tột cùng. Điều này khiến việc tế tự của các hoàng hậu kế thất bị bó buộc bởi cổ lễ mà không thông suốt, lấy địa vị cao quý để che lấp ân tình, khó mà bàn luận, phải đợi bậc thánh nhân xuất hiện mới có thể định ra quy chế lớn.

Tiên đế đức độ bao trùm trời đất, hiếu đạo thấu suốt thần lý, luôn nghĩ đến điển chế thời Khai Nguyên, tuy đã sáng lập nhưng chưa hoàn thiện, nên đã tự quyết định, đặt ra nghi thức mới, đưa hai hoàng hậu lên phối thờ cùng Thái Tông trong tông miếu. Việc này đã thức tỉnh điều mà cổ nhân chưa ngộ ra, thỏa mãn tấm lòng hiếu thảo vô cùng, trên thuận lòng trời, dưới hết sức báo đáp, nên thần linh được yên vị, quốc gia được hưởng phúc lành.

Bệ hạ nối tiếp vận hội thịnh vượng, cẩn thận lo toan việc kế thừa, nhưng việc thờ cúng riêng của hai hoàng hậu Hiến và Ý vẫn còn chần chừ suốt mười hai năm, cẩn trọng thể theo ý trời, hết lòng hiếu kính, nhưng lòng người vẫn chưa thông suốt, việc tế tự nghiêm trang vẫn còn chờ đợi. Nay bỗng nhiên ban chiếu, xuất phát từ lòng thành, lại còn khiêm tốn nhường nhịn, rộng hỏi ý kiến, tham khảo nghị luận của các quan Lễ bộ, xem xét lại ý kiến của các đại thần gần gũi, sau khi tham khảo thống nhất, thứ tự sắp xếp đã hợp lý. Nghe nói rằng dựa vào tình người mà chế định lễ nghi thì thiết thực và có cơ sở; noi theo lời dạy của tiền nhân mà làm nên điển chế thì rõ ràng và dễ tuân theo. Vì vậy, hiến chế đã có sẵn, đó là ý của văn khảo; phối thờ chung một thể, đó là điều hợp lý của hai hoàng hậu; kế thừa không thay đổi, đó là hiếu đạo của Bệ hạ.

Chúng thần không kìm được lòng mong mỏi lớn, xin theo như nghị luận của các quan Lễ bộ và học sĩ, đưa Chương Hiến Minh Túc Hoàng thái hậu và Chương Ý Hoàng thái hậu lên phối thờ cùng Chân Tông trong tông miếu, tôn hiệu của Chương Hiến Minh Túc vẫn giữ nguyên, Chương Huệ Hoàng thái hậu vẫn thờ riêng ở Phụng Từ biệt miếu, đều là sự biến đổi hợp lý của lễ nghi, thuận theo việc tế tự mà không trái lẽ. Còn việc Lý Chiêu Thuật kiến nghị xếp Chương Ý trên Chương Mục, xuất phát từ lòng tôn kính tột cùng^[16], xét theo chiếu thư thời Tường Phù, là đặc chỉ của Chương Thánh, nay dù các nghị luận dựa vào tiền lệ, nhưng thần chúng vẫn chưa yên lòng. Về thứ tự trước sau, xin Bệ hạ quyết định, để làm rõ cho muôn đời, mãi mãi không thay đổi. Những việc còn lại xin giao cho bên ngoài thi hành.”

Ngày Ất Tỵ, Vua ban chiếu rằng: “Điển chế lớn của quốc gia, không gì quan trọng hơn chế độ tông miếu. Trẫm từng phụng thờ ba cung ở Phụng Từ, chưa được dự vào vị trí tế đế hợp tế, nên bốn mùa cảm xúc, lòng thường không yên. Vì thế, Trẫm sai Phụng thường bàn cứu điển chương cũ, lại tham khảo ý kiến các cận thần, xem xét kỹ lưỡng từ các tể tướng, mong không sai sót, để hết lòng thành kính.

Các khanh đã bàn luận chính đạo, dâng chương tâu lên, nói rằng: ‘Dựa vào tình người để chế định lễ nghi, thì thiết thực và có cơ sở; noi theo lời dạy của tiên vương để làm gương, thì rõ ràng và dễ tuân theo.’ Trẫm suy ngẫm lời này, thấy rất hợp ý mình. Trẫm kính xem chiếu chỉ năm Tường Phù, thấu hiểu ý chỉ của tiên đế, hết lòng tôn kính, nặng lời nói về việc thăng giáng. Vì thế, lấy năm tháng phụ thờ vào miếu làm thứ tự hợp tế, nghĩa không có sai khác, tình không nặng nhẹ.

Huống chi trong lúc này, Trẫm kính cẩn noi theo hiến chương cũ, việc bàn luận hôm nay, đâu dám khác đi. Nên theo lệ cũ thời tiên triều phụ thờ Nguyên Đức, kính theo ý kiến của các quan lễ, phụng thờ Chương Hiến Minh Túc hoàng thái hậu, Chương Ý hoàng thái hậu theo thứ tự sau Chương Mục hoàng hậu, trên để tỏ lòng hiếu thuận phụng thờ tiên tổ, dưới để nối chí đẹp đẽ, mãi mãi tu sửa việc tế tự, mong được linh thiêng hưởng ứng.”

Tháng 6, Lễ viện tâu: “Chương Hiến là mẹ hiền của thiên hạ, giúp nên nghiệp lớn, Chương Ý sinh ra thánh thân, ân đức rộng lớn, xin dời phụ thờ, xếp sau Chương Mục. Chương Huệ, theo di chế tiên triều từng làm Thái phi, đến năm Minh Đạo mới gia phong hiệu Ý, giống như Chương Hoài, xin xếp sau Chương Hoài. Chữ ‘Thái’ là lễ sinh thời, không nên dùng trong tông miếu. Chương Hiến Minh Túc hoàng thái hậu nhờ trọng trách được ủy thác, nổi bật công lao nhiếp chính, triều đình truy tôn đức lớn, tôn vinh mỹ hiệu, đề ở biệt miếu, nghĩa không có gì đáng ngại, nhưng phối thờ ở chính điện, có lẽ chưa hợp lễ. Long Đồ các trực học sĩ Lý Chiêu Thuật lại xin xếp Chương Ý trên Chương Mục, các quan từ Lưỡng chế đến Đãi chế, Ngự sử trung thừa cùng bàn.”

Tháng 7, học sĩ Vương Nghiêu Thần tâu: “Chương Hiến Minh Túc có công lao to lớn, không thể chỉ kể một ân huệ, thụy hiệu đã cáo ở tông miếu, sách văn đã tàng ở lăng tẩm, không thể tùy tiện giảm bớt sau này. Chương Huệ nuôi dưỡng thánh thân, tình thương như mẹ đẻ, nên năm Cảnh Hữu được tấn phong Bảo Khánh, nghĩa chuyên về con, lễ cần có miếu riêng. Chương Mục đã phụ thờ lâu năm, ba cung Phụng Từ thứ tự đã định, nếu lại bàn thăng giáng, thì tình có nặng nhẹ, xin giữ như cũ.”

Trung thư môn hạ phúc nghị rằng: “Dựa vào tình người để chế định lễ nghi, thì thiết thực và có cơ sở; noi theo lời dạy của tiên vương để làm gương, thì rõ ràng và dễ tuân theo. Hiến chương đã có trước, là ý của tiên đế; phối thờ một thể, là hợp lẽ với hai cung; kế thừa không thay đổi, là hiếu của bệ hạ. Xin theo ý kiến của quan lễ và học sĩ. Xét chiếu chỉ năm Tường Phù, là đặc chỉ của Chương Thánh, thứ tự trước sau, xin bệ hạ quyết định, để làm gương cho muôn đời, mãi mãi không thay đổi. Những việc khác xin giao cho ngoại đình thi hành.”

Hôm sau, Vua ban chiếu rằng: “Trẫm từng phụng thờ ba cung ở Phụng Từ, chưa được dự vào vị trí tế đế hợp tế, nên bốn mùa cảm xúc, lòng thường không yên. Vì thế, Trẫm sai Phụng thường bàn cứu điển chương cũ, lại tham khảo ý kiến các cận thần, xem xét kỹ lưỡng từ các tể tướng, mong không sai sót, để hết lòng thành kính. Các khanh đã nói: ‘Dựa vào tình người để chế định lễ nghi, thì thiết thực và có cơ sở; noi theo lời dạy của tiên vương để làm gương, thì rõ ràng và dễ tuân theo.’ Trẫm suy ngẫm lời này, thấy rất hợp ý mình. Nên theo lệ cũ thời tiên triều phụ thờ Nguyên Đức, kính theo ý kiến của các quan lễ.” (Sách 《Bản chí》 chép như vậy, có lẽ chỉ dùng đoạn này là đủ.)

[46] Ngày Đinh Mùi, Xu mật viện tâu rằng các quân ở Kinh Đông nhận lương tại chỗ, từ khi bãi bỏ việc đóng quân ở Thiểm Tây, việc luyện tập võ nghệ của họ dần dần bị sao nhãng, xin chọn hai người từng làm sứ thần ở biên giới và hai người thuộc Ngự tiền trung tá, chia nhau đi huấn luyện, được chấp thuận.

[47] Ngày Mậu Thân, ban tặng các quan phụ thần và thần liêu quản quân bức tranh 《Lâm Cơ Để Thắng Đồ》^[17].

[48] Ra chiếu rằng từ nay những tội đáng chết, nếu ông bà nội ngoại trên 80 tuổi hoặc bị bệnh nặng mà không có người thân thích, thì tâu lên tội danh của người phạm tội.

[49] Cùng ngày, Quảng Châu xảy ra động đất.

[50] Ngày Nhâm Tý, giáng chức Tây thượng các môn phó sứ Lưu Di Tôn làm Lễ tân phó sứ, kiêm chức Các môn thông sự xá nhân, giám sát thuế rượu ở huyện Tương Âm, vì trước đây khi làm Tri quân Quảng Tín, dời sang chức Kiềm hạt lộ Kinh Nguyên, không đợi người thay thế đã tự ý về kinh.

[51] Xuất 20 vạn xúc lụa từ kho Nội tàng để mua ngựa ở châu Phủ và quân Khả Lam.

[52] Ban đầu, Khiết Đan sai sứ đến xin cắt đất, trong thư lấy việc khai thông nước đầm làm lý do. Đến khi định lại lời thề ước, thì ghi rõ hai bên giữ nguyên các đầm nước như cũ, không được mở rộng thêm. Nếu đê điều bị tắc nghẽn, thì tập hợp quân lính tu sửa thông suốt, hoặc gặp mưa lớn trái mùa làm nước dâng tràn, đều không cần báo cáo. Sau khi ước định xong, triều đình sợ sinh sự, từ đó mỗi khi quan biên giới bàn việc lợi hại, tuy nghe theo, nhưng đều dặn dò không được làm ồn ào, để địch không có cớ gây chuyện. Riêng Dương Hoài Mẫn vẫn gấp rút tu sửa đầm.

Tháng này, Hoài Mẫn dâng mật tấu rằng: “Trước đây, Chuyển vận sứ Trầm Mạc khai thông cửa Thất Cấp để xả nước đầm, thần đã lập tức bịt lại. Tri quân Thuận An là Lưu Tông Ngôn đóng cửa Ngũ Môn Phốc Đầu Cảng và Hạ Xích Đại Oa Liễu Lâm Khẩu, không cho nước sông Chương chảy vào đầm, thần đã thông lại, cho chảy vào Bạch Dương Điện. Mạc và Tông Ngôn kết bè đảng ngăn trở việc như vậy, nếu không trừng trị thì không thể răn đe người sau.” Chiếu theo lời tấu của Hoài Mẫn, từ nay ai dám xin thay đổi cửa nước, sẽ bị trừng phạt nặng.

(Việc này căn cứ theo bản chí, còn 《Hội yếu》 chép việc này vào tháng 7 năm Khánh Lịch thứ 5, nhưng chỉ nói là thần liêu tâu lên, không nêu tên Dương Hoài Mẫn. Lại nói xin hạ lệnh cho Ty Đồn điền Hà Bắc, lập thành quy chế vĩnh viễn, nếu sau này còn có thần liêu xin thay đổi các cửa nước vùng này và các đầm nước của các châu quân, đều xin trừng phạt nặng. Nay lược lấy ý. Trầm Mạc từ tháng 9 năm Khánh Lịch thứ 4 làm Đô tào, Dương Hoài Mẫn tâu việc này vào tháng 7 năm thứ 5, 《Hội yếu》 chắc không sai.

Lại căn cứ theo 《Như Đông Tế Đồn Điền Đồ》, cửa Thất Cấp, Ngũ Môn Phốc Đầu Cảng, Hạ Xích Đại Oa Liễu Lâm Khẩu đều thuộc quân Thuận An, nhưng chỉ có Xích Kiềm Khẩu, không có Hạ Xích Khẩu, cần xét lại.)