[PREVIEW] QUYỂN 343: NĂM NGUYÊN PHONG THỨ 7 (GIÁP TÝ, 1084)

Từ tháng 11 năm Nguyên Phong thứ 6 đời Thần Tông đến hết tháng 12 năm đó.

[1] Ngày Canh Ngọ đầu tháng 2, Ngô Ung, chức Chuyển vận sứ Hà Bắc, phụ trách việc mua bán lương thảo Hà Bắc, tâu rằng: “Hiện quản lý tổng cộng 11.760.000 thạch lương thực cho người và thức ăn cho ngựa, dư thừa bù đắp lẫn nhau, có thể chi dùng trong 6 năm. Mười bảy châu Hà Bắc, kế hoạch lớn về biên phòng, kho lẫm đầy đủ, tuy nhờ vào năm được mùa, nhưng thực chất cũng là do quan lại có năng lực làm tốt chức trách. Vương Tử Uyên, cùng phụ trách việc này, tại chức 9 năm, hết lòng vì việc công, mong xem xét thành tích để khuyến khích quan lại tài năng^[1].” Chiếu ban cho Tử Uyên áo mặc màu tía.

(Ngày 13 tháng 5 năm thứ 6, Tử Uyên cùng phụ trách việc này, còn việc đề cử mua bán lương thảo thì từ tháng 4 năm Hi Ninh thứ 8. Truyện Tử Uyên chép: Theo chế độ cũ, biên phòng thường dự trữ lương thực đủ dùng trong 3 năm. Đến lúc này, Chân Định dự trữ đủ 8 năm, Định Châu 9 năm, chiếu thư khen ngợi, ban cho áo mặc tam phẩm. Xét việc ban áo mặc là do Ngô Ung tiến cử, còn việc dự trữ 8, 9 năm thì công lao của Ung không đến mức này, e rằng truyện có phần tô vẽ, cần xem xét thêm.)

[2] Lý Hiến dâng tấu về công trạng giữ thành Lan Châu và đánh bại giặc phương Tây. Chiếu rằng: “Hiến giữ vững một vùng có công, ban sắc khen ngợi, thưởng 3000 lượng bạc và lụa. Thống lĩnh, Đông thượng các môn sứ Văn Uất được thăng làm Tứ phương quán sứ, Vinh Châu đoàn luyện sứ; Hoàng thành sứ Khang Thức được thăng làm Đông thượng các môn sứ, Gia Châu thứ sử; Tẩu mã thừa thụ Lương An Lễ được thăng ba bậc; Đồng tổng lĩnh phiên binh tướng, Tây kinh Tả tàng khố phó sứ Hàn Tự được thăng hai bậc; Các môn chi hậu Mã Trọng Lương và Câu đương công sự Lý Cấu được thăng một bậc. Các tướng: Hạng nhất, Tây nhiễm viện sứ Vương Ân cùng 8 người khác, mỗi người được thăng hai bậc, giảm thời gian khảo hạch hai năm; Hạng hai, Cung phụng quan Thôi Triều cùng 6 người, mỗi người được thăng hai bậc; Hạng ba, Thừa phụng lang Vương Bỉnh cùng 5 người khác, cùng Giám ty Trương Thái Ninh, Mã Thân, Hồ Tông Triết, Quản câu văn tự sứ thần Lý Vũ, mỗi người được thăng một bậc; Tuyển nhân Chung Truyền được thăng hai bậc; Nội thị tỉnh cao phẩm, Chuẩn bị sai khiển La Thừa Hiến được đổi làm Nội cao phẩm. Những người còn lại được thưởng theo quy định. Những quân nhân tử trận được cấp lụa: Quân viên 30 tấm, từ cấp Đệ phố trở xuống 20 tấm.”

(Lý Cấu vào ngày 24 tháng này mới được bổ làm Câu đương công sự Hi Hà lộ, ở đây đã nói là Câu đương công sự, không rõ vì sao. Lại theo tờ chiếu tay trong 《Ngự tập》 ngày 25 tháng giêng: Nhập nội nội thị tỉnh nội thị, Điện đầu Câu đương Diên Phúc cung Lý Cấu giữ Lan Châu có công, nay về kinh, có thể đặc cách thăng làm Đông đầu Cung phụng quan, lại đặc cách thêm chức Câu đương Hậu uyển. Như vậy, chỗ này nói Câu đương công sự là sai.)

[3] Ty chuyển vận Hà Bắc tâu rằng, khoảng 300 người trong đội bảo giáp đã vào trấn huyện cũ Quan Thành thuộc châu Thiền để cướp tài sản của dân. Chiếu chỉ truyền bắt đến châu Thiền để điều tra, Lữ Công Nhã, Đồng đề cử bảo giáp phủ Khai Phong, giám sát việc này, trước hết hãy xem xét nguyên nhân gây ra sự việc rồi tâu lên. Xu mật viện tâu rằng, Công Nhã và Tri châu Thiền Lữ Hi Đạo là chú cháu, muốn đổi cử Lữ Ôn Khanh, Chuyển vận sứ lộ Hà Bắc Tây. Chiếu chỉ chỉ cử Lý Nghi Chi, Đề điểm hình ngục lộ Kinh Đông.

(Việc đổi cử Lý Nghi Chi, theo 《Ngự tập》, có thể tham khảo thêm ngày 14, 16 tháng này và ngày mùng 1 tháng 4.)

[4] Lô Bỉnh, Bảo Văn các đãi chế, Tri châu Vị, được bổ nhiệm làm Tri châu Hồ.

(Ngày Đinh Sửu mùng 8 tháng này, vẫn giữ chức cũ.)

[5] Ngày Tân Mùi, Văn Ngạn Bác xin miễn yến tiệc của hoàng đế ở ngoài thành vào ngày vào chầu, và yến tiệc ban thưởng khi yết kiến. Chiếu chỉ cho phép miễn yến tiệc giao lao.

[6] Chiếu rằng: “Nghe nói giặc Tây xâm phạm châu Lan, có viên khố và tiết cấp từ trong thành phủ Phượng Tường đầu hàng giặc, hãy lệnh cho Lý Hiến xem xét nguyên nhân từng người đầu hàng giặc, và tâu lên quan hệ thân thích của họ.”

[7] Lại chiếu rằng: “Các lộ Phu Diên, Hoàn Khánh nếu có việc xây dựng thành trại, cho phép thuê mướn dân, mỗi ngày cấp 100 tiền, 2 thăng gạo, quân cấm nếu muốn nhận thuê cũng được.” Xu mật viện kiểm hồ sơ thấy ngày 23 tháng giêng năm nay, Phạm Thuần Túy tấu rằng: “Theo điều lệ cũ, bảo giáp mỗi khi đến phiên, mỗi người mỗi ngày được cấp 3 thăng gạo ăn, 10 văn tiền muối rau. Xét thấy chính binh mỗi khi điều động ra ngoài hoặc đi biên phòng, mỗi người chỉ được cấp 2 thăng đến 2 thăng 5 hợp gạo ăn, nay bảo giáp ngoài tiền muối rau, lại được cấp thêm gạo ăn nhiều hơn số chính binh được cấp. Xin hãy sửa đổi các điều lệ cũ về cấp tiền gạo cho bảo giáp, ngoài tiền muối rau vẫn cấp như cũ, còn gạo ăn mỗi người chỉ cấp 2 thăng.” Chiếu chỉ vẫn cấp 10 văn tiền như cũ, còn gạo ăn cấp 2 thăng rưỡi, Hà Đông cũng theo đó.

(Ghi chép mật ngày mùng 2 tháng 2.)

[8] Ngày Nhâm Thân, ban chiếu: “Quan lại dọn đến các chùa, giám mới, nếu dám đục tường nhà, phá hủy cửa sổ, sẽ tính thiệt hại để định tội theo tội tham nhũng, nếu nhẹ thì đánh 100 trượng; vẽ bậy lên tường nhà, sẽ bị xử theo pháp luật nghiêm khắc.”

[9] Kinh lược ty Phu Diên xin tuyển những người dân tộc thiểu số nghèo khó, đơn độc làm lính bắn cung ở quân Bảo An để sung vào đội bắt sống. Được chấp thuận.

[10] Thiên Chương các đãi chế, Tri Khánh Châu Triệu Tiết được bổ nhiệm làm Tri Vị Châu.

(Ngày Đinh Sửu mùng 8 tháng 2, vẫn giữ chức cũ.)

[11] Lý Hiến xin đi đánh giặc phương Tây và dâng kế sách phá hoại mùa màng. Chiếu rằng: “Lô Bỉnh trước đây nhận được công văn từ Lan Châu nhưng không tâu lên đầy đủ, cũng không điều quân ngăn chặn, đã lệnh cho Triệu Tiết đến thay thế. Nay lệnh cho Lý Hạo cùng Diêu Lân dẫn quân ra khỏi biên giới để đánh dẹp, giao cho Lý Hiến cùng Triệu Tiết bàn bạc kỹ lưỡng rồi thi hành. Quân các lộ ra khỏi biên giới, nên thừa cơ hành động, dùng kế đánh nhanh rút gọn, không được điều động dân phu vận chuyển lương thực.”

(Ngày mùng 8 tháng 8 năm Nguyên Phong thứ 8, lời tâu của Vương Địch có thể tham khảo.)

[12] Chiếu rằng: “Từ nay, quan lại ở ngoài xin về kinh tâu việc, nếu đến kinh mà không có gì để tâu, hoặc tâu những việc tầm thường, không phải là việc không thể viết thành văn bản, sẽ giao cho Ngự sử đài đàn hặc.”

[13] Ngự sử Kiển Tự Thần tâu: “Tả ty viên ngoại lang Tằng Kháng, khi còn làm Đề điểm hình ngục Giang Tây, đi tuần đến Hồng Châu, nhận lương tháng từ kho công sứ, lại dùng tiền công để mua gạo từ ruộng công, xin trị tội.” Chiếu giao cho Chuyển vận ty điều tra rồi tâu lên. Tằng Kháng chẳng bao lâu thì chết, nên thôi.

[14] Ban cho Tần Châu 115 độ điệp để tu sửa thành trì.

[15] Ngày Quý Dậu, chiếu rằng: “Trong số những người có công giữ thành Lan Châu, ai không muốn thăng chức, sẽ được ban 20 tấm lụa.”

[16] Thái bộc thiếu khanh Ngô An Trì tâu: “Trước vâng mệnh đi sứ đến Liêu, vào tháng 12 hỏi viên quán bạn là Gia Luật Nghi, biết được sứ thần Cao Ly đang ở Bắc Đình. Nghi nói, Vua Cao Ly là Vương Huy mùa thu năm nay đã mất, con trưởng là Huân kế vị, nhưng 60 ngày sau cũng mất, nay lập con thứ của Huy là Vận quyền giữ việc nước, đã sai sứ đi phong sách.”

(Tháng này ngày Bính Tuất có thể khảo chứng. Án: 《Liêu sử》 chép năm Đại An thứ nhất của Cao Ly, phong con là Vận làm quốc vương. Nay cho Vận là con thứ của Huy, khác với 《Liêu sử》.)

[17] Ngày Giáp Tuất, Văn Ngạn Bác vào chầu, đặt tiệc rượu ở điện Thùy Củng. Vua sai rót một chén rượu ngự ban cho Ngạn Bác, dặn rằng: “Biết ngươi lượng rượu chưa giảm, có thể uống cạn.” Ngạn Bác lạy tạ hai lần.

(《Cựu kỷ》 chép: Ngày Giáp Tuất, Ngạn Bác đến triều, yến tiệc ở điện Thùy Củng. 《Tân kỷ》 không chép.)

[18] Phục chức Tây thượng các môn sứ Địch Vịnh làm Đông thượng các môn sứ, khách tỉnh phó sứ Trương Thủ Ước làm Tây thượng các môn sứ. Vịnh trước đây vì để mất binh sĩ dưới quyền nên bị khiển trách, nay đến kỳ được phục chức.

[19] Chiếu định số quân thổ binh dưới quyền ba tuần kiểm ở các lăng, mỗi nơi lấy 100 người làm mức.

[20] Đô đề cử Biện Hà đê ngạn ty tâu: “Xin không cho phép các hộ buôn bán trà trong kinh được tự ý xay bột trà ra bán, cho phép mọi người tố cáo, xử tội và thưởng theo tội trà lạp tư.” Theo đó.

(Điều này căn cứ vào sách 《Diêm pháp》 chiếu ngày 6 tháng 2 năm Nguyên Phong thứ 7 thêm vào, cần khảo xem ngày tháng lần đầu đặt thủy ma. Ngày 27 tháng 2 năm thứ 6, lần đầu đặt thủy ma, lại ngày 12 tháng 8, và ngày 1 tháng 6 cùng năm.)

[21] Ngày Bính Tý, Môn hạ tỉnh tâu: “Độ điệp của tăng nhân đã có lệnh mỗi đạo là 130 nghìn tiền, xét chiếu của Quỳ Châu lộ chuyển vận ty mỗi đạo là 300 nghìn, lần lượt giảm xuống 190 nghìn, xin giao Trung thư tỉnh, nơi nào giá cao thì xin chỉ riêng.” Theo đó.

[22] Ngày Đinh Sửu, Tuyên đức lang, tân quyền phát khiển đồng quản câu Hà Bắc Tây lộ bảo giáp Trương Á Chi làm quyền phát khiển Thiểm Tây lộ chuyển vận phán quan. Sau đó cùng Lô Bỉnh, Triệu Tiết, Phạm Thuần Túy đều giữ chức cũ.

[23] Thượng phê: “Tuyên đức lang Tăng Hiếu Quảng làm quan lâu năm ở Củng, Lạc, am hiểu tình hình công tư, lợi hại, bàn việc tường tận và nhanh nhạy, có thể cử làm Tri ngoại đô thủy giám thừa.”

[24] Chiếu: “Bảo giáp ở Kinh Đông, Kinh Tây lộ được miễn tập luyện, mỗi đô bảo nuôi 50 con ngựa, mỗi con cấp 10 nghìn tiền^[2]. Kinh Đông hạn trong 10 năm, Kinh Tây trong 15 năm phải đủ số. Việc ưu đãi và cấp thêm cỏ, thóc v.v., giao cho Chuyển vận ty và Đề cử ty cùng bàn bạc, lại đặt chức quan chuyên trách Đề cử. Lệnh cho hương thôn ở Kinh Đông, Kinh Tây lộ nuôi ngựa bằng vật lực không được thi hành.”

(Ngày 2 tháng 2 năm thứ 5, lại ngày 14 tháng 9, và ngày 23 tháng 3 năm thứ 7. Bản chí chép: Kinh Đông, Kinh Tây lộ đã đặt Đề cử bảo mã ty, nên bãi bỏ lệnh cho hương thôn ở hai lộ này nuôi ngựa bằng vật lực, mà các lộ hộ mã đều bị bãi bỏ, chuyên làm bảo mã. Lần đầu đặt hộ mã là ngày 29 tháng 2 năm thứ 3.)

[25] Trước đó, Điểm kiểm Kinh Đông Đông lộ hình ngục Hoắc Tường tâu rằng: “Dân các châu Tề, Truy nổi tiếng nuôi nhiều ngựa, riêng huyện Vũ Thành nuôi ba nghìn con, trong đó một phần ba là ngựa cái. Thần gần đây đi tuần tra, bí mật xem xét việc dân nuôi ngựa, thấy ngựa bản địa tuy là thổ sản nhưng cốt cách cao lớn, có thể dùng để chiến đấu. Hơn nữa, kỵ binh của tướng thứ sáu châu Tề phần nhiều là ngựa Đông, không khác gì ngựa Tây. Tuy dân gian nuôi ngựa không được cung cấp nhiều cỏ như trong quan phủ, nhưng nếu không có chính sách miễn giảm thì khó khuyến khích họ. Điều dân mong muốn được miễn giảm gồm mười việc: chi di, chiết biến, xuân phu, tiền thưởng bắt trộm cướp, bảo chính, bảo phó, đại tiểu bảo trưởng, giáp đầu thúc thuế, và bảo đinh tuần đêm. Thần đã dùng những việc này để khuyên dụ các hộ dân huyện Vũ Thành nguyện nuôi ngựa, đã có 448 con ngựa được đăng ký: 263 con ngựa đực và 185 con ngựa cái. Tuy chưa thấy lợi ích từ việc miễn giảm, nhưng số người nguyện nuôi đã nhiều. Xin cho phép các hộ dân ở các lộ, không phân biệt đẳng cấp, nếu nguyện nuôi ngựa đều được tự nguyện đăng ký. Ngoài việc tuân theo điều lệ phân phiên tập luyện, giám sát vi phạm trong cùng bảo, và tập hợp truy bắt trộm cướp, sẽ được miễn mười việc kể trên. Hộ có năm khoảnh ruộng được nuôi một con ngựa; năm khoảnh trở lên, hai con; mười khoảnh trở lên, nếu vật lực quá mạnh, sợ ảnh hưởng đến việc sai dịch, thì không được nuôi ngựa. Ngựa cái phải cao từ bốn thước hai tấc trở lên, ngựa đực từ bốn thước ba tấc trở lên. Các huyện lớn không quá năm trăm con, được nuôi một phần ba là ngựa cái. Giao cho thông phán bản châu kiểm tra vào mùa xuân và mùa thu, ngày hôm đó giải tán, còn lại các quy định khác đều tuân theo chỉ huy dân mã gần đây của triều đình^[3].”

Vua phê giao cho Ngô Cư Hậu xem xét.

[26] Cư Hậu tâu: “Chính sách ngựa thực là việc lớn của quốc gia, tiếp theo không gì bằng lợi ích tài chính, sự yên ổn của dân lại không gì bằng việc ngăn chặn trộm cướp. Nay việc chuyển vận quân nhu hàng năm, phần lớn xuất phát từ việc biến đổi vật phẩm, nếu có chút hao hụt thì không thể bù đắp được. Từ khi pháp bảo giáp được thi hành ở các lộ, các chức chính, phó đều là những người tài võ giỏi trong làng, việc kiểm soát trộm cướp đều giảm bớt. Nay pháp lệnh chiêu mộ dân nuôi ngựa, nếu được miễn trừ bảy việc: đại tiểu bảo trưởng, chi di, thôi thuế giáp đầu, xuân phu, tiền thưởng bắt trộm cướp, bảo đinh tuần đêm, thì thực sự thuận tiện cho cả công và tư, có thể thi hành.” Chiếu chỉ viết: “Tam tỉnh, Xu mật viện bàn việc nuôi ngựa của bảo giáp ở Kinh Đông, Kinh Tây, cho rằng nên đợi sứ giả hai lộ quyết định có thể hay không. Chỉ có chính sự lớn của triều đình, mệnh lệnh phải xuất phát từ miếu đường; nếu lòng còn do dự, không có quyết định kiên định, lại tìm sự đồng ý từ sứ giả, nếu không phải là người hiểu rõ lợi hại, trung thành không đổi dời, thì ai chẳng ngóng chờ? Bàn bạc qua loa, sẽ phá hỏng việc. Cần xem xét kỹ lại, nếu thực sự có hại cho dân, nhất định không thể thi hành, quan chức nơi đó phải tâu trình lý do; nếu không có tệ hại, thì nên đồng lòng nhất trí, cùng nhau thi hành.” Lúc đó là tháng 2 năm thứ 5, bèn thi hành toàn bộ.

(Hoắc Tường tháng 8 năm thứ 2 được bổ làm Hiến sứ Kinh Đông, tháng 10 năm thứ 6 chuyển đến Thành Đô, ngày 12 tháng 2 năm thứ 7 làm Đề cử bảo mã Kinh Đông. 《Cựu lục》 chép tấu của Hoắc Tường và chiếu chỉ, đều vào ngày Đinh Tỵ mùng 5 tháng 2 năm thứ 5, 《Chu bản》 dời sang ngày Giáp Tuất mùng 5 tháng 2 năm thứ 7, nay phụ vào ngày Đinh Sửu mùng 8. Lại nghi ngờ chiếu chỉ không phải năm thứ 5, có lẽ là cuối đông năm thứ 6 hoặc đầu xuân năm thứ 7.)

[27] Trung thư tỉnh tâu: “Ngự sử Trạch Tư luận việc Thông phán Diên Châu là Ngô An Hiến chuyên quyền việc quận, thường tự quyết định, sau mới đưa cho Tri châu Lưu Xương Tộ ký duyệt. Xương Tộ mỗi khi có ý kiến, đều bị ngăn cản, nổi giận với lại sử, có khi khiến họ bỏ trốn. Nay Xương Tộ nói: ‘Việc lớn nhỏ trong châu, vốn đã định thứ tự thi hành, cùng với An Hiến hợp lực thực hiện. An Hiến tài năng mạnh mẽ, có hiệu quả rõ rệt, trên dưới phân công rõ ràng, thực sự không có sự lấn át.'” Chiếu cho Trạch Tư trình bày rõ. Tư tâu: “Ngự sử nghe đồn mà tâu việc. Nếu hỏi rõ nguồn gốc, thì từ nay mọi người sẽ cảnh giác, không dám nói nữa, thần e rằng đường ngôn luận sẽ bị bế tắc, không thể làm tròn trách nhiệm nghe ngóng.”

(Phạm Thuần Túy trong tấu nghị có tờ biện bạch việc An Hiến không để ý đến lời đồn, vào ngày 11 tháng giêng. Xương Tộ nói như vậy, có lẽ cùng với Thuần Túy. An Hiến làm phó ở Diên Châu, do Thuần Túy tiến cử.)

[28] Tri Minh Châu Mã Ngọc tâu: “Theo chỉ triều đình, chiêu mộ thương nhân mua 50 vạn cân lưu huỳnh ở nước Nhật Bản, xin cứ 10 vạn cân làm một cương, chiêu mộ quan viên quản áp.” Được chấp thuận.

[29] Ngày Mậu Dần, Vua đặc biệt ngự điện Diên Hòa^[4], Hộ bộ và Ty Nông đối đáp về việc chức vụ.

[30] Ngày Kỷ Mão, chiếu rằng: “Đã có chỉ huy, xây dựng phủ đệ bên ngoài cho hai vương ở phía tây bắc cung thành, nên nhanh chóng tính toán, hạn trong hai năm hoàn thành.” Do Ung vương Hạo nhiều lần xin ra ngoài ở.

[31] Ty Kinh độ chế trí Mục mã tâu: “Hiện sai Cung phụng quan Lưu Uy đến Kinh Đông lộ chọn mua ngựa, đã hơn năm tháng, mới chọn mua được ở Nam Kinh, Tào, Bộc, Tế, Vận châu năm nơi 480 con ngựa đạt tiêu chuẩn. Vì lộ này còn có 14 châu quân, xin được cử Cung phụng quan Bạch Cư Cổ của ty này cùng Lưu Uy phân chia đến các châu quân chọn mua, để sớm hoàn thành.” Vua phê: “Lệnh mới đã giao ngựa cho các đô bả ở Kinh Đông, Tây nuôi dưỡng, ty Mục mã e rằng khó tranh mua với dân, làm tăng giá ngựa. Nên xem xét lại cách xử lý.”

(Theo《Ngự tập》.)

[32] Ngày Canh Thìn, chiếu cho ty Mục mã không được sai quan, việc mua ngựa cũng không được chọn ngựa nuôi ở thôn quê, chỉ giao cho Lưu Uy chọn ngựa của các quân và thị hộ.

(《Ngự tập》 chép: Lộ này không mua ngựa nữa. Nay theo《Thực lục》.)

[33] Ty Kinh lược Hi Hà Lan Hội lộ tâu: “Đổng Chiên sai người đưa thư đến, đã trả lời thư, hẹn cho quân tiến sâu vào diệt nhà Miến Dược.” Chiếu rằng: “Triều đình vốn biết sức lực của Đổng Chiên không thể chống nổi giặc phương Tây, nhưng không kết hòa với người Hạ, đã giúp ích cho biên phòng. Giao cho Lý Hiến từ nay các thư gửi đi không nên quá đáng trách móc.”

[34] Ty Kinh lược Tần Phượng lộ tâu, ở biên giới vẫn còn ngựa giặc, chưa dám cho quân Hán, Phiền về. Chiếu rằng: “Các lộ không có giặc, đã giải tán binh mã. Giao cho ty Kinh lược xem xét, nếu giặc không đánh lớn, thì lần lượt cho về.”

[35] Lý Hiến tâu: “Quân thổ binh thượng hạ phiên của lộ này, từ khi có chiến sự đến nay chưa được thay phiên. Gần đây xin về doanh bổ sung.” Chiếu rằng: “Trước đây đã phát quân tướng đến Vĩnh Hưng quân đóng, có thể tạm sai nửa số quân đến thay phiên.”

[36] Lộ Châu Quan sát sứ, được tặng chức Chương Tín quân Tiết độ sứ, Khai phủ Nghi đồng Tam ty, Tế Âm Vinh vương Tông Phụ qua đời, là con thứ bảy của Bộc vương. Vua đích thân đến viếng, ban chiếu rằng: “Trẫm từ năm Gia Hựu theo Tiên hoàng đế vào ở cung Thái tử, rời phủ Bộc đã hơn hai mươi năm. Hôm nay nhân viếng Bá Tông Phụ, được đến yết kiến nhà thờ Bộc An Ý vương, nhìn các bác, chú, những người còn sống không còn nhiều, đều già yếu, hình dáng không như xưa, lòng rất đau xót. Hãy bàn việc gia ân cho các bậc trưởng bối.”

(Hai bộ sử đều chép lược chiếu này. Ngày Quý Mùi, phong chức Tự Bộc vương…)

[37] Kinh lược An phủ Chế trí ty của Hi Hà Lan Hội lộ tâu: “Giặc Hạ đem cả nước vây Lan Châu, tướng sĩ tùy cơ ứng phó, giết được mấy vạn giặc, thành trì không hề hấn gì. Xin ban thưởng hậu hĩnh cho quan lại, và ghi công cử nhân Trịnh Huy…” Vua ban chiếu gia ân cho quan lại, Huy được bổ làm Chư châu Văn học.

[38] Ban cho Tri Khai Phong phủ Vương Tồn sắc thư khen ngợi, 100 lạng bạc, 100 tấm lụa; Phủ suy, Phán quan Hồ Tông Dũ… được 30 lạng bạc, 30 tấm lụa. Trước đó, Tồn tâu rằng ngục tù trống không, Vua định theo lệ cũ thăng chức. Nhưng Môn hạ tỉnh cho rằng trước đây Tồn đã được thăng chức hoặc ban áo mũ vì ngục tù trống không, mới nửa năm nay lại ban thưởng, không hợp lý, nên chỉ ban chiếu và bạc lụa mà thôi.

[39] Ngày Tân Tỵ, Đề điểm Hình ngục Thành Đô phủ lộ, Triều tán đại phu Hoắc Tường được cử làm Đề cử Bảo mã Kinh Đông lộ; Đồng Đề cử Bảo giáp Khai Phong phủ giới, Triều tán lang Lữ Công Nhã được cử làm Quản câu Bảo mã Kinh Tây lộ. Tư nhiệm, thỉnh cấp, ân số đều như Tam lộ Đề cử Bảo giáp, và được ban áo mũ tía.

[40] Giáng chức Dẫn tiến sứ, Cao Châu Phòng ngự sứ Lý Hạo làm Tứ phương quán sứ; Hoàng thành Phó sứ, Cát Châu Phòng ngự sứ Miêu Lý làm Tả tàng khố sứ, vì tâu việc giặc đánh Lan Châu có sai lệch.

[41] Tri Đại Danh phủ Vương Củng Thần tấu: “Khám thấy những người nghèo hèn trong bảo giáp bí mật gia nhập quân đội rất nhiều, mỗi lần phát hiện đều xử theo điều luật, muốn áp giải về bản bảo. Trong số đó có hai người là Sài Lập, Lâm Quý, từng có lời khẩn cầu, tình cảnh rất khẩn thiết, xin kính cẩn trình lên. Thần cho rằng việc bảo giáp trộm cướp liên quan đến sự an nguy của dân, nên mạo muội tâu lên, chỉ mong Thánh từ xem xét kỹ, đặc biệt ban ơn xét xử.” Trên phê: “Xét điều luật cấm bảo giáp gia nhập quân đội, những người đã bán hết đất đai, có nên hay không nên bắt trở về bản sắc, trình lên.” Cùng ngày, chiếu rằng: “Không cần đợi lập sổ, miễn việc bảo giáp cho hộ hạng năm, hạn trong ba ngày kể từ khi chiếu đến phải tâu lên.”

(Theo 《Ngự Tập》. Lại theo Lưu Chí viết hành trạng của Vương Củng Thần: Mùa thu năm thứ ba, đại hưởng Minh Đường, chiếu vào cung tham gia tế lễ. Xong xuôi, Vua triệu gặp nói: “Cửa Bắc luôn cần người đức cao, mà khanh vốn trị nhậm nơi ấy, nên lại nhọc lòng nằm giữ.” Lại đếm ngón tay nói: “Năm nào đó sẽ triệu khanh về.” Lúc đó ba lộ ghi danh dân làm bảo giáp, hộ hạ đều không được miễn, ngày ngày tập hợp huấn luyện. Quan đề cử ra lệnh cấm nghiêm khắc gấp gáp, bảo giáp Hà Bắc thường làm trộm cướp, từng nhóm hàng trăm người, châu huyện không dám tâu lên. Củng Thần hết sức bàn về tệ hại, nói: “Không chỉ làm hao tổn tài lực, hại đến nông nghiệp, mà còn khiến họ trở thành kẻ xấu, là do pháp luật ép buộc. Sợ rằng dần dần sẽ thành đại tặc đáng lo, mong miễn giảm cho hộ hạ.” Bấy giờ người chủ trương chỉ trích Củng Thần cản trở pháp luật, nói lời khác biệt, Củng Thần nói: “Đây là lão thần báo đáp quốc gia.” Tấu chương liên tục, thiên tử mới tỉnh ngộ về việc bảo giáp thành trộm cướp. Tháng ba năm thứ sáu, bái làm An Vũ quân Tiết độ sứ, nhậm chức lại. Xét: Củng Thần ngày 26 tháng 9 năm thứ ba được bổ làm Tri Đại Danh phủ, hành trạng của Lưu Chí liền ghi việc bàn về bảo giáp thành trộm cướp ở dưới. Củng Thần bàn về bảo giáp thành trộm cướp, có lẽ là sau khi nhậm chức lại mới nói, ngày 12 tháng 2 năm thứ bảy trong 《Ngự Tập》 chép chính là việc này. Truyện của Củng Thần chép rằng lúc đầu ghi danh dân binh, xin miễn giảm hộ hạ, chính là chỉ việc này, nhưng thực lục không chép, không rõ hộ hạ cuối cùng có được miễn không, cần tra cứu thêm.)

[42] Ngày Nhâm Ngọ, ban chiếu: “Việc định mới về việc nuôi ngựa của các đô bảo thuộc Ty Bảo Giáp Kinh Đông và Kinh Tây, tuy đã ban hành, nhưng chưa có quy định cụ thể, các cơ quan chần chừ, tất sẽ lưỡng lự. Nên thúc giục Ngô Cư Hậu, Yên Nhược Cổ, Thẩm Hi Nhan nhanh chóng đến triều, cùng với các quan đề cử mới được bổ nhiệm, tại phòng Binh của Trung thư tỉnh, cùng với các Xá nhân của sáu phòng bàn bạc quyết định rồi tâu lên.” Lúc này, Yên Nhược Cổ đang làm Đề cử Thường bình Kinh Đông, Thẩm Hi Nhan làm Chuyển vận Phán quan Kinh Tây.

(Theo《Ngự tập》: Ngày 6 tháng 3, lệnh cho Cư Hậu và những người khác vào chầu.)

[43] Lại ban chiếu: “Các châu huyện, ngoài việc không được can thiệp vào việc huấn luyện theo quy định, nếu Bảo Giáp có vi phạm hoặc cần phủ dụ, đàn áp, các quan Tuần giáo, Chỉ sử vi phạm, tự phải giác sát và thi hành. Nếu để mất giác sát, Ty Bảo Giáp sẽ xét hỏi.” Theo lời thỉnh cầu của Đồng đề cử Bảo Giáp Lộ Hà Bắc là Lý Ninh.

(Lý Ninh trước làm Đồng đề cử Bảo Giáp các lộ Vĩnh Hưng, sau đổi sang Lộ Hà Bắc vào ngày mồng 2 tháng 2.)

[44] Ngày Quý Mùi, Hoàng bá là Tông Huy, chức Tiết độ sứ quân Hoài Khang, tước Bộc Dương quận vương, được thăng làm Tiết độ sứ quân Trấn An, tiến phong làm Tự Bộc vương; Tông Thịnh, chức Tiết độ sứ quân Vũ Thắng, tước Thiên Thủy quận công, được thăng làm Tiết độ sứ quân An Hóa, tước Cao Mật quận vương; Hoàng thúc là Tông Xước, chức Lưu hậu quân Chương Vũ, được thăng làm Tiết độ sứ quân Kiến Ninh, tước Kiến An quận vương; Tông Ẩn, chức Lưu hậu quân Bảo Bình, được thăng làm Tiết độ sứ quân Chiêu Hóa, tước An Khang quận vương; Tông Viện, chức Lưu hậu quân Trấn Ninh, được thăng làm Tiết độ sứ quân Sùng Tín, tước Hán Đông quận vương; Tông Dũ, chức Lưu hậu quân Định Vũ, được thăng làm Tiết độ sứ quân Cảm Đức, tước Hoa Nguyên quận vương; Tông Thắng, chức Quan sát sứ châu Kinh, được thăng làm Lưu hậu quân Vũ Thắng, tước Kỳ quốc công; Tông Sở, chức Quan sát sứ châu Lượng, được thăng làm Lưu hậu quân Trấn Ninh, tước Vân quốc công; Tông Hữu, chức Quan sát sứ châu Tô, được thăng làm Lưu hậu quân Định Vũ, tước Củng quốc công; Tông Hán, chức Đoàn luyện sứ châu Truy, được thăng làm Phòng ngự sứ châu Thành, tước Nghiệp quốc công. Đây là ân điển ban ra theo chiếu chỉ. (Cùng ngày Canh Thìn.) Tự Bộc vương bắt đầu từ Tông Huy.

(《Tân kỷ》 chỉ chép sáu người từ Tông Dũ trở lên, còn《Cựu kỷ》 chép thêm bốn người từ Tông Thắng trở xuống.)

[45] Xu mật viện tâu: “Nghe nói bảo giáp ở Thiền, Ngụy gây rối, phần nhiều do người cầm đầu xúi giục, không có lý do gì khác, quan phủ đã cho phép đầu thú. Muốn ban chỉ dụ: bảo giáp nào đầu thú mà là người cầm đầu xúi giục và chống cự làm bị thương người, thì đều bị truy xét, còn lại đều được tha tội, cho đi tập luyện.” Được chấp thuận.

Lúc đó, Địch Tư và Lưu Định để bảo giáp hoành hành, các châu huyện không thể can thiệp. Bảo giáp ở Thiền, Ngụy cướp bóc giữa ban ngày, làm náo động cả vùng, nhưng triều đình không biết sự thật. Từ đó, trộm cướp ở Hà Bắc công khai hoành hành, phần nhiều là bảo giáp. (Chu bản ghi chú: Từ “Lúc đó” đến “phần nhiều là bảo giáp” không có bản gốc, là lời bịa đặt của sử quan trước, nên xóa. Nay theo bản mới khôi phục lại. Việc ngày mùng 1, 17 tháng này, cùng ngày mùng 2 tháng 4 ở Quan Thành, và ngày 14 ở Triều Thành, Lâm Chương có thể tham khảo. 《Ngự tập》 có 7 việc liên quan đến Địch Tư và Lưu Định, nay đều ghi chép thêm.

Ban cho Địch Tư: “Xét rằng dân binh Hà Bắc mới bắt đầu tập luyện, cần người am hiểu tình hình để giao phó, gần đây nhận được tấu của khanh xin nghỉ bệnh, muốn từ chức, thật phụ lòng tin cậy của triều đình. Việc huấn luyện dân chúng, tuy kỷ cương do triều đình quyết định, nhưng việc thực hiện và mở rộng đều do quan chức phụ trách. Bản ý triều đình vốn không dễ dàng giao phó, định đợi khi có thành tích sẽ thăng chức ban thưởng, để khanh làm việc đến già. Huống chi khanh do Trẫm tự chọn, dù sau này được phong tước vị, cũng không thể thay đổi chức vụ này, huống chi việc mới bắt đầu? Hãy hiểu ý Trẫm, không được tấu trình gì khác. Lưu Định cũng theo lệ này, để hiểu rõ ý triều đình, yên tâm làm việc. Chương đã được lệnh tiếp tục đảm nhiệm.” 《Ngự tập》 quyển 156 không ghi ngày tháng. “Chương đã được lệnh tiếp tục đảm nhiệm”, không rõ là ai, cần tra cứu.

Lại ban cho Lưu Hữu Đoan: “Xét rằng bảo giáp trong vùng gần đây thường xuyên gây rối. Như việc vài chục người cùng nhau chặt trộm cây, cướp đồ ở chợ, đuổi đánh tuần kiểm, không ít. Rõ ràng là do quan phụ trách huấn luyện không đủ năng lực, và đề cử ty không kiểm soát chặt. Vì dân binh này là pháp lệnh quan trọng của triều đình, e rằng nếu để tình trạng này tiếp diễn sẽ gây hại, hãy bảo Địch Tư và những người khác cố gắng hơn, tăng cường phòng ngừa và quản lý, đồng thời thân hành đến những nơi đã xảy ra sự việc, điều tra nguyên nhân và tấu trình. Biết rằng Hà Đông gần với vùng này, nhưng quan đề cử Vương Sùng Chửng làm việc cẩn thận, hết lòng với nhiệm vụ, nên bảo đinh đã tiến bộ, mọi việc đều ổn định, hãy bảo Địch Tư biết rõ.” 《Ngự tập》 quyển 160 cũng không ghi ngày tháng.

Xu mật viện lại tâu: “Theo chỉ dụ, bảo giáp gây rối ở huyện Nội Hoàng, lệnh bắt giao về Đại Danh phủ, cùng với quan huấn luyện, chỉ huy, sứ thần không được tập trung bảo giáp ở một trường tập, và điều tra lập án tấu trình. Chưa rõ có để Lưu Hữu Đoan cùng Vương Tử Uyên giám sát điều tra không.” Ngự phê: “Vương Tử Uyên làm chuyên trách điều tra, Lưu Hữu Đoan theo chỉ dụ giám sát điều tra, còn lại theo chỉ định.” Ngày 28 tháng giêng năm Nguyên Phong thứ 7 ban hành. Đề cử bảo giáp hai lộ Hà Bắc Đông, Tây là Địch Tư tâu: “Xét bảo giáp gây rối ở huyện Nội Hoàng, đã bắt được 17 người để điều tra, còn 238 người đã đến huyện, đã lệnh cho tiếp tục tập luyện, để ổn định lòng dân. Nay Bắc Kinh lưu thủ ty chỉ huy giám sát chặt chẽ. Bản ty xét thấy mọi người đã về các thôn xóm, khó giám sát chặt, nếu bắt giữ lại sợ dân hoang mang, dễ sinh chuyện, khiến bản ty khó thi hành. Mong triều đình đặc biệt xử lý.” Ngự phê: “Chỉ huy của Bắc Kinh lưu thủ ty rõ ràng không hợp lý, khó thi hành. Hãy gấp rút ban chỉ dụ cho bảo giáp ty biết.” Ngày 6 tháng 2 năm Nguyên Phong thứ 7 ban hành.

Lại có Đề cử hai lộ Hà Bắc Đông, Tây lộ bảo giáp là Địch Tư tâu: “Theo tờ trát của Xu mật viện: ‘Vâng chỉ, bọn bảo giáp làm loạn ở huyện Nội Hoàng, lệnh bắt giải về phủ Đại Danh, cùng các quan tuần giáo, chỉ sử, sứ thần không nên tập hợp bảo giáp ở một nơi để dạy tập, sai Vương Tử Uyên đến phủ ấy chuyên việc tra xét, các quan đề cử không biết xét, đều sẽ xử lý sau khi xét án.’ Thần sợ Vương Tử Uyên gần đây đến Bắc Kinh lấy lời khai để chờ tội, lại sợ trái hạn đi tuần.”

Vua phê: “Nên lệnh theo lệ gấp đi tuần xong rồi tâu.” Ngày 7 tháng 2 năm Nguyên Phong thứ 7 ban xuống.

Lại có Quyền phát khiển Đồng đề cử Hà Bắc Đông lộ bảo giáp, Quyền quản câu Đề điểm hình ngục là Lưu Định tâu: “Theo chỉ triều đình, vì việc bảo giáp và bọn giặc cướp tiền của ở trấn Định An, trấn Hàn Trương, trấn Định An thuộc huyện Nguyên Thành phủ Đại Danh, trấn Hàn Trương thuộc huyện Triều Thành phủ Đại Danh, lệnh thân hành giám đốc các quan bắt giặc. Hỏi ra được ngày ấy vì bảo trưởng bắt giặc cướp, bọn bảo đinh Dương Vạn Thọ cùng giữ tội nhân, chỉ có Lý Phúc, Vương Định 8 người từng đến nhà dân đòi tiền. Trừ Lý Phúc 8 người chưa bắt được, Dương Vạn Thọ 5 người đang bị giam, không có nhiều người khác. Việc trấn Định An trước kê bọn hung ác 2, 3 trăm người, và nói là đánh nhau, rõ là bịa đặt, không chỉ mong được thưởng công, mà còn muốn đổ lỗi cho quan ty bảo giáp. Đã xét ra việc tâu báo không đúng, và thấy tường trong sở rượu vẫn còn, trước không đổ, đã gửi văn thư cho bản phủ thi hành.”

Vua phê: “Xét lời tâu, việc giặc ban đầu, tình hình vốn không có dấu hiệu hung ác, chỉ là bọn người vốn bất trung, có ý kiến khác, phao tin đồn nhảm, mưu phá hoại phép bảo giáp, đến nỗi thấu đến triều đình, khiến triều đình lo lắng, lại xử lý. Lại đặc sai quan xét kỹ việc ấy, khiến tin đồn lan rộng, làm kinh động bốn phương, rất không tiện. Nên gấp hạ lệnh cho Lưu Định, lệnh kín đáo trình bày rõ việc quan ty bịa đặt ban đầu, gấp tâu lên, lại lệnh không được tránh né không nói hết.”

(Ngày 8 tháng 2 năm Nguyên Phong thứ 7 ban xuống, thực lục chép ngày 16.)

Lại có Quyền phát khiển Đồng đề cử Hà Bắc Đông lộ bảo giáp, Quyền quản câu Đề điểm hình ngục là Lưu Định tâu: “Hỏi ra việc châu Thiền xét việc đòi tiền ở huyện Quan Thành, giam hơn 30 người, liên tục bắt người. Xin chỉ huy các quan ty xét án, không được để người đang bị giam bị liên lụy truy xét.”

Vua phê: “Xét lệnh đã ban gần đây, lệnh viện xét gấp tha những người không phải là thủ mưu làm loạn, lệnh đến ngày ấy đều tha xong rồi tâu. Lại lệnh Vương Tử Uyên, Lý Nghi Chi đều về nguyên nhiệm sở và nơi tuần tra trước, chỉ lệnh Lưu Định đi lại đốc thúc kết thúc, lại đều theo lệnh gấp gửi đi, không gửi đến Môn hạ tỉnh.” (Ngày 17 tháng 2 năm Nguyên Phong thứ 7 ban xuống.)

[46] Ngày Giáp Thân, triều đình ban chiếu cho Kinh Đông Chuyển vận ty: “Sứ thần Cao Ly vào cống, theo quy định dùng ca kỹ, nếu sứ thần từ chối thì cho phép.”

[47] Ngày Ất Dậu, Hình bộ tâu: “Thẩm Quát được ân xá, xin xem xét điều chuyển.” Triều đình hạ chiếu chờ thêm một lần ân xá nữa rồi mới quyết định.

[48] Chiếu tay cho Lý Hiến: “Triệu Tiết dâng sớ xin miễn việc đổi giữ chức Thủ phủ Bình Lương, triều đình thấy lời lẽ khẩn thiết nên đã chấp thuận. Lại thấy trong ngoài các quan gần gũi có người am hiểu biên vụ, nên chọn người xứng đáng, nếu bất đắc dĩ thì cho Lô Bỉnh trở lại chức cũ. Ngươi nên theo đúng mệnh lệnh gần đây mà thi hành.”

(Bản Chu thêm vào, bản mới bỏ đi.)

[49] Vua phê: “Theo lời Lưu Định, dân bảo giáp ở Thiền, Ngụy ban đầu không có dấu hiệu hung ác, chỉ là những kẻ vốn bất trung, có ý kiến khác, đã phao tin đồn nhảm, phá hoại phép bảo giáp, khiến việc lên đến triều đình, khiến triều đình lo lắng, sai quan điều tra kỹ, gây chấn động bốn phương. Có thể giao cho Lưu Định kín đáo trình bày rõ việc quan lại ban đầu gây rối loạn, không được né tránh không nói hết. Lại giao cho Lý Nghi Chi, Vương Tử Uyên đang xét vụ bảo giáp, hạn trong mười ngày kết thúc. Tội trượng trở xuống không cần giam giữ.”

(Giao cho Lưu Định, theo Ngự tập vào ngày 8 tháng 2; lại ngày 17, lệnh cho Vương Tử Uyên, Lý Nghi Chi về chức cũ, chỉ giao cho Lưu Định kết thúc. Việc hạn mười ngày cho Lý Nghi Chi, Vương Tử Uyên kết thúc, Ngự tập không có. Ngày 12 tháng 4.)

[50] Đổi Lưu Cẩn, Thiên Chương các Đãi chế, từ chức Tri Tần châu sang làm Tri Ứng Thiên phủ. Do Ngự sử Chu Kinh tâu rằng Lưu Cẩn ngang ngược, kiêu ngạo, tàn bạo, xin chọn người trung hậu đáng tin cậy thay thế.

[51] Giáng Vương Sân, Chiêu Hóa quân Tiết độ Hành quân Tư mã, đang bị an trí ở Quân châu, làm Chư vệ Tướng quân, an trí ở Dĩnh châu.

[52] Ngày Bính Tuất, ban chiếu rằng: “Vương tử nước Cao Ly là Tăng thống cùng 30 người đồ đệ đến du học, không phải là đến cống nạp. Hãy lệnh cho Lễ bộ định riêng nghi thức tiếp đãi.” Lại bộ xin bổ nhiệm chức Bác sĩ Toán học trong bốn tuyển, được chấp thuận.

(Hai việc trong Ngự tập nay phụ vào đây. Minh châu tấu: “Nước Cao Ly cử Lễ bộ Thị lang Thôi Tư Hiền đến báo tang, cùng với Vương tử nước ấy là Tăng thống Đại sư dẫn theo khoảng 30 tăng nhân, muốn cùng sứ báo tang đến triều đình ta làm công đức. Bản châu chưa có nghi thức đón tiếp, tiễn đưa, bố trí quán xá cho sứ báo tang và Vương tử Tăng thống của Cao Ly khi đến châu, cũng như việc an trí, sai người dẫn đường, cung cấp lương thực dọc đường và các dịch trạm đều chưa có quy định cụ thể.” Ngự phê: “Nên lệnh cho Thông phán bản châu dẫn đường đến kinh đô, nghi lễ đãi ngộ thì giao cho Mã Ngọc căn cứ theo nghi thức đã định trước đây khi Vương tử đến kinh đô, lệnh cho tăng tục tùy nghi quyết định, thi hành ngay rồi tấu lên. Tuyệt đối không được sơ sài, làm tổn hại đến ân ý đãi ngộ của triều đình. Nơi an trí thì phải khẩn trương chọn một ngôi chùa tốt trong châu, dọn dẹp sạch sẽ, lại lệnh cho Thông phán quan được sai dẫn đường đến kinh đô cùng ở lại trong chùa để tiệc tùng, canh giữ ban đêm, cùng với các vật dụng còn thiếu thì lần lượt sai tăng nhân chuẩn bị đầy đủ, không được để thiếu sót dù nhỏ. Lại theo lệnh cấp tốc, không cần gửi qua Môn hạ tỉnh. Với hai ba người thân cận bên cạnh Tăng thống, thì áp dụng theo lệ của thượng tiết.” Ban hành ngày 17 tháng 2 năm Nguyên Phong thứ 7. Phụng Quốc quân tấu: “Thuyền Ôn thức từ nước Cao Ly trở về đến huyện Định Hải, xưng rằng Tân quốc vương cũng đã mất, hiện nay Quốc chủ là con thứ ba của Tiền quốc vương, cùng xưng rằng muốn cử tăng nhân đến làm công đức, gọi là ‘Tăng thống’.” Ngự phê: “Ngoài việc đón tiếp Vương tử Tăng thống theo chiếu chỉ riêng đã ban, còn lại đều theo lệ thường của sứ giả, chỉ không dùng hoa nhạc. Lại lệnh chuyển văn thư cho các châu quân dọc đường thi hành theo.” Ban hành ngày 17 tháng 2 năm Nguyên Phong thứ 7.)

[53] Lý Hiến xin phái Lý Hạo xuất binh giả vờ đánh lấy Linh Châu. Chiếu cho Hiến chỉ theo lệnh trước đây về việc phá hoại mùa màng và thi hành quy chế mới về chiêu nạp.

[54] Lại có chiếu rằng: “Ngự sử đài lấy chức Thị ngự sử kiêm Tri tạp sự làm Thị ngự sử, không kiêm Tri tạp sự; lấy quan ngôn sự làm Điện trung thị ngự sử; quan lục sát làm Giám sát ngự sử. Thị ngự sử được hưởng ân sủng như chức Tri tạp sự, chức Tả hữu tuần sứ và Giám sát sứ đều bãi bỏ. Việc án sát tả hữu tuần giao cho Ngự sử đài tùy việc sáp nhập vào án sát các cơ quan trong triều đình, quan Khu sử vẫn bỏ bốn chữ ‘Đoàn’, chức Chủ bạ và Kiểm pháp quan vẫn giữ nguyên mỗi chức một người.”

[55] Văn Ngạn Bác tâu: “Trước đây theo chiếu lập gia miếu, mỗi năm tám lần tế lễ dùng rượu do thần dùng rượu công sứ mang theo để cung cấp^[5]. Nay thần đã về hưu, không muốn mua rượu để tế, xin cho mỗi lần tế lễ gửi nấu mười thạch rượu ở kho công sứ phủ Hà Nam.” Được chấp thuận.

[56] Chiếu rằng: “Những nơi thiếu quan ở các thành trại cũ dọc biên giới Thiểm Tây, Hà Đông, giao cho Kinh lược ty chọn các sứ thần có tài lực. Từ nay các quan đương chức không được dời đến gần kinh thành hoặc giao việc khác, nếu vi phạm thì Giám ty điều tra tâu lên.”

[57] Ngày Đinh Hợi, Bộ quân Phó đô chỉ huy sứ, Ung Châu Quan sát sứ Lưu Vĩnh Niên mất, ngừng triều để đến viếng, truy tặng chức Sùng Tín quân Tiết độ sứ, thụy là Tráng Khác. Sau đó có chiếu cho em trai là Vĩnh Thọ thăng chức Dao quận Phòng ngự sứ, lại bổ nhiệm một người thân thích của ông làm quan.

[58] Ngày Mậu Tý, Vua ban chiếu cho Lý Hiến: “Nhận được bản tấu trình, việc tiến công nhẹ để quấy nhiễu kẻ địch trong mùa xuân canh tác, nếu như kế hoạch đã vạch ra, thì lý lẽ rất hợp lý. Điều chưa thể biết được là: Quân ta xuất cảnh, nếu không có hơn mười vạn quân thì liệu có thể khiến địch huy động toàn lực không? Lại nữa, dân chúng già trẻ ở Thiên Đô nếu nghe tin đại quân ta xuất chinh, liệu có không kinh hoàng bỏ chạy qua sông^[6], mà có chịu để lại ở bên cạnh Hội Châu, để ta có thể chiêu dụ họ không? Nếu những khu dân cư kia đúng như ta dự đoán, tập hợp lại không tan rã, thì hai mươi hai viên Kiềm hạt kia, liệu có thể một tiếng gọi mà khiến họ thay lòng quy phụ không? Việc này từ đầu đến cuối e rằng chưa được chu toàn, vậy thì không bằng cứ làm như tháng ba năm ngoái và cuối thu, khi Lý Hạo, Miêu Lý, Dương Cát xuất quân đã thấy hiệu quả, kế hoạch tiến thoái nhanh chóng rất thuận tiện, nên cân nhắc kỹ lưỡng.”

(Bản Chu thêm vào, bản mới đều bỏ đi.)

[59] Ngày Canh Dần, Tả Ban Điện Trực Mã Thành tự tâu: “Thần vốn là cung thủ ở quân Đức Thuận, thăng chức đều nhờ chiến công. Lại bộ Hữu tuyển có khuyết chức Tuần kiểm quân Đức Thuận, vì thần là người địa phương, pháp luật ngăn cản việc bổ nhiệm, mong được dựa vào chiến công mà bổ nhiệm.” Vua phê: “Lại bộ tuy phải theo quy tắc thông thường, nhưng quan chủ binh ở biên trại cần phải là người sinh trưởng tại đó, am hiểu địa hình núi sông, đường đi quanh co, hướng thuận nghịch, mới có thể dẫn quân ra vào lúc cấp bách, không bỏ lỡ địa lợi. Nên theo lời thỉnh cầu.”

[60] Ngày Quý Tỵ, Lý Hiến tâu: “Con trai thần là Cấu dần dần có thể sử dụng được, xin được một chức vụ tùy hành, để có thể tin cậy.” Vua phê: “Đặc cách bổ nhiệm Cấu làm Câu đương công sự ở ty Kinh lược An phủ Chế trí Hi Hà Lan Hội.”

[61] Lại chiếu cho Hiến: “Gần đây căn cứ vào bản tâu chi tiết về việc Hi Hà Dân Châu, Thông Viễn Quân và Hà Châu dự định xây dựng ba đồn lũy Tam Quan, số lượng khí cụ phòng thủ cần dùng lên đến hàng vạn, không phải địa phương này có thể tự lo liệu được. Nay lệnh chọn những thứ khẩn cấp và cần thiết nhất: cung Thần Tí bằng gỗ hoàng hoa, cung Ô Sao Kim Tuyến bằng gỗ hoàng hoa, mỗi loại 3.000 cái; đao Trảm Mã, đao Tí Trận, mỗi loại 10.000 cây; đao Tề Đầu kiểu mới 15.000 cây; nỏ Độc Viên sơn đen 2.000 cây; bệ nỏ sơn đen 1.000 bộ; khiên tre 5.000 mặt; nỏ Trường Sao 5.000 cây; giáo Chuỳ 10.000 cây; chiếu len 20.000 tấm; khiên dài bằng trúc Loan sơn đen 1.000 mặt; tên dài cho cung Giáp 200.000 mũi; tên cho cung Thần Tí 30.000 mũi; tên cho nỏ Độc Viên 200.000 mũi; tên cho nỏ Mã Hoàng 500.000 mũi; tên lửa cho cung Thần Tí 100.000 mũi; tên lửa 20.000 mũi; áo giáp sắt 3.000 bộ; mũ lông 10.000 chiếc; tên pháo lửa 2.000 mũi; đạn lửa 2.000 viên; mũ sắt 5.000 chiếc, trước hết hãy gửi đi. Lại lệnh cho Hiến đốc thúc binh lính sửa chữa thành lũy. Khoảng thời gian từ nay đến khi sông lớn đóng băng không quá 110 ngày, từng khắc thời gian đều rất đáng quý, cần phải trên dưới cùng ra sức, để công việc mỗi ngày đều có tiến triển, đó là điều mong mỏi.”

(Bản Chu thêm vào, bản mới bỏ đi. Việc sông lớn đóng băng, e rằng không phải là cuối tháng hai như đã nói, nên xem xét kỹ hơn.)

[62] Ngày Giáp Ngọ, Kinh lược ty của Hi Hà Lan Hội Lộ tâu rằng, binh lính Hổ Dực là Hác Quý và những người khác bắt được kẻ đào tẩu chưa bị bắt, có công giữ thành. Chiếu rằng, theo lệ ban thưởng bạc, lụa, và lấy công giữ thành để xóa tội cho họ.

[63] Ngày Bính Thân, Vương Khâm Thần, Phó sứ Chuyển vận Thiểm Tây lộ tâu: “Gần đây theo chỉ dụ triều đình, kinh phí quân nhu lệnh cho Kinh lược sứ và Chuyển vận sứ cùng quản lý. Thần gặp Phạm Thuần Túy, nghe nói trước đây khi vào tâu, đã từng xin áp dụng pháp hội định của Vương Chấn. Thần nghĩ rằng ‘sự keo kiệt trong thu chi là việc của Hữu ty’, còn việc không thay đổi tài chính là việc của tướng súy. Hai bên có người tài thì sẽ hỗ trợ lẫn nhau; nếu hợp làm một chức thì tình thế sẽ không thuận lợi. Mà Kinh lược sứ là nơi tiêu phí, dù bắt họ cùng tham gia thu gom, thu nhập cũng không bù được chi phí, chỉ càng thêm gánh nặng tài chính, dù là pháp hội định của Vương Chấn cũng khó thực hiện. Tuy nhiên cũng không cần thay đổi pháp lệnh, đợi khi biên sự tạm yên, vật giá trở lại bình thường, sẽ xin áp dụng lại chế độ cũ. Kính mong tạm thời giữ nguyên như cũ, để Hữu ty không mất chức trách.” Triều đình hạ chiếu cho các quan Chuyển vận sứ bàn bạc rồi tâu lên. Sau đó, Diệp Khang Trực và Lý Sát đều tâu: “Việc mua bán lương thực ở vùng biên giới, xin được áp dụng theo pháp hội định; còn kinh phí quân nhu thì khó lệnh cho Kinh lược ty cùng quản lý.” Triều đình hạ chiếu theo lời tâu của Khang Trực và Sát, còn chỉ dụ ngày Kỷ Mùi tháng giêng thì không thi hành.

(Ngày Kỷ Mùi tháng giêng là ngày 19. Lại có ngày Ất Mùi tháng 6 cần khảo cứu. Từ chữ “sau đó” trở xuống là phần Chu bản thêm vào, nhưng lại xóa phần ngày 27 tháng 6 trong Mặc bản.)

[64] Hàn Giáng, Tri phủ Hà Nam tâu: “Cố Tể thần Trương Tri Bạch chỉ có một con trai, đã mất sớm, không có người kế tự để hưởng ân điển. Xin được chọn một người trong tông tộc của ông để nối dõi Tri Bạch.” Triều đình đồng ý. Gia đình xin cho con trai của Chiêu Lập, nguyên Ngu bộ Viên ngoại lang là Phu kế tự Tri Bạch. Lễ bộ tâu: “Phu là con đích của Chiêu Lập, không nên làm người kế tự.” Lại có Cao thị, vợ của Trương Tuân, nguyên Ngu bộ Lang trung tâu: “Con trai thứ ba là Nghi thuộc hàng trưởng, xin cho làm người kế tự Tri Bạch, nhưng không nhận chức quan được ban.” Triều đình hạ chiếu cho phủ Hà Nam lệnh người trong tộc Tri Bạch căn cứ thứ bậc chọn một người có đức hạnh tâu lên.

[65] Miêu Thụ, Điện tiền Đô ngu hầu, Nghi châu Phòng ngự sứ được thăng làm Dung châu Quan sát sứ, Phó Đô chỉ huy sứ Bộ quân.

[66] Ngày Đinh Dậu, phong cho quan chức người Phiên là Cao Vĩnh Kiên, chức Như Kinh phó sứ, làm Trang trạch phó sứ, Thống lĩnh quan; phó Tổng quản Khúc Trân, Tri châu Hoàn Châu là Trương Thủ Ước được ban sắc khen ngợi, mỗi người được ban 200 lượng bạc và lụa; các tướng quan Đỗ Thiệu, Chiết Khả Thích, Lưu Phủ, Trương Thành đều được thăng một chức; các quan chức người Phiên từ Xuy La trở xuống, tùy theo công trạng, được thăng chức hoặc giảm năm khảo hạch. Kinh lược ty lộ Hoàn Khánh tâu công trạng của Khúc Trân và các tướng khi xuất quân ra khỏi biên giới.

(Có thể Cao Vĩnh Kiên cùng Khúc Trân, Trương Thủ Ước được thưởng công như nhau, nhưng thực lục không ghi rõ, cần xem xét thêm.)

[67] Ban chiếu cho các Kinh lược ty lộ Phu Diên, Hoàn Khánh, Hi Hà Lan Hội: “Giặc Tây vừa qua bị thua thiệt ở Lan Châu, lại thêm tiết trời nóng nực, không phải là thời điểm hành quân, nên lưu lại một số binh mã trấn thủ biên giới, tránh lãng phí lương thực. Có thể cân nhắc theo thứ tự điều động, giảm bớt số quân trở về doanh trại.”

[68] Hộ bộ tâu: “Hiện tiền mặt không nhiều, xin phát 100 vạn quan tiền tích trữ từ các lộ phía Đông Nam, mua hàng hóa chuyển về Nguyên Phong khố, đổi lấy tiền mặt để chuẩn bị chi tiêu.” Được chấp thuận.

[69] Ban chiếu: “Ngựa của các hộ trong phủ Khai Phong, đều lấy gia sản và thuế muối làm căn cứ định mức.”

(Ngày 5 tháng 5 năm thứ 5, Hoắc Tường nói, đã chuyển vào. Ngày 8 tháng 2 năm thứ 7, cùng ngày 7 tháng 8 năm thứ 5, và ngày 8 tháng 2 năm thứ 7 cùng ngày này, cùng ngày 23 tháng 3, đều cần tham khảo thêm.)

[70] Ngày Mậu Tuất, ban chiếu cho Môn hạ, Trung thư ngoại tỉnh lập ra quy định về việc các lại viên của Tam tỉnh và Xu mật viện không được thuyên chuyển vượt quá định ngạch.