[PREVIEW] QUYỂN 289: NĂM NGUYÊN PHONG THỨ NHẤT (MẬU NGỌ, 1078)

Từ tháng 2 năm Nguyên Phong thứ nhất đời Thần Tông đến hết tháng 3 năm đó.

[1] Mùa hạ, tháng 4, ngày Ất Tỵ, xuống chiếu cho Viện Hàn lâm Y quan tuyển chọn hai người giỏi y học, cấp ngựa trạm và giấy tờ, đến nơi đang tu sửa đê điều để chữa bệnh. Do có lời phê của Vua rằng: “Việc đắp đê cần nhiều nhân lực, thiếu thầy thuốc chữa bệnh” nên mới có lệnh này.

[2] Tri gián viện Thái Xác vừa nhận chỉ cùng Ngự sử đài xét án Phan Khai, bèn bắt giam các quan tường đoạn của Đại Lý tự là Đậu Biền, Chu Hiếu Cung, xiềng xích phơi nắng, tổng cộng năm mươi bảy ngày, truy xét việc nhận hối lộ, nhưng đều không có chứng cứ. Trung thừa Đặng Nhuận Phủ đêm nghe tiếng tra tấn tù nhân, tưởng là Đậu Biền, Chu Hiếu Cung, kỳ thực là tù nhân khác. Nhuận Phủ trong lòng không đồng tình với việc làm tàn khốc của Thái Xác, nhưng không đủ sức ngăn cản. Thái Xác dẫn Trần An Dân đặt xiềng trước mặt mà hỏi, An Dân sợ hãi, liền nói: “Từng nhờ cậy Văn Cập Phủ, Cập Phủ nói đã báo với thừa tướng, được rất để ý.” Thừa tướng, chỉ Ngô Sung. Thái Xác được lời khai này mừng rỡ, vội muốn cùng Nhuận Phủ vào chầu, tâu đầy đủ việc Sung nhận hối lộ làm trái pháp^[1]. Nhuận Phủ ngăn lại.

Hôm sau, Nhuận Phủ ở kinh diên một mình tâu: “Vụ án Tương châu rất oan uổng^[2], Đại Lý tự thực sự chưa từng nhận hối lộ, mà Thái Xác đào sâu vụ án, kéo dài mãi. Đậu Biền đều là quan triều, bị đánh đập thân thể không còn lành lặn, đều oan ức mà tự nhận tội. Xin sớm kết án.” Quyền Giám sát ngự sử lý hành Thượng Quan Quân cũng tâu như vậy, Vua rất kinh ngạc. Hôm sau, Thái Xác muốn vào chầu, đến cửa điện, Vua sai người ngăn lại không cho vào, hạ chiếu: “Nghe Ngự sử đài xét án Tương châu, pháp ty khá mất công bằng, sai Tri gián viện Hoàng Lý, Câu đương ngự dược viện Lý Thuấn Cử căn cứ lời khai của người đang bị giam mà hỏi, chứng nghiệm xem có gì khác biệt, kết tội bảo đảm minh bạch rồi tâu lên.” 《Thực lục》 ghi việc này vào ngày Ất Mùi 21 tháng 3.

Xét: 《Ngự tập》 ghi chiếu này ban ngày 3 tháng 4, lại xét: 《Tư Mã Quang ký văn》 nói: “Đậu Biền bị xiềng xích phơi nắng, tổng cộng năm mươi bảy ngày.” Thái Xác từ ngày 25 tháng nhuận 1 nhận chỉ đến Ngự sử đài, đến ngày 21 tháng 3, mới năm mươi lăm ngày, e rằng 《Thực lục》 sai. Lại xét: Thượng Quan Quân nói Hoàng Lý, Lý Thuấn Cử lúc đầu đến Ngự sử đài xét hỏi người đang bị giam^[3], ban đầu không có tên Hoàng Liêm, đến ngày 3 tháng 4, sửa lại Lý Thuấn Cử giám khám, mới thêm tên Hoàng Liêm. Có lẽ Lý và Thuấn Cử trước đến Ngự sử đài xét hỏi, sau lại cùng Liêm xét án, kỳ thực là hai việc, chiếu tự nhiên phải ban lại. Thêm Hoàng Liêm, tất phải đặc biệt ban chiếu, mà 《Ngự tập》 sơ sót biên soạn, chỉ được chiếu sửa lại giám khám, nên nhầm lẫn gộp hai việc làm một, nên ngày tháng sai lệch. Nếu theo 《Thực lục》 ghi vào ngày 21 tháng 3, thì lại có vẻ quá sớm, nay chỉ phụ chép ở đây, mà không ghi ngày tháng, để khỏi mâu thuẫn. 《Ký văn》 cũng nhầm lẫn gộp hai việc làm một, có lẽ không xét kỹ. Lý, Thuấn Cử lúc đầu chỉ là xét hỏi, thêm Hoàng Liêm thì nói “xét án”, mà Nhuận Phủ mới bị tội. Thứ tự trước sau có thể suy ra mà biết, nay chọn lọc sửa chữa.

[3] Lý, Thuấn Cử đến đài, cùng Nhuận Phủ, Xác ngồi dưới màn, dẫn tù nhân ra trước, đọc bản án, bảo nếu đúng thì ghi là đúng, nếu oan thì trình bày nỗi oan. Trước đó, Xác nhiều lần hỏi cung tù nhân, ai thay đổi lời khai đều bị đánh đập. Đến lúc này, tù nhân không biết họ là sứ giả của chiếu chỉ, sợ sự tàn bạo của ngục lại^[4], không dám không nhận tội. Duy Đậu Biền thay đổi lời khai, xem xét vết đánh đập thì không có. Lý, Thuấn Cử về tâu lên, Vua không đồng tình với lời của Nhuận Phủ. Mà Quân lại tâu:

[4] Gần đây vâng chiếu chỉ xét án ngục Tương Châu, pháp ty Phan Khai mang tiền vật, không có chỗ hối lộ, có quan tường đoạn Đậu Biền, ban đầu bàn pháp không thống nhất, sau lại theo án Tương Châu. Căn cứ lời Biền nói: “Phán Đại Lý tự Chu Ôn Khi đang bàn pháp, từng nói ‘Lạc Hàm là người quen, dù có lý nhưng không giải thích được’, lại nói ‘Trần An Dân là người thân của Lý đãi chế, ai dám tùy tiện thay đổi văn tự của hắn?'” Lời nói có vẻ liên quan đến tư lợi, nhưng suy xét ý của Biền, chỉ là nghi ngờ về hình danh, bàn luận phản phúc, không phải chủ trương Lạc Hàm, Trần An Dân thay đổi án. Ngày 19 tháng trước, Đặng Nhuận Phủ, Thái Xác muốn tâu lên tình tiết trước. Một ngày trước, Nhuận Phủ cùng thần sợ lời khai của Biền có khác biệt, liền cùng quan khám dẫn ra hỏi. Căn cứ lời Biền nói, khác với bản án cũ, lại nói bị trói hơn 50 ngày, chỉ có hơi thở ra vào, dù có tội chết cũng phải khai. Lại căn cứ lời Trần An Dân ngày 17, từng nhờ cháu ngoại là Đại Lý bình sự Văn Cập Phủ nói với tể tướng Ngô Sung xem xét, Sung cũng để ý. Nhuận Phủ cùng thần vì việc liên quan đến chấp chính, chưa triệu Cập Phủ đối chứng, lại căn cứ lời Biền nói, khác với bản án cũ, không dám vội vàng tâu lên, đã tâu trình.

[5] Tri gián viện Hoàng Lý và câu đương Ngự dược viện Lý Thuấn Cử được cử đến đài để xét nghiệm. Lý cùng các quan tụ họp tại sảnh, lần lượt dẫn hỏi các quan lại và dân bị giam, đối chiếu các lời khai. Ngoài ba mươi người như Phan Khai không thay đổi lời khai, có Đậu Biền nói rằng trong lời khai trước có mười tám việc là không đúng sự thật. Quan tường đoạn Đỗ Tử Dân cũng nói rằng trong lời khai trước có nói việc Trần An Dân đang ở triều đình lo liệu mọi việc cũng không đúng. Thần xét thấy Biền và những người khác ban đầu không nhận hối lộ làm sai pháp luật, nay xét hỏi chỉ vì bàn luận pháp luật có lời nói trước, trong đó tuy có vẻ liên quan đến tư lợi nhưng cũng không có bằng chứng thực tế, dẫn đến việc thay đổi lời khai không nhất quán. Hơn nữa, theo lời Đậu Biền nhiều lần kêu oan tại nơi xét hỏi, vì thần và Nhuận Phủ ban đầu sợ quan cùng xét hỏi Thái Xác nghi ngờ đài này che chở quan lại, không muốn dẫn hỏi trực tiếp, chỉ căn cứ vào lời khai ký tên. Thái Xác hàng ngày đến đài, chỉ gọi các quan cùng xét hỏi như Lưu Trọng Hùng và thân tín phủ lại Dương Xương truyền đạt ý chỉ, ngày đêm tra hỏi kỹ lưỡng. Theo lời quan suy trực Ngu Triệu, ban đầu không có chỉ thị trói buộc Đậu Biền, chắc chắn là Lưu Trọng Hùng và Dương Xương tự ý trói buộc. Thái Xác lại lấy ngày mười chín tháng trước cùng Nhuận Phủ trình bày tình tiết lên triều đình, không dẫn quan lại ra hỏi trực tiếp, lại tự sửa bản tấu, bỏ sót nhiều tình tiết, muốn dùng lời khai để làm mê hoặc thánh thính.

[6] Thần và Nhuận Phủ đã lâu muốn bàn luận, nhưng vì những lời nói của các quan bị xét hỏi liên quan nhiều đến quyền thế, có dấu hiệu thiên vị, cũng sợ Thái Xác lấy cớ này để nói, thần tuy có lòng thành nhưng không thể được tin tưởng. Tuy nhiên, sau khi suy nghĩ kỹ, chức trách là giám sát, nghĩa vụ là phải đàn hặc, tránh né không nói, chỉ lo cho bản thân, thì là thần bất trung bất trực, phụ lòng triều đình đặt quan chức. Thần muốn xin ngoài việc Phan Khai và những người khác đã đối chất xong, chỉ xử tại đài, còn các quan pháp như Đậu Biền liên quan đến mệnh quan, xin cử quan khác chuyển sang cơ quan khác, xét hỏi công bằng, để thấy rõ sự thật, không để oan sai.

[7] Ngày hôm sau lại tâu: “Thần từ khi cùng với Thái Xác xét án ngục ở Tương Châu hơn hai tháng, thấy ông ta thi hành pháp luật khắc nghiệt, lời nói không có chút nhân từ, truy xét gắt gao, không xét đến tình thực, chỉ nhất quyết tìm ra những điều gian tệ; người mà ông ta bổ nhiệm làm khám quan là Lưu Trọng Hùng, tính tình hiểm ác, ỷ thế Thái Xác, ức hiếp người khác, không cho phép thẩm vấn. Thần hôm qua đã từng ở điện Diên Hòa tâu sơ lược, không biết bệ hạ có tin lời thần không. Đại Lý, Thẩm Hình là nơi liên quan đến pháp luật, là chỗ giữ sự công bằng cho thiên hạ. Nếu quan lại tùy tiện thiên vị, đó chính là điều mà bề tôi đều ghét, triều đình nên nghiêm trị. Huống chi chức vụ của thần là giám sát, nghĩa vụ là phải tố cáo, sao dám che giấu kẻ có tội, uốn lưỡi bênh vực? Hơn nữa, các quan tòa như Đậu Biền v.v. không phải là người thân cũ của thần, thần cứ mãi không quên dâng lời can ngăn, thực sự là vì lời nói rất khó xét đoán, cần phải đối chiếu để xem xét sự chân thật, lắng nghe để hiểu ý nghĩa, ý nghĩa đã rõ thì chân giả tự phân. Nếu chỉ dựa vào sự nghi ngờ mà không xét đến tình hình, chỉ dựa vào lời khai một phía mà không đối chiếu chứng cứ, thì người bị nghi chưa chắc đã không thật, người bị trị chưa chắc đã có tội.

[8] Thần hôm qua vâng chiếu, cho rằng Đậu Biền dùng văn từ xảo trá thay đổi pháp luật, cần phải bắt giam người làm chứng để tham khảo tình hình thực tế, thấy rõ ý của bệ hạ là khoan dung, thương xót và coi trọng hình phạt. Sách viết: “Không phải kẻ nịnh bợ xét xử, mà là người lương thiện xét xử.” Thần xin được cử người khác là bề tôi đoan chính, hiền lương, dời cơ quan điều tra, để có thể thấy rõ đầu đuôi, nghĩa không dung túng kẻ gian, nhân không trừng phạt oan uổng, nhằm đáp ứng ý của triều đình trong việc dùng hình phạt. Nếu bệ hạ nhất định muốn Thái Xác kiêm nhiệm việc xét xử, cũng xin chỉ để ông ta ở đài này cùng thần tham gia xử lý. Thần với Thái Xác tuy không có tình thân, nhưng thần làm quan ngự sử, nhờ Thái Xác tiến cử, không phải không có ân nghĩa. Thần cố gắng trình bày, dù ngu muội không biết lượng sức, nhưng thật lòng vì tính cách ông ta sâu hiểm, thiếu trung hậu, nếu để ông ta một mình xét xử, lại thêm những tiểu lại xảo quyệt, e rằng sẽ dùng áp lực tra tấn, không tìm ra sự thật, hoặc liên lụy đến người vô tội. Kính mong bệ hạ suy xét bằng tấm lòng thánh thiện, tham khảo ý kiến triều đình, nếu Thái Xác không như lời thần nói, thần xin chịu tội nói sai để răn dạy trong ngoài.

[9] Ngày Bính Ngọ, mùng 3 tháng 4, chiếu cho Thái Xác, Hoàng Lí cùng Giám sát ngự sử lí hành Hoàng Liêm đến đài hặc tội để xác minh sự thật, lại sai Lý Thuấn Cử giám sát việc này. Chu bản có ghi chú rằng: Tiên đế sai Lý Thuấn Cử, Hoàng Lí điều tra vụ án ở Tương châu, có thể nói là đã xem xét kỹ lưỡng, nhưng Cựu lục lại chép rằng: “Hoàng Lí và những người khác hạ màn để hỏi cung, tội nhân không biết là sứ giả của chiếu chỉ, vẫn cho là oan.” Nay lấy được tờ trình của Hoàng Lí nói rằng, đều đã trực tiếp hỏi cung tội nhân, giải thích rõ ràng rằng triều đình sai sứ giả đến điều tra lại, yêu cầu họ khai báo đầy đủ, tội nhân đều không có lời oán thán. Rõ ràng là Cựu lục đã bịa đặt, nên sửa lại như sau: Ban đầu, Vua nghe lời của Nhuận Phủ và Thượng Quan Quân, nên nghi ngờ lời khai trong vụ án không đúng sự thật, bèn sai Hoàng Lí, Lý Thuấn Cử đến hỏi cung ngay lập tức. Hoàng Lí và những người khác cùng Nhuận Phủ, Thượng Quan Quân đến đài hỏi cung, và Hoàng Lí đã giải thích với tội nhân rằng sứ giả của chiếu chỉ đến điều tra lại, tội nhân cuối cùng không có lời khai khác. Nay Tân bản chỉ dùng Cựu lục, nên theo Tân bản.

Hoàng Đình Kiên viết hành trạng của Hoàng Liêm có phần giống với việc kết thúc vụ án Tương châu: Ban đầu, vụ án Tương châu bị phát giác bởi lính Hoàng thành, sự việc phần lớn không đúng sự thật, Tri tạp ngự sử Thái Xác đã ép cung thành tội, dùng việc này để mưu lợi cho mình. Trung thừa Đặng Ôn Bá, Ngự sử Thượng Quan Quân dâng sớ bàn luận việc này, Ôn Bá còn ở trong kinh diên đã bàn luận kỹ lưỡng. Thái Xác có tai mắt rộng, nắm được hết những lời Ôn Bá và Quân nói, lại khéo léo dò xét ý của trung nhân, liền bàn rằng Ôn Bá và Quân kết bè đảng làm điều tà ác, bênh vực tội nhân; lại dùng lại tàn ác, ngày ngày dẫn các tù nhân ra hỏi cung như sứ giả, ai kêu oan liền bị hành hạ, có những điều mà tình người không thể chịu đựng nổi. Đến khi Vua sai Hoàng Lí, Lý Thuấn Cử điều tra lại vụ án, tù nhân tưởng như trước, đều nhận tội. Do đó, thiên tử không còn nghi ngờ Thái Xác, còn Ôn Bá và Quân đều bị tội. Quân vẫn một mình dâng sớ tranh luận, nhưng Hoàng Liêm đến chưa được bao lâu thì vụ án đã kết thúc. Liêm từng nói với con cháu: “Ta đã không kiên quyết bàn luận về vụ án này, rất hổ thẹn.” Nhưng Thượng Quan là Ngự sử. Thượng Quan Quân sau đó dựa vào việc này hặc tội Hoàng Liêm, bãi chức Đô thừa chỉ. Ngày mùng 1 tháng 7, Ngu Triệu đưa việc xét quan lại. Ngô Sung tâu: “Ngự sử đài xét vụ án Tương châu, liên quan đến con rể của thần là Văn Cập Phủ, việc này ở Trung thư có điều đáng ngại. Xin miễn tiến trình, hoặc giao cho Xu mật viện.” Chiếu miễn cho Ngô Sung tiến trình và ký tên, đợi khi án tâu lên, Trung thư và Xu mật viện cùng xin chỉ dụ.

[10] Ty Đề cử Trà trường phủ Thành Đô lộ tâu rằng, Phó Tổng quản lộ Tần Phụng là Hạ Nguyên Kỷ dùng cấm quân để buôn bán trà tư, xâm phạm và làm hư hỏng pháp luật về trà. Chiếu cho Ty Chuyển vận điều tra việc này.

[11] Lại chiếu cho Đại Lý tự và Viện Hành thuyên tăng lương cho các lại viên, và thi hành luật về kho.

[12] Ngày Đinh Mùi, Trung thư tâu: “Kiểm chính Lại phòng công sự, Hình bộ viên ngoại lang Hướng Tông Nho xin xét các việc chưa tiện trong các phòng. Một lời rằng: ‘Các chức Đại khanh, Giám trở lên thuộc Trung thư, Thiếu khanh, Giám trở xuống thuộc Thẩm quan, chỉ có việc tâu tiến cử thì đều do Trung thư thi hành. Huống chi hiện nay, võ thần từ chức Các môn phó sứ trở lên tâu tiến cử thì thuộc Xu mật viện, các chức Chư ty sứ trở xuống đều thuộc Thẩm quan Tây viện, việc của Trung thư và Mật viện cũng nên đồng đều. Xin từ nay về sau, văn thần tâu tiến cử Đại khanh, Giám trở lên vẫn theo lệ cũ, còn Thiếu khanh, Giám trở xuống đều giao cho Thẩm quan Đông viện thi hành, các điều lệ cần dùng xin sao lục ban hành.’

Một lời rằng: ‘Việc các châu quân trong thiên hạ cần chọn người tài giỏi, nên từ chức Tri huyện được chọn làm Thông phán, từ Thông phán được chọn làm Tri châu, đó là do triều đình muốn đề bạt nhân tài để sẵn sàng sử dụng, gọi là Đường tuyển. Đã gọi là Đường tuyển thì nên do Trung thư thi hành. Nay người được Đường tuyển lại gửi đến Thẩm quan Đông viện, viện này hội ý, thường kéo dài hàng tháng, rất là chậm trễ. Xin từ nay về sau, người được Đường tuyển đều theo lệ Đường trừ, do Trung thư lấy ý kiến rồi thi hành.’ Hai điều trên xin đều theo. Một lời rằng: ‘Theo lệ cũ của Chế sắc viện, Thủ đương quan xử lý văn thư của phòng mình, Thủ khuyết không tham gia xử lý, nhưng Thủ khuyết vẫn được lĩnh tiền lương 5 quan, không tham gia xử lý mà vẫn được hưởng ân thưởng như Thủ đương quan. Lại có việc các phòng nhận chỉ thị, liên ký, xử lý thì được thêm tiền ăn 5 quan, rõ ràng là may mắn. Xin căn cứ số Thủ khuyết hiện nay, tùy việc nhiều ít mà phân vào các phòng, đều cho cùng tham gia xử lý. Như vậy, mọi người sẽ cùng chung tâm lo việc.’

Một lời rằng: ‘Từ trước đến nay, việc bổ nhiệm quan chức phụ trách các cơ quan ở kinh đô, có chính, có quyền, có quyền phát khiển, nhưng không có quy định cụ thể. Lấy Lục tào của Thượng thư làm ví dụ, chỉ có Lại bộ Lưu nội tuyển là có hai chế cùng làm quyền phán, còn các bộ khác đều không có lệ này. Các cơ quan ở kinh đô từ hai chế trở xuống đến triều thần đều mang chức Đề cử, rõ ràng là không đồng đều. Các tự, giám và các ty khác cũng đều như vậy. Xin từ nay về sau, việc bổ nhiệm quan chức đều căn cứ vào thứ bậc chức vụ cao thấp, lập thành quy định.’ Hai điều trên xin đều giao cho phòng này lập pháp tâu lên.”

Được chấp thuận, lại cho Hướng Tông Nho làm Kiểm chính Ngũ phòng công sự, đợi một năm sẽ xin chỉ ban chức quán. 《Thực lục》 quá sơ lược, nay dùng 《Trung thư thời chính ký》.

[13] Tam ty tâu xin mượn trước một triệu quan tiền sao của năm sau ở Thiểm Tây để ứng phó lương thảo vùng biên giới, trong đó dùng mười vạn quan làm tiền mua sao. Được chấp thuận.

[14] Đề cử trà trường Lý Tắc ở Thành Đô phủ và các lộ khác tâu xin bán trà để mua ngựa, nhưng giá trà bán ra cao thấp không đều, có khi chỉ tăng mà không giảm, có khi chỉ biết giảm mà không biết tăng. Xin định giá trung bình, tùy theo thị trường mà tăng giảm, đồng thời định mức thuế hàng năm và đặt ra quy chế thưởng. Lại tâu rằng các bộ tộc phiên không có tiền, chỉ dùng gạo, bạc, lụa và các vật dụng khác đổi lấy tiền để mua trà. Xin cho phép đổi bạc, gạo và các vật khác, đặt thời hạn nửa năm để đổi tiền. Được chấp thuận. 《Thời chính ký》 ghi rất chi tiết, nay chỉ theo 《Thực lục》.

[15] Ngày Mậu Thân, xuống chiếu sai 500 lính và 50 thợ đá của sở tu bổ kinh thành đến làm việc tại mộ Tăng Công Lượng. Vì thời gian chôn cất Tăng Công Lượng đã gần kề mà công việc chưa xong.

[16] Sở tu bổ đê điều tâu rằng nhân lực đắp đê thiếu, xin điều 3.000 lính phòng thủ kinh thành đến làm việc, nửa tháng có thể hoàn thành. Được chấp thuận.

[17] Ngày Kỷ Dậu, Liêu chủ phái Tiết độ sứ Sùng Nghĩa quân Gia Luật Vĩnh Ninh, Phó sứ Thái thường Thiếu khanh, Đãi chế Càn Văn các Lưu Triêm đến chúc mừng lễ Đồng Thiên.

[18] Kinh lược sứ Phu Diên lộ Lữ Huệ Khanh tâu xin cho các lộ biên giới, nếu thiếu quan chức ở các thành trại hoặc có việc khẩn cấp về quản lý binh mã, đều cho phép ty Kinh lược an phủ và Kiềm hạt tạm cử các sứ thần đang chờ bổ nhiệm hoặc đại tướng trong quân đến đảm nhiệm, mỗi tháng báo cáo số lượng, chức vụ và tên họ của những người được cử lên Xu mật viện. Được chấu thuận.

[19] Ngày Canh Tuất, xuống chiếu cho vay gạo dự trữ ở Doanh Châu theo quy định về thiên tai, áp dụng cho các hộ từ đẳng thứ tư trở xuống, không được ép buộc^[5], và miễn lãi.

[20] Quyền phát khiển Kinh Hồ Bắc lộ Chuyển vận phán quan Mã Giam tâu: “Xét hỏi tên Sơn Dao Đinh Tiên Phong ban đầu vì giết hại địa khách Vương Thông, sau đó Thẩm Đại Tị nhân cơ hội cướp bóc, hiện nay chúng chiếm giữ nơi hiểm yếu, di chuyển không cố định, quan quân khó truy đuổi, thần đã lập thưởng để chiêu dụ bắt giữ. Xin chỉ lệnh cho Hồ Nam điều binh phòng ngừa chặn đánh, ép chúng về Bắc lộ đầu hàng.” Chiếu cho Kinh Hồ Nam lộ An phủ ty dụ bảo bọn giặc Dao đầu thú ở Bắc lộ, lại sai nhiều binh lính phòng ngừa chặn đánh, nếu chúng đã về Hồ Nam lộ cùng quẫn thì an ủy giữ yên, tâu xin chỉ thị. Tháng 3, ngày Tân Sửu, định mức thưởng; tháng ấy, ngày Tân Dậu, giáng chức; tháng 5, ngày Kỷ Sửu, xử trí; tháng 7, ngày Giáp Tuất, ban thưởng.

[21] Thượng phê: “Trước đây sai quân đến Quảng Tây trấn thủ, theo sổ sách cung cấp, thấy số lượng không nhiều, hơn nữa thời gian thay phiên không xa, những quan viên mới bổ nhiệm gần đây^[6] có thể không cần phái đi nữa. Dù nơi đó tạm thiếu tướng hiệu chỉ huy, có thể sai thượng danh và thập tướng trở xuống quản áp, để tránh nỗi nhọc nhằn đi lại xa xôi trong mùa hè nóng nực.”

[22] Chiếu: “Quân khí khố sứ kiêm Hàn lâm y quan sứ Trần Dị Giản cùng 5 người, Nhập nội đông đầu cung phụng quan, Câu đương Ngự dược viện Lý Thuấn Cử cùng 4 người, mỗi người thăng một chức. Dị Giản được ban y phục thượng lộ năm nay, Thuấn Cử cùng 4 người được phép ghi tên chờ bổ nhiệm, còn lại 22 người giảm năm khảo khóa và được ban y phục trung hạ lộ.” Do Thượng phê rằng: “Gần đây Thái hoàng thái hậu uống thuốc khỏi bệnh, y quan và nội thị phụng sự có công, nên ban ơn.”

[23] Ngày Ất Mão, Hữu chánh ngôn, Tri chế cáo, Tri gián viện kiêm Phán Tư nông tự Thái Xác được bổ làm Hữu gián nghị đại phu, Quyền Ngự sử trung thừa; Hàn lâm học sĩ, Hữu gián nghị đại phu kiêm Thị độc, Quyền Ngự sử trung thừa Đặng Nhuận Phủ bị cách chức, đi nhậm chức Tri phủ Châu; Thái tử Trung doãn, Quyền Giám sát ngự sử lí hành Thượng Quan Quân bị khiển trách, giáng làm Quang lộc tự thừa, Tri huyện Quang Trạch. Lời trách phạt Đặng Nhuận Phủ viết: “Tâu việc không đúng sự thật, phụng mệnh xét xử không công minh, lời nói có ý vu khống, trong lòng còn e dè né tránh.” Lời trách phạt Thượng Quan Quân viết: “Không chú trọng xét kỹ, chỉ cốt kết bè phái, khiến việc xem xét sự thật không được như lời tâu.”

[24] Trước đó, Vua sai riêng Hoàng Lí, Hoàng Liêm và Lý Thuấn Cử đến Ngự sử đài để xét xử vụ án ở pháp ty Tương châu. Xác biết ý Vua không hài lòng với Nhuận Phủ và những người khác, liền tâu rằng: “Nhuận Phủ không vui vì thấy việc Trần An Dân xin cầu chấp chính, mắng nhiếc lại nhân viên, Quân cũng ở bên cạnh tức giận. Thấy thần không đồng ý với họ, Nhuận Phủ liền ban hành công văn nói ‘chưa dám lên điện’. Ngày hôm sau, lại nghe nói vì đọc sách mà ở lại. Sau đó lại cùng Quân bí mật tâu việc, không cho thần ký tên, chắc là vì thần thấy dấu tích của sự gian trá, sợ thần tố cáo, nên tạo ra lời đồn để hại thần, và muốn làm lung lay tình hình vụ án, âm mưu kết hợp với chấp chính. Nhờ bệ hạ sai Hoàng Lí, Lý Thuấn Cử đến đài thẩm vấn, Nhuận Phủ và Quân ở sảnh tụ họp dẫn tội nhân ra hỏi, vẫn dám đối đáp với sứ giả một cách lộn xộn, ý muốn dụ dỗ tội nhân thay đổi lời khai, nhưng tội nhân không hề thay đổi lời, Lí và Thuấn Cử đều thấy rõ. Xét án Nhuận Phủ và những người khác phụ họa dưới, lừa dối trên, tình trạng rõ ràng. Vì thần trước đây làm Tri tạp Ngự sử, có chiếu cùng Nhuận Phủ tiến cử quan đài, thần vốn không quen Quân, do Nhuận Phủ nhiều lần nói, nên cùng tâu cử. Quân đã được triều đình bổ nhiệm, mà gian tà như vậy, xin sớm bãi chức.” Vua ban đầu cũng nghi ngờ vụ án Tương châu làm hại người vô tội, sai sứ đi xét, thì không hoàn toàn như lời Nhuận Phủ và những người khác nói, Xác theo đó mà công kích, nên đều bị giáng chức, Xác được thăng làm Trung thừa.

Phàm các quan trong triều bị giam, Xác lệnh ngục tốt ở cùng phòng, cùng giường, ăn uống, đi vệ sinh đều trong một phòng, đặt một cái chậu lớn ở trước, phàm thức ăn đều đổ vào đó, dùng muỗng khuấy đều, chia cho ăn như chó lợn, không hỏi han gì. Vì vậy người bị giam mong được hỏi, không tội gì mà không nhận. Điều này theo 《Tư Mã Ký Văn》, hoặc chuyển vào đoạn xử Trần An Dân và những người khác. 《Thượng Quan Quân Truyện》 chép: “Con nhà giàu Tương châu giết người, án ngờ ở Thẩm hình, Đại Lý, kinh sư đồn rằng quan tòa Đậu Biền và những người khác nhận hối lộ, Tri chế cáo Thái Xác dẫn theo lại gian hiểm, quan tòa mấy chục người tra hỏi tàn khốc, không ai dám nói oan. Quân dâng sớ xin cho thần cùng xét án, vì thế bị giáng làm Tri huyện Quang Trạch, quân Thiệu Vũ. Biền và những người khác cuối cùng không có bằng chứng nhận hối lộ, thiên hạ phục sự công bằng của ông.” 《Cựu Kỷ》 chép: “Đặng Nhuận Phủ hặc án chiếu ngục giả dối không thật, bãi chức Hàn lâm học sĩ, bãi Ngự sử trung thừa, làm Tri phủ Châu.”

[25] Tam ty tâu rằng châu Thiền thiếu lương thực, xin tạm mượn lương. Chiếu cho phép mượn lương từ kho dự trữ ở châu Thiền, nhưng không quá năm vạn thạc.

[26] Ngày Bính Thìn, chiếu cho tăng thêm một viên chức đề cử ở lộ Lưỡng Chiết. Phán ty Nông tự Thái Xác tâu rằng: “Các châu huyện ở Lưỡng Chiết có nhiều hộ dân, ty đề cử quản lý hơn ba trăm vạn tiền và thóc, xin chọn quan lại có năng lực để đảm đương việc khó khăn.”

[27] Ngày Canh Thân, nhập nội đông đầu cung phụng quan, Hi Hà lộ đô tổng quản ty tẩu mã thừa thụ công sự Trưởng Tôn Lương Thần tâu rằng nghe tin người Hạ đào hố trong địa giới nhà Hán, vẽ chữ thập, dựng cỏ làm dấu, e rằng sẽ dần dần gây ra việc biên giới. Chiếu cho ty Kinh lược điều tra, nếu đúng thì lệnh ty Kinh lược lộ Phu Diên^[7] gửi văn thư răn đe.

[28] Chiếu cho Tri Quảng châu Tăng Bố chuyên trách việc đề cử, theo pháp thức đã ban, tu sửa hoàn chỉnh các lầu gác ở ba thành Trung, Đông, Tây.

[29] Chiếu rằng: “Các trường mua bán ngoài chín bộ kinh sách, nếu bán sách khác cho khách phương Bắc, hoặc người nào tư bán sách cho người ngoại quốc, đều phạt tội đồ ba năm, người dẫn dụ giảm một bậc, đều đày đến thành lân châu, nặng thì đày đi nghìn dặm. Cho phép người tố cáo và bắt được thưởng. Lập thành luật.”

[30] Tả tàng khố sứ Tào Chí được làm Thứ sử châu Xương, vì có lời phê của Vua rằng: “Chí là cháu của Thái hoàng thái hậu, ban ân đặc biệt.”

[31] Ngày Tân Dậu, Tri chế cáo Tiền Tảo, Tôn Chu đều được làm Trực học sĩ viện.

[32] Tam ty xin bỏ việc dùng tiền đồng đúc hai mặt ở kinh đô, cho phép đúc tiền mới. Theo lời xin.

[33] Việc điểm duyệt quân tướng ở Hoài Nam, Kinh Hồ, Giang Tây, Phúc Kiến xong, Tây thượng các môn sứ Trương Sơn Phủ được giảm ba năm khảo khóa, sai sứ, chỉ sử được ưu tiên bổ nhiệm, còn lại được ban lụa theo thứ bậc.

[34] Mã Giam tâu rằng giặc Dao Đinh Tiên Phong nộp mộc khế xin hàng. Chiếu cho Giam: “Nếu thủ lĩnh thực sự muốn hàng, cho thu mộc khế, không cần phải sai người đi chiêu dụ.”

[35] Ngày Nhâm Tuất, ban chiếu: Khai khẩn ruộng bỏ hoang, phát triển thủy lợi, xây dựng đê điều, tu sửa đê đập và các công trình tương tự, nếu dân không đủ sức làm, cho phép những hộ được hưởng lợi trình báo số tiền chi phí cần thiết, được vay tiền và thóc từ kho thường bình, hạn trong ba năm chia làm hai kỳ nộp đủ, mỗi năm trả lãi một phần^[8].

[36] Ban chiếu: “Tây thượng các môn sứ, Trung Châu đoàn luyện sứ Hàn Tồn Bảo được phép lấy việc giảm ba năm khảo khóa để phong tặng cho mẹ ông là Vạn Niên huyện quân Điền thị, tiến phong làm Nhân Thọ quận quân, ban cho mũ áo. Những người không có chiến công như Tồn Bảo thì không được viện dẫn làm lệ.”

[37] Ngày Quý Hợi, sao Thái Bạch xuất hiện ban ngày.

[38] Ngày Giáp Tý, Ty chuyển vận Thiểm Tây xin vận chuyển 30 vạn quan tiền lớn từ Hà Trung, Thiểm Phủ, Hoa Châu, Vĩnh Hưng quân đến biên giới để dự trữ quân lương. Được chấp thuận.

[39] Ban chiếu cho chế khám viện cử người đến hỏi Thái thường bác sĩ Ngô An Trì, đặc cách miễn bắt giữ.

[40] Hà Châu xin dùng hai khoảnh đất không canh tác ở góc đông bắc thành, sát núi, làm nghĩa trang để chôn cất hài cốt của quân lính Hán và Phiên tử trận, đã chọn tăng nhân trông coi và tu sửa, xin ban tên viện, theo lệ của Thái Nguyên phủ, hai năm độ một tăng. Được chấp thuận, lấy tên là Từ Tế.

[41] Ban chiếu cho Thái y cục tuyển 10 y sinh, cấp thuốc chế sẵn của quan cục, đi ngựa trạm đến nơi đê vỡ ở Tào Thôn để chữa trị cho binh lính đang làm việc.

[42] Ngày Ất Sửu, Tập Khánh quân tiết độ sứ, Đồng bình chương sự, Quắc quốc công Tông Ngạc được làm Trấn Nam quân tiết độ sứ, Đồng bình chương sự, tiến phong Dự Chương quận vương. Vua phê: “Tông Ngạc là thân thuộc của hoàng gia, từ khi được phong làm sứ tướng đến nay đã hơn mười năm. Trước đây tuy từng bị giáng chức vì tội, nhưng đã qua thời gian khảo khóa, theo luật vẫn còn vài tháng chưa đủ để thăng tiến, có thể đặc cách thăng một tước và một chức.” Cả hai bộ sử đều ghi chép việc này.

[43] Ban chiếu cho các châu Lân, Phủ, Phong được gia hạn nộp thóc vay cứu tế từ năm Hi Ninh thứ 7 đến năm thứ 9, không phân biệt hạng, chia làm hai kỳ hạ và thu nộp.

[44] Lại có chiếu rằng: “Nghe nói quân ở doanh trại An Nam có người thực sự nhiễm chướng khí, không theo kịp đội ngũ, chết dọc đường, nhưng nhiều người bị ghi là đào ngũ, thật đáng thương. Nên lệnh cho các quan xét thực, kê tên tâu lên, và theo lệ chết vì chướng khí mà ban ân.”

[45] Chiếu cho Thành Đô phủ Lưu Tường: Tội nhân Lý Cửu không xử theo luật thường mà đặc cách tha.

[46] Ngày Bính Dần, chiếu cho Phó sứ Cung bị khố Nhậm Tuân, con trai được giáng một bậc ban ân. Trước đó, Tuân gặp dịp tế Nam Giao, xin bổ nhiệm con trai vào chức quan, tuổi đã 17, Trung thư định đưa sang Hình tự xét xử. Vua phê: “Cho hay không, không phải việc của quan lại quyết định, có thể theo chỉ đạo của triều đình, giáng một bậc ban ân, và lập thành lệnh.”

[47] Châu Đan tâu: “Châu này nhỏ hẻo lánh, chỉ quản một huyện Nghi Xuyên, mỗi khi có việc công, chỉ có thể xét xử tại Tư lý viện, xin hợp Tư lý viện với Châu viện.” Được chấp thuận.

[48] Chiếu cho huyện Vọng Đô, châu Định từ nay bãi bỏ việc dùng võ quan làm Tri huyện, thay bằng Kinh triều quan.

[49] Vua ngự tại Nhĩ Anh các, quan giảng Thẩm Quý Trưởng tiến giảng 《Chu Lễ》: “Tiểu tể chưởng kiến bang chi cung hình, dĩ trị vương cung chi chính lệnh, phàm cung chi củ cấm.” Vua hỏi: “Chính lệnh và củ cấm, chi tiết và đại lược thế nào?” Quý Trưởng trả lời xong, Vua nói: “Nói ‘phàm cung chi củ cấm’, thì không chỉ ở vương cung, mà còn đến cả chư hầu.”

[50] Ngày Đinh Mão, Kinh lược sứ Hà Đông lộ Hàn Giáng tâu: “Ba châu ngoài sông và các trại biên giới chưa làm xong công trình, thiếu nhiều quân sương, xin chiêu mộ cấm quân để sửa chữa.” Được chấp thuận, và lệnh thêm rằng hãy điều thêm quân sương trong lộ, đợi quân đắp đê ở châu Thiện về, cùng hợp sức xây dựng. Nếu công trình quá lớn, thì đợi lúc nông nhàn, lại sai thêm bảo đinh.

[51] Tam ty tâu: “Cục Thái y, sở Thục dược mở từ tháng 6 năm Hi Ninh thứ 9 đến tháng 6 năm thứ 10, thu được tiền lãi hơn 25.000 quan, lãi gấp đôi.” Chiếu cho Giám quan Quang lộc tự thừa Trình Công Tôn và Điện trực Chu Đạo Tế giảm thời gian khảo khóa 3 năm, và thưởng theo quy định. Từ nay cứ 2 năm so sánh một lần.

[52] Chiếu rằng các tiến sĩ và các khoa thi năm Hi Ninh thứ 9 đều theo chỉ huy năm thứ 6, thi luật lệnh hoặc xử án để bổ nhiệm làm quan; nếu thi nhiều lần không đỗ, không thể dự thi, thì sau hai năm sẽ được bổ nhiệm làm quan.

[53] Ngày Mậu Thìn, chiếu rằng: “Nghĩa dũng và bảo giáp không được ứng thi tiến sĩ. Những người trước ngày hôm nay đã học văn nghiệp, cho phép tự trình bày. Châu mình sẽ thử nghiệm, nếu có khả năng ứng thi, sẽ cấp giấy công nhận, bỏ tên một đinh trong gia đình.”

[54] Cơ quan phụ trách việc tu sửa đê chắn lỗ hổng ở Tào Thôn tâu rằng ngày Bính Dần đã bịt được lỗ hổng. Chiếu đổi tên đê mới bịt ở Tào Thôn thành Linh Bình, sai Xu mật trực học sĩ Trần Tương đến tế lễ tạ ơn. Lại cho Đô tổng quản Yến Đạt kiêm chức Đô đại đề cử tu hộ, phải làm cho vững chắc. Và sai trung sứ đến thăm hỏi, ban yến tiệc cho Yến Đạt và những người dưới quyền, cấp tiền đặc biệt cho binh lính và cấm quân. Thần tế phu nhân ở miếu Linh Tân được phong làm Linh Hiển thần phi. Ban đầu, lỗ hổng nhiều lần bị bịt nhưng không ngăn được dòng chảy, tiền của và sức lực đều cạn kiệt, Yến Đạt và những người khác nhìn nhau không có kế sách. Bỗng có một con rắn nhỏ màu đỏ xuất hiện ở thượng nguồn, mọi người cho là thần linh, cùng nhau cầu khấn. Một đêm sau, cát dâng lên, sông liền bị bịt lại, nên ban tên đê là Linh Bình, miếu là Linh Hiển thần phi,^[9] hẳn không phải do sức người. Sách kỷ tân và cựu đều chép ngày Bính Dần: bịt được sông, đặt tên đê là Linh Bình.

[55] Tây nhiễm viện sứ Nhâm Trạch được làm Hoàng thành sứ, Thứ sử Xương Châu, Cung bị khố phó sứ Thời Quân Khanh làm Cung uyển sứ, Thứ sử Vinh Châu. Trước đó, Vua phê: “Trạch là thân thích gần gũi của tiên đế, Quân Khanh từng học ở cung tiềm, được ưu ái đặc biệt, có thể thăng chức nhẹ, kiêm thêm một chức ở quận xa.” Vì thế cả hai đều được thăng làm Hoàng thành sứ, Trạch lĩnh chức Đoàn luyện sứ, Quân Khanh lĩnh chức Thứ sử. Sau đó Vua lại phê ngày hôm sau trình lại, nên có mệnh lệnh này.

[56] Chiếu rằng: “Các quan chức lớn nhỏ đã từng nhậm chức, nếu không phạm tội tham nhũng hay tư lợi, thì cho phép triệu tập hai vị bảo quan, xem xét thử nghiệm để bổ sung làm học sinh ngoại xá của Vũ học, lấy 30 người làm hạn mức. Nếu qua nhiều lần thi đạt, thì không được bổ vào nội xá.”

[57] Ngày Canh Ngọ, chiếu tặng chức Đồng phán Đô thủy giám, Tư huân viên ngoại lang Lưu Cáp làm Hình bộ lang trung, bổ nhiệm một con trai của ông làm quan, ban tặng 300 tấm lụa. Theo lời phê của Vua: “Cáp từ khi được bổ nhiệm làm quan coi về thủy lợi, đã nhiều lần đảm nhiệm công việc, hết lòng vì việc công, mọi điều ông đề xuất về chức vụ, triều đình không có gì không chấp thuận. Khi đê sông bị vỡ, nước chảy xiết, ông ngày đêm tự mình giám sát, đến mức quên ăn. Chịu đựng nắng mưa, bệnh tật không khỏi, thật đáng thương xót. Có thể đặc cách ban tặng chức quan, ban thưởng hậu hĩnh cho gia đình.” Vì thế có mệnh lệnh này. Sau khi đê sông được đắp lại, lại ban thêm 500 tấm lụa.

[58] Ngày Tân Mùi, Bí thư thừa, Hiệu thư của Sùng Văn viện Phạm Dục được bổ nhiệm làm Trực tập Hiền viện. Theo lời phê của Vua: “Dục nhiều lần nhận mệnh xử lý công việc, luôn giữ vững đạo thẳng, không vì thế lực của phe phái mà khuất phục, lại còn phát hiện được nhiều việc gian tà, nắm được tình hình kín đáo. Hiện nay, các sĩ nhân đang có thói quen nuôi dưỡng tư lợi, bao che cho kẻ gian, lừa dối trên dưới, như Dục, việc ban thưởng sao có thể chậm trễ?” Vì thế có mệnh lệnh này.

[59] Chiếu rằng: “Nghe nói ở Tào Thôn tuy đã bịt được chỗ vỡ đê, nhưng nước vẫn còn chảy xiết, làm xói mòn đê mới. Các quan lại phụ trách việc tu sửa sông ngòi bàn luận không thống nhất, không ai chịu nhận trách nhiệm. Nếu sắp tới mưa lớn từ núi phía tây đổ xuống, việc thi công sẽ càng khó khăn. Giao cho Phạm Tử Uyên tập hợp bàn bạc xem nên làm thế nào để ngăn chặn dòng chảy, rồi thi hành ngay.” Lại chiếu rằng: “Binh lính làm việc ở đê mới đã quá mệt mỏi, có thể chia làm ba phần sức lực, dùng hai phần làm việc toàn lực, một phần cho nghỉ ngơi nửa công. Khi trưa nắng gắt, cho phép nghỉ ngơi ít nhiều.”

[60] Tháng 5, ngày mùng một Giáp Tuất, Vua ngự tại điện Văn Đức thiết triều.

[61] Hôm đó, đê mới ở chỗ vỡ Tào Thôn đã hoàn thành, sông trở lại dòng chảy phía bắc. Từ ngày Bính Tuất tháng nhuận Chính Nguyệt khởi công, đến nay đã dùng hơn 1.900.000 công sức, 12.890.000 vật liệu, 300.000 tiền và gạo, đê dài 114 dặm. Theo 《Hội yếu》 và bia đền Linh Tân.

[62] Các quan thủ thành ở bốn châu Bộc, Tề, Vận, Từ nhờ dựng đê cứu nước nên thành không bị ngập, đều được ban chiếu khen ngợi. Việc khen ngợi bốn châu này căn cứ theo bia miếu Linh Tân, chắc chắn có ngày tháng cụ thể, nhưng thực lục không ghi chép, nay phụ lục vào đây.

[63] Ban thưởng cho gia đình những binh lính chết trong khi làm nhiệm vụ, mỗi nhà ba nghìn tiền. Sách 《Tân kỷ》 có ghi việc này.

[64] Kinh chế Hi Hà biên phòng tài dụng ty xin cho thương nhân trong lộ này được đánh thuế theo lệ của lộ Tần Phượng. Triều đình đồng ý, và cho phép miễn thuế đối với việc nhập trung lương thảo. Trước đó, Hi Hà kinh lược ty tâu: “Các châu quân trong lộ này đều mới thành lập, hàng hóa thương mại đã bị các thành trại trên đường qua lộ Tần Phượng thu thuế, xin được giảm một phần ba so với lệ của lộ Tần Phượng.” Chiếu theo lời tâu. Nhưng tài dụng ty cho rằng: “Thương nhân tuy đã qua các thành trại của lộ Tần Phượng, nhưng vì buôn bán đến vùng biên giới xa xôi, lợi nhuận rất lớn, hơn nữa các ty đã từng xin giảm thuế, không được thu quá mức, nên thương nhân đã được hưởng lợi nhiều. Xin lại thu thuế đánh bạc theo lệ của lộ Tần Phượng.” Lại tâu: “Trước đây vì thiếu lương thảo nên miễn thuế đánh bạc để kết địch. Sau đó, thương nhân nhân cơ hội làm điều gian, lén buôn bán riêng, xin cũng theo lệ mà thu thuế đánh bạc.” Vì thế có chiếu này.

[65] Chiếu giáng chức quan quyền lợi châu lộ chuyển vận sứ, ty phong lang trung Trương Tông Ngạc và chuyển vận phán quan, thái tử trung xá Trương Thăng Khanh, mỗi người giáng hai cấp và bãi chức. Ban đầu, Tông Ngạc xin bỏ ty trà trường, chỉ giao cho chuyển vận ty thu thuế trà và tiền yết đà, nhưng đề cử trà trường Lý Tắc tâu rằng những điều họ trình bày đều sơ suất không đúng sự thật, tội không thể tha. Vua phê: “Tông Ngạc, Thăng Khanh là tiểu thần xa xôi, dám lừa dối như vậy. Tuy phạm tội được tha, nhưng có thể đặc cách truy giáng hai cấp.” Vì thế có mệnh lệnh này. Tông Ngạc xin việc này vào ngày Canh Ngọ tháng 9 năm ngoái, bản Chu nhập vào đây, nay vẫn ghi hai lần.

[66] Ngày Ất Hợi, chiếu: “Những người thi đỗ pháp quan hình sự, hạng nhất được bổ làm pháp quan, hạng nhì thăng hai bậc, hạng ba thăng một bậc, hạng tư do triều đình bổ nhiệm, hạng năm được miễn thi. Quan kinh triều được suy xét ban ơn tương tự.”

[67] Lại có chiếu rằng: “Các quan viên, sứ thần, quân lính ở Quảng Tây chuyển vận ty, nếu muốn đổi một nửa lương bổng và các vật phẩm khác thành bạc thì được phép.”

[68] Ty Nông tâu rằng, các lộ đều được mùa tằm và lúa mạch, xin hạ lệnh cho các ty đề cử, dùng tiền và thóc tích trữ để tăng giá trị và thu nộp. Được chấp thuận.

[69] Chiếu ban tặng cho Trương Tái, nguyên là Trứ tác tá lang, Hiệu thư ở Sùng Văn viện, tang lễ theo một nửa quy định của chức quan trong viện. Vì các Hàn lâm học sĩ như Hứa Tướng tâu rằng Trương Tái không màng danh lợi, xin được ưu đãi.

[70] Ngày Kỷ Mão, quần thần dâng biểu chúc mừng việc đắp đê ngăn chỗ vỡ ở Tào Thôn, sông Hoàng Hà trở lại dòng cũ. Bia miếu Linh Tân của Tôn Chu^[10] có thể tham khảo chi tiết.

[71] Chiếu rằng những binh lính bỏ trốn trong việc đắp đê ngăn chỗ vỡ, được phép tự trình bày để miễn tội; đồng thời báo cáo cách ưu đãi những người bị điều động gấp, và phân loại các quan coi việc đắp đê thành mấy cấp để tâu lên. Ngày Mậu Tuất, chia làm ba hạng để thưởng công.

[72] Ngày Canh Thìn, chiếu cho các quan đại thần ra vườn sau xem lúa mạch.

[73] Khởi phục Tăng Hiếu Khoan làm Xu mật trực học sĩ, Khởi cư xá nhân, Thiêm thư bản viện sự. Hiếu Khoan xin được để tang trọn vẹn, được chấp thuận; cấp một nửa bổng lộc, lại từ chối, cũng được chấp thuận.

[74] Chiếu rằng Lý Hạo, Kiềm hạt ở Hi Hà lộ kiêm Đệ nhị tướng, Tứ phương quán sứ, huấn luyện quân sĩ tinh thông, nên được tiếp tục tại nhiệm.

[75] Đô đại đề cử tu bế chỗ vỡ ở Tào Thôn tâu rằng: “Hiện đang tu sửa đê nguyệt, nâng cao chỗ thấp, bồi đắp chỗ mỏng, cần nhiều binh lính tham gia. Đợi khi nước lũ ổn định, sẽ theo chỉ đạo trước, cho nghỉ một phần ba thời gian làm việc.” Thừa thụ Hàn Vĩnh Thức tâu: “Chỗ đắp mới ở đầu ngựa, nằm giữa dòng chảy lớn, đã đắp thành đê. Dòng sông tuy đã ngừng chảy, nhưng mặt đê vẫn còn lún, cần nhiều người tiếp tục đắp. Xin tạm giữ lại các binh lính làm việc ở các nơi trong một tháng, đợi khi đầu ngựa không lún, đê mới vững chắc, sẽ do Đô đại đề cử sở quyết định giảm bớt, thực sự chọn một vạn binh lính, đợi qua mùa nước lũ sẽ cho về.” Đều được chấp thuận.

[76] Ty Đề cử trà trường tâu rằng: “Các châu huyện hái trà và vận chuyển, xin cùng Ty Chuyển vận tuyển chọn sai phái Tri châu, Thông phán, Tri huyện, Lệnh và quan Bài ngạn một lần. Các châu Bành, Hán, Tri châu hoặc Thông phán, cho phép Ty này tạm cử, nếu có thể hợp lực, xin bảo đảm để lại nhiệm kỳ tiếp.” Được chấp thuận.

[77] Chiếu rằng: “Nghe nói ở kinh đô, diêm sao của lộ Hi Hà giảm giá, do việc chuyển văn thư chậm trễ, gây hại cho phép diêm sao. Nay lệnh cho Bì Công Bật xử lý triệt để.”

[78] Chiếu rằng: Các quan bị cấm tiếp khách, nếu là người có tài y thuật, cho phép qua lại mà không cấm.

[79] Ty Chuyển vận lộ Quảng Nam Tây xin lệnh cho Ty Kinh lược theo chỉ triều đình di chuyển binh mã đến châu Toàn, châu Vĩnh để kiếm ăn. Chiếu rằng hai Ty phải đồng lòng bàn việc, không được trái ý, phải báo cáo số quân lính thực tế đã di chuyển và giảm bớt.

[80] Ban thưởng tiền đặc chi cho quân sĩ và dân đinh bắt giết giặc Dao ở lộ Kinh Hồ Bắc^[11].

[81] Ngày Tân Tỵ, Độ chi Lang trung, Tu soạn điện Tập Hiền, Tri châu Vận là Vương Khắc Thần được làm Đãi chức các Thiên Chương, Tri châu Doanh.

[82] Kinh lược sứ lộ Hi Hà là Trương Sân xin cử một viên văn chức để chuẩn bị sai phái, kiểm tra tiền và thóc của kho Thường bình. Được chấp thuận.

[83] Ngày Nhâm Ngọ, chiếu rằng binh lính tham gia đắp đê ngăn lũ được giảm ngày làm việc, ban thưởng tiền đặc chi.

[84] Con trai trưởng của Vệ quốc Trưởng công chúa là Trương Bỉnh Uyên được phong làm Phó sứ Như Kinh. Cần xem xét lại lệ cũ.

[85] Ty Kinh chế tài dụng biên phòng lộ Hi Hà tâu: “Theo chỉ triều đình, chia ruộng đất thành các loại: gần thành loại nhất là quan trang, loại nhì hợp tác cấy, loại ba cho thuê, loại tư mộ người cày, năm năm thu thuế. Muốn chọn 800 khoảnh đất tốt gần thành làm quan trang; còn dư thì mộ dân làm cung tiễn thủ; còn dư nữa thì mộ người hợp tác cấy và cho thuê. Quan trang cứ 50 khoảnh thì sai một viên sứ thần coi việc ruộng, đặt ra quy chế thưởng phạt.” Được chấp thuận. Sách 《Chí》 có ghi việc này, ngày 14 tháng 6, ngày 1 tháng 7, ngày 27 tháng 10.

[86] Cấp cho phủ Thái Nguyên 200 độ điệp để mua vật liệu chế tạo vũ khí.

[87] Chiếu cho Nội điện thừa chế Phù Thủ Thần được mượn trước nhà quan của doanh Củng Thánh, lại cho ở thêm mười năm. Vì Thủ Thần là người nhà Ý Đức hoàng hậu.

[88] Ngày Giáp Thân, Vua phê: “Nghe nói ở Phúc Kiến, Lưỡng Chiết có những thương nhân buôn bán với Cao Ly từ trước, biết triều đình phái sứ giả, tranh nhau dùng thuyền nhẹ chạy báo, mưu cầu hối lộ lớn. Các lộ giám ty phải kiểm soát, theo luật biên sắc về buôn bán trái phép với Tân La, cho phép người tố cáo bắt giữ, đưa đi quản thúc năm trăm dặm.”

[89] Ngày Ất Dậu, chiếu trói giải người phương Bắc là Vương Thiện và vợ con chạy sang đất Hán, bịt mắt bịt tai, đưa đến Châu Đại rồi gửi trả về phương Bắc. Vì Vua phê: “Những người từ phương Tây, Bắc vượt biên giới bị bắt, nếu phải trả về thì đều bịt mắt bịt tai, không cho nghe thấy gì.”

[90] Ngày Bính Tuất, chiếu Trung thư, Môn hạ tấu: “Kiểm chính ngũ phòng công sự xét lại những người thi đỗ xuất thân làm quan về hình pháp: một người hạng trên, thăng hai bậc, được bổ nhiệm tại triều đình; một người hạng trung khá hơn, thăng một bậc, ba người hạng dưới đều được bổ nhiệm tại triều đình; còn lại ban ơn có khác nhau.” Vua đồng ý.

[91] Chiếu: “Các lộ châu quân đều cử một viên quan phụ trách tiền lương thường bình, trên mười huyện thì cử hai viên phân trị. Còn các châu quân Quảng Nam không có chức quan thông phán, giao cho tri châu phụ trách, việc kiểm tra cấp phát ở các huyện dưới quyền, có thể để quan tào hoặc tri huyện thay thế.”

[92] Quan Văn điện đại học sĩ, Tả bộc xạ, Tập Hi quan sứ Vương An Thạch, được cấp thêm lương theo lệ của quan tri phủ lớn.

[93] Kinh lược ty Hi Hà lộ tâu: “An phủ ty Đào Đông báo: ‘Theo tin mật của bộ lạc, Kiềm hạt bộ lạc, Sùng nghi phó sứ Triệu Thiệu Trung ngầm trao đổi thư từ với Đổng Chiên.’ Xin đưa về châu quân gần trong.” Chiếu đưa về Kinh lược ty Tần Châu quản thúc, không được cho ra khỏi thành.

[94] Ngày Đinh Hợi, chiếu rằng các chức quyền và quyền phát khiển tỉnh phủ suy, phán quan và chức ty, ngoài việc tiến cử theo thứ tự bản thân, lương bổng và ban thưởng đều theo lệ của người chính thức nhập tư tự.

[95] Chiếu ban cho nhà Tào Lợi Dụng 20 khoảnh ruộng bỏ hoang trong phủ Khai Phong, từ nay không được xin thêm nữa. Vì cháu của ông là Nội điện Sùng ban Tông Thích tâu rằng: “Nhân Tông biết rõ Tào Lợi Dụng không có tội, đã từng trả lại tài sản bị tịch thu, nhưng vẫn còn tiền thuê nhà ở kinh thành, ruộng ở các huyện Hà Âm, Huỳnh Trạch, dùng cho Tây Thái Nhất cung, chùa Hồng Phúc, Phụng Tiên, Từ Hiếu, cùng vàng bạc, đồ vật trong kho Tả Tàng, xin ban trả lại hết.” Vì thế mà có chiếu này.

[96] Kinh lược sứ Lữ Huệ Khanh của Phu Diên lộ tâu: “Xin chia binh mã của lộ này thành 9 tướng, dùng 18 tướng và phó tướng, trong đó 13 người đã được bổ nhiệm, còn thiếu 5 người. Nay xin dùng Tả Thị cấm, Cáp môn Chi hậu Hồ Tĩnh và 4 người khác để bổ sung.” Vua phê: “Hồ Tĩnh cử chỉ khinh suất, không thể giao chức tướng lĩnh, truyền Huệ Khanh chọn người khác tâu lên.” Các việc khác đều theo lời tâu.

[97] Ngày Mậu Tý, Vua phê: “Em trai Hoàng hậu là Lễ tân sứ, Thứ sử Vinh châu Hướng Tông Hồi được đặc cách tăng chức Quyền Quần mục đô giám, Lễ tân sứ, Thứ sử Anh châu Hướng Tông Lương tăng chức Câu đương Tam ty Nha ty.” Đức phi họ Miêu, Hiền phi họ Chu, Mỹ nhân họ Trương xin nhân dịp lễ Đồng Thiên được ban mũ áo cho thân thuộc như các Tiệp dư. Chiếu ban cho Đức phi, Hiền phi mỗi người 5 bộ,^[12] Mỹ nhân 2 bộ, lập thành lệ.

[98] Ngày Kỷ Sửu, chiếu: “Cấm chè Nam vào các lộ Hi Hà, Tần Phượng, Kinh Nguyên, xử phạt như chè Lạp buôn lậu. Việc tuần tra bắt giữ, áp dụng như pháp lệnh chè Xuyên Hạp vào đất cấm.”

[99] Lại chiếu cho Đề điểm hình ngục ty Kinh Đông Đông lộ vẫn đóng tại Thanh châu, cắt Tề châu thuộc Đông lộ, Từ châu thuộc Tây lộ.

[100] Ban 1.000 độ điệp cho An phủ ty Kinh Nguyên lộ, bán lấy tiền để phong trang.

[101] Kinh Hồ Bắc lộ Chuyển vận phán quan Mã Giam tâu: “Đến châu Thần, nghe tin thủ lĩnh giặc Dao cùng đồ đảng tổng cộng 67 người, Đinh Tiên phong tuy đã xin hàng, nhưng vẫn cướp bóc trên đường, xin xử trí. Và châu Thần, châu Nguyên hiện đang giam giữ ba người Dao là Liễu Đạp Tuyết, tuy là đồ đảng giặc, nhưng vì có liên quan đến việc do thám và gây hỏa hoạn của người Dao, xin đưa đến châu xa giam giữ.” Chiếu rằng Đạp Tuyết đều bị đánh bằng gậy, khắc chữ và đày đến châu Nghệ, còn lại lệnh cho các cấp báo cáo những người cầm đầu hoặc đồng mưu. Sau đó, Giam chia tội trạng thành bốn bậc, chiếu rằng: “Hai bậc trên giam tại châu Thần, bậc thứ ba giam tại huyện Tự Phố, cấp lương thực, sai người giám sát, đợi ân xá rồi xử lý. Còn lại xử lý như cũ.”

[102] Ngày Canh Dần, Quang lộc tự thừa Lục Điền tu định sách 《Thuyết văn》. Ngày 6 tháng 3, sai Vương Tử Thiều; ngày 9 tháng 6 năm thứ 5, sách hoàn thành.

[103] Chiếu rằng tiền và thóc của kho Thường bình, nếu người dân muốn nộp bằng thóc hoặc vàng lụa theo giá trung bình, tính lãi 2 phần trăm, thì cho phép. Ngày 7 tháng nhuận, đã dùng bản chí để bổ sung, điều này có thể bỏ hoặc chuyển sang phần khác, cần xem xét kỹ.

[104] Chiếu rằng: “Những quân sĩ tử trận hoặc chết vì bệnh ở An Nam, cho phép con cháu, em cháu từ 20 tuổi trở lên một người được bổ sung vào quân ngũ. Con của người tử trận dưới 15 tuổi, con của người chết vì bệnh từ 15 tuổi trở lên, được nhận một nửa lương, tính tổng ba năm đổi thành lụa, cấp giấy chứng nhận, đợi đến 17 tuổi, tự đến quan trình báo, tùy tài năng mà tuyển dụng.”

[105] Chiếu rằng các quan người Thổ ở lộ Hi Hà^[13]nếu muốn đổi lương bổng lấy trà và lụa thì cho phép.

[106] Ngày Nhâm Thìn, ban chiếu về việc sắp xếp quân cấm vệ, từ nay lấy ba phần làm tỷ lệ, một phần tạm thu nhận những người ngoài định ngạch có công, hai phần còn lại theo quy định mà tuyển chọn. Do Xu mật viện binh phòng tâu rằng: “Xem xét việc sắp xếp quân cấm vệ để lấy công lao và số lượng người giỏi võ nghệ, giáo đầu không đồng đều. Nếu lấy những người ngoài định ngạch có công từ các chỉ huy khác để bổ sung một nửa, e rằng sẽ cản trở việc thăng chuyển những người có công và có thâm niên, giỏi võ nghệ trong chỉ huy đó.”

[107] Ty Đề cử trà trường tâu: “Hàng năm vận chuyển bốn vạn thạch trà quan ra biên giới, thường lo việc vận chuyển không kịp. Xin dùng tiền đầu tử của ty này đóng ba mươi chiếc thuyền chở được trăm thạch, cử sáu binh sĩ chèo thuyền và một quân đại tướng quản lý. Cuối năm so sánh, nếu việc vận chuyển bằng đường thủy tiết kiệm và thuận tiện hơn đường bộ, thì tính số tiền lời, lấy ba phần mười để thưởng cho quân đại tướng và những người khác; nếu có hư hỏng hoặc thiếu hụt, thì dùng tiền thưởng và lương bổng để bồi thường.” Triều đình đồng ý.

[108] Ngày Giáp Ngọ, ban chiếu rằng con gái của tông thất từ hàng đản miễn trở lên, nếu đã ly hôn và tái giá, mà chồng sau đã có chức quan, thì được thăng một bậc.

[109] Trung thư tâu: “Theo chiếu chỉ, lương bổng của quan lại được định theo số ruộng đất của hộ, nay Lại phòng lập pháp. Tuy ước định số hộ chủ để tăng giảm, nhưng e rằng chưa phản ánh đúng thực tế phức tạp hay đơn giản của các địa phương. Xin cho các lộ chuyển vận, đề điểm hình ngục, đề cử ty cùng ước định mức độ phức tạp hay đơn giản của các châu huyện, chia thành ba đến năm bậc rồi tâu lên, sau đó tùy bậc mà định lương bổng^[14].” Triều đình đồng ý. Nhưng sau đó không thực hiện.

[110] Ngày Ất Mùi, Lý Tắc, Đề cử trà trường tâu rằng ba lộ có ba mươi sáu trường, số lượng đại tiểu sứ thần gần trăm người, xin không hạn chế số lượng, đợi ba năm sau khi pháp chế về trà ổn định sẽ quyết định.

[111] Ngày Bính Thân, ban chiếu truy tặng con trai của Quảng Lăng quận vương là Tông Nghị là Trọng Luận và Trọng Chứng, sau khi mãn tang, theo lệ của Khang vương Tông Phác, mỗi người được thăng một bậc.

[112] Hiệu thư lang Thiệu Huân tâu rằng cha là Kháng có di biểu xin ban cho chức quan. Chiếu chỉ cải phong cho Huân một chức quan.

[113] Triệu Thế Khanh, nguyên giữ chức Văn học ở Hóa Châu, dâng năm thiên 《An Nam biên thuyết》 và tự trình bày có công khi được sai phái ở Ty Chiến trác An Nam. Chiếu chỉ cho Thế Khanh làm chính quan, bổ nhiệm làm Chủ bạ Kinh Hồ Nam lộ.

[114] Ngày Đinh Dậu, ban chiếu: “Các quan chức đang chờ bổ nhiệm thay thế được tạm hưởng lương, nếu có chỗ khuyết thì được cấp lương theo chức vụ cũ; nếu được triều đình điều động, sẽ được cấp thêm tiền ăn theo thứ bậc; các cơ quan khác nếu cử người theo quy định thì chỉ cấp tiền ăn. Các quan chức tuyển dụng trên đây chỉ được hưởng lương theo chức vụ trước, nếu chưa từng nhậm chức thì được hưởng theo thứ tự tư cách.”

[115] Ngày Mậu Tuất, các quan chức Nhập nội Đông đầu Cung phụng xin được chuyển hai chức vụ theo quy định vĩnh viễn, được phép ghi danh. Những người có thành tích xuất sắc được chuyển hai chức vụ; hạng nhất được giảm thời gian khảo sát hai năm, quan chức tuyển dụng được đổi sang chức vụ hợp lệ; hạng nhì được chuyển một chức vụ, quan chức tuyển dụng được thăng hai bậc; hạng ba được giảm thời gian khảo sát ba năm. Các Tổng quản và Chuyển vận ty đều được giảm một bậc. Các quan chức Đô đại đề cử Linh Bình Tảo và Tuần hà được khen thưởng khi mãn nhiệm, do có công đắp đê ngăn lũ.

[116] Tam ty tâu: “Từ nay, tiền của cấp cho việc cưới hỏi của tông thất, xin cho Nhập nội tỉnh và Đại Tông chính ty mỗi nơi lập sổ ghi chép. Mỗi lần chi tiêu, dùng chữ trong 《Thiên tự văn》 làm ký hiệu, ghi vào sổ, đóng dấu, giao cho sứ thần đến kho xác nhận rồi mới cấp, để phòng gian lận.” Được chấp thuận.

[117] Ban chiếu cho Khánh Châu: Nếu quan chức được cử đi điều tra mà hỏi lần thứ hai vẫn không nhận tội, thì được phép bắt giữ. Trước đó, sai Phạm Dục đến Khánh Châu điều tra việc của bộ lạc Phiên, tâu xin nếu hỏi lần đầu không nhận tội thì bắt giữ ngay, nhưng Vua phê rằng nên đổi thành hỏi lần thứ hai, vì thương xót họ.

[118] Lại có chiếu chỉ cách chức Phạm Thuần Nhân, chức Hình bộ lang trung, Trực long đồ các, đang giữ chức Tri Khánh châu, đi làm Tri Tín Dương quân; cách chức một bậc của Chủng Cổ, chức Khách tỉnh sứ, Kiềm hạt lộ Vĩnh Hưng quân, đi làm Tri Ninh châu; cách chức hai bậc của Sử Tịch, chức Tỷ bộ lang trung, và bãi chức; miễn cách chức và bãi chức đối với Chủng Chẩn, chức Nội tàng khố sứ, đang giữ chức Tri Hoàn châu, nhưng phạt 20 cân đồng; ba người từ Thiêm thư phán quan Hoàn châu Đảng Sư Kinh trở xuống bị thay thế, một người bị điều động thay thế. Thuần Nhân bị tội vì không truy bắt bộ lạc phiên thuộc đã làm loạn; Chủng Cổ vu cáo Thuần Nhân không công bằng; Chủng Chẩn vì anh mình mà đưa tấu chương vào ngựa trạm, khai báo không đúng sự thật; Sư Kinh và những người khác xét án cướp bóc đã xử sai. Ngày mùng một tháng 8 năm Hi Ninh thứ 10, sai Phùng Như Hối xét án, đã ghi chú ở đó, cùng với lời tựa của Tần Quan để tham khảo. Sách 《Thuần Nhân ngôn hành lục》 chép: “Tướng Phu Diên ngầm tấu rằng Thuần Nhân tự ý trả lại công văn của Hựu châu, có tội khinh mạn, vì thế bị giáng làm Tri Tín Dương.” Tướng Phu Diên là Lữ Huệ Khanh. Cần xét lại, ngày Đinh Dậu tháng nhuận, Vua phê bảo xem xét kỹ hơn.

[119] Vua phê: “Người Giao Châu đến triều cống, vì vừa xâm lấn nên cần phòng bị. Việc đi đường và khi đến kinh đô, cần sai người giám sát, có thể giao cho Kinh lược ty Quảng Nam Tây lộ và sở Áp bạn ở kinh đô báo cáo nhanh. Nếu việc trên đường có việc cần tấu trình mà không kịp, thì Kinh lược ty được quyền tùy nghi xử lý.”

[120] Ngày Kỷ Hợi, chiếu cho Vương Cư Khanh, chức Từ bộ lang trung, Quyền Hà Bắc chuyển vận phó sứ, và Uông Phụ Chi, chức Quyền phát khiển Hà Bắc Đông lộ đề điểm hình ngục, mỗi người được giảm thời gian khảo hạch ba năm. Đây là phần thưởng vì đã hoàn thành việc ứng phó sông ngòi^[15].

[121] Ngày Tân Sửu, ban chiếu: “Gần đây, ở Quảng Tây, hễ có việc biên giới, thường động đến năm sáu nơi cùng dâng tấu, không chỉ gây ra sự ồn ào không cần thiết, mà còn lo rằng dọc đường sẽ coi đó là chuyện thường, hoặc nếu có việc biên giới thực sự cần xử lý gấp, lại bị chậm trễ. Hãy nhanh chóng truyền lệnh cho các ty Chuyển vận, Đề điểm hình ngục, Kinh lược Ung Châu An phủ Đô giám, từ nay về sau, nếu không phải việc biên giới khẩn cấp, không được tùy tiện phát cấp đệ, và những việc đã tấu lên Kinh lược ty thì không cần lặp lại. Nếu các ty có ý kiến riêng, hoặc Kinh lược ty chưa xử lý, thì không áp dụng lệnh này.”

[122] Quản câu Hà Đông Duyên biên An phủ ty Lưu Thuấn Khanh tâu: “An phủ ty Tây Nam diện của Bắc giới, từ mùa thu năm ngoái, do gửi văn thư đòi bắt kẻ gian tế Lý Phúc Thọ, đã ngang nhiên chỉ định chiếm đất Trại Bình Hình, đến mùa xuân năm nay, dần dần đưa người và ngựa ra vào dọc biên giới. Thần nghĩ rằng kẻ địch nhòm ngó, chỉ muốn giày xéo hoa màu, hoặc cưỡng chiếm đất đai, dựng lại nhà cửa để quấy nhiễu biên cương. Xin cho phép xử lý theo ý của địa phương, cân nhắc tình hình để đối phó, không cần phải báo cáo từng việc, kẻo lỡ mất cơ hội.” Được chấp thuận.

[123] Ban chiếu cho các quân khách Hà Thanh ở các đê sông được giảm việc tu sửa, nghỉ ngơi mười ngày; nếu việc phòng chống lũ lụt khẩn cấp, thì sau này sẽ bù lại.

[124] Ban chiếu tha chết cho Hữu Vũ Vệ Đại tướng quân, Thứ sử Tượng Châu Khắc Tụng, tịch thu và hủy các sắc phong từ khi nhậm chức, giam lỏng ở ngoại trạch. Vì tội mắc bệnh điên, đánh vợ là Lưu thị đến chết.

[125] Tri Tông chính thừa Triệu Ngạn Nhược tâu:

[126] Theo 《Tiên Nguyên Tích Khánh Đồ》, Khắc Tụng là chắt của Tần Vương Đình Mỹ, cháu của Kỷ Quốc công Đức Tồn, con của Hà Đông Quận vương Thừa Diễn, hiện là người thân thuộc ngoài ba đời, không nên xưng là “Hoàng thúc”. Đình Mỹ có mười con trai, mỗi người đều có đất phong, con cháu thuộc dòng dõi riêng, Khắc Tụng nên xưng là “cháu của Kỷ Quốc công”.

[127] Theo sách 《Lễ Ký》 có viết: “Vua có đạo hợp tộc, người trong tộc không được lấy thân thích mà coi thường ngôi Vua.” Trịnh Huyền chú giải: “Người trong tộc đều là bề tôi, không được lấy quan hệ cha con, anh em mà tự coi thường ngôi Vua, tức là không được xếp ngang hàng, để tôn trọng Vua và tránh hiềm nghi.” Quan hữu ty nhà Đường tấu rằng: “Con cháu hoàng tộc lấy chữ ‘Hoàng’ làm đầu, theo thứ tự số để phân biệt thân sơ, thực sự không phải là ý coi thường ngôi Vua. Theo 《Nghi Lễ》, anh em cùng cha là đồng đường, anh em cùng ông nội là tái tòng, anh em cùng cụ là tam tòng. Trong phạm vi tam tòng xin giữ nguyên, còn lại đều lấy tước hiệu của tổ tiên làm tên gọi cho con cháu các vương công.” Điều này cho thấy hoàng thân nhà Đường, trong phạm vi tam tòng dưới chữ ‘Hoàng’ có thêm chữ ‘tòng’ và ‘tái tòng’, còn ngoài tam tòng thì không ghi chữ ‘Hoàng’, mà lấy tên quận quốc mà tổ tiên được phong làm tên phòng, đặt trước chức vụ. Chức Tiểu Tông Bá thời Chu quản việc phân biệt ba tộc để xác định thân sơ. Chức Tông Chính nhà Hán sắp xếp chín tộc, chế độ cũng giống như vậy.

[128] Hiện nay, văn thư của tông thất gửi đến các cơ quan, trên chức vụ dù ngoài tam tòng cũng không có số thứ tự, không phải là sắp xếp; thân sơ đều như nhau, không phân biệt văn tự, không phải là phân biệt. Thần cho rằng tình cốt nhục, tuy cần đôn hậu hòa thuận, nhưng danh phận trên dưới không thể không chính đáng. Hơn nữa, việc của quan hữu ty, há có thể để thiên tử tự tay sửa văn thư? Đây là trách nhiệm của thần, phải giữ chức mà bàn luận. Kính mong căn cứ theo sách 《Tông Phiên Khánh Tự Lục》 để chỉnh đốn danh hiệu, nên thêm chữ ‘tòng’ dưới chữ ‘Hoàng’ cho thân thuộc đồng đường, thêm chữ ‘tái’, ‘tam’ cho thân thuộc tái tòng, tam tòng, còn ngoài tam tòng thì lấy tên quận quốc mà tổ tiên được phong làm tên phòng, ghi rõ thế thứ, không ghi chữ ‘Hoàng’, như vậy thân sơ có phân biệt, tôn ty không lẫn lộn.

[129] Lại thấy tông thất triều ta, trước đây có lệnh cho thi để bổ nhiệm, đầu niên hiệu Hi Ninh, bắt đầu cho các tông tử ra làm quan ngoài, phân công nhiệm vụ, xếp vào hàng các bề tôi có chức vụ, đó thực là việc chí công thịnh đức của thiên hạ. Thêm vào đó, ơn huệ nuôi dưỡng, tông thất đông đúc, lúc này, các cơ quan không thể tuyên dương đức hạnh, tỏ rõ ân huệ, trình bày chức trách, xin mở rộng tuyển chọn, để giúp ích phần nào ý chí cần mẫn của bậc đương kim. Xưa kia, nhà Hán tuyển chọn người tài, không phân biệt thân sơ, mà Tông chính có văn bản ghi chép hàng năm của các quận quốc. Lưu Hướng là người tài cao trong tông thất, được tiến cử đối đáp chờ chiếu chỉ. Nhà Đường, Tông chính tự hàng năm chọn hai mươi tiến sĩ, so sánh với Quốc tử giám, Kinh Triệu phủ, Lý Trình, Lý Quăng đều đứng đầu. Tuy rằng từ nhà Chu trở đi, đã xa thánh nhân, không thể so sánh với đương thời, nhưng lấy những điều gần với cổ nhân, có thể thi hành. Nay Tông chính tự ngoài việc thờ cúng, chuyên quản ngọc điệp thuộc tịch, mà không dự vào việc tiến cử nhân tài. Ở thời thánh nhân, tôi e rằng chức trách của bề tôi chưa xứng đáng. Cho nên nên đặt ra điều lệ, để các quan giáo dục theo lệ học ngoại quan của Quốc tử giám, làm phép thi cử, mỗi khi gặp kỳ thi thu, cho phép đến Tông chính tự nộp đơn khóa thi, đặt riêng số người, tỏ rõ ưu đãi, ghi vào quy chế. Để họ cạnh tranh khuyến khích người hiền tài, cùng dùng kỷ cương bốn phương, sao chỉ có vẻ đẹp của cây vực phác?

[130] Phàm việc thiên hạ đều như cán cân, nặng bên này thì nhẹ bên kia. Trong tông thất, tự có sự đánh giá, người hiền được thăng tiến, kẻ bất tiêu tự nhiên bị hạn chế, mọi ân huệ, nên cắt giảm, chắc chắn không có sự oán hận. Người thân hiền cùng tiến, bố trí trong ngoài, để trấn an bốn phương làm nền tảng vững chắc, so với việc kẻ ngu người trí lẫn lộn, tụ tập một chỗ, chỉ hao tổn lương thực mà không làm gì, không thể cùng ngày mà nói được. Việc tuy không thi hành, nhưng thời luận cho là đúng. Chu bản thiêm thiếp nói: Lời nói của Triệu Ngạn Nhược không có gì đáng lấy, cũng không ai khen ngợi, đó là do sử quan đảng nhân cố tình ghi vào đây. Lại nói “thời luận cho là đúng”, rõ ràng là xuất phát từ ý riêng, nên xóa bỏ. Tân bản đã khôi phục lại, nay theo tân bản.