[PREVIEW] QUYỂN 303: NĂM NGUYÊN PHONG THỨ 3 (CANH THÂN, 1080)

Từ tháng 3 năm Nguyên Phong thứ 3 đời Thần Tông đến hết tháng 4 cùng năm.

[1] Tháng 3, ngày Ất Sửu, Công bộ Thị lang, Bình chương sự, Giám tu Quốc sử Ngô Sung bị cách chức, giáng làm Lại bộ Thượng thư, Quan văn điện Đại học sĩ, Tây Thái Nhất cung sứ, nhưng vẫn được tham dự các buổi đại triều hội, đứng trong hàng quan dưới cửa Trung thư, và được hưởng thêm bổng lộc theo lệ của quan trấn thủ đại phiên. Khi làm tướng, Ngô Sung chủ trương giữ yên ổn, không cử sứ giả, không tăng thêm luật lệ, những lời tâu lên Vua đều không để người ngoài biết. Trước đó, Vua giận vì quân đánh An Nam không thành công, có người lại nhân việc Chu Ốc dâng biểu tạ ơn, nói rằng Ngô Sung đã viết thư cho Quách Quỳ khuyên ngừng tiến quân, nên Vua cho mở cuộc điều tra việc Quách Quỳ, mọi người đều lo sợ cho Ngô Sung. Tuy nhiên, thư của Ngô Sung chỉ khuyên Quách Quỳ nên tiết kiệm và thuận tiện lâu dài, chứ không phải ngăn cản tiến quân. Ngô Sung vốn bị đồng liêu gây khó dễ, lại có bệnh u bướu, lo sợ tích tụ, bệnh càng nặng. Khi Từ Thánh Quang Hiến Thái hậu băng hà, ông không thể vào chầu, nên cố xin từ chức. Vua không cho. Dâng sớ bảy lần, cuối cùng được phép về nhà dưỡng bệnh, Vua mới chấp thuận cho Ngô Sung thôi chức.

(Sách 《Yếu lục》 chép: Ngô Sung từng xin triệu hồi Tư Mã Quang, Lữ Công Trước, Hàn Duy, Tô Tụng, lại tiến cử Tôn Giác, Lý Thường, Trình Hạo… hơn mười người. Đời sau chê Ngô Sung tâm chính nhưng sức không đủ. Việc Chu Ốc bắt đầu từ ngày Tân Hợi tháng 8 năm thứ hai, sau đó đến ngày Bính Thìn tháng 2 và ngày Ất Mão tháng 8 năm nay. 《Cựu kỷ》 chép Ngô Sung bị cách chức vì bệnh, 《Tân kỷ》 không ghi rõ nguyên nhân.)

[2] Xuống chiếu ban hiệu Pháp Chiếu Đại sư cho tăng học pháp Cao Ly là Giác Chân, hiệu Pháp Viễn Đại sư cho Đàm Chân, hiệu Minh Ngộ Đại sư cho Lệ Hiền, lại ban áo cà sa màu tía, cho phép theo đoàn sứ giả về nước.

[3] Lễ viện tâu: “Quốc tử bác sĩ Mạnh Khai xin cho cháu là Tông Nhan làm đích tôn, căn cứ theo việc người không có con thì được phép nuôi con trong họ có thứ bậc phù hợp.” Lại nói: “Con cháu nối dõi mà phải tách hộ, nếu chưa đủ mười tám tuổi thì không được tách^[1], như vậy là có trường hợp cháu nối dõi ông. Lại nữa, Thị trung nhà Tấn là Tuân Nghĩ không có con, lấy cháu của anh làm cháu. Xin theo lời xin của Khai.” Vua đồng ý.

(Ngày 27 tháng 4 nhuận năm Chính Hòa thứ 3^[2] kiểm tra việc này.)

[4] Ngày Đinh Mão, sắc chỉ: “Linh vị của Đại hành Thái hoàng thái hộa an trí ở điện Tập Anh, theo ý kiến của các quan Lễ viện và bề tôi, rốt cuộc vẫn chưa ổn. Vì điện Tập Anh ngày thường chưa từng ngự đến, lại không phải là nơi đặt linh cữu trước đây, như vậy là không hợp với ý nghĩa của lễ an vị thần linh. Hoặc an trí ở điện Khánh Thọ, e cũng không có gì ngại, có thể giao Lễ viện xem xét kỹ rồi tâu lên.” Sau đó, các quan Lễ viện cho rằng về nghĩa lý không có gì ngại, xin rước linh vị từ cửa Hữu Dịch qua các cửa Thừa Thiên, Tuyên Hữu, Nội Đông vào điện Khánh Thọ; linh vị đến kinh, Sơn lăng sứ và các quan dẫn đến cửa Hữu Dịch. Vua đều đồng ý. Trước đó, có chiếu cho Sơn lăng sứ và các quan dẫn linh vị đến cầu Bản Kiều, vào triều yết trước, nhưng Lễ nghi sứ Trần Tiến nhân đó xin cho các quan thị tòng dẫn đến điện Tập Anh, các quan Lễ viện cho là không thể.

(Ngày 17 tháng 2, Hà Tuân Trực nói…)

[5] Ngày Tân Mùi, sai quan cầu mưa.

[6] Chiếu: “Nghe nói ở Thục, vải cung tiến hàng năm thường thiếu, trong khoảng mười năm thiếu khoảng hơn sáu trăm vạn tấm, lệnh cho Đề cử Thường bình sự phủ lộ Thành Đô là Diêm Lệnh xem xét rồi tâu lên.”

[7] Ngày Quý Dậu, an táng Từ Thánh Quang Hiến hoàng hậu ở Vĩnh Chiêu lăng.

Cả hai bộ sử đều ghi chép. 《Yếu lục》 chép rằng: Hoàng hậu thích đọc sử và sách Phật giáo, Đạo giáo, giỏi thư pháp Phi Bạch, chỉ kém Nhân Tông. Đêm rằm tháng nhuận năm Khánh Lịch thứ 8, Nhân Tông muốn thắp đèn lại trong cung, hoàng hậu hết sức can ngăn. Ba ngày sau, mấy tên lính cấm vệ leo lên mái nhà đến tận điện ngủ. Lúc đó hoàng hậu đang hầu hạ Vua, nửa đêm nghe biến cố, Vua vội muốn ra ngoài, hoàng hậu đóng cửa ôm chặt Vua, sai cung nhân chạy đi triệu Đô tri Vương Thủ Trung đem quân vào hộ giá. Giặc đến dưới điện Phúc Ninh, chém cung nhân đứt tay, tiếng kêu vang đến chỗ Vua. Hoạn quan Hà Thừa Dụ sợ Vua kinh hãi, bèn dối tâu: “Cung nhân đánh nhau với cung nữ.” Hoàng hậu quát: “Giặc đang giết người trong điện. Vua sắp ra ngoài, ngươi dám nói bậy sao!” Hoàng hậu biết giặc sẽ phóng hỏa, bèn sai hoạn quan cầm nước đi theo sau. Quả nhiên giặc dùng nến đốt rèm, nước liền dập tắt. Những hoạn quan được sai đi, hoàng hậu tự tay cắt tóc họ làm dấu, dặn rằng: “Khi bình được giặc sẽ ban thưởng, sẽ nhớ tóc các ngươi làm chứng.” Hoạn quan tranh nhau ra sức, giặc liền bị bắt giết. Mọi việc xử lý gấp rút đều do hoàng hậu quyết định.

Có thị nữ trong hậu cung thông dâm với lính mặc áo vàng, việc phát giác phải xử tử, cầu xin Vua thông qua người phi tần được sủng ái. Vua tính khoan dung, muốn tha. Hoàng hậu mặc triều phục đến, cố xin xử tử. Vua nói: “Đánh đau là đủ.” Hoàng hậu không đồng ý, nói: “Như thế thì không thể nghiêm cung kỷ cương.” Vua bảo hoàng hậu ngồi, hoàng hậu đứng xin, gần hai giờ sau Vua mới đồng ý. Bèn xử tử ở Đông viên. Trương quý phi được sủng ái, kiêu ngạo ngang ngược, có lần đi chơi muốn mượn lọng đỏ của hoàng hậu, hoàng hậu vui vẻ cho mượn. Quý phi báo với Vua, Vua nói: “Đây là vật phẩm quốc gia, trên dưới có thứ bậc, nếu ngươi mang ra ngoài, đài gián tất sẽ can ngăn.” Quý phi không vui, bèn không đi. Quý phi nhiều lần xúc phạm hoàng hậu, thậm chí hãm hại, nhưng hoàng hậu không so đo, tự giữ mình rất cẩn thận, nên không thể hại được.

Khi Anh Tông lâm bệnh, chiếu rằng việc quân quốc xin Thái hậu tạm cùng xử lý, những việc liên quan đến họ Tào và nội thần đều không được thiên vị chút nào. Các tấu chương trong ngoài gửi đến Nhị phủ, mỗi ngày không dưới năm sáu mươi bản, Nhị phủ tra xét bàn bạc, việc gần thì vài ngày, việc xa thì mươi tháng, rồi mới trình lên, hoàng hậu đều nhớ rõ đại ý, không quên sót gì. Xu mật sứ Phú Bật lui ra, nói với phó sứ Ngô Khuê: “Ông nổi tiếng nhớ giỏi, có được như thế không?” Khi Vua lên ngôi, hết lòng hiếu kính với hoàng hậu. Triều ta chưa từng cho nam nhân ngoại thích vào yết kiến, hoàng hậu tuổi cao nhiều bệnh, em là Dật cũng già, Vua bảo hoàng hậu nên thường cho vào gặp để tự an ủi, nhưng hoàng hậu không đồng ý. Một hôm, Vua tự cùng Dật đến hậu cung, ngồi một lát, Vua đứng dậy trước, để Dật được thỏa lòng thân thiết. Hoàng hậu liền bảo Dật: “Đây không phải chỗ ngươi nên ở.” Vội sai theo ra.)

[8] Ngày Giáp Tuất, sai Vương Khuê đứng đầu việc biên soạn quốc sử hai triều.

(Sách 《Cựu kỷ》 chép việc này, sách 《Tân kỷ》 bỏ đi.)

[9] Ban chiếu từ nay hàng năm cấp các bản lịch lớn nhỏ cho các lộ Xuyên, Quảng, Phúc Kiến, Giang, Chiết, Kinh Hồ để in bán, không được ép buộc. Số tiền thu được cuối năm dùng mua các vật nhẹ, gửi theo đoàn vận chuyển đến nơi làm lịch. Các lộ khác cho phép thương nhân chỉ định lộ để bán.

[10] Vua phê: “Quyền tri sự Cao Ly quốc vương Vương Huy ngoài việc ban chiếu thư hồi đáp, có thể ban thêm một chiếu thư khác, nói rõ việc thuyền cống gặp bão trên biển là do người lái thuyền không giỏi, không phải lỗi của sứ giả, nên thể hiện ý khoan dung.”

[11] Chiếu cho các châu, quân nơi sứ Liêu đi qua được đón tiếp, ban yến và cho phép dùng nhạc, nhưng đến địa giới Khai Phong phủ thì không được dùng nhạc.

[12] Chiếu cho con em quan lại, học sinh võ học, dân chúng có người bảo lãnh được phép đến Giáo tập mã quân sở^[3] học bắn cung và cưỡi ngựa.

(Sách 《Cựu lục》 truyện Vương Trung Chính có thể tham khảo. Chú thích phụ ngày 23 tháng 9 năm Hi Ninh thứ 10, sách 《Tân lục》 đều bỏ đi. Ngày 25 tháng 2 đã bãi bỏ Giáo tập mã quân sở, ở đây lại nói như vậy, cần xem xét.)

[13] Xu mật trực học sĩ kiêm Thị độc Trần Tương qua đời.

[14] Ngày Ất Hợi, kỵ Nguyên Đức hoàng hậu, vì linh cữu đang trên đường, nên bỏ việc hành lễ phúng viếng và dâng hương. Khi linh cữu từ Vĩnh Chiêu lăng về đến nơi, gặp ngày kỵ Minh Đức hoàng hậu, cũng làm như vậy.

[15] Ngày Bính Tý, ban chiếu: “Nghe nói các lộ Hà Bắc, Kinh Đông Tây, Hà Đông, Thiểm Tây, Hoài Nam không mưa, đã làm hại mạ non, ruộng lúa cũng khô, chưa thể cày cấy. Hãy lệnh cho quan lại địa phương tìm đến các danh sơn, linh từ cầu đảo, bỏ việc chúc thọ dịp Đồng Thiên tiết, ban yến cho quần thần, tiến dâng rượu và hộp hương.”

[16] Quyền Kinh Đông lộ chuyển vận sứ Lưu Ban tâu rằng, Khổng Nhược Thăng, nguyên là Chủ bạ huyện Tiên Nguyên châu Duyễn, là cháu đời sau của Khổng Tử, xin cho giám sát việc tu sửa miếu Văn Tuyên vương tại huyện Tiên Nguyên châu Duyễn, thời hạn hai năm hoàn thành. Theo lời tâu.

[17] Bổ sung tên lính ở trại thành quân châu Định là Tôn Thiến làm Tam ban tá chức, vì đã tố giác chín người lính trong doanh mưu phản nên bị xử tử.

[18] Kinh lược ty lộ Quảng Nam Tây Lộ tâu rằng, Tri châu Nam Đan là Mạc Thế Nhẫn dâng cống một con sư tử bằng bạc thơm^[4], bảy con ngựa, ấn khắc chữ “Tây Nam chư đạo Vũ Thịnh quân Đức Chính quan gia Minh Thiên quốc chủ ấn”. Ban chiếu thư đáp lại, ban thưởng đai gấm, và ban ấn Thứ sử châu Nam Đan cho ông, đồng thời lệnh cho Kinh lược ty hủy chiếc ấn cũ.

(《Tân kỷ》 chép ngày Ất Hợi, châu Nam Đan vào cống, ban ấn Thứ sử, 《Cựu kỷ》 không chép.)

[19] Ngày Đinh Sửu, ban chiếu cho Huyện úy kiêm Chủ bạ huyện Gia Ngư, châu Ngạc là Hỗ Đại Hữu làm Vệ úy tự thừa, để thưởng công bắt giặc.

[20] Ban chiếu cho Vua Cao Ly là Vương Huy, hỏi thăm bệnh tình, vì Vương Huy tự nói đang dùng thuốc thang được ban.

[21] Chiếu rằng ở kinh đô tuyển mộ lính bộ có lương 500 tiền, đợi khi số lượng dư thừa thì chọn sung vào lính kỵ.

[22] Kinh lược an phủ sứ Hà Đông là Tôn Vĩnh xin cho Trại chủ Bình Hình, châu Đại là Lưu Tiến được tại nhiệm. Vua phê: “Tiến trước đây cùng người phương Bắc phân xử địa giới trại này^[5], trong lúc ứng đối đã tỏ ra hiểu biết cơ hội, nên đặc cách đồng ý.”

[23] Vua phê: “Quần mục hành ty cấp ngựa cho các lộ Cung tiễn thủ đều rất kém, nên giao riêng cho một Giám ty có năng lực kiểm tra xong rồi mới phân phối.” Bèn sai Thiểm Tây chuyển vận sứ Lý Tắc xét việc này.

[24] Vua phê: “Mục Tuân xin dời Kiềm hạt ty lộ Tử Quỳ đến châu Tư để ứng phó việc người Di được thuận tiện. Nhưng cả Chuyển vận ty và Kiềm hạt ty đều không muốn dời, nên dù nhiều người tâu nhưng cuối cùng vẫn không thực hiện. Nên theo lời tâu của Tuân mà trực tiếp xử lý, và giao riêng cho Chuyển vận ty Cao Bỉnh lo liệu. Từ nay giao Trung thư chọn người làm Tri châu Tư, quản lý việc Binh mã ty hai lộ Tử, Quỳ.” Sau đó ban chiếu bãi chức kiêm quản binh mã bản lộ của châu Toại.

(Việc bãi chức quản binh mã châu Toại là ngày 9 tháng 6, nay chép chung.)

[25] Thượng phê: “Gần đây sai Vương Tuyên làm Đô giám lộ Tử Quỳ, tuy trước sau nhiều lần lập được chút chiến công, nhưng đều được thăng chức ngay tại lộ đó, chưa từng một lần đến kinh sư, triều đình chưa được tận mắt xem xét tài năng của hắn. Nghe nói Vương Tuyên tính tình đần độn, hoàn toàn thiếu sự hiểu biết và mưu lược, thường phải có người chỉ bảo, hoặc tạm thời có thể sai khiến được. Nay nếu giao cho hắn chức vụ xử lý công việc, không chỉ vô ích cho việc biên cương, mà còn lo rằng khi có việc gấp sẽ xử lý sai lầm, gây lo lắng cho triều đình. Có thể chọn người khác có chút suy nghĩ thay thế Vương Tuyên.” Bèn lấy Cao Tuân Trị, chức Phó sứ Tả tạng khố, kiêm chức Cáp môn thông sự xá nhân thay thế.

[26] Chiếu cho các Giám ty đốc thúc bắt giặc cướp, cho phép điều động 50 quân mã bộ cùng khí giới đi theo. Theo lời thỉnh cầu của Hồ Tông Hồi, chức Đề điểm hình ngục lộ Kinh Tây Nam.

[27] Lễ viện tâu: “Sách 《Chu Lễ》 chức Ty phục viết: ‘Phàm có tang, vì Hoàng hậu mặc áo Tề suy.’ Chú thích viết: ‘Chư hầu vì Hoàng hậu không cầm gậy để tang một năm.’ Sơ nghĩa nói rằng chư hầu và các quan đều vì Vương hậu mặc áo Tề suy, không cầm gậy. Lại trong 《Nghi Lễ》 tang phục vì bà nội của Vua. Truyện viết: ‘Tại sao để tang một năm? Là vì theo lễ phục.’ Lại trong sắc lệnh 《Ngũ Phục Niên Nguyệt》: ‘Chương Tề suy không cầm gậy một năm, vì ông bà.’ Điều này cho thấy xưa kia các quan đối với Hoàng hậu cùng mặc áo Tề suy mà không cầm gậy. Nay các quan vì Đại hành Thái hoàng thái hậu, theo lễ, nên mặc áo Tề suy không cầm gậy để tang một năm. Di chiếu tuy nói sau khi cởi tang phục thì không cấm làm nhạc, nhưng chiếu tiếp theo cho phép dân chúng sau trăm ngày được làm nhạc, từ lúc khâm liệm đến khi hợp táng vào miếu, lại có chiếu cấm chỉ. Tức là các quan tự nên theo lễ luật, một năm sau mới được nghe nhạc.” Chiếu cho các quan ba lộ biên giới sau khi hợp táng vào miếu xong thì được dùng nhạc, còn lại các quan văn võ đều để tang một năm.

[28] Ngày Canh Thìn, khôi phục lại huyện Triệu Thành thuộc châu Tấn. Trước đây, vào niên hiệu Hi Ninh, huyện này bị bãi bỏ và sáp nhập vào huyện Hồng Động thành một trấn. Đến nay, Tri châu Vương Thuyết tâu rằng: “Dân chúng nộp thuế và kiện tụng phải đi xa, hàng năm nộp thuế rất bất tiện. Hơn nữa, xét lại tổ tiên nhà Triệu, Quý Thắng sinh ra Mạnh Tăng, Mạnh Tăng sinh ra Hoành Phụ, Hoành Phụ sinh ra Tạo Phụ. Chu Mục Vương ban cho Tạo Phụ đất Triệu Thành, nay là huyện Triệu Thành, từ đó hình thành họ Triệu. Đây là nơi khởi nguồn của quốc tính và đất phong, không thể so sánh với các huyện khác.” Vì vậy, huyện này được khôi phục lại.

(Sách 《Cựu kỷ》 chép việc khôi phục huyện Triệu Thành, sách 《Tân kỷ》 không chép.)

[29] Ngày Ất Dậu, rước thần chủ của Từ Thánh Quang Hiến Hoàng hậu vào thờ trong Thái miếu.

(Cả hai bộ sử đều chép.)

[30] Ngày Đinh Hợi, Vua phê chuẩn: “Các sứ thần và người phục vụ trong điện của Đại Hành Thái Hoàng Thái hậu đều được thăng một bậc, những người phục vụ trên 10 năm được thăng thêm một bậc.” Lại ban chiếu miễn cho binh sĩ phụng sự ở lăng Vĩnh Chiêu và Vĩnh Hậu khỏi phải đi phục dịch trong hai năm.

[31] Đô đại đề cử Đạo Lạc Thông Biện ty Tống Dụng Thần tâu: “Gần đây, ở Tứ Châu đã lập trường chứa hàng hóa của thương nhân, thuyền của bản ty nhận chở hàng^[6], sắp chở về kinh, xin lấy kho Thuận Thành ngoài cửa Thủy môn Thông Tân làm trường chứa hàng.” Vua đồng ý.

(Ngày 4 tháng 10 năm thứ 2, lần đầu lập trường chứa hàng ở Tứ Châu. Ngày 7 tháng 8 năm thứ 4, lại lập thêm ở sông Thái Hà.)

[32] Ngày Mậu Tý, ban ân xá giảm tội cho tù nhân phạm tội chết trong khu vực hai kinh và quản hạt Hà Dương, tội nhẹ hơn thì được tha. Dân chúng phục vụ việc xây lăng được miễn giảm thuế khóa tùy theo mức độ.

(Cả hai bộ sử đều chép.)

[33] Xu mật trực học sĩ, Thiêm thư Xu mật viện sự Tăng Hiếu Khoan được bổ nhiệm làm Đoan minh điện học sĩ, Tri Hà Dương. Hiếu Khoan vừa mãn tang, nên có mệnh lệnh này. Sau đó, ông vào triều yết kiến, được lưu lại làm Phán Tư nông tự.

(Việc Phán Tư nông diễn ra vào ngày 13 tháng 4, nay gộp chung vào đây.)

[34] Đoan Minh điện học sĩ, kiêm Hàn Lâm thị độc học sĩ, đề cử Sùng Phúc cung Tư Mã Quang tấu: “Tái nhiệm đã mãn, đã qua hai nhiệm kỳ, khó có thể tiếp tục bổ nhiệm, chỉ xin chuyên tâm tu chỉnh sách 《Tư trị thông giám》.” Chiếu chỉ đặc cách cho tái nhiệm.

[35] Chiếu chỉ: “Quảng Tây không thuộc đoàn kết thổ binh, thiếu gần sáu nghìn người. Nếu lấy số thiếu hiện tại chuyển sang các châu quân gần gũi ở Hồ Nam, Giang Tây để chiêu mộ, chia làm hai phiên thay nhau, không chỉ Quảng Tây có người phiên trên ứng phó sai dịch, mà Hồ Nam, Giang Tây cũng có quân phiên dưới để kiểm soát giặc cướp. Hãy lệnh cho Xu mật viện khảo xét số lượng chỉ huy cần giảm bớt ở Quảng Nam Tây lộ, nơi chiêu mộ và quân ngạch, rồi tâu lên.” Theo đề nghị của Tiền đề điểm hình ngục Lưu Tông Kiệt.

[36] Chiếu chỉ cho Tây thượng các môn sứ Địch Vịnh gia hạn thời gian khảo xét một năm. Vịnh làm Tri Quảng Tín quân^[7], Khiết Đan từng vào Tân Hà phố đốt phá, vì tội không nghiêm túc trong việc canh gác nên bị phạt tiền, đến nay đúng kỳ thăng chức nên có lệnh này.

[37] Tăng thêm một viên Quần mục đô giám.

[38] Ngày Kỷ Sửu^[8], Cảnh Linh cung sứ, Chiêu Đức tiết độ sứ, kiêm Thị trung Tào Dật được bổ nhiệm làm Hộ Quốc tiết độ sứ, giữ chức Tư đồ, kiêm Trung thư lệnh, ra vào theo nghi thức của nhị phủ, công sứ được cấp một nửa tiền mặt, về sau không được lấy làm lệ, lại được cấp thêm 50 binh sĩ tuyên tá.

Lại phong cho cháu trai của Từ Thánh Quang Hiến hoàng hậu là Tả tàng khố sứ, Khang Châu thứ sử, kiêm chức Đái ngự khí giới Tụng làm Đông thượng các môn sứ, Lục trạch phó sứ Dụ làm Cung bị khố sứ, Tây thượng các môn sứ Bình làm Tứ phương quán sứ, Khánh Châu thứ sử, Tả tàng khố sứ^[9], Xương Châu thứ sử Chí làm Hoàng thành sứ, Vinh Châu đoàn luyện sứ, Tây Kinh Tả tàng phó sứ Độc làm Văn tư phó sứ, kiêm Các môn thông sự xá nhân, Tây Kinh Tả tàng khố phó sứ, kiêm Các môn thông sự xá nhân Dụ làm Đông thượng các môn phó sứ; cháu trai là Tây đầu cung phụng quan, Các môn khán ban chi hậu (Nhật Hoán) làm Đông đầu cung phụng quan, Các môn chi hậu, Thí Đại Lý bình sự Thời cùng 7 người khác đều được thăng hai bậc, những người chưa có chức tước như Nô cùng 7 người khác đều được làm Hữu ban điện trực; cháu chắt chưa có chức tước như Ôn cùng 5 người khác đều được làm Tam ban phụng chức; em họ là Hoàng thành sứ Yển làm Tây thượng các môn sứ, Hùng Châu thứ sử; cháu họ là Thành Châu đoàn luyện sứ, Phò mã đô úy Thi cùng 32 người khác đều được thăng hai bậc, sau khi mãn tang sẽ được bổ nhiệm làm Phòng ngự sứ, những người chưa có chức tước như Mưu cùng 5 người khác đều được làm Tam ban phụng chức; cháu họ là Tả tàng khố phó sứ Minh cùng 36 người khác đều được thăng một bậc, những người chưa có chức tước như Tập cùng 45 người khác đều được làm Tam ban tá chức; 4 cháu gái đều được thăng một bậc; lại phong cho vợ của em trai đã mất là tặng Chiêu Khánh quân tiết độ sứ Ấc, Thân quốc phu nhân Từ thị làm Sở quốc phu nhân;

7 cháu gái, 6 em gái họ, 8 chị dâu em dâu đều được phong làm Quận quân, những người đã là Huyện chủ thì đổi thành Quận chủ, tăng thêm 20 nghìn tiền lương; 15 cháu gái đều được phong làm Quận quân, những người đã là Quận quân thì được thăng một bậc, những người chưa có mũ áo thì được ban mũ áo, những người đi tu thì được ban pháp danh, áo cà sa và hiệu sư.

[39] Vua vì nhớ ơn Từ Thánh Quang Hiến nên đặc biệt ban ân lớn cho họ Tào. Những người cùng hàng với hoàng hậu được thăng ba bậc, con cháu được thăng hai bậc, cháu chắt được thăng một bậc, tổng cộng hơn trăm người được ban thưởng. Vua còn muốn phong Tào Dật làm Chính Trung thư lệnh. Lữ Công Trước tâu: “Chức Chính Trung thư lệnh từ khi nhà Tống dựng nước đến nay chưa từng bổ nhiệm ai, huống chi nếu không kiêm thêm Tiết độ sứ thì đó chính là chức Tể tướng, không phải là cách để sủng ái ngoại thích.” Vua nói: “Đây quả là điển lệ hiếm có, nhưng nếu không như vậy thì không đủ để đền đáp ân sâu.” Lữ Công Trước cố sức tranh luận, cuối cùng Vua phong Tào Dật làm Tiết độ sứ kiêm Trung thư lệnh.

Một hôm, Tào Dật lại tấu: “Thần trước được phong kiêm Thị trung, ba con trai đều nhờ thần mà được thăng chức. Nay thần được phong kiêm Trung thư lệnh, cũng xin được theo lệ trước mà thăng chức cho ba con trai.” Lữ Công Trước tâu: “Khi Tào Dật được phong kiêm Thị trung, con cháu họ Tào đều không được thăng chức, nên đặc cách thăng chức cho ba con trai ông ta vì ông ta. Nay ba con trai ông ta đã nhờ ân điển mà được thăng hai bậc rồi, sao có thể thăng thêm nữa?” Vua nói: “Lý lẽ đúng là như vậy, nhưng vì lời thỉnh cầu của người cậu nên không thể từ chối.” Vua lại nói: “Ban thưởng sủng ái ngoại thích quả thực không phải là việc tốt đẹp cho quốc gia. Nhưng vì Từ Thánh Quang Hiến có công với tông miếu xã tắc, nên cần ưu đãi gia đình bà.” Lữ Công Trước nhân đó tâu: “Từ xưa đến nay, những việc dẫn đến mất nước loạn nhà không ngoài thân cận tiểu nhân, dùng hoạn quan, thông đồng với cung nữ, sủng ái ngoại thích.” Vua rất cho là phải. Lúc đó Vương Trung Chính, Tống Dụng Thần đang nắm quyền, nên Lữ Công Trước mượn việc này để khuyên răn Vua. Khi lui ra, Tiết Hướng than rằng: “Ngài dám nói thẳng những việc như vậy, khiến tôi thấy hổ thẹn vô cùng.”

[40] Vua ban chiếu: “Những người ở kinh thành và các lộ nợ tiền của Ty Thị dịch quá hạn, được gia hạn thêm một quý. Nếu trong hạn nộp đủ cả gốc lẫn lãi, thì tiền phạt quá hạn đều được miễn.”

[41] Lại ban chiếu: “Sứ giả nước Vu Điền đến cống, bán nhũ hương, được trả bằng tiền mặt. Những nơi nhũ hương đi qua, quan lại không kiểm tra, lệnh cho Chuyển vận sứ xét tội.”

[42] Chiếu cấp cho Giai châu một nghìn quan tiền để chi phí cho việc chiêu phủ và quản lý các bộ tộc phiên. Ban đầu, Kinh lược sứ La Chửng của Tần Phượng lộ xin lập ty Phiên bộ ở Giai châu, nhưng không được chấp thuận, nên ban tiền này.

[43] Thượng phê thủ chiếu: “Hạn hán ngày càng nghiêm trọng, ruộng đồng mùa hạ thu sắp bị thiệt hại, nên chọn ngày để lại cử quan khẩn cầu trời đất, tông miếu, xã tắc.”

[44] Ngày Canh Dần, chiếu cho các phụ thần cầu mưa.

[45] Lại chiếu cho Lục trạch sứ, Khánh châu Đoàn luyện sứ Tống Dụng Thần vì có công tu sửa hoàng đường của Thái hoàng thái hậu, được thăng năm bậc trong số các sứ hiện tại.

[46] Ngự sử Mãn Trung Hành tâu: “Gần đây đã dâng tấu xin thu hồi mệnh mới của Hàn lâm học sĩ Lý Thanh Thần, nhưng chưa được thi hành. Xét Thanh Thần trước đây làm Đề điểm hình ngục ở Kinh Đông, Tô Thức trong bộ, đã tận mắt thấy Thức và đồng bọn ngạo mạn, oán trách, phỉ báng, a dua dưới mà chê bai trên, nhưng không thể tố cáo, như vậy Thanh Thần đã phạm tội thất chức, đáng bị trừng phạt; huống chi lại còn cùng họ hát xướng qua lại, kết bè kết phái, mà lời oán trách, chê báng lại còn quá đáng, đúng là tội hình của thời thịnh trị không nên tha. Kính mong nêu rõ tội trạng của Thanh Thần, thu hồi ân điển sai lầm, để thiên hạ hiểu rõ rằng làm việc gian tà trong bóng tối sẽ bị trừng trị nơi ánh sáng, dù có giấu giếm tình cảm, cũng không thể thoát khỏi sự trừng phạt của thánh thế.” Không được nghe theo.

(Bản Chu đã xóa bỏ.)

[47] Ngự sử Hà Chính Thần tâu: “Gần đây được sai giám sát lễ tế phụ hưởng ở Thái miếu, nhưng điện thờ thần chủ không có nghi thức hộ vệ. Kiểm tra lại nghi thức, Thiếu phủ giám dùng hòm thần chủ để phụ hưởng, trước một ngày, dùng vải phủ lên, đặt lên kiệu, đưa vào trướng, cung vi lệnh bưng đặt lên bàn thờ, các quan hộ vệ theo nghi thức. Nay các quan làm việc sơ sài như vậy, kính xin trị tội người chủ trì, để răn đe sự bất kính.” Chiếu cho Ngự sử đài điều tra tâu lên. Sau đó, Phán Thái thường tự Lý Thanh Thần, Trần Tiến, Tri lễ viện Diệp Quân, Thôi Công Độ, Tằng Triệu, Vương Tử Thiều đều phải chuộc tội bằng đồng, cùng các Lễ trực quan, Lễ sinh đều bị phạt theo mức độ khác nhau.

[48] Chiếu rằng: “Sứ thần nước Liêu đến chúc mừng tiết Đồng Thiên, ngày gặp mặt và từ biệt chỉ ban trà và bánh. Ngày mùng một0, dâng biểu tạ ơn, ban áo tiết, và sai quan chấp chính đến dịch trạm ban yến ngự thiện; ngày 11, đến dịch trạm ban các vật dụng theo lệ bắn cung; ngày 13, không ban yến ngự thiện. Các việc khác theo như lệ cũ.” Vì đang trong thời kỳ tang lễ của Từ Thánh Quang Hiến hoàng hậu.

[49] Lại chiếu rằng: “Từ nay, các châu Nhung và Lô bổ nhiệm quan võ, mỗi người kiêm chức Đô tuần kiểm sứ vùng biên giới của châu mình, gặp việc biên giới thì cùng với quan quân phối hợp xử lý.” Theo lời thỉnh cầu của Ty kiềm hạt lộ Tử Quỳ.

[50] Quan Tẩu mã thừa thụ lộ Hoàn Khánh là Hồ Dục, vì việc đòi hỏi xe ngựa vượt quy định, và Phó tổng quản kiêm Đệ nhất tướng Lâm Quảng dẫn chuyện Trang Cổ không đúng, đều bị phạt 10 cân đồng, Hồ Dục bị điều đi nơi khác.

[51] Ngày Tân Mão, phong cho con trai của Cố Hoài Hóa hiệu úy, Đô quỷ chủ vùng Cung Bộ Xuyên phía nam sông Đại Độ là Tư Khắc Nam Vi Tắc làm Hoài Hóa hiệu úy, Đô quỷ chủ vùng Cung Bộ Xuyên phía nam sông Đại Độ.

[52] Mùa hạ, tháng tư, ngày Ất Mùi, tặng Tư không, kiêm Thị trung, thụy là Chính Hiến, Ngô Sung mất, ngừng triều hai ngày, Vua đến nhà ông để viếng. Sung lúc sắp mất, dặn vợ con đừng lấy việc riêng can thiệp vào triều đình. Vua nghe tin rất thương xót, nói với các quan phụ chính: “Sung cô độc, không có ai giúp đỡ.” Trước đó, Ngự sử đài tra xét việc Chu Ốc nói về sự việc của Ty Tuyên phủ Chiêu thảo An Nam chưa xong, vài tháng sau, có chiếu cho các con của Sung nếu có liên quan đến việc nhỏ nhặt thì đều được miễn truy cứu. Lúc đó, những người bàn tán đều muốn mượn cớ này để hạ bệ Sung. Đời sau chê Sung tâm thì chính trực nhưng sức không đủ, biết việc không thể mà không thể dũng cảm từ bỏ.

(Chính truyện của Ngô Sung có nhiều lời chê bai, lời tán rằng: “Sung bỏ đồng tìm dị, gần như làm lung lay chính sự đương thời. Sáng suốt mà không thấu lý, quen theo thói tục. Thế đấy, thế đấy!” Đó không phải là lời công bằng. Nhưng cũng có thể thấy được tâm thuật của Sung. Nay theo 《Mặc sử》. Chiếu miễn truy cứu các con của Sung là việc ngày 12 tháng 7, nay ghi chung vào đây.

《Thái Thao tùng đàm》 chép: Năm Hi Ninh thứ 10, Giao Chỉ vô cớ xâm phạm biên giới, rồi chiếm luôn ba quận Khâm, Liêm, Ung, giết nhiều dân chúng, bắt giữ con gái họ. Triều đình nổi giận, phái đại quân đi đánh. Lúc đó định cử nội thị Lý Hiến đi, Vương Kinh công là An Thạch ra sức phản đối việc này, nên dừng lại, và An Thạch cũng bị cách chức. Bấy giờ Thừa tướng Ngô Sung, Kỳ công Vương Khuê lần lượt nắm quyền, cử Tuyên huy Quách Quỳ làm tướng, phó tướng là văn thần Triệu Tiết đi đánh phương Nam, hợp binh tinh nhuệ từ Tây Bắc và tướng sĩ Giang Hoài, tổng cộng hơn mười vạn người, xe cộ chở lương thảo không kể. Khi vào đất man, tiên phong tướng Miêu Lí, Yến Đạt vượt sông Phú Lương, một trận đánh tan quân giặc, bắt được thái tử giả là Phật Nha. Đang định tiến đánh phá nước họ thì Quỳ nghe tin nổi giận, vội cho gọi về, định chém hai tướng dũng mãnh dưới cờ, nhờ Tiết cứu mới thoát. Quân đóng ở đất man không đánh hơn sáu mươi ngày, bị người Giao Chỉ khinh nhờn. Quỳ chỉ nói lời nhún nhường, cốt lấy được đầu mối, lại nhận hối lộ để báo cáo về. Người Trung Nguyên không hợp thủy thổ, thêm thời tiết nóng nực, dịch bệnh bùng phát, khiến mười vạn đại quân chết vì lam chướng và bệnh tật đến tám chín phần. Việc tâu lên, Thần Tông rất không vui, sai điều tra kỹ nguyên nhân. Lâu sau mới biết được Thừa tướng Ngô Sung có viết thư cho Quỳ rằng: “Việc An Nam nên lấy sự lâu dài và tiện lợi làm tốt^[10].” Quỳ nghe theo ý chỉ của tể tướng, nên dẫn đến thất bại. Việc chưa xong thì Thừa tướng Ngô Sung bệnh mất tại chức, nên không bị trị tội.

Sau đó gần ba mươi năm, vào đầu niên hiệu Đại Quan, hai cháu của Thừa tướng Ngô Sung là Trữ và Mâu, vì cùng với yêu nhân Trương Hoài Tố có mưu đồ khác, đều bị xử tử. Người đương thời đều cho rằng việc đánh An Nam là trời báo ứng. Than ôi! Người làm việc, chủ trì mưu nghị quốc gia, có thể không thận trọng sao! Có thể không cảnh giác sao! Thao nói Quỳ định chém Miêu Lí, Yến Đạt, cần xem xét kỹ.)

[53] Ban cho Thượng Thanh Trữ Tường Cung 20 khoảnh ruộng, nhân dịp lễ Đồng Thiên, ban cho một đạo sĩ áo tía, ban cho Linh Huệ đại sư Vương Thái Sơ làm Linh Huệ Xung Tịch đại sư. Thái Sơ dùng phù lục hành đạo ở kinh sư, trong cung cũng thường dùng, vì Vua đang giao cho ông lo việc xây cung.

[54] Ra chiếu hiệu đính các sách 《Tôn Tử》, 《Ngô Tử》, 《Lục Thao》, 《Tư Mã Pháp》, 《Tam Lược》, 《Uý Liêu Tử》, 《Lý Tĩnh Vấn Đối》 v.v., khắc bản in để lưu hành.

[55] Viện Thẩm Hình tâu: “Tri Đức Thuận quân Diêu Lân, Tri Hà châu Lưu Xương Tộ, Giám áp thành Cam Cốc châu Tần là Thượng Đức đều dùng thương bạc và ngựa công cho người mượn, mỗi người đều phạm tội công, xử trượng.” Trung thư dâng lời xử Lân, Xương Tộ theo án, Thượng Đức bị cách chức, vì tội tư nặng. Vua phê: “Thượng Đức đã đổi làm Phó tướng bản lộ, sao không xét kỹ? Nên sửa lại ngay.” Hôm sau, sửa lại.

[56] Ngày Bính Thân, chia nhau sai các quan đại thần cầu mưa.

[57] Ra chiếu: “Lộ Lưỡng Chiết bãi bỏ chức Kỳ hộ trưởng, Tráng đinh, Phường chính, và hoàn trả tiền chi thù, Nha tiền, Độ điệp v.v. hơn 120 vạn quan, đổi thành vàng lụa nộp vào Tư Nông tự để phong trang.” Theo lời xin của Đô thừa Ngô Ung.

[58] Kinh lược sứ lộ Phu Diên, kiêm Thố trí biên phòng bốn lộ duyên biên Thiểm Tây là Lữ Huệ Khanh tâu: “Phân định binh mã chiến thủ lộ Hi Hà, chín tướng lĩnh 41.389 quân, 12.418 ngựa, 83.103 xe chở đồ, quân giữ thành các châu, quân, thành, trại, quan, bảo là 51.194 người.” Theo lời tâu.

[59] Ngày Đinh Dậu, Hoài Khang quân Tiết độ sứ, Đồng bình chương sự, Bộc quốc công Tông Huy được tiến phong làm Bộc Dương quận vương. Các con cháu của Bộc An Ý vương đều được thăng chức, các con gái được tăng bổng lương thêm 20 quan, các con dâu góa được tiến phong một bậc, những người không có phẩm tước để thăng thì đổi sang đại quốc. Do đó, từ chức Quan sát sứ được thăng làm Lưu hậu có 7 người, từ Phòng ngự sứ được thăng làm Quan sát sứ có 6 người, từ Thứ sử được thăng làm Đoàn luyện sứ có 1 người, từ Đại tướng quân kiêm Phòng ngự sứ được thăng làm Chính nhiệm có 4 người, từ kiêm Đoàn luyện sứ đổi sang Phòng ngự sứ có 2 người, từ kiêm Thứ sử đổi sang Đoàn luyện sứ có 14 người, từ Đại tướng quân kiêm Thứ sử có 5 người, từ Tướng quân được thăng làm Đại tướng quân có 5 người, từ Suất phủ suất được thăng làm Tướng quân có 5 người, từ Phó suất được thăng làm Suất có 45 người. Lại lấy em trai của Vương phu nhân là Hoàng thành sứ, Xương châu Thứ sử Nhâm Trạch làm Gia châu Thứ sử, và 4 người cháu đều được thăng một chức.

(《Cựu kỷ》 chép Tông Huy được phong làm Bộc Dương quận vương. 《Tân kỷ》 cũng chép tương tự, lại chép con cháu của Bộc An Ý vương đều được thăng một bậc.)

[60] Cùng ngày, Đồng tri Xu mật viện Lữ Công Trước trở lại Tây phủ.

[61] Trước đó, vào tháng 6 năm Nguyên Niên, phủ Khai Phong xét án Trần Thế Nho. Lúc đó, Lã Công Trước giữ chức Đoan Minh Điện học sĩ kiêm Thị độc. Vợ của Thế Nho là Lý sắp bị bắt, vội nói với mẹ là Lã: “Mong mẹ nhờ Đoan Minh công nói giúp với quan doãn phủ Tô, để con được xét hỏi tại nhà.” Lã liền đêm đó đến chỗ Công Trước, nói lại lời con gái. Công Trước nói: “Không được, vụ án ở Tương Châu trước đây chỉ vì thỉnh cầu mà bắt giam hàng trăm người. Huống chi việc này, sao có thể can thiệp được?” Lã khóc lóc rồi lui về.

Tháng 9 năm đó, Công Trước được bổ nhiệm làm Đồng tri Xu mật viện. Tháng giêng năm sau, Ngự sử tâu rằng việc xét án ở Khai Phong chưa triệt để, triều đình ra chiếu chuyển vụ án sang Đại Lý. Thừa Đại Lý là Giả Chủng Dân nhân đó muốn kéo dài vụ án, bèn hỏi vợ Thế Nho là Lý: “Bà đã từng nhờ cậy ai trong quan phủ chưa?” Lý liền kể lại việc đã từng nhờ Công Trước, nhưng Công Trước không đồng ý. Chủng Dân biết được, liền sửa lại hồ sơ vụ án, nói rằng Công Trước đã đồng ý, và các con của Công Trước là Hi Tích, Hi Thuần đều biết chuyện. Sau đó bắt mẹ của Lý là Lã. Lã đến, khai giống như lời Lý. Lại bắt cháu của Công Trước là Hi Á và bạn rể của Thế Nho là Yến Tĩnh rồi tâu lên triều đình. (Việc Hi Á, Tĩnh xem ngày 28 tháng 2.) Vua nói với các quan chấp chính: “Công Trước chắc không có việc này.” Bèn sai Ngự sử Hoàng Nhan giám sát việc xét án.

Tháng 5 năm đó, Chủng Dân đến hỏi ở Tây phủ, Công Trước và hai con đều khai thật. Nhan biết vụ án đều bịa đặt không thể kết tội, nhưng sợ hãi không dám nói, không lâu sau, giả ốm xin từ chức. Lúc đó Vua đã phần nào biết việc quan xét án không đúng, nên không sai Ngự sử nữa. Trung thư lại xin dùng Ngự sử Hà Chính Thần giám sát việc xét án. Chính Thần đến Đại Lý, vụ án càng thêm rắc rối. Ngày Nhâm Tý tháng 8 (17), lại chuyển vụ án sang Ngự sử đài, bắt rể của Công Trước là Thiệu (Dược Ti) và hai người hầu, đồng thời ra lệnh cho Cáp môn ngăn Công Trước vào chầu. Vua ra chiếu cho Công Trước vào chầu như thường lệ, Công Trước liền vào ngày Bính Thìn (21) xin từ chức, ở nhà chờ xét xử. Vua nhiều lần sai nội thị đến thăm hỏi, thúc giục Công Trước trở lại chức vụ, nhưng Công Trước vẫn không dám nhận.

Thế Nho đã bị xử tử, nhưng việc thỉnh cầu vẫn chưa xét xử xong. Đúng lúc Từ Thánh Quang Hiến băng hà, Công Trước được triệu vào triều mới nhận chức. Đến khi hết thời gian để tang, Vua vào ngày Kỷ Sửu tháng 11 lại ra coi chầu. Hôm sau, Công Trước vào chầu tâu: “Thần trước được triệu, vì bệ hạ đang để tang, thần tử phải hết lòng phụng sự, không dám vì việc riêng mà từ chối. Nay bệ hạ đã kìm nén đau thương nghe chính sự, thần xin về nhà chờ tội.” Vua cố giữ Công Trước, nhưng Công Trước đóng cửa không ra nữa. Chính Thần xét án mãi không xong, đến nỗi phải bắt Tô Tụng ở Châu Hào, tra tấn đủ cách, nhưng cuối cùng không có chứng cứ gì. Ngày Tân Mão, Trung thừa Lý Định vào chầu, tâu rằng: “Công Trước thực sự chưa từng thỉnh cầu, chỉ có lần sau khi tan chầu ở điện Thùy Củng, Tụng cùng các quan bàn việc họ Trần, Công Trước cũng nghe qua thôi.” Định muốn dùng lời này để kết án. Hôm đó, Hà Chính Thần xưng ốm không vào chầu. Ngày Nhâm Thìn, Vua ra chiếu cho Ngự sử Thư Đản theo lời tâu của Định, đến nhà hỏi Công Trước. Công Trước nói: “Thần nghe việc này theo pháp luật thì không có tội, nhưng thực sự không nghe qua, không dám khai bậy để lừa dối bệ hạ.”

Ngày Kỷ Hợi tháng 12, Định lại vào chầu, Chính Thần lại xưng ốm không vào. Định tâu rằng những người bị bắt đều không nhận tội, và không có chứng cứ gì. Vua bắt đầu tỉnh ngộ, bèn ra chiếu đình chỉ vụ án. Còn Chủng Dân vì tội tự ý sửa hồ sơ vụ án bị Ngự sử đài hặc tội. Vua vừa ra chiếu đình chỉ vụ án, liền ngay hôm đó sai trung sứ bảo Công Trước rằng vụ án đã giải quyết xong, có thể vào triều nhận chức. Ba ngày sau, ngày Nhâm Dần, Công Trước vào chầu tạ ơn, Vua nói: “Các quan xét xử rốt cuộc không có việc gì.” Khi Công Trước lạy tạ, Vua nhắc lại lời đó hai lần. Sai sứ đưa gia quyến Công Trước về Tây phủ, Công Trước cũng chưa dám dọn về.

[62] Ban đầu, Công bị vu cáo, có người nói rằng Công với tư cách là phụ tá, bị bàn tán bởi quan lại, nên tùy theo sự việc mà tự nhận, không nên có lời thanh minh. Công nói: “Không phải vậy. Từ xưa đến nay, các công khanh đại thần bị oan ức mà không thể tự minh oan thì nhiều lắm, đều là do không gặp thời. Nay ta sinh ra trong thời thịnh trị, phụng sự minh quân, ở gần trong màn trướng, một sớm bị vu cáo mà không thể minh oan, thì những người ở xa bốn phương làm sao tự minh oan được? Sợ rằng những người xử án sẽ quen thói tự tung tự tác, những người bị tội sẽ nghe phong thanh mà sợ hãi, một khi bị tra hỏi, đều tự nhận tội, khiến triều đình bị chê trách là trừng phạt bừa bãi, tội lỗi ấy là ở ta, chứ không phải ở triều đình.” Sau khi vụ án được giải quyết, Công nói: “Ta là phụ tá, đã bị quan lại bàn tán, dù không có việc gì, sao có thể tiếp tục ở lại chức vụ?” Lúc đó, linh cữu của Từ Thánh đang chưa an táng, việc xây lăng tẩm đang gấp rút, chưa thể xin từ chức. Đến khi thần chủ của Từ Thánh được hợp táng vào miếu, Công liền dâng biểu xin được bổ nhiệm ra ngoài. Vua hai lần sai sứ trả lại biểu, lại hạ chiếu triệu Công vào triều, dụ dỗ càng thêm khẩn thiết, Công mới trở lại Tây phủ.

[63] Vua phê: “Quốc sử hai triều trước đã hạ chiếu hoàn thành vào mùa xuân, sau lại sai quan ra ngoài. Nghe nói các phần chí văn chưa được sắp xếp, có thể hoãn đến mùa thu năm nay.”

(Ngày Canh Tuất, mùng 6 tháng 5.)

[64] Lại phê: “Năm nay, đầu xuân, các ty Mã bộ quân thuộc Điện tiền thị vệ theo lệ cũ, đã loại bỏ những quân nhân phạm lỗi không đáng bị giáng chức; những người dưới 35 tuổi^[11] có võ nghệ và xếp hạng trung bình trở lên trong quân đội, đều có thể được thu nhận theo thứ tự cũ, lại lệnh cho các ty tổ chức thi lại.”

[65] Ty Đề điểm tự vụ tâu: “Chùa Đại Tướng Quốc tuy có hơn 60 viện, mỗi viện chỉ có vài gian nhà, mái hiên nối liền nhau, mỗi nơi đều có bếp riêng, thường lo ngại hỏa hoạn. Xin chia thành ba viện ở phía đông và ba viện ở phía tây, mời thiền tăng trụ trì bốn viện thành sáu viện.” Vua đồng ý. Sau lại xin chia thành tám viện, ban cho 200 độ điệp để làm kinh phí tu sửa. Vua đồng ý.

[66] Đường lộ Chân Định phủ, Tẩu mã thừa thụ Hoàng Cáo tâu: “Lộ này sai cấm quân đi lấy bùn để trát thành và dán cỏ, làm cản trở việc luyện tập và dẫm nát ruộng dân.” Chiếu lệnh mua bằng tiền đầu tử của kho thường bình.

[67] Ngày Mậu Tuất, bổ nhiệm Kinh chế Hi Hà lộ biên phòng tài dụng ty, Câu đương công sự, Phụng lễ lang Mã Thân làm Thái tử Trung xá, Quyền phát khiển Thiểm Tây chuyển vận phán quan, kiêm Đồng quản câu biên phòng tài dụng.

[68] Chiếu lệnh Thiểm Tây chuyển vận ty, toàn bộ tiền bạc và lương thảo của Hi Hà lộ đều do Kinh chế ty quản lý. Các việc liên quan đến chức vụ kinh chế tài dụng như bổ nhiệm hay bãi nhiệm quan lại, cũng giao cho Kinh chế ty thi hành.

[69] Chiếu lệnh Hàng Châu cấm dân không được bán các văn tự liên quan đến bí mật quân sự cho người Cao Ly.

[70] Chiếu lệnh: “Nghe nói các lộ thường luân phiên một viên tướng phó trực ngày để tuần tra và huấn luyện, có thể lệnh cho các ty Đề điểm hình ngục điều tra và tâu lên.”

[71] Ngày Kỷ Hợi, Liêu chủ sai Thụy Thánh quân Tiết độ sứ Gia Luật Vĩnh Phương, Thái thường Thiếu khanh, Can Văn các Đãi chế Lưu Ngạn Tiên đến chúc mừng ngày Đồng Thiên tiết.

[72] Chiếu lệnh Thiểm Tây chuyển vận sứ, lương tháng của sương quân Tần Châu được chia làm ba phần, một phần chi bằng gạo trắng, hai phần chi bằng lúa mì. Nếu không có gạo, thì mượn từ các ty khác. Do Tẩu mã thừa thụ Trầm Trí tâu rằng gạo cấp phát bị mốc, lại pha trộn cả thóc và kiều mạch, khiến quân nhân có lời phàn nàn.

[73] Ngày Canh Tý, chiếu lệnh các lộ tây bắc thiếu mưa, lệnh cho Tri định châu Hàn Giáng đến Bắc Nhạc, các Tri châu ở Đông, Tây, Trung Nhạc phải thân hành đến cầu mưa.

[74] Lại chiếu, Thái học chính Chung Thế Mĩ năm trước tâu việc Thái học, có những điều khả thi, giao cho Khán tường Thái học điều chế sở lập pháp và tâu lên.

[75] Tam ty tâu xin vận chuyển 20 vạn thạch thóc từ Quảng Tế hà đến các nơi như Thanh, Truy nơi giá thóc đắt, để bán. Được chấp thuận.

[76] Ban cho Giang, Hoài phát vận ty 300 độ điệp, để chi phí sửa chữa kho chuyển vận và cầu cống ở Chân, Sở, Tứ Châu.

[77] Chiếu lệnh Huyện úy Tượng Sơn, Minh Châu là Trương Trung có công cứu giúp thuyền người Cao Ly, được bãi bỏ tội xung thế. Trước đây, thuyền Cao Ly gặp bão, Trương Trung đến cứu, nhưng vì từng làm thơ cùng sứ giả nên bị xung thế. Đến nay, sứ giả Cao Ly nói với quan quán bạn, nên được tha tội.

[78] Lễ viện tâu: “Theo lễ, tông miếu ba năm một lần hợp tế vào tháng Mạnh Đông; năm năm một lần đế tế vào tháng Mạnh Hạ; còn việc tế lễ bốn mùa là việc thường. Vì vậy, vào tháng đế tế và hợp tế thì không tiến hành tế lễ thường. Từ tháng tư năm Hi Ninh thứ tám đế tế ở Thái Miếu đến nay đã năm năm. Năm nay vào tháng Mạnh Hạ xin đổi việc tiến tế thành đế tế.” Vua nghe theo.

[79] Ngày Tân Sửu, xuống chiếu cho quyền Tam ty câu sứ Lý Thừa Chi xem xét lại việc thu thuế muối ở Kinh Đông và Hà Bắc, báo cáo số thu nhập hàng năm.

(Việc thuế muối, cần tra cứu lại ngày 22 tháng giêng.)

[80] Xuống chiếu bãi chức quản câu Quốc Tử Giám của Thái tử Trung Doãn, Quán các Hiệu khám, Giám sát Ngự sử Lý hành Phạm Thang; bổ nhiệm Thái tử Trung Doãn, quyền Giám sát Ngự sử Lý hành Hoàng Nhan làm Tri Gián viện, kiêm quản câu Quốc Tử Giám; Thái tử Trung Doãn, quyền Giám sát Ngự sử Lý hành Hà Chính Thần làm Quán các Hiệu khám, bãi chức câu đương Tam Ban viện. Để cho Ngự sử chuyên trách việc sát hạch sáu bộ, nên bãi bỏ hết các chức kiêm nhiệm. Sau đó, Phạm Thang lại tự tâu rằng mình đang làm Phán Lễ bộ, cũng bị bãi chức.

(Theo truyện cũ của Hà Chính Thần: Khi làm Ngự sử, ông kiêm quản câu Tam Ban viện, từ chối mãi không được, bèn thưa với Vua: “Thần đảm nhiệm chức vụ giám sát, lấy việc khích trọc dương thanh làm nhiệm vụ, nếu kiêm nhiệm thêm việc khác thì e rằng không tự mình làm được. Người ta sẽ bàn tán, thần làm sao tránh khỏi trách nhiệm!” Vua khen ngợi, bèn bãi bỏ hết các chức kiêm nhiệm của Ngự sử, rồi bảo các cận thần: “Lấy lòng trung phụng sự chủ, như Hà Chính Thần là được.” Vua từng xem qua đề thi biệt thí, một hôm hỏi ai soạn đề, Chính Thần trả lời là cùng Phạm Thang soạn. Vua nói: “Lời văn không phải của khanh, chẳng lẽ là Thang tự soạn sao?” Từ đó có lệnh ghi tên người soạn đề thi. Hai việc này đều bắt đầu từ Hà Chính Thần.)

[81] Ngày Ất Tỵ, Vua phê rằng: “Khất Đệ xâm nhiễu các bộ lạc thuộc hạ, tướng biên giới mở lời khuyên dụ để trấn áp, nhưng bọn gian ác vẫn ngấm ngầm nổi dậy, giết hại quan lại và binh lính. Bọn man di núi rừng dám ngang ngược như vậy, nếu tha mà không giết, thì lấy gì để vỗ về kẻ xa! Dù đã lệnh cho các lộ lân cận tiếp viện binh lực, nhưng cần phải bàn việc phát binh tiến sâu để tiêu diệt. Chuyển vận phán quan lộ Quỳ Châu là Trình Chi Tài có thể điều sang lộ Tử Châu, cùng với Chuyển vận sứ Cao Bỉnh lo chuẩn bị ở các châu huyện và thành trại quan trọng, sẵn sàng hai vạn người, năm nghìn ngựa, và lương thảo đủ dùng trong một tháng.”

[82] Chiếu cho quyền Phát khiển Chuyển vận phó sứ lộ Hoài Nam, Đô quan viên ngoại lang Lý Tông điều tra số tiền thuế và lao dịch bị thiếu hụt do các hộ bỏ trốn hoặc tuyệt tự.

(Ngày 22 tháng giêng, Tông mới được bổ nhiệm làm Chuyển vận.)

[83] Chiếu cho các tướng ở phủ Khai Phong và các vùng Kinh Đông, Kinh Tây, mỗi 50 người lính nỏ thì cử một người làm giáo đầu.

[84] Chiếu cho Ngu bộ Viên ngoại lang Trần Kiên được về quê, vĩnh viễn không được bổ nhiệm lại. Kiên là anh họ của Trần Thế Nho, khi việc Thế Nho giết mẹ bị phát giác, Kiên đã khuyên Thế Nho tự sát, vì muốn chiếm đoạt tài sản của hắn.

[85] Thông phán Hi Châu, Bí thư thừa Hồ Tông Triết cùng quản lý việc kinh phí biên phòng lộ Hi Hà.

[86] Ngày Bính Ngọ, cùng đề cử Đồn điền Viên ngoại lang Bồ Tông Mẫn và các quan chức phụ trách việc trà ở các lộ Thành Đô, thăng chức và thưởng tùy theo công trạng.

[87] Ghi chép việc con trai của cố Đề cử Trà trường Lý Kỷ là Lương được thử làm Tướng tác Giám chủ bạ. Do Ty Chuyển vận Thiểm Tây tâu rằng, từ năm Hi Ninh thứ 7 đến năm thứ 10, Ty Trà trường đã thu được tổng cộng 1.229.000 quan tiền thuế, mà Kỷ đã qua đời.

[88] Chiếu cho Giám Văn Tư viện, Điện trung Thừa Vương Sử và Thái tử Trung xá Hứa Thiên đều bị cách chức. Vì tội đúc lá sắt cho hoàng đường ở lăng mộ không đúng quy cách.

[89] Ngày Đinh Mùi, ban chiếu: “Các vùng Khai Phong phủ, Kinh Đông, Kinh Tây, Hà Bắc, Hà Đông, Thiểm Tây đã lâu chịu hạn hán, gần đây tuy có mưa nhưng chưa đủ thấm nhuần. Lo ngại rằng trong ngục tù có thể còn oan khuất, làm tổn hại đến khí hòa. Có thể phân công các giám ty ở các lộ, tại kinh đô cử quan Kiểm chính phòng Hình sự của Trung thư để đốc thúc việc thả tù nhân.” Lại ban chiếu cho các ty Chuyển vận, Đề điểm xem xét mức độ thiệt hại do thiên tai, nếu trên bảy phần thì miễn thuế hạ; dưới bảy phần thì kiểm tra theo phép thường. Các ty Đề điểm hình ngục, Đề cử xem xét những việc không đúng phép để tâu lên.

[90] Ngày Mậu Thân, ban chiếu cho Trung thư: “Các quan viên trong trường Đại học và Tiểu học của tông thất phần nhiều bổng lộc ít, nên bàn việc giảm bớt người mà tăng bổng lộc.”

(Tháng sáu, ngày Mậu Tuất.)

[91] Các quan Cáp môn tâu: “Trong nghi chế có các việc như xa giá đi tuần phương, đi săn, đại duyệt, đại bộ, nhưng ít khi thực hiện, xin lưu lại bản cũ, còn lại thì tu chỉnh theo nghi chế.” Được chấp thuận.

[92] Phạm Thuần Túy, Đề cử trà trường, kiêm thêm chức Câu đương công sự của Tam ty. Vì Lý Tắc tâu rằng Thuần Túy giữ chức Hữu Tán thiện đại phu, quan chức thấp, e không đủ uy để đàn áp các châu huyện.

[93] Ngự sử đài tâu: “Theo chiếu chỉ, khôi phục lại Lục sát để giám sát các cơ quan trong kinh. Nay xin lấy Lại bộ cùng Thẩm quan đông tây viện, Tam ban viện thuộc về Lại sát; Hộ bộ, Tam ty và Ty nông tự thuộc về Hộ sát; Hình bộ, Đại Lý tự, Thẩm hình viện thuộc về Hình sát; Binh bộ, Vũ học thuộc về Binh sát; Lễ từ bộ, Thái thường tự thuộc về Lễ sát; Thiếu phủ, Tướng tác thuộc về Công sát.” Được chấp thuận.

[94] Trước đây, Khất Đệ từ Giang An trở về, oán hận người Di Lão vì giết một người tên Mao, muốn báo thù nhưng không dám ra khỏi bộ lạc để cướp phá. (Việc giết Mao đã ghi ở cuối tháng 12 năm trước.) Tri châu Lô Châu là Kiều Tự nhiều lần sai người mời Khất Đệ đến thề ước, Thông phán Gia Định Quốc nói: “Có việc mà thề ước còn chưa đủ để tỏ uy, huống chi nay không có việc gì mà đòi thề ước, chỉ tự nhục mà thôi.” Tự không nghe, cuối cùng dùng vàng lụa dụ Khất Đệ đến Giang An thề ước. Khất Đệ dẫn quân ngồi trên đỉnh Đại Lĩnh, sai anh là A Tự cùng tên nô lệ người Man là Sa Tự A Nghĩa đến thề ước với Tự. Lúc đó là ngày Kỷ Tỵ tháng ba.

[95] Sau khi thề xong, Khất Đệ liền tấn công bao vây làng La Cá Mâu, đòi lại thuế cũ. Làng La Cá Mâu từ năm Hi Ninh thứ 10 (1077) được Hùng Bản bắt đầu tổ chức đoàn kết. Theo thỏa thuận, nếu người Man có xung đột giết chóc, người Hán sẽ đến cứu viện. Do đó, Nhậm Quang Tú, người phụng chức, đến Giang An báo cáo tình hình khẩn cấp. Vương Tuyên, Đô giám của Tử Quỳ lộ, cảm thấy xấu hổ vì không tham gia lễ thề, còn A Tông Phạm, lệnh Giang An, lại dùng lời lẽ kích động, nên đã hịch triệu tập các châu Nhung, Lô, v.v. Vương Cẩn Ngôn, Đô tuần kiểm, và Quách Yến, Đô giám trú bạc Giang An, đều đem quân đến hội quân, cùng ngày đến làng La Cá Mâu và gặp giặc. Khất Đệ nói: “Ta vừa mới thề với nhà Hán, không dám xâm phạm. Làng La Cá Mâu nợ thuế cũ của người Man, nên ta phải trả thù.” Vương Tuyên và những người khác không nghe, kiên quyết muốn giao chiến. Khất Đệ chưa dám hành động, nói thêm: “Người Man chúng ta không dám làm ác trước.”

Vương Tuyên sai Nhậm Quang Tú đến đốc chiến, Quang Tú cưỡi ngựa xông lên trước trận, đối thoại với giặc, rồi rút lui đứng trên đỉnh núi cao, giặc từ bốn phía hợp lại. Vương Tuyên và con trai là Hổ, Tam ban sai sứ, dẫn quân chiến đấu kịch liệt, giặc hơi khiếp sợ, muốn rút lui. Người Di ở Yến Châu dùng dao vạch đất, hô lớn: “Chúng tôi theo các ngươi, nếu các ngươi rút lui, người Hán chắc chắn sẽ giết chúng tôi. Ngày sau các ngươi làm sao có thể quay lại đòi thuế chúng tôi?” Giặc liền dừng lại, trước tiên giết Vương Cẩn Ngôn, sau đó lại giết Quách Yến. Vương Tuyên biết chắc thất bại, bảo Hổ chạy về, nói: “Ta vì việc Vua phải chết.” Hổ nói: “Cha chết ở đây, con còn đi đâu?” Rồi cả hai cùng chết. Quân triều đình chết gần tám trăm người. Hôm đó, Ty Kiềm hạt Tử Quỳ lộ báo cáo Vương Tuyên và toàn quân tử trận. Triều đình sai Hàn Vĩnh Thức, Nhập nội cung phụng quan, Câu đương Nội đông môn, đến Lô Châu điều tra công việc.

(Việc sai Hàn Vĩnh Thức căn cứ theo tờ chiếu ngày 22 trong 《Ngự tập》. 《Cựu kỷ》 chép: Giặc Man Lô Châu là Khất Đệ cướp phá Nhung Châu, Đô giám Vương Tuyên và Tuần kiểm Vương Cẩn Ngôn tử trận. 《Tân kỷ》 chỉ chép Vương Tuyên, nay ghi chép cả: Trước đây, Hàn Tồn Bảo xử lý việc người Di La Cẩu tranh chấp không bồi thường giá xương, Khất Đệ sai người thân tín đến trại Nạp Khê dẫn quân giúp quân triều đình, quân tiền báo rằng không cần dùng trọng binh. Thỏa thuận rằng nếu có thể khống chế các bộ tộc Man, bắt được La Cẩu và đồng đảng, sẽ có thưởng lớn. Khất Đệ đều làm theo thỏa thuận. Sau khi Hàn Tồn Bảo dẹp yên La Cẩu, liền không thưởng. Khất Đệ dẫn hơn sáu nghìn người Di Yến Châu đánh phá biên giới Nhung Châu và các bộ tộc Man ở huyện Giang An, đốt phá làng mạc, làm mộc khế, cưỡng ép nộp thuế, mang quân đòi tiền hối lộ mà Hàn Tồn Bảo đã hứa nhưng không được, vài ngày sau mới rút lui. Xét rằng người Di La Cẩu và La Cá Mâu khác nhau, nguyên bản có nhiều sai sót, nay sửa lại^[12].)

[96] Ngày Canh Tuất, ban chiếu rằng: “Các lộ phía tây bắc lâu ngày hạn hán, lo ngại sâu bọ sẽ sinh sôi. Hãy lệnh cho Ty chuyển vận đốc thúc các châu huyện tiêu diệt, không để chúng phát triển.”

[97] Lại ban chiếu: “Các cơ quan tại kinh đô tâu hoặc trình lên Trung thư, Xu mật viện, nếu chờ đợi báo cáo nửa năm mà chưa có kết quả, cho phép tóm tắt đại cương và ngày tháng trình tấu để báo cáo.”

[98] Đô đại đề cử Đạo Lạc Thông Biện ty tâu: “Chỗ hẹp của sông muốn giữ mặt nước rộng hơn 80 thước, chỗ thu hẹp mặt nước rộng 45 thước.” Chiếu rằng chỗ hẹp của sông giữ mặt nước rộng 100 thước.

[99] Thẩm hình viện, Hình bộ tâu: “Dân Diệp Nguyên Hựu ở Tuyên châu, vì anh trai cùng nhà cưỡng bức vợ mình, nên đã thắt cổ giết anh, lại giết cháu trai, rồi ép cha và chị dâu làm giấy cam kết không kiện cáo. Hàng xóm phát giác việc này, châu đã trình lên xin chỉ thị.” Vua phê: “Anh trai cùng nhà cưỡng bức vợ, dù là cưỡng ép hay tự nguyện, đều không có chứng cứ, lại người phạm tội nay đều đã chết, nên hai việc này chỉ do một mình Diệp Nguyên Hựu kể lại, không đủ để định tội. Dân thường tuy vô tri, phạm pháp, cũng nên thương xót. Nhưng vì tình yêu vợ con, đã lừa dối cha, lại giết anh, tiếp tục giết cháu, trái nghịch đạo trời, hủy hoại luân thường, nên xử theo luật đánh anh đến chết.”

[100] Lại phê: “Tri huyện Tường Phù là Đường Cấu cùng những người khác tập hợp bảo giáp khoảng hơn 2000 người ở phía bắc thành, việc nông đang bận rộn, không rõ lý do tập hợp. Hãy lệnh cho Ty đề điểm trình bày rõ.” Sau đó Ty đề điểm tâu: “Chiếu thư dạy đại bảo trưởng trước hết do quan đề cử tập hợp, tuyển chọn nhân tài, nên Tường Phù có việc tập hợp này.” Chiếu hặc tội quan lại Tường Phù, lại răn các huyện từ nay trước hết tuyển đại bảo trưởng, nếu không đủ, mới chọn gia đinh và những người khác. Sau đó quan lại Tường Phù tự nhận chỉ thị của quan đề cử giáo duyệt, nên chiếu miễn hặc tội.

[101] Xu mật viện tâu: “Sở giáo tập mã quân đề cử giáo tập bảo giáp đã qua khảo thí, bổ nhiệm 5 người làm tam ban tá chức, 16 người làm tam ban sai sứ, 9 người làm bị đái ban điện thị^[13], ban thưởng 60 người bằng bạc và lụa.” Chiếu cho 5 người sung vào đội tùy tùng của Vương Trung Chánh để dạy các đại bảo trưởng, còn lại phân phối đến các nha tuần kiểm và uý để chỉ đạo việc huấn luyện các bảo đinh trưởng thượng.

[102] Ngày Tân Hợi, Vua phê: “Việc man ở Lộ Châu chưa yên, các việc biên giới ở các huyện trại mà ty kiềm hạt lộ Tử Quỳ tâu lên, những lời báo cáo khác nhau và rườm rà, đều phải tâu lên. E rằng trong đó có những việc quan trọng bị che giấu, hoặc khi xử lý sẽ mất cơ hội. Nên ra lệnh từ nay phải xem xét kỹ sự việc, tóm tắt những điểm then chốt để tâu lên.”

[103] Lôi Trọng, kiềm hạt lộ Cao Dương Quan kiêm tướng thứ 10 Hà Bắc, tâu: “Thần trước đây muốn tổ chức việc giáo duyệt ở Bá Châu, không theo cách tổ chức đội ngũ cũ, bị phó tướng Lưu Xương Tự ngăn cản, nên chỉ trình lên tổng quản ty. Sau đó, việc huấn luyện trong doanh đã theo cách tổ chức đội ngũ cũ, có tên lính Vân Dực là Hồ Thiên dẫn quân đến trường tập mà không chào. Hôm đó, Xương Tự vào trường tập trước, thần đến sau, e rằng có nguyên nhân. Lệnh cho Bá Châu tra xét, hơn trăm ngày chưa kết luận, xin cử quan đi xem xét.” Vua phê: “Giao cho chuyển vận phán quan Tôn Huỳnh điều tra. E rằng Lưu Xương Tự muốn hãm hại Lôi Trọng, nên xúi giục Hồ Thiên chịu hình phạt nặng. Nên lệnh cho tra xét kỹ càng, phải tìm ra chỗ gian ác.” Sau đó, Huỳnh tâu rằng Xương Tự thực sự không có ý hại Trọng, nên việc dừng lại.

[104] Ty chuyển vận lộ Tử Châu tâu: “Xét việc Khất Đệ vào ngày Kỷ Tỵ tháng 3 đến trại Nạp Khê lập thề quy thuận, người man ở thôn La Cá Mâu chỉ vì cất giấu nô tì của Khất Đệ, có Nhậm Quang Tú ngụy tạo rằng thôn La Cá Mâu ở phía nam là đất của triều đình, báo với Vương Tuyên rằng người man xâm phạm, khiến cho việc xuất quân bị thất bại. Nguyên do là người man thôn La Cá Mâu từ năm Hi Ninh thứ 7 mới bắt đầu nộp thuế cho quan, không giống như người Di đã quy thuận ở đất của triều đình phải nộp hai khoản thuế và tiền dịch.” Chiếu rằng: “Người man thôn La Cá Mâu đã nộp thuế, tức là hộ đã quy thuận ở đất của triều đình. Hiện có trong sổ sách, đều là người Di đã quy thuận, không rõ vì sao lại có sự khác biệt như trong tấu trình. Nay không chỉ vì việc Vương Tuyên giao chiến, mà còn liên quan đến việc địa giới từ lâu. Hãy lệnh cho ty chuyển vận và ty kiềm hạt xác minh rõ rồi tâu lên.” Sau đó các ty tâu rằng người man thôn La Cá Mâu chỉ nộp thuế vật để ràng buộc họ, thực chất khác với người man đã quy thuận ở đất của triều đình.

(Sau đó các ty tâu như vậy, bản Chu có dán tờ ký nói rằng lấy từ viện Mật thẩm tra rồi đưa vào. Bản Mực không có.)

[105] Kinh lược sứ Hà Đông Tôn Vĩnh tiến cử Cung bị phó sứ Đổng Trung Hành làm Đô tuần kiểm xuyên Thảo Thành quân Khả Lam. Chiếu rằng: “Trung Hành được tiến cử nhờ kỹ thuật, sao có thể đảm nhiệm chức vụ quan trọng nơi biên giới? Hãy tiến cử người khác.”

[106] Quyền phát khiển Thừa ty Nông tự, Thái tử Trung Doãn, Hiệu khám Quán các Trương Thương Anh được bổ nhiệm làm Kiểm chính công sự phòng Hình sảnh Trung thư.

[107] Tiền Đoàn luyện sứ châu Giáng, Phò mã đô uý Vương Sân được phục chức Thứ sử châu Khánh, được tham gia triều hội. Trước đây Sân bị tội vì liên quan đến Tô Thức nên bị cách chức, do Thục quốc Trưởng công chúa bị bệnh lâu ngày, Vua muốn an ủi lòng công chúa nên đặc cách có mệnh lệnh này. Khi Vua đến thăm bệnh công chúa, hỏi xem công chúa muốn gì, công chúa chỉ cảm ơn việc phục chức cho Sân mà thôi.

[108] Ngày Nhâm Tý, Ngự sử Mãn Trung Hành tâu: “Đô Thủy Giám Thừa và các Tuần Hà Sứ Thần đi tuần tra trên sông, dung túng lại viên nhận hối lộ. Các quân ty ở Trục Tảo, nhân viên Hào Trại, binh lính các cấp đều phải đóng tiền, gọi là lệ thường. Nếu không đủ số tiền, thì bị bới móc lỗi lầm, bắt bớ, quấy nhiễu và xử phạt. Khổ vì bị đòi hỏi quá mức, thậm chí phải mượn tiền quan để ứng phó. Xin xem xét, điều tra và xử lý.” Chiếu cho Chuyển Vận Phán Quan Tôn Huỳnh điều tra rồi tâu lên, những ai phạm tội sau khi đại xá đều phải điều tra và xử theo pháp luật.

[109] Chiếu phạt cựu Phó Sứ Chuyển Vận Lộ Hà Bắc là Trần Tri Kiệm 30 cân đồng, cựu Đề Điểm Hình Ngục Lộ Hà Bắc là Hàn Chính Ngạn 30 cân đồng. Vì tội để sông đê vỡ ở Tào Thôn mà không phòng bị.

[110] Ngày Giáp Dần, sai Hàn Lâm Học Sĩ, quyền Ngự Sử Trung Thừa Lý Định xem xét và định lại lễ văn tế tự ở Giao Miếu, Lý Định từ chối.

[111] Bãi bỏ Quần Mục Hành Ty^[14], khôi phục lại chức Đề Cử Mãi Mã Giám Mục Ty.

[112] Nhập Nội Đông Đầu Cung Phụng Quan, Lô Châu Câu Đương Công Sự Hàn Vĩnh Thức xin cử Hi Hà Đô Ngu Hậu Lã Dục làm Chỉ Sử. Vua phê: “Dục vốn là Cung Tiễn Thủ ở Hi Hà, nhiều lần lập chiến công, được bổ làm Đô Ngu Hậu, gần đây tự ý theo Hàn Tồn Bảo đi đánh giặc Di, bản lộ đã coi là đào ngũ và xóa tên, nên lâm vào cảnh khốn cùng, không nơi nương tựa. Có thể cho làm tướng quân ở Tam Ty, cho mang theo tùy tùng.”

[113] Đại Châu tâu, theo tin do thám, Khiết Đan Bắc Xu Mật Tiêu Nghiêu Xương dẫn bộ binh và kỵ binh đi kiểm tra các trạm dọc biên giới. Vua phê: “Nếu địch chỉ là tu sửa thêm các trạm, thì chắc chắn không cử quan chức trọng yếu như vậy, e rằng họ còn có ý định tranh chấp địa giới phía đông Đoàn Sơn Tử, nên mượn cớ này. Nên hạ lệnh cho An Phủ Ty ở Định Châu, Chân Định Phủ và Kinh Lược Ty ở Thái Nguyên Phủ, nhanh chóng chiêu mộ người dò xét tình hình địch, đồng thời tăng cường tuần tra biên giới, và tạm thời điều chuyển những sứ thần không có năng lực ở các địa phương khác.” Sau đó, các ty tâu rằng, địch chỉ kiểm tra các trạm mà thôi, không có ý đồ gì khác.

[114] Chiếu rằng: “Huyện Trà Lăng, châu Hoàng hàng năm dùng thóc thuế để đổi lấy vật liệu đóng thuyền, chở đến châu Đàm đóng thuyền, gây tốn kém cho cả công và tư. Từ nay, dùng số vật liệu thuyền đã nộp, đóng ngay tại huyện 200 chiếc thuyền, ty Chuyển vận xuất tiền hỗ trợ chi phí.” Theo lời xin của Thái tử Trung doãn Vương Tử Thiều và Thái thường bác sĩ Hà Uyển. Sau đó lại chiếu cho dân nộp thóc thuế tại huyện, mỗi thạch thóc nộp thêm 70 đồng tiền vận chuyển thuyền, quan sẽ chở đến châu Đàm.

[115] Chiếu rằng Phòng ngự sứ châu Duy là Khắc Kham và Phòng ngự sứ châu Nhiêu là Khắc Cụ đều bị giáng một chức, phạt 9 cân đồng, đình chỉ việc vào chầu và lương bổng. Vì khi gặp linh cữu của Từ Thánh Quang Hiến hoàng hậu, họ ngồi bên đường không đứng dậy, bị Lễ nghi sứ hặc tấu.

[116] Ngày Ất Mão, chiếu rằng đợi khi tang lễ xong, sẽ gia tôn hiệu cho Nhân Tông và Anh Tông.

[117] Quyền Ngự sử Trung thừa Lý Định tâu: “Các ty Giám sát ở các lộ là người thi hành pháp lệnh triều đình đến với dân, nhưng không có pháp luật để khảo sát. Nay Ngự sử đài phân công tra xét các quan ty vi phạm và chểnh mảng. Nếu mở rộng pháp này để tra xét các ty Giám sát ở các lộ, ắt không có gì là không thể. Dùng Hộ bộ để khảo sát các quan Chuyển vận và Đề cử, dùng Hình bộ để khảo sát các quan Đề điểm hình ngục. Như vậy thì các quan ty trong ngoài đều chăm chỉ làm việc, pháp lệnh triều đình không đến nỗi bị bỏ phế.” Được chấp thuận.

(Hai bộ sử đều chép chiếu cho Ngự sử phân công tra xét các ty Giám sát ở các lộ.)

[118] Ngày Bính Thìn, chiếu rằng vào mùa thu, chọn ngày làm lễ ở Minh đường.

[119] Ngày Đinh Tỵ, chiếu cho Kinh lược ty lộ Phu Diên tùy theo giá thị trường tăng tiền bán diêm sao và tâu lên.

[120] Ty Chuyển vận lộ Kinh Đông tâu rằng, châu Vận đắp đê dài 20 dặm, chân đê rộng 60 thước, cao 1 trượng. Trước đây, sông đắp ở thôn Tào, nước dâng đến chân thành châu Vận, năm sau nước lũ đột ngột dâng cao, cuốn trôi nhà cửa ở phía bắc thành. Tri châu Giả Xương Hoành và Lý Túc Chi lần lượt bàn việc đắp đê để ngăn nước lũ. Đến nay đê đã hoàn thành, dùng 6.000 phu dịch, xong trong một tháng. Ban chiếu khen thưởng.

[121] Chiếu rằng ty Tư nông khi thay đổi các việc như thường bình, miễn dịch, phường trường, nếu có liên quan đến pháp luật lớn, không được tùy tiện bàn bạc, đều phải tâu xin chỉ dụ trước.

[122] Ngày Kỷ Mùi, Lữ Huệ Khanh, học sĩ điện Tư chính, tri châu Diên, được phong làm đại học sĩ điện Tư chính, tái nhiệm.

[123] Chiếu rằng: Vương Tuyên, đô giám lộ Tử Quỳ châu, Lễ tân sứ; Vương Cẩn Ngôn, đồng đô tuần kiểm sứ các châu Nhung, Lô, Nội điện thừa chế; Quách Yến, đô giám trú bạc huyện Giang An, Lô châu, Nội điện thừa chế; Tôn Trung Lập, đồng tuần kiểm trong quản giới Lô châu, Hữu thị cấm; Dương Vĩnh Thọ, chỉ sử ty Đô giám, Tam ban tá chức; Vương Hổ, sai sứ; Thịnh Uân, Lưu Dụng, tán trực; Trương Đức, Lý Tuân, Tôn Tuyên Đán, Tôn Văn Tú, áp mã điện thị, lệnh cho ty Chuyển vận làm lễ tế, ban cho gia đình họ tiền, lụa theo thứ bậc. Hộ tống gia quyến đến nơi họ muốn về, nếu không có thân thích thì sai sứ đưa hài cốt cùng tài vật, sắc phong tặng quan về nhà. Tặng Vương Tuyên chức Lục trạch sứ, Vương Cẩn Ngôn và Quách Yến đều là Tả tàng khố phó sứ Tây Kinh. Lục con của Vương Tuyên là Vương Hổ, sau hai người làm Tam ban phụng chức, ba người làm tá chức. Con của Vương Cẩn Ngôn và Quách Yến, mỗi người một người làm phụng chức, hai người làm tá chức. Con của Tôn Trung Lập, một người làm phụng chức, một người làm tá chức. Còn lại mỗi người một người bổ làm hạ ban điện thị.

[124] Chiếu rằng: Các ty Giám, ty Đề cử nếu có việc bố trí và xin chỉ thị mà lại can thiệp vào việc của ty khác, thì xử theo luật không được can thiệp vào việc không thuộc quyền hạn.

[125] Lý Tắc, chuyển vận sứ lộ Thiểm Tây tâu: “Châu Tần làm rượu công sứ cấp gạo từ kho tỉnh. Trong niên hiệu Khánh Lịch, chiếu rằng mỗi năm không quá 1.500 thạch. Sau năm Gia Hựu thứ 4, mỗi năm cấp từ 4.000 đến hơn 6.000 thạch. Năm Hi Ninh thứ 2, lên đến 9.000 thạch. Từ đó về sau mỗi năm không dưới 7.000 đến 8.000 thạch. Quan lại vi phạm pháp trước sau còn sống và đã chết đều một nửa, chưa dám tra xét.” Chiếu tha tội cho quan lại, từ nay mỗi năm không quá 4.000 thạch.

[126] Ngày Canh Thân, ban cho ty Chuyển vận lộ Tử châu 50.000 quan tiền phường trường, 10.000 tấm lụa và vải. Tăng thêm kế hoạch phòng thủ biên giới. Lại chiếu rằng lộ Hi Hà gặp tiết Đồng Thiên, chỉ lệnh tiến 20 con ngựa.

[127] Lại có chiếu rằng các quan án thuộc Lục sát của Ngự sử đài, hai năm làm một nhiệm kỳ, lấy việc nhiều hay ít về việc xét hặc các cơ quan quan lại trì trệ, thất chức để định thứ bậc cao thấp, Trung thư đặt sổ ghi chép theo thời gian, khi hết nhiệm kỳ sẽ xin chỉ để thăng giáng. Sau đó, Trung thư dâng lên pháp chú do Hình phòng tu định rằng: “Việc xét hặc, phải được triều đình dùng lời tâu để xử phạt người.” Vua phê: “Dưới chữ ‘người’ thêm ba chữ ‘hoặc vào sổ’.”

(Thêm chữ, dùng theo sách Ngự tập. Bản Chu nói thêm chữ “thỉnh chỉ”, nay không theo. Từ ngày Canh Ngọ tháng 5 chuyển vào đây.)

[128] Vua phê: “Tào Dụ mới nhận chức Cung bị khố sứ, trước đây có tật, chưa từng ra làm quan, nên chưa được lĩnh bổng. Nay đã được thăng do ân điển, nên cấp bổng cho.”

[129] Chiếu cho quyền Ngự sử trung thừa Lý Định thôi kiêm chức phán Thái y cục và xóa nợ, vì đang đảm nhiệm việc sát hạch.

[130] Đề cử Phúc Kiến lộ diêm sự Giả Thanh dâng lên số thuế muối năm Nguyên Phong thượng niên của các quan lại thuộc quyền, so với mức định trước tăng thêm^[15] và bắt được nhiều muối lậu nhất, xin được ban thưởng hậu hĩ. Vua phê: “Việc muối ở Phúc Kiến lộ từ khi Kiển Chu Phụ vâng mệnh lập pháp, Giả Thanh kế tục thi hành, mới một năm đã thấy ổn định. Buôn lậu giảm bớt, thuế muối có dư, một phương Đông Nam, công tư đều nhờ cậy không nhỏ. Giả Thanh gần đây đã được ban ân, còn lại các quan lại có công thi hành pháp nên ban thưởng theo thứ bậc.” Lúc đó, Chu Phụ đã được thăng làm Tam ty phó sứ. Từ Chuyển vận phán quan Vương Tử Kinh trở xuống hai mươi người được thăng chức, thăng nhiệm, xét công giảm năm khảo khóa, đường trừ không theo thứ tự, các lộ phân bổ quan chức có khác nhau.

(Tháng 6 năm Hi Ninh thứ 10, Chu Phụ được bổ làm Chuyển vận sứ Phúc Kiến. Tháng 8, điều sang Kinh Đông. Tháng 9, lại làm Chuyển vận sứ Phúc Kiến. Tháng 10 năm Nguyên Phong thứ nhất, được bổ làm Phát vận phó sứ. Tháng 11, lấy chức Phát vận phó sứ vào làm Đại Lý thiếu khanh. Tháng 12, kiêm Đề cử Phúc Kiến diêm sự.)

[131] Tri châu Tề là Vương Lâm tâu: “Châu có chùa Linh Nham, thuế đất mấy vạn quan tiền, đều bị tăng đồ lén lấy. Xin sai quan giám thu, mỗi năm tính toán chuyển lên kinh nộp.” Chiếu ban cho cung Thượng Thanh Trữ Tường.

[132] Ngày Tân Dậu, tăng tiền ban cấp hàng năm cho Quốc Tử Giám thêm 6.000 quan. Trước đây, cấp lương thực cho sinh viên ngoại xá, mỗi người mỗi tháng 850 quan, đến nay tăng lên 1.100 quan.

[133] Ngự sử Hà Chính Thần tâu: “Các lộ Giám ty, quận thủ xét đoán quan lại, chưa đợi khảo thực, đã nhiều người xin thay thế. Khi tiến cử, há có thể không sai lầm? Trong đó việc yêu ghét không công bằng, vui giận tùy ý thường có. Xin từ nay xét đoán quan lại, nếu có tang chứng rõ ràng, không thể lưu lại chức vụ, thì xin chỉ thay thế trước, còn lại giao cho ty khác khảo sát, hoặc đợi kết luận rồi thi hành.” Chiếu giao cho sở Tường định trùng tu biên sắc.

(Bản Chu nói: Nguyên hành không chép.)

[134] Chiếu: “Thuyền không phải của ty Đạo Lạc mà chở vật thuế của thương nhân vào sông Biện, dù đã nộp thuế tại trường vụ, đều cho phép người tố cáo, tội và thưởng theo luật chở trộm. Còn đồ ăn thức uống, vật dụng hàng ngày không phải để buôn bán, thì không cấm; thuyền quan chở thêm cót, củi, tre gỗ, cũng cho phép. Vẫn giao cho ty Tuần hà thôi cương, tuần kiểm đô giám sát.” Theo lời thỉnh cầu của Tống Dụng Thần.

(Ngày 24 tháng 3.)