[PREVIEW] QUYỂN 294: NĂM NGUYÊN PHONG THỨ NHẤT (MẬU NGỌ, 1078)

Bắt đầu từ tháng 10 năm Nguyên Phong thứ nhất đời Thần Tông đến hết tháng đó.

[1] Tháng 11, ngày Tân Mùi mùng một, lấy Hàn lâm học sĩ kiêm Thị độc, Tri Thẩm quan Tây viện kiêm Đề cử tại kinh các ty khố vụ Hứa Tướng quyền phát khiển Khai Phong phủ, vì Tô Tụng can thiệp vào vụ án của Tôn Thuần và những người khác, và tự xin từ chức. Sau đó có chiếu: Nếu Tụng phải tham gia đối chất, đặc cách miễn truy bắt. Lệnh miễn truy bắt là chiếu ngày Quý Dậu, nay ghi chung lại.

[2] Tri Nhuận Châu Lữ Gia Vấn tâu: “Trước đây án phát ở Giang Ninh phủ, Thiêm thư phán quan Trương Ốc Thuyên vi pháp sự, thần biết được quyền Thiêm thư phán quan Phan Lệnh Tiên đêm vào Hữu ty lí viện lấy đi án đang xét về Ốc Thuyên, cùng dẫn công nhân ở sảnh cũ của Ốc Thuyên và thân thích của tội nhân đang bị giam đến Hữu ty lí viện dọn dẹp lao ngục. Thần lo ngại việc dụ dỗ, ép buộc làm thay đổi sự thật, xin sai quan ở lộ khác xét.” Chiếu cho Phan Lệnh Tiên trình bày rõ. Lại tâu: “Hà Uyển theo chỉ triều đình hặc tội thần, truy bắt những người thần sai khiến gần hết, nếu thần có vi pháp, lẽ nào tránh khỏi, xem cách xử trí của Uyển phần nhiều không theo lý pháp, ắt là bắt các quan lại trong bộ hợp tác tra tấn ép cung. Xin sớm sai người khác xét, và cho thần lấy các văn bản để chuẩn bị biện bạch.” Chiếu giao cho Giang Nam Đông lộ Giám ty, Đề cử ty.

Lại tâu: “Theo sắc lệnh thần trình bày việc biết án của Uyển phát ra, trong tháng 9, Thông phán Giang Ninh phủ là Đỗ Hành đưa người về phủ nói rằng Hành bí mật bảo thần trước ở Đông phủ khách thứ nghe mọi người bàn tán việc Học sĩ lạm dụng tiền công sứ để tu sửa, bị Giám ty xét. Cùng Tiến sĩ Ngô Nguyện nói, thấy con của Đề cử quan là Chu Viêm là Tuấn Minh nói, Uyển nói thần vì nhà sư giáo hóa, phá cầu Trấn Hoài, sửa nhà Tinh Nghĩa, và không bàn việc công với Giám ty mà nhiều lần đến nhà Vương An Thạch, An Thạch cũng chán thần đến. Lại nhận được thư của Giám Thị dịch vụ ở kinh là Hoa Thân Phủ, nội dung như lời Nguyện nói. Thần đều chưa dám tin, sau nghe có chỉ triều đình giao Chuyển vận ty xét hặc, thần cho rằng Đề điểm hình ngục Vương An Thượng ắt biết rõ, bèn hỏi anh là An Thạch, An Thạch nói nghe lời Uyển cũng liên quan đến thần.” Trên phê: “Lo có việc liên quan đến lại nhân Trung thư, cho niêm phong giao Ngự sử đài căn cứu Công sự sở.”

[3] Ngày Nhâm Thân, chiếu: “Các lộ Đô tổng quản ty ở đâu, quan bản châu và người qua lại, chỉ cho bản châu cung cấp, quan binh, sứ thần, quân viên thì cho Tổng quản ty cung cấp, lại lệnh Đô, Phó tổng quản cùng quản lý, nếu Phó tổng quản ty thiếu tiền, thì thêm vào từ tiền công sứ của bản châu.”

[4] Sách Tường định lễ văn nói: “Khu vực đàn tế Giao nên theo nghi thức đặt ba vòng rào, bỏ đi dây xanh.” Lại nói: “Tế trời đất ở Giao, chiếu nên dùng cỏ cảo kiết, tế phối với đế nên dùng chiếu bồ việt, bỏ đi đệm vàng và đệm đỏ.” Lại nói: “Tế ở tông miếu nên dùng lụa chế và theo nghi thức dùng cỏ quy tiêu.” Lại nói: “Gặp mưa tế vọng^[1], nên mặc áo tế, vẫn bày nhạc.” Lại nói: “Quan phân hiến không nên lên đàn trước, nên theo nghi thức.” Lại nói: “Theo quy thức tế Nam Giao, giám tế và giám lễ đều đứng ở phía nam đàn, không đúng. Xin chia giám tế đứng ở phía tây bắc đàn, hướng đông; giám lễ đứng ở phía đông bắc, hướng tây.” Hai việc này theo lễ văn đều ngày 5 tháng 11 theo tấu. Thực lục không ghi, nay thêm vào.

Lại nói: “Năm Cảnh Hữu đã định lại chế độ mũ cổn, đã hợp với cổ, nay thiếu phủ giám dâng mẫu không hợp lễ, xin đổi dùng dây đỏ làm dây buộc, trâm ngọc, ngọc chấn, dùng màu đen nguyên chất để treo ngọc chấn, dùng ngọc ngũ sắc xâu vào dải ngũ sắc làm rủ, dùng năm màu xanh, đỏ, trắng, vàng, đen đủ thành một viên ngọc, mỗi viên ngọc dài một tấc, trước sau hai mươi bốn rủ, rủ xuống ngang lông mày^[2], mặt trong và ngoài đều dùng lụa.” Lại nói: “Áo dài đều ba tấm trước, bốn tấm sau, nay dùng tám tấm, không phân biệt trước sau. Lại ngọc đeo và dải cùng các chương phục đều không theo cổ chế, nên sửa lại.” Lại nói: “Bách quan tuy không chấp sự, mặc triều phục hầu tế là không đúng, nên đều mặc áo tế, theo chế độ đã khảo sát mà sửa chế năm loại mũ và áo tước biện, mỗi thứ đều chính danh mũ và biện.” Lại nói: “Sáu loại áo của thiên tử, từ mũ tế trở xuống, nay đã không thân tế, bỏ không dùng, thì các quan nhiếp sự nên theo Chu lễ, mặc áo theo việc tế của Vua.” Lại nói: “Sáu loại mũ đều dùng giày đỏ.” “Sáu loại mũ đều dùng giày đỏ”, lễ văn ghi ngày 6 tháng 10 năm thứ tư, nay gộp vào đây. Lại nói: “Nghi thức ở Cảnh Linh cung, Thái miếu, Nam Giao đều nói ba ngày trước khi tế, ty Nghi loan trải đệm vàng đường hoàng đạo, đệm vàng đường hoàng đạo đặt ở Giao miếu là không đúng.” Chiếu bỏ đệm vàng đường hoàng đạo, các việc khác đều theo. Lễ văn về Giao miếu có sách riêng, nay chỉ nêu những điểm chính và bỏ bớt lời rườm. Thực lục ngày 16 tháng 7 năm thứ ba, ngày Đinh Sửu mới ghi việc Giao miếu không đặt đệm vàng đường hoàng đạo, nay ghi cả hai. Lễ văn ngày 11 tháng 8 năm thứ ba lại chiếu Minh đường không đặt đệm vàng đường hoàng đạo, thực lục cũng không ghi riêng, nay phụ vào đây.

[5] Ngày Quý Dậu, phân mệnh các phụ thần cầu tuyết.

[6] Viện chế Giang Ninh phủ tâu: “Việc tra xét Lữ Gia Vấn và những người khác e rằng sẽ bị trì hoãn do chống đối, xin trước hết xử tội Vương Giác về tội tham nhũng và các quan lại vi phạm, còn việc của Gia Vấn thì xử riêng một án để căn trị.” Chiếu chỉ rằng Vương An Thạch và Chu Viêm đã không được phép tránh né, lệnh cho họ cùng ký tên vào văn bản để tâu lên.

[7] Ngày Giáp Tuất, chiếu chỉ cho Đại Tông Chính Ty hiện đang giám thủ và giam giữ hoàng tộc Khắc Tụng, miễn việc giam giữ, nhưng việc giám thủ vẫn như cũ.

[8] Ty Kinh chế Hi Hà biên phòng tài dụng tâu: “Gần đây có chỉ cho phép châu Dân dùng tiền cũ để buôn bán, chiêu đãi các bộ tộc. Vì châu Hà và châu Dân đã có tiền công sứ ngoài ra còn có tiền chiêu đãi, nhưng chỉ có châu Dân được phép buôn bán, xin được chỉ đạo thêm.” Chiếu chỉ bãi bỏ việc buôn bán ở châu Dân, tiền chiêu đãi ở châu Hà và châu Dân trước đây mỗi nơi là hai ngàn quan, lệnh cho châu Dân thêm hai ngàn quan, châu Hà một nửa, và cấp tiền cho Ty Kinh lược để chuyên chiêu đãi các bộ tộc và thăm dò việc biên giới, nhưng không được dùng vào việc khác.

[9] Đô Thủy Giám tâu: “Xin hạ lệnh cho Kinh Tây điều một vạn phu đến cửa sông Biện, hạn trong một tháng để khai thông sông ngòi.” Chiếu chỉ chỉ điều bảy ngàn người.

[10] Ngày Ất Hợi, Tuyên Huy Nam Viện Sứ Vương Củng Thần xin được ban sắc chỉ cho chùa phần mộ như lệ của nhị phủ, mỗi năm độ một tăng nhân. Chiếu chỉ rằng Củng Thần đã phục vụ ba triều, trải qua nhiều chức vụ quan trọng trong và ngoài triều, đặc cách chấp thuận yêu cầu của ông, nhưng không được làm thành lệ. Lại ban cho ông đai vàng vuông tròn. Củng Thần từ chối. Việc từ chối đai vàng là ngày 16 Bính Tuất, nay ghi chung vào đây. Hành trạng của Lưu Chí cũng ghi chung hai việc này là lễ đặc biệt, nhưng không nói đến việc từ chối đai vàng.

[11] Đề cử Quảng Nam Tây Lộ Thường Bình Đẳng Sự Lưu Nghị tâu: “Gần đây theo chỉ triều đình, hạ lệnh cho Ty Đề điểm Hình ngục điều tra Chuyển vận sứ Trương Giáp của bản lộ, Giáp từ đó trở nên tức giận, lăng nhục quan lại còn hơn trước. Tham quân ty Lý Quế Châu Trầm Tủng vì báo cáo công việc, Giáp mắng Tủng là giặc, tức giận vì Tủng phân trần, đến nỗi ra lệnh cho quân sĩ bắt giữ ông.” Chiếu chỉ cách chức Trương Giáp, cho ông ở Đàm Châu làm việc văn thư, và phải trình bày rõ ràng các việc Lưu Nghị đã tâu lên.

[12] Kinh chế Hi Hà lộ Biên phòng Tài dụng ty xin dời tiền giám trấn Thao Sơn thuộc Dân châu, đặt tiền giám đúc tiền sắt tại Dân châu, và đổi tiền giám trấn Uy Viễn thuộc quân Thông Viễn sang đúc tiền đồng, so với việc luyện sắt, mỗi năm thu được lợi nhuận ròng hơn 14 vạn quan, đồng thời xin lấy thợ làm việc tại tiền giám sắt Hoa châu thuộc quân Vĩnh Hưng để dạy nghề. Chiếu chỉ dời tiền giám trấn Thao Sơn theo lời tấu, còn lại giao cho Chuyển vận ty của lộ này xem xét rồi tâu lên. Sau đó, bản tấu của Chuyển vận ty chưa đến, mà Tài dụng ty lại liệt kê 10 việc dâng lên, trong đó có việc đổi đúc tiền tại trấn Uy Viễn thuộc quân Thông Viễn. Vua bèn đồng ý. Tháng 5 năm Hi Ninh thứ 9, đặt tiền giám Thao Sơn.

[13] Chiếu rằng: “Gần đây phân phối 59 giáo đầu tiêu bài thủ của Điện tiền bộ quân ty, có thể lệnh cho các ty quản lý thương thủ đều chọn người nhanh nhẹn, khỏe mạnh, có thể dạy được, mỗi người dạy chín người. Lệnh cho Nguyễn Căn đi lại tuần tra chỉ dạy, Cổ Quỳ, Yến Đạt xem xét, đợi khi dạy xong thì lấy chỉ dẫn ra mắt.” Sau đó, Cổ Quỳ, Yến Đạt nói: “Gần đây ban hành pháp đội Đông Nam, năm người là một tiểu đội, một người bài thủ, hai người thương thủ, hai người nỏ thủ^[3]. Năm tiểu đội là một trung đội, hai trung đội là một đại đội. Nay Nguyễn Căn lại lấy tám người làm một đội, lại bớt một đại bài, thêm hai tiểu bài, bớt một nỏ, thêm hai cung, khác với binh khí dùng ở Đông Nam. Xin chỉ theo pháp đội Đông Nam, dùng nỏ thủ thay tiểu bài, nếu cách địch hơi xa thì bắn tên, gần thì tay trái cầm nỏ, như tiểu bài giáp cách thứ tự, tay phải cầm dao chém, để cùng với binh khí dài phối hợp.” Theo lời tâu. Vẫn lệnh cho thương thủ kiêm tập tiêu. Bản chí: Tháng mười, Cổ Quỳ, Yến Đạt nói, gần đây có người bàn tăng giảm pháp đội bài nỏ Đông Nam, khác với binh khí dùng ở Đông Nam, xin chỉ theo pháp đội Đông Nam, dùng nỏ thủ thay tiểu bài, nếu cách địch hơi xa thì bắn tên, gần thì tay trái cầm nỏ, như tiểu bài giáp cách, tay phải cầm dao, để phòng chém giết, binh khí dài phối hợp, có thể dùng được. Chiếu chuẩn, thương thủ vẫn kiêm tập tiêu.

[14] Tây đầu cung phụng quan Tào Nhật Hoán làm Cáp môn khán ban chi hậu. Trước đó, khán ban có khuyết, Xu mật viện đề nghị Tây đầu cung phụng quan Hướng Tể, nhưng lệnh Nhật Hoán đợi khuyết. Chiếu nên sai Nhật Hoán trước. Vì Tể là chú của hoàng hậu, tuy trước đã được chỉ, nhưng Nhật Hoán là cháu của thái hoàng thái hậu.

[15] Ngày Giáp Thân, phân mệnh các phụ thần cầu tuyết.

[16] Ban cho một ngàn độ điệp để làm chi phí sửa chữa các cửa thành, lệnh in cấp trong ba năm.

[17] Lại có chiếu cho Giám ty và Đề cử ty ở Giang Nam Đông lộ đang cùng thẩm vụ án Lữ Gia Vấn, vì Hà Uyển có điều hiềm nghi nên không tham gia, nên lệnh cho Lý Mậu Trực, Đề điểm hình ngục Giang Nam Tây lộ, cùng thẩm vụ.

[18] Thượng phê: “Quân bắt giặc Chiêm Ngộ phơi nắng lâu ngày, vượt qua núi hiểm, thực sự rất cực khổ. Nay giặc đã bị bắt, các cánh quân đã về nơi đóng quân, nên ban thưởng tiền đặc biệt, các hiệu dụng nhân cũng được cấp tương tự.” Lại có chiếu: “Chiêm Ngộ trước đây từ Đàm châu chạy đến Hồng, Quân, Viên, Cát, lại xâm phạm hai châu Sâm, Hoành ở Hồ Nam. Gần đây theo tấu của các nơi, Bành Tôn đã giết và bắt được toàn bộ bọn chúng. Nên lệnh cho Tôn Khẩn gửi văn thư đến các Giám ty thuộc quyền, cử quan đi xem xét, những nơi giặc đi qua có dân bị giết hại, cướp bóc, nhà cửa bị đốt phá, thì miễn thuế theo thứ bậc. Tiền miễn dịch cũng được hoãn lại, hoặc giảm bớt, những khoản đã được hoãn thì gia hạn thêm. Tiền và thóc thường bình cũng theo đó. Những hộ dân nghèo khó thì tiếp tục cứu tế. Những tài sản, gia súc bị giặc cướp, nhanh chóng triệu tập người nhận biết, bảo lãnh rồi trả lại. Những phụ nữ bị bắt đi, cho về tự do, mỗi người cấp một nghìn tiền lộ phí, không có người thân nhận thì cử người đưa về nhà. Những nhà từng nhận giấu của cải của giặc, dán bảng hạn trong nửa tháng phải đến khai báo.”

[19] Tây thượng các môn sứ, Trung Châu đoàn luyện sứ, Kinh Nguyên lộ mã bộ quân tổng quản, Đô đại kinh chế Lộ Châu tặc nhân công sự Hàn Tồn Báo tâu: “Ngày Tân Mão tháng chín, đánh giặc man, đến ngày Tân Hợi tháng mười thì rút quân, phá được 13 đồn của giặc như Hậu Thành, ngoài số hàng, còn lại đều đốt phá, chém được 570 thủ cấp, bắt sống hơn 100 người, thu được lợn, trâu cùng trống đồng, giáo mác, khí giới mỗi thứ hơn 1000, hiện đang dẫn quân về Lộ Châu để bàn việc chia quân đồn trú.” Vua phê: “Tồn Báo đã dẹp yên giặc man, lệnh cho khẩn trương dâng sớ kể công.” Lại phê: “Quân mã Kinh Nguyên lộ điều đi, không lâu sẽ chia đồn, đều cấp tiền lộ phí đặc biệt. Nghĩa quân và cung nỏ tên thuốc các lộ lân cận điều đi, chiếu theo số quân sương mà cấp.”

[20] Ngày Ất Dậu, hoàng tử thứ tám sinh, sai Gia Vương Quần cáo tế ở Thái Miếu. Tháng năm năm thứ tư thì mất, ban tên là Thích. 《Cựu kỷ》 chép việc hoàng tử Thích sinh, 《Tân kỷ》 không chép.

[21] Thái học sinh Chung Thế Mĩ được làm Thí hiệu thư lang, Mục Châu quân sự suy quan, Thái học chính. Thế Mĩ vốn là nội xá sinh, dâng thư hợp ý Vua, giao cho Quốc tử giám xét hạnh kiểm, thấy ở trường cũng giữ gìn đạo đức nên được bổ nhiệm. Có người khắc sách của Thế Mĩ in bán, Vua phê: “Những điều Thế Mĩ bàn như kinh chế tứ di, truyền bá ra không tiện.” Lệnh cho Khai Phong phủ cấm chỉ. Thế Mĩ là người nào?

[22] Lại xuống chiếu: “Nghe nói các lộ Kinh Tây, Hà Bắc, Thiểm Tây từ mùa đông không có tuyết, ruộng núi ven biên đã hạn, lúa mạ khô héo, lệnh cho chuyển vận ty tìm các danh sơn linh từ, giao cho trưởng lại cầu đảo.”

[23] Lại có chiếu rằng: “Nghe nói các châu quân nơi thương hóa đến ở Hi Hà lộ, đều do Ty Thị dịch mua quyền, hãy lệnh cho Lý Tắc, Đề cử Thành Đô phủ đẳng lộ Trà trường ty, điều tra.” Sau đó, Lý Tắc tâu rằng các nơi như Hi Châu, Hà Châu, Dân Châu, Thông Viễn quân, các thương nhân buôn bán vải lụa, Ty Kinh chế thực sự đã lệnh cho Ty Thị dịch mua giữ. Bèn hạ chiếu cho Lý Hiến trình bày rõ ràng để tâu lên.

[24] Vệ úy tự thừa, tri huyện Tam Tuyền Trang Hoàng Thường tâu: “Huyện này nằm ở ngã tư của bốn lộ Ích, Tử, Lợi, Quỳ. Trước đây có người đề nghị bỏ đường phía bắc, khôi phục lại đường cũ Bảo Tà để giảm bớt quãng đường trạm dịch và giảm nhẹ việc vận chuyển nộp thuế cho Hán Trung. Nhưng nay xét lại, tác hại còn nặng hơn trước. Từ khi thi hành pháp lệnh về trà ở Xuyên, việc vận chuyển trà ở Hưng, Lợi không thực hiện được, tổng cộng gần hai vạn thồ. Xin hạ lệnh cho Ty chuyển vận Thiểm Tây và Lộ Lợi Châu cùng Ty đề cử trà trường xem xét.” Chiếu giao cho Lưu Thầm và Lý Tắc cùng so sánh lợi hại rồi tâu lên. Trước đây, ở trấn Kim Ngưu thuộc huyện Tam Tuyền có hai đường đông và bắc. Đường bắc thông với các châu Tần, Phượng, Hi, Hà thuộc Thiểm Tây và các châu phía tây kinh thành. Đường đông thông với Lương, Dương. Năm Hi Ninh thứ 7, Đề điểm hình ngục Phạm Bách Lộc đề nghị bỏ đường bắc, khôi phục đường Bảo Tà. Sau một thời gian, châu Phượng cho rằng việc đi lại vòng vèo nguy hiểm, quan và dân đều bị thiệt hại, xin cắt giảm ba trạm dịch ở hai dặm Hà Trì và Lưỡng Đường, khôi phục lại đường cũ Hà Trì. Ty đô chuyển vận Thiểm Tây và Ty kinh lược an phủ Tần Phượng cũng đều tâu như vậy. Đến nay, Hoàng Thường lại dâng sớ trình bày rõ lợi hại, bèn giao cho Thầm và các người khác so sánh.

Sau đó, Thầm và các người tâu: “Đường mới so với đường cũ tuy nói là giảm được hai chặng, nhưng số lính trạm và ngựa trạm đều tăng hơn trước, lại thêm việc lính chết, ngựa chết liên tiếp, việc cấp phát khoán dịch cho quan lại cũng tăng gấp đôi. Đường cũ tuy nói là mười chặng, nhưng so với đường mới chỉ xa hơn tám dặm, lại phần nhiều bằng phẳng dễ đi. Đường mới tuy giảm được hơn bốn nghìn thạch thuế gạo ở châu Dương, nhưng lại phải chuyển hơn hai vạn thạch thuế gạo ở phủ Hưng Nguyên và châu Phượng. (Xét: Chỗ này nghi có chỗ thiếu sót.) Nay nếu đi đường cũ Hà Trì, khôi phục lại các trạm ngựa, sửa sang lại các nhà trạm, đình dịch, thì sẽ trở lại như cũ, lại có thể bỏ được ba trạm dịch ở hai dặm Hà Trì và Lưỡng Đường.” Chiếu rằng ba trạm dịch không bỏ, còn lại đều theo lời tâu. Chiếu rằng Tri châu Dương Châu Tiên Vu Sân, Tri châu Trừ Châu Thái Diên Khánh, Quyền tri châu Nhung Châu Lã Khai, Quyền chuyển vận phó sứ Quảng Tây Miêu Thời Trung, Hữu tán thiện đại phu Thái Mông, mỗi người phạt hai mươi cân đồng; Quyền tri châu Đường Châu Phạm Bách Lộc, Tri châu Ninh Châu Lô Hồng, Lệnh huyện Hưng Đạo châu Dương An Tiệm, mỗi người phạt mười cân đồng. Đều vì trước đây từng đề nghị việc này. Ngày 25 tháng 8 năm Nguyên Phong thứ 3, Tiên Vu Sân và các người bị phạt đồng. Bản Chu gộp vào đây, nay theo đó.

[25] Chiếu rằng: “Các châu quân và huyện học chưa bổ nhiệm giáo thụ, nơi nào có giảng thư và chức chưởng, giao cho trưởng lại và quan quản câu của bản học cùng tuyển chọn cử nhân có học hạnh sung làm giáo thụ, học lương vẫn theo lệ cũ để nuôi dưỡng học sinh.” Lúc đó, Ty chuyển vận Hà Bắc xin lấy học lương của những nơi không có giáo thụ để tăng thêm cho những nơi có giáo thụ, xuống lệnh cho Quốc tử giám xem xét, nên có chiếu này.

[26] Sở Tường định lễ văn tâu rằng: “Xưa kia, đại đai của thiên tử, chư hầu, đại phu, sĩ đều có màu sắc và cách kết hợp khác nhau, nay quần quan mặc áo trợ tế đều dùng lụa trắng phấn, không có sự phân biệt đẳng cấp.” Lại tâu: “Trung đơn cũng không hợp lễ, xin căn cứ theo lễ mà sửa đổi.” Chiếu giao cho Lễ viện. Trung đơn giao cho Sở Tường định xem xét lại, vào ngày 5 tháng 11 năm Nguyên Phong thứ nhất, Sở Tường định tâu lên nhưng không ghi ngày tháng, đại đai cũng không có ngày tháng, nay đều phụ vào ngày 5 tháng 11, cần xem xét thêm.

[27] Bạch hồng xuyên qua mặt trời.

[28] Ngày Bính Tuất, Tam ty tâu: “Học sĩ Bảo Văn các Trần Tiến xin cấp lương nhưng chưa có lệ. Học sĩ Bảo Văn các ở dưới học sĩ Thiên Chương các, trên trực học sĩ Xu mật, nay muốn theo lệ của học sĩ Thiên Chương các mà ghi vào lộc lệnh, trực học sĩ và đãi chế cũng xin thêm vào.” Được chấp thuận.

[29] Ty Đề cử trà trường phủ Thành Đô và các lộ tâu: “Xin cắt 1.500 (Mã khuyển) trà ngạch của trại Vĩnh Ninh, lập làm ngạch trà trường châu Hà, và chia thưởng ngạch hàng năm cho quan giám châu Hà. Gần đây, bản ty phân phối trà quan đến các châu, huyện, trấn để bán, xin thưởng cũng theo lệ này. Những nơi như châu Giai, thành Thủy Lạc chưa lập ngạch bán trà, xin đợi cuối năm, so sánh lợi nhuận với năm Hi Ninh thứ 10.” Được chấp thuận.

[30] Ngày Đinh Hợi, Lý Hiếu Bác, quyền phát khiển thường bình các lộ Vĩnh Hưng quân, tâu rằng: “Từ khi Tần châu và Hi châu thiết lập chợ thị dịch, quan đề cử là Cấp Phùng đảm nhiệm việc này. Từ đầu, việc sắp xếp hoàn toàn không có quy củ. Hiện nay, bản vụ thiếu hơn mười hai vạn quan tiền mà không rõ chủ, đã giao cho cơ quan có thẩm quyền điều tra. Nghe nói mẹ và họ hàng bên ngoại của Phùng cũng từng vay mượn, không thể nói Phùng không biết. Ngoài ra, quan khu ma là Dương Thanh Khanh nói rằng Phùng đã tăng khống số tiền hơn bảy vạn quan.” Chiếu lệnh Cấp Phùng trước hết bị cách chức, sai người từ Khai Phong phủ áp giải đến chế viện Tần châu. Hiếu Bác được lệnh chọn quan ngục ở Thiểm Tây lộ cùng với Trang Hoàng Thường, Vệ úy tự thừa, tri huyện Tam Tuyền, cùng thẩm vấn. Nhân đó, Hiếu Bác được điều làm đề cử thường bình các lộ Tần Phượng, vẫn lệnh đề cử thúc giục các châu quân trong lộ này thu hồi các khoản tiền vốn và lãi từ thị dịch mà các hộ dân còn nợ. Việc điều Hiếu Bác đến Tần Phượng là ngày Mậu Tý, nay ghi chung vào đây.

[31] Kinh lược ty lộ Hà Đông tâu: “Theo lệnh Trung thư gửi xuống, quyền đồng quản câu an phủ ty duyên biên Hà Đông là Vương Sùng Chửng tâu rằng đất hai trại Vĩnh An và Bảo Ninh ở Phong châu, trước đây đã bàn bạc với thủ lĩnh Tây giới để phân định ranh giới tại Xa Nga, cử quan đo đạc, có hơn ba mươi khoảnh đất canh tác, xin giao cho bản ty xem xét lại, chiêu mộ dân làm cung tiễn thủ để canh tác. Bản ty nay muốn làm theo lời tâu của Sùng Chửng.” Được chấp thuận.

[32] Hàn Tồn Bảo tâu: “Các tộc La, Hồ, Cẩu làm phản, thuộc tám họ mẹ, gồm năm mươi sáu thôn, ngoài số đã bị tiêu diệt và đầu hàng, còn bốn mươi bảy thôn, trong đó bốn mươi hai thôn nhiều lần dâng đồng cổ, khí giáp, trâu nước cùng cỏ ngậm xin đầu hàng, và dâng đất đai các thôn, hàng năm nộp thuế. Còn năm thôn Đẩu Mang, Cá Đẩu chưa hàng, theo lời tướng chiêu an Dương Phương Giản, họ đều đưa gia quyến chạy xa, nay thấy quân triều đình đóng ở trại Nạp Khê, thực sự sợ hãi chưa dám ra hàng. Nay hãy cho các thôn đã hàng phân chia người đứng đầu, trai tráng, già trẻ, đất đai đồi núi, ruộng nước, hàng năm nộp thuế, lại bắt họ thề thần trở về làm ăn, vẫn ở yên như cũ.” Chiếu rằng: “Những người Di xin hàng trước đây vẫn nộp thuế, cho phép nộp theo lượng, những người đã nộp thì giữ nguyên mức cũ.” Ngày 24.

[33] Ngày Mậu Tý, chiếu rằng: “Từ nay những quan bị cách chức không theo thứ tự, không được cho lên điện.”

[34] Vua phê: “Sở biên tu trùng tu hải hành sắc lệnh chưa xong, lại cử quan san định sắc lệnh của một ty, không những thứ tự lộn xộn, hai việc cùng làm, còn chiếm dụng nhiều quan lại, việc lựa chọn khó phân loại, có thể bỏ sót việc quan trọng, hoặc trái với hải hành sắc lệnh, thì công sức và lương bổng cũng nên tiết kiệm. Hãy cho tập trung sức tu sửa hải hành sắc lệnh, đợi xong sách, rồi mới soạn sắc lệnh của một ty tiếp theo.” Ngày 24 tháng 6 năm thứ 2, cần tra cứu.

[35] Ngự sử Thư Đản xét hỏi vụ án ở đồng văn quán, Đản tâu rằng tình tiết vụ án chưa rõ, e rằng sẽ dẫn đến kết án sai. Chiếu cho Tri chế cáo Bồ Tông Mạnh đến viện chế khám cùng các quan khám xét lại xem xét các tình tiết bị bác bỏ, xét hỏi lại.

[36] Tả Gián nghị đại phu, Sử quán tu soạn An Đào tâu: “Thần Đông Hải đã có tước vương, nhưng chưa có miếu thờ, xin cho xây dựng đền thờ ở khoảng giữa hai huyện Định Hải và Xương Quốc thuộc Minh Châu, khách thương nhân qua lại, cho phép đóng góp tu sửa.” Theo lời tâu, lại cho xây một trăm gian nhà.

[37] Tư nông tự xin rằng: Những người dùng ruộng đất, nhà cửa để vay mượn hoặc bảo lãnh tài sản của người khác làm vật thế chấp, các huyện có tiền của cấp bách, nếu có dân không trả nợ đúng hạn, xin gia hạn thêm nửa năm, nếu hết hạn vẫn không đủ, thì lấy vật thế chấp đã nộp, định giá bình thường để kêu gọi người mua, quan thu tiền đó, nếu một năm không có người mua, thì tịch thu vật thế chấp để trả nợ quan, nếu còn thiếu, theo điều lệ mà truy thu, nếu có dư thì trả lại cho chủ cũ, việc tịch thu vật thế chấp theo pháp bán ruộng đất của hộ tuyệt tự. Được chấp thuận.

[38] Ngày Kỷ Sửu, sai Long đồ các trực học sĩ, Sử quán tu soạn, tu quốc sử Tống Mẫn Cầu, quyền Ngự sử trung thừa Thái Xác, Tây thượng các môn sứ, Xu mật phó đô thừa chỉ Trương Thành Nhất, đồng tu khởi cư chú, trực Xá nhân viện, quyền đồng phán Thái thường tự Lý Thanh Thần, cùng xem xét và định ra nghi thức ngự điện ngày chính đán. Trước đó, lệnh cho Mẫn Cầu cùng các môn, Ngự sử đài xem xét, Vua phê rằng: Vì quan các nơi nhiều, ý kiến khó thống nhất, sợ kéo dài không xong, nên sai một viên ở Ngự sử đài, các môn, Thái thường lễ viện cùng với Mẫn Cầu định ra nghi thức.

[39] Trung thư tâu: “Đại tông chính ty tâu, Tông Ngạc trình rằng con rể là Đinh Hi bị bệnh điên, xin bỏ hôn nhân, lấy lại của hồi môn và sắc phong quan chức. Bản ty xem xét, không có điều lệ nào cho phép ly hôn vì chồng bệnh.” Vua xuống chiếu cho phép ly hôn, Đinh Hi không bị truy thu quan chức.

[40] Kinh lược ty lộ Hà Đông tâu: “Bản lộ sắp xếp chuẩn bị binh khí cho hai cửu quân, theo chiếu chỉ giao cho quyền Đề cử lộ Hà Đông thường bình đẳng sự Triệu Hàm phụ trách, không có văn bản rõ ràng về việc kinh lược ty tham gia.” Vua xuống chiếu cho kinh lược ty cùng đề cử sắp xếp.

[41] Trực học sĩ viện Tiền Tảo soạn chiếu sai áp y quan ban cho Cao Ly quốc vương Vương Huy, Vua phê: “Nên lệnh cho Hứa Tướng, Tôn Chu mỗi người soạn một bản dâng lên.” Sau đó lệnh cho Chu làm Hàn lâm học sĩ. Chu làm học sĩ vào ngày Bính Thân, nay ghi chung.

[42] Hữu Long Vũ quân Đại tướng quân, Sâm Châu Đoàn luyện sứ, Ngô Quốc công Tông Ráng làm Quang Châu thứ sử, Hữu Long Vũ quân Đại tướng quân, Ôn Châu Đoàn luyện sứ Tông Hán làm Khánh Châu thứ sử. Trên có chỉ phê rằng: “Tông Ráng là cháu của Ngô vương Nguyên Nghiễm, Tông Hán là con út của Bộc An Ý vương, đều được đặc cách ban ân.”

[43] Ngự sử Hà Chính Thần tâu: “An Đào, Trần Mục khi đi sứ Cao Ly, đem vải và ngựa nhận được đổi lấy bạc, lại sai người ở biên giới Cao Ly đòi tiền dịch trạm, làm hại đạo nghĩa, nhục mệnh Vua, gây nhục với ngoại di, mong xét trị tội họ, thu hồi ân mệnh đã ban, và ban chiếu cho Cao Ly biết rõ việc sứ thần thất chức, để yên lòng người phương xa.” Chiếu gửi trát cho Đào, Mục biết.

[44] Ngày Quý Tỵ, quyền Phát khiển Giang, Hoài đẳng lộ Phát vận Phó sứ Kiển Chu Phụ kiêm chức Đề cử thố trí Phúc Kiến lộ mại diêm và việc trộm cướp. Tháng 4 năm thứ 3, các quan lại ty mại diêm đều được xét thưởng.

[45] Sở Tường định Chánh đán ngự điện nghi chú tâu: “Buổi triều hội ngày Chánh đán dùng Hoàng huy trượng, và dùng xe, kiệu, cáng bày đầy sân, xin ban bố trước. Các chức chưởng và người phụ trách bài trí nghi trượng, ban thứ của bản sở và các ty đến Đại Khánh điện, dự đoán chỗ bày trí nghi trượng, đường đi của kiệu, vẽ đồ dâng lên.” Chiếu rằng xe chưa đặt, còn lại theo lời xin.

[46] Đô Thủy giám tâu: “Từ sau khi đê Tào thôn vỡ, các vật liệu ở các đê tảo không còn chuẩn bị được, xin cấp 20 vạn quan tiền hiện có, kịp thời mua cỏ sảo để dự trữ. Nếu sang năm đê tảo không có việc gì, có thể dùng cho năm sau.” Theo lời tâu.

[47] Kinh Hồ Bắc lộ Chuyển vận ty tâu: “Giặc người Dao ở địa giới châu Thần hơn 20 người đốt phá, cướp bóc dân huyện Tự Phố. Nghe nói là tàn đảng của Đinh Tiên Phong là Trầm Thất, Đinh Dực chưa ra đầu thú, ẩn náu trong hang núi hiểm trở, đóng giữ nơi cao, quan binh không thể phòng bị được. Xin lập tiền thưởng, chiêu mộ thủ lĩnh người Dao và các hạng người đi bắt giặc. Nếu giết hoặc bắt được Đinh Dực, mỗi tên thưởng 3 bình bạc, 3 con bò, 50 cân muối; đối với bọn giặc còn lại, mỗi tên thưởng 1 con bò, 20 cân muối. Nếu có thể chiêu hàng được, thì so sánh từng bậc mà thưởng 10 phần 2. Giặc người Dao tuy thuộc châu Thần, nhưng giáp ranh với châu Nguyên, xin cho tri châu Tạ Lân cũng đem quân đi đánh dẹp.” Vua theo lời tâu.

[48] Ngày Giáp Ngọ, Đề điểm Thương trường ty Thẩm Hi Nhan xin mỗi năm cấp 20 vạn quan tiền mua lương thực giao cho Quảng Tế hà Liễn vận ty mua lương chở về kinh sư. Nếu đạt được 40 vạn thạc, thì đặc cách ban thưởng. Vua xuống chiếu cho Tam ty xem xét rồi tâu lên.

[49] Đề cử Phúc Kiến lộ Diêm sự ty tâu: “Muối ở quân Thiệu Vũ bán rất dễ, nhưng thiếu người vận chuyển, xin cấp tiền trong kho hoặc tiền dịch để thuê người.” Vua theo lời tâu.

[50] Hàn Tồn Bảo tâu rằng giặc người Di ở các thôn Đẩu Mang, Cá Đẩu tiếp tục xin hàng, đã cho về làm ăn. Vua xuống chiếu cho Tồn Bảo dời 9 người ở Đẩu Mang, Cá Đẩu đến các châu quân gần đó quản thúc. Nếu Tồn Bảo đã rời đi, thì gửi văn thư về cách xử trí cho Kiềm hạt ty thi hành. Sau đó, Tồn Bảo tâu rằng thủ lĩnh làm loạn không chỉ 9 người, nếu theo chiếu chỉ, sợ những người hàng còn lại lo sợ, xin tạm theo cách xử trí trước. Vua theo lời tâu. Ngày 17.

[51] Ngày Ất Mùi, Vua xuống chiếu cho các cơ quan ở kinh sư đang giám sát việc thu nợ và tiền phạt đồng đều được miễn.

[52] Hàn Giáng tâu: “Người phương Bắc là Hác Cảnh qua chợ khuyến mãi ở biên giới phía Nam, lén vẽ bản đồ^[4], đã bí mật sai người bắt giữ.” Vua xuống chiếu cho An phủ ty lộ Định Châu và An phủ ty duyên biên Hà Bắc chỉ huy người được sai đi, phải xét rõ tình hình gian tế, mới được bắt giữ và tra xét, không để xảy ra sự việc.

[53] Thiền Châu tâu: “Cửa đập Linh Bình dưới đã đóng, phía nam đê bị sụt lún, làm rung chuyển thân đê, xin hạ lệnh cho Đô Thủy Giám sửa chữa hoàn chỉnh, đã gửi công văn đến Thiền Châu Đô Đại Ty cùng hợp lực bảo vệ. Đến ngày Giáp Dần tháng 10, đập này bị cháy vào ban đêm, đang kiểm tra phạm vi bờ gỗ bị cháy, sẽ tiếp tục tâu lên.” Chiếu cho Quyền Đồng Phán Đô Thủy Giám Dương Cấp đi xem xét đê điều, nếu có chỗ cần sửa chữa, liền báo cáo vật liệu và thứ tự phát hỏa. Kẻ phóng hỏa, lệnh cho Hà Bắc Chuyển Vận Ty treo thưởng 500 nghìn tiền, chiêu mộ người tố giác bắt giữ.

[54] Ngày Bính Thân, Quân Khí Giám tâu: “Theo chiếu chỉ cung cấp khí giới cho các tướng và quân phòng thủ ở Thiểm Tây Lộ, đều phải vận chuyển bằng đường bộ, nghe nói thiếu người và xe, tích đọng nhiều chuyến hàng, số lượng khí giới phát đi quá lớn, nếu bị rải rác dọc đường, lộ thiên, sẽ hư hỏng vô ích, lại thêm việc phát chuyến hàng hàng ngày, cũng lo tích tụ quá nhiều. Xin cử quan đến Kinh Tây, Thiểm Tây Chuyển Vận Ty và Phủ Giới Đề Điểm Ty thúc đẩy việc phát hàng.” Theo lời tâu.

[55] Ngày Đinh Dậu, Trứ Tác Tá Lang, Ngự Sử Đài Chủ Bạ Hà Tuân Trực kiêm nhiệm chức Kiểm Thảo ở sở Tường Định Chánh Đán Ngự Điện Nghi Chú. Bản Chu bỏ đi, cho rằng đây là việc bổ nhiệm nhỏ, không đáng ghi chép.

[56] Quyền Giang Nam Đông Lộ Chuyển Vận Phán Quan Hà Uyển tâu: “Lữ Gia Vấn tâu báo việc tiết lộ thông tin về việc thần điều tra hành vi vi pháp của Gia Vấn, ngày tháng không khớp, xin được điều tra riêng.” Chiếu giao cho Ngự Sử Đài Căn Cứu Công Sự Sở điều tra. Bản Chu bỏ đi, cho rằng việc Uyển tố cáo Gia Vấn đã được ghi chép đầy đủ, đây chỉ là việc tâu báo nhỏ, không cần ghi hết.

[57] Đề Điểm Thương Trường Ty Thẩm Hi Nhan xin cho tông thất, bách quan và những người được cấp cỏ đổi thành tiền, lệnh cho hộ đẳng thứ tư ở Khai Phong Giới nộp tiền cỏ tại huyện mình^[5].” Chiếu giao cho Tam Ty xem xét. Bản Chu bỏ đi, cho rằng việc nhỏ, lại đang xem xét, không cần ghi chép.

[58] Ngày Mậu Tuất, Lưu Nguyên, tướng thứ nhất ở Kinh Tây, cùng những người khác xin rút khỏi việc huấn luyện kỵ binh vì không thành công, chuyển sang bộ binh, lại không thành công, xin rút về làm lính sương quân. Vua phê: “Theo lệ ở kinh thành, hãy cho gia hạn, nếu hết hạn mà vẫn không học được thì làm theo lời tâu. Các tướng ở Kinh Đông, Kinh Tây và phủ Khai Phong cũng làm theo như vậy.”

[59] Tạ Cảnh Ôn, An phủ sứ Kinh Hồ Nam lộ, tâu: “Xem xét lời xin của Ty Chuyển vận, xin cho bảo đinh các huyện Vũ Cương, Thiệu Châu đặt phố bảo ở biên giới, và những nỏ thủ ở trong bản sách đã phái đi các trại Quan Giáp, xin cho bổ sung từ huyện mình. Các phố bảo đều nằm trong phạm vi trăm dặm địa giới châu Thần, xin cho phép bảo đinh theo quy định chuẩn bị khí giáp để phòng thủ và huấn luyện.” Chiếu: “Việc phố bảo và bảo đinh đều theo lời xin. Việc chuẩn bị binh khí, nếu không nằm trong phạm vi trăm dặm biên giới man, thì không áp dụng quy định này.”

[60] Ngày Kỷ Hợi, Tiền Tảo, Tri chế cáo, Trực học sĩ viện, được bổ làm Xu mật trực học sĩ.

[61] Chiếu cho Quân khí giám răn đe các quan giám tác cung, lệnh Tam Ty cử quan kiểm tra xem thợ làm có vi phạm thời hạn công việc hay giảm bớt vật liệu không. Trước đây, Quân khí giám dâng cung, Vua nghi ngờ không đúng phép, bèn lệnh lấy mười cây cung của kỵ binh thường tập so sánh độ nặng nhẹ, dài ngắn, thấy cung dâng lên nặng hơn mẫu cũ, lực kéo cũng khác, nên mới có lệnh này. Ngày 6 tháng 12, Bính Ngọ, Tịch Diên Thưởng bị cách chức, có thể xem cùng sự việc này.

[62] Tể thần Ngô Sung, Vương Khuê và Tham tri chính sự Nguyên Giáng tâu: “Danh hiệu công thần không phải là cổ lệ, bắt đầu từ thời Đường Đức Tông khi gặp nhiều khó khăn, mới có các hiệu Phụng Thiên, Định Nan. Thời thịnh trị không nên theo vết cũ. Huống chi từ khi Bệ hạ lên ngôi, đã từ chối nhiều lần tôn hiệu, thần đây có công trạng gì mà được hưởng ân điển như vậy? Xin bãi bỏ danh hiệu công thần trong chức tước của chúng thần.” Chiếu đáp rằng: “Giữa thời Đường, lúc nhiều loạn lạc, mới đặt ra danh hiệu công thần để sủng ái tướng lại. Việc này không thay đổi, danh xưng quá nhiều, khen ngợi quá lời, hư danh làm mờ thực chất. Dùng trong thời gần đây, có thể là tạm thời, nhưng kéo dài đến nay thì không hợp lẽ thường. Các khanh là bậc phụ tá quốc gia, chân thành không hoa mỹ, dẫn đầu quần thần xin bãi bỏ danh hiệu công thần, Trẫm rất khen ngợi, đâu dám không nghe theo. Chuẩn y lời tâu.” Sau đó, Tri Xu mật viện Phùng Kinh và các quan tiếp tục dâng sớ xin, Vua đồng ý. Bèn hạ chiếu bãi bỏ danh hiệu công thần trong chức tước của các quan văn võ từ cấp quản quân trở xuống đến các quân đội. Cả sử cũ và sử mới đều chép việc bãi bỏ ban tặng danh hiệu công thần.

[63] Đô đại đề cử ty Thị dịch tâu: “Ty thần cử quan đem hàng hóa đi các lộ biến đổi, xin định mức trên 10 vạn quan thì hạn trong 2 năm, 20 vạn quan thì hạn 3 năm. Nếu trong một năm thu hồi được 2 phần, thì xét theo năm trước mà ban ân điển. Nếu hết hạn mà thu hồi được trên 8 phần, thì tính là hoàn thành nhiệm vụ. Nếu quá hạn mà không đạt mức quy định, thì không được khen thưởng và tính nhiệm kỳ. Trước hết hãy tạm ngừng cấp lương cho quan lại.” Vua đồng ý.