[PREVIEW] QUYỂN 391: NĂM NGUYÊN HỰU THỨ NHẤT (BÍNH DẦN, 1086)

Từ ngày Ất Mão tháng 11 năm Nguyên Hựu thứ nhất đời Vua Triết Tông đến hết ngày Đinh Sửu cùng tháng.

[1] Tháng 11, ngày Ất Mão (mùng 1), Hộ bộ tâu: “Kim bộ viên ngoại lang Phạm Ngạc và các quan trình bày rằng, từ khi thi hành chế độ quan chức mới, mọi việc xin thưởng đều do Thái phủ tự căn cứ vào điều lệ, thu thập và xác định danh mục tài vật, bảo đảm rõ ràng rồi trình lên bộ chúng tôi. Bộ chúng tôi kiểm tra xác minh, sau đó chuyển sang Ty Huân để xem xét lại. Gần đây, theo chỉ dụ triều đình, các việc liên quan đến tiền bạc, lương thực, tài sản của Ngũ tào, các tự và giám đều được phân loại và chuyển về Hộ bộ. Do đó, việc thưởng cho các hạng người khác nhau khó có thể tiếp tục giao cho Thái phủ tự đảm nhiệm. Xin từ nay trở đi, những người đáng được thưởng trước khi ban hành quy định mới, vẫn do Thái phủ tự xử lý để kết thúc nhanh chóng. Sau khi có chỉ thị này, không cần chuyển xuống Thái phủ tự bảo đảm nữa, mà chỉ do bộ chúng tôi thẩm tra, để tránh tình trạng chậm trễ và làm thay đổi chỉ thị của Nguyên Phong.” Triều đình đồng ý.

(Tô Triệt^[1]đã từng dâng sớ xin việc này vào tháng 3.)

[2] Lễ bộ tâu: “Sắp tới ngày Đông chí, các mệnh phụ vào chúc mừng Thái hoàng thái hậu, xin theo lệ của ngày Khôn Thành tiết, đổi từ dùng “tiên” sang dùng “biểu“.” Triều đình đồng ý.

[3] Theo lệ cũ, vào ngày Đông chí, trăm quan đều dâng biểu chúc mừng hoàng đế. Sùng chính điện thuyết thư Trình Di kiến nghị: “Tang lễ của Thần Tông chưa hết, tiết khí thay đổi, lòng nhớ thương còn đau đớn, e rằng sẽ làm mất đi lễ nghi trong thời kỳ tang chế, không thể giáo hóa thiên hạ. Xin đổi từ chúc mừng sang an ủi.” Triều đình không nghe theo.

(Lời của Trình Di được ghi chép kèm theo.)

[4] Ngày Bính Thìn, ban chiếu rằng: “Lại bộ tuyển chọn các đại sứ thần đang tại chức, tuổi từ 55 trở xuống, đã từng trải qua hai nhiệm kỳ làm quan gần dân, trong đó có một nhiệm kỳ ở biên giới, đã hoàn thành nhiệm vụ trở lên^[2], chưa từng phạm tội tham nhũng hoặc tội tư nghiêm trọng, được ba người trở lên trong số các chức Kinh lược, An phủ, Chuyển vận, Đề hình, Tổng quản của bản lộ cùng tâu cử, thì kê khai lý lịch gửi đến Xu mật viện, xét năng lực, tham khảo để chọn định vào sổ, đợi khi có khuyết thì cùng với người trong viện xin chỉ định bổ nhiệm. Còn các chức Kiềm hạt, Đô giám ở ba lộ và Kinh Đông lộ chỉ bổ nhiệm một viên nội thần, nếu chưa có người đủ tiêu chuẩn thì tạm thời chọn trong hàng tiền ban.” Trước đó, các nội thần như Trang viện sứ Lương An Lễ tự trình bày lý lịch, xin được triều đình bổ nhiệm, nên có chiếu này.

[5] Hình bộ tâu: “Theo trạng của Đại Lý tự, đang xét vụ dân là Vương Bỉnh tố cáo thuyền trưởng Triệu Tăng tư chở hàng hóa. Xét ra, thuyền vận tải được phép chở hàng tư với tỷ lệ hai phần mười, vì sợ nếu cấm hẳn thì sẽ gây thiệt hại cho hàng công, nếu vượt quá số lượng quy định thì cho phép người tố cáo được thưởng, nhưng thực tế quân lính vận tải lại bị thiệt thòi. Xin bãi bỏ điều khoản thưởng tố cáo, và xử lý vụ án đang xét theo luật tự thú. Bộ xét kỹ, thấy trong chiếu thời Gia Hựu không có điều khoản thưởng tố cáo, chỉ có chiếu thời Hi Ninh quy định về thưởng tố cáo đối với thuyền chở tiền mới, xin theo như đề nghị.” Triều đình chấp thuận.

(Có thể tham khảo trong 《Tô Thức tấu nghị》.)

[6] Từ khi Trương Tảo bị bãi chức, chức Trung thư thị lang đã lâu không được bổ nhiệm người. Lữ Công Trước nói rằng Lã Đại Phòng trung thực, có thể đảm nhận việc lớn, lui về rồi dâng tấu rằng: “Xét lại quan chế trước đây, Trung thư tể thần có hai người, Tham tri chính sự có hai người. Nay tuy chia làm ba tỉnh, việc nhiều cùng trình bày, nhưng cốt lõi của cơ vụ vẫn ở Trung thư. Tuổi tác của thần đã sáu mươi chín, nhiều bệnh, sớm suy yếu, tinh lực không còn mạnh mẽ, khó lòng một mình đảm đương công việc nhiều. Kính mong từ nơi thánh tâm, sớm ban chọn bổ một người làm Trung thư thị lang, để giảm bớt lo lắng cho thánh thượng, không đến nỗi bỏ trống.” Thượng hoàng lại dùng thủ trát hỏi Công Trước rằng: “Khanh trước đây nói Lưu Chí có thể làm chấp chính, nhưng vì chưa từng làm Thượng thư, e rằng không có thể lệ này. Muốn tạm thời bổ làm Thượng thư, khanh hãy xem xét kỹ hơn, cùng với văn bản này dâng lên.” Công Trước tấu rằng: “Triều đình ta từ Trung thừa vào Nhị phủ, như Giả Xương Triều, Trương Biện^[3], Triệu Khái, Bằng Kinh, v.v., có rất nhiều tiền lệ. Những năm gần đây, Thái Xác chưa từng trải qua chức vụ nào trên Trực học sĩ, từ Quyền Trung thừa được bổ làm Tham tri chính sự. Lại nữa, khi Chương Hiến thùy liêm lúc đầu, nghe nói Khương Tuân cương trực, từ Tán gián nghị đại phu được thăng làm Xu mật phó sứ, đương thời gọi là ‘Khương Sát Tử’. Hơn nữa, theo quan chế mới định, Ngự sử trung thừa ở trên Xu mật trực học sĩ và các hành Thị lang.” Chí bèn từ Trung thừa vào làm phụ tá.

[7] Công Trước lại nhân việc tấu trình mà nói, sau này có Tôn Giác, Lý Thường, Hồ Tông Dũ đều có thể dùng, Thượng hoàng rất cho là phải. Giác và Thường rốt cuộc không đến được chức chấp chính mà qua đời.

[8] Ngày Mậu Ngọ, Triều thỉnh lang, Thí thị ngự sử trung thừa Lưu Chí được làm Trung đại phu, Thượng thư hữu thừa. Trung đại phu, Thượng thư tả thừa Lã Đại Phòng giữ chức Trung thư thị lang. Lại bộ thị lang kiêm Thị độc Phó Nghiêu Dũ làm Ngự sử trung thừa, vẫn kiêm Thị độc.

[9] Trước đó, Hữu ty gián Vương Địch tâu: “Thần trộm nghĩ rằng thưởng phạt là công cụ đại công, giữa việc nặng nhẹ, cho lấy, không thể không xem xét kỹ. Nếu nặng nhẹ không hợp lý, cho lấy không đúng, thì không phải là đại công, và không thể khuyên răn thiên hạ. Kinh Thi nói: ‘Đạo nhà Chu bằng phẳng như mài, thẳng như tên, người quân tử bước đi, kẻ tiểu nhân noi theo.’ Ý nói công bằng mà không thiên lệch. Thần thấy trước đây các quận huyện đông nam, vì truy xét hộ trốn thuế, hộ tuyệt tự mà tăng thuế được thưởng, triều đình biết rõ tệ nạn đó, nên Lý Tông bị giáng chức.

Ngày 13 tháng 7 năm nay có chiếu: ‘Những quan lại được sai đi truy thu thuế theo lời tâu của Lý Tông sẽ không được thưởng, ai đã được thưởng thì Lại bộ truy xét thu hồi.’ Điều này cho thấy triều đình thương xót dân, không muốn để quan lại tham lam lừa dối chiếm đoạt ân thưởng, làm hại dân vô tội. Nhưng điều thần chưa hiểu là những kẻ nhờ việc buôn bán mà lừa thưởng^[4], triều đình cũng biết rõ gian trá, nhưng chỉ có Lữ Gia Vấn bị giáng làm Tri Hoài Dương quân, còn những kẻ lừa thưởng khác không có chỉ dụ thu hồi. Thần nghe nói quan ngôn sự cũng nhiều lần tâu bày, nhưng lâu nay chưa xử lý, công luận rất nghi ngờ.

Việc truy thu thuế chỉ gây hại ở đông nam, số thuế tăng thêm đều vào quan phủ, còn có thể trả lại cho dân. Phần thưởng chủ yếu chỉ là bổ nhiệm ưu tiên, sai phái trước mà thôi, được thăng chức, tăng lương rất ít. Việc buôn bán gây hại khắp thiên hạ, phá sản dân chúng, lợi lộc đều về tay lái buôn, không thể trả lại cho dân. Có kẻ được thưởng đến mức thăng chức, tăng lương, chia lãi, không biết bao nhiêu mà kể. Việc gây hại nhỏ mà ít lừa thưởng thì lập tức thu hồi; việc gây hại lớn mà nhiều lừa thưởng thì bỏ qua không xét. Nặng nhẹ không hợp lý, cho lấy không đúng như vậy, thì làm sao khuyên răn thiên hạ được?

Có người nói chiếu thư ngày 8 tháng 7 năm nay đã tuyên bố trong ngoài rằng xóa bỏ lỗi lầm nhỏ, bỏ qua việc vặt, nay lại thu hồi phần thưởng lừa dối, thì đâu phải ý chiếu thư? Thần trộm nghĩ không phải vậy. Chiếu thư trước chỉ tha thứ lỗi lầm nhỏ, việc vặt mà thôi. Nay việc buôn bán gây hại khắp thiên hạ, phú thương đại hộ tan cửa nát nhà, bỏ vợ bán con, đầy đường. Nhờ ơn Thánh từ thương xét dân vô tội, tha nợ, dân sắp chết lại được sống. Những quan lại tăng lãi giả dối, nhờ chiếu thư mà không trị tội cũng được, nhưng lừa nhận tước thưởng, đâu phải ý chiếu thư? Ví như trước chiếu thư có kẻ lừa nhận bổng lộc, lừa lấy của dân, nay bị phát giác mà quan phủ xử lý, thì đâu thể viện chiếu thư mà không thu hồi?

Lại xét chiếu ngày 13 tháng 7 năm nay, việc thu hồi thưởng của quan truy thu thuế là theo thánh chỉ ngày 12 tháng 7, chỉ dụ cũng sau chiếu thư ngày 8 tháng 7, tức là việc thu hồi thưởng và chiếu thư không mâu thuẫn, sự tình rõ ràng. Thần xin triều đình chỉ dụ quan phủ, những kẻ nhờ việc buôn bán mà lừa thưởng, theo thể lệ quan truy thu thuế mà thu hồi, để yên lòng công luận.”

[10] Tờ tấu dán vàng nói: “Thần trộm thấy trước đây khi triều đình mới thi hành pháp luật, ý định vốn không phải là không tốt, nhưng đều do bọn lại gian tư lợi làm rối loạn ý nghĩa của pháp luật, dần dần trở thành mối lo. Ví như pháp lệnh truy xét kẻ trốn thuế và hộ tuyệt tự, vốn là để ngăn chặn việc di chuyển trốn tránh thuế chính, nhưng bọn lại gian thực hiện lại khiến dân chúng vô cớ phải tăng thuế; pháp lệnh thị dịch vốn là để ổn định giá cả, nhưng bọn lại gian thực hiện lại khiến dân chúng vô cớ phá sản. Khiến dân tăng thuế, khiến dân phá sản, không phải là vì muốn làm lợi cho quốc gia, mà ý đồ của chúng chỉ là để cầu thưởng mà thôi. Nay triều đình đã thấy rõ tình trạng của bọn lại gian, thà rằng bảo toàn chúng mà triều đình phải mang tiếng xấu, chi bằng nghiêm trị hết tội của bọn lại gian, để thiên hạ đời sau biết rằng việc hại dân trước đây không phải là ý định ban đầu của triều đình khi đặt ra pháp luật, mà còn để răn đe bọn lại gian. Tội của chúng đã nhiều lần được ân xá tha thứ, thì những phần thưởng mà chúng đã lạm nhận, đương nhiên phải truy thu lại, chẳng phải là tốt hơn là bỏ qua không xét sao?”

[11] Lại nói: “Thần nghe nói vốn liếng của thị dịch ước khoảng một triệu hai trăm vạn quan, theo pháp lệnh mỗi năm thu lãi hai phần. Quan thị dịch vì thu được nhiều lãi nên năm nào cũng được thưởng, thực hiện trong mười lăm năm, nếu số lãi thu được đều là thực, thì vốn lẫn lãi đáng lẽ phải gấp mấy lần. Nay số tiền thu hồi về quan và dùng vào việc khác, chỉ vừa đủ vốn mà thôi. Đó là do bọn lại gian tha hồ lừa dối, phàm chi tiền ra ngoài chưa thấy tăng giảm, mua vật phẩm vào quan chưa qua biến bán, đều tính lãi trước để lĩnh thưởng^[5]. Sau khi đã được thưởng rồi, hàng hóa hư hỏng, vốn liếng hao hụt, thì đều che giấu lẫn nhau mà không truy xét nữa. Cho nên triều đình chỉ có cái hư danh là thu được lãi, còn bọn lại gian thì thực sự có cái tệ lạm thưởng. Việc luận thưởng ở thị dịch kinh sư và các lộ thực tế khác nhau, có điều không thể áp dụng một cách máy móc được. Xin chỉ thị cho các cơ quan hữu quan, xem xét kỹ để phân biệt.”

[12] Lại tâu rằng: “Phàm những việc trừ bỏ ở triều đình, ban thưởng theo thứ tự trước sau không chỉ ít ỏi, mà trong đó còn có những người đã nhận chức vụ và sử dụng rồi, lý khó mà thu hồi lại. Chỉ có những việc thăng chức, chuyển quan, xin lương theo thâm niên, cũng xin Thánh từ đặc biệt tha bỏ. Việc thu hồi là vì quá đáng mà bất đắc dĩ; việc không thu hồi là vì nhỏ nhặt mà đủ để thể hiện ân đức khoan dung của triều đình. Thần còn nghe nói trong việc ban thưởng thuế căn, những ân điển theo thứ tự trước sau, chỉ định, cũng có người đã nhận chức vụ và sử dụng rồi, thần chưa rõ Lại bộ sẽ thu hồi như thế nào? Nếu chưa có quy định khác, cũng xin chỉ thị thi hành theo đây.”

(Tờ tâu của Vương Địch vào ngày 28 tháng 10, nay phụ vào đây.)

[13] Do đó, chiếu cho Hộ bộ: “Từ khi lập chợ Thị dịch đến nay, tất cả quan viên, lại nhân vì thu lợi tức mà được thưởng thăng chức, giảm năm khảo hạch, thăng chức, xin lương theo thâm niên, đã hoặc chưa thu hồi, hãy liệt kê chức vụ, tên họ để tâu lên.”

(Cựu lục chép: Vì Hữu ty gián Vương Địch tâu, những người nhận thưởng nhờ Thị dịch, chỉ có Lữ Gia Vấn bị giáng làm Tri Hoài Dương quân, còn những người khác chưa bị thu hồi. Nay đã chép đủ tờ tâu của Vương Địch, bỏ phần này không ghi. Việc thu hồi của Lữ Gia Vấn vào ngày 6 tháng 5 năm thứ 2, tờ tâu của Vương Nham Tẩu phụ vào đó.)

[14] Lại chiếu: “Cố Long đồ các Trực học sĩ Tống Mẫn Cầu đặc biệt cho một người con cháu làm Thái miếu Trai lang.” Vì con ông tâu rằng Mẫn Cầu từng tham gia biên soạn quốc sử hai triều Nhân Tông và Anh Tông.

[15] Hoàng thành sứ, Lợi châu Thứ sử, Nội thị Áp ban Triệu Thế Trưởng làm Chiêu tuyên sứ.

[16] Trung thư tỉnh tâu: “Các án lệ hình phòng, từ thời Gia Hựu do các tể thần Phú Bật, Hàn Kỳ biên soạn, nay đã hơn hai mươi năm. Trong đó có những điều chưa quy định đầy đủ, xin giao quan viên xem xét các án lệ mới và cũ, cân nhắc tình tiết nặng nhẹ, chọn lọc biên soạn thành sách, xin chỉ thi hành.” Được chấp thuận. (Ngày Kỷ Hợi tháng 11 năm Thiệu Thánh thứ nhất có thể tham khảo.)

Chiếu cho Lại bộ, Điện tiền ty chọn cử hai đại sứ thần, sung chức Chuẩn bị sai sứ ở Kinh lược ty Quảng Nam Tây lộ, ba tiểu sứ thần và ba điện thị, sung chức Chuẩn bị chỉ sứ. Đồng thời chọn thêm một số người dự bị, đến Xu mật viện trình để định chức. Do Kinh lược ty tâu rằng bản lộ thiếu quan chức. (Sách mới không ghi.)

[17] Quyền phát khiển Kinh lược ty Hi Hà Lan Hội là Lưu Thuấn Khanh tâu: “Bản lộ có nhiều viên chức dư thừa, đã xem xét và đề xuất số lượng quan viên các đồn bảo cần giữ lại hoặc bãi bỏ.” Được chấp thuận.

[18] Lại tâu: “Tây Phiên A Lý Cốt vì số vật phẩm ban thưởng sau khi tiến cống quá ít, xin theo lệ cũ.” Xu mật viện tâu: “Số ban thưởng so với lệ cũ trước năm Nguyên Phong thứ tư đã nhiều hơn, mỗi lần ban thưởng đều thêm hai phần so với giá trị vật phẩm tiến cống, không hề cắt giảm.” Chiếu cho Thuấn Khanh hiểu rõ tình hình, giải thích để họ biết.

(Sách mới không ghi.)

[19] Hộ bộ tâu: “Việc mua lương thực, ngoài Thiểm Tây, Hà Đông, Hà Bắc vẫn theo lệ cũ, các lộ khác xin cho chuyển vận ty khi thiếu hụt được phép dùng tiền Thường bình theo giá gốc để mua, trước tiên phải dự trữ tiền. Nếu không dự trữ tiền mà chi dụng, sẽ xử theo pháp luật về việc tự ý chi dùng tiền phong trang.” Được chấp thuận.

(Ngày 27 tháng 11 có thể gộp vào đây.)

[20] Trung thư tỉnh tâu: “Các bề tôi dâng lời, theo lệnh tiến cử năm Nguyên Phong, những người được chỉ đặc biệt tiến cử quan chức, sau khi tấu xong, phải ghi rõ người được cử báo lên Ngự sử đài. Gần đây có chiếu cho các đại thần tiến cử chức quán, lại đặt ra mười khoa để tiến cử nhân tài xuất chúng. Xin đều theo lệnh năm Nguyên Phong báo lên Ngự sử đài, không chỉ để các quan trong ngoài đều xét kỹ người mình cử, mà còn khiến người dâng lời biết trước, có thể bàn luận sự việc trước, không sai lầm trong việc tuyển chọn.” Vua đồng ý. Người dâng lời là Ngự sử Tôn Thăng.

(Trong quyển thứ hai của 《Tấu nghị》 của Thăng có chương này, phần thiếp hoàng bàn về việc các quan gần Vua tiến cử Vương Củng không đúng, có thể thêm vào.)

[21] Binh bộ tâu về việc cỏ khô và thức ăn cho ngựa, xin miễn phong trang số tiền tiết kiệm được từ các lộ, giao cho Chuyển vận ty lo liệu. Vua ra chiếu cho các lộ Chuyển vận ty dùng số tiền tiết kiệm được để chi phí cỏ khô và lương thực cho các giám mới khôi phục, nếu còn dư thì vẫn phong trang như cũ.

(Sách biên lục ngày 27 tháng 4 năm thứ 3 có ghi việc này.)

[22] Hình bộ tâu rằng Khai Phong phủ bắt được lính đào ngũ trong kỳ, tội đánh trượng thì xét kỹ ở bộ rồi gửi về doanh huyện thi hành. Vua đồng ý. Trước đây, Khai Phong phủ tâu rằng nếu bắt được lính đào ngũ ở các huyện trong kỳ thì gửi ngay về doanh huyện, nhưng Hình bộ cho rằng tội từ đồ trở lên không thể miễn giải về phủ.

(Sách mới không có.)

[23] Thái Thạc tấu: “Các quan tấu rằng thần khi giữ chức Thiếu giám quân khí, trong nhiệm kỳ có việc công giao cho Đại Lý tự xét xử, nhưng Thiếu khanh Đỗ Thuần cùng em là Hữu ty Lang trung Đỗ Hoành, Tả ty Lang trung Lưu Phụng Thế, Giám sát Ngự sử Tôn Thăng đều có thù riêng, xin cho người khác xét lại.” Chiếu giao Khai Phong phủ điều tra, Đỗ Hoành và Lưu Phụng Thế được miễn ký tên.

(Theo 《Chính mục》, việc này xảy ra ngày 4 tháng 11. Xét 《Thực lục》, ngày 14 tháng này, Triều phụng đại phu Mạc Quân Trần và Phụng nghị lang Đỗ Thuần được bổ làm Thiếu khanh Đại Lý tự. Lại xét ngày 6 tháng này, Vương Địch có tấu, cùng với tấu của Thái Thạc, thì việc Đỗ Thuần làm Thiếu khanh Đại Lý tự chắc chắn là ngày 14 tháng 9, không thể đến ngày 14 tháng 10 mới cùng Mạc Quân Trần được bổ. 《Chính mục》 đã ghi việc Thái Thạc tấu vào ngày 4, lại ghi ngày 14 như 《Thực lục》, nghi ngờ 《Chính mục》 ghi ngày 14 là sai, mà 《Thực lục》 lại theo đó. Nay bỏ đi phần ghi ngày 14. Lưu Phụng Thế đổi sang Tả ty vào ngày 22 tháng này.)

[24] Ngày Kỷ Mùi, Quyền phát khiển Tần Châu kiêm Quản câu Tần Phượng Kinh lược An phủ, Đô Tổng quản ty^[6] Phạm Dục tâu: “Tri châu kiêm Đô Tổng quản, An phủ sứ, Đô Kiềm hạt, xin không cho Thông phán cùng quản lý việc công dưới quyền tướng.”^[7] Được chấp thuận.

[25] Ngày Canh Thân, Xu mật viện tâu: “Các lộ tướng binh điều động đến nơi thiếu người, đã có chỉ gần đây hợp lệ phải báo Xu mật viện, nếu tại chỗ theo điều lệ cũ sai phái thì không cần báo. Điều trong sắc lệnh về tướng quan thời Nguyên Phong, sau khi sai phái phải báo Xu mật viện, xin bỏ đi.” Được chấp thuận.

[26] Hữu ty gián Vương Địch tâu: “Thần trộm thấy các quan ở cấp, xá, tả hữu ty lang quan, theo chỉ triều đình, bàn bạc giảm bớt số người được vào ngạch. Thần thấy pháp lệnh về việc bổ nhiệm con em của văn thần và võ thần có chỗ chưa công bằng. Văn thần hàm Thừa nghị lang đứng trên các chức Phó sứ của võ thần, nhưng các Phó sứ dù là thường điều đều được bổ nhiệm con em, còn từ Thừa nghị lang trở lên đến Triều thỉnh lang, nếu không kiêm chức thì đều không được bổ nhiệm con em. Xét về phẩm trật, nếu võ thần so với văn thần đều là thường điều, thì dù là các chức Sứ cũng chưa thể bổ nhiệm con em, huống chi là Phó sứ. Trước kia số lượng Phó sứ ít, người được bổ nhiệm con em không nhiều, và số người vào ngạch chưa quá đông, nên ban ơn rộng rãi một chút cũng không sao. Nay số lượng Phó sứ nhiều, người được bổ nhiệm con em đông, mà số người vào ngạch lại quá nhiều, thì nên so sánh với văn thần, đặt ra pháp lệnh mới. Thần mong bệ hạ hạ lệnh cho các cơ quan hữu trách, cùng với việc giảm bớt số người vào ngạch nói trên, bàn bạc thi hành.”

(Vương Địch chú thích trong chương sớ: Ngày 6 tháng 11 dâng sớ lên điện.)

[27] Lại tâu: “Thần trộm thấy việc Thiếu giám Cục Quân khí Thái Thạc cùng Đậu Trưởng Dụ, Lưu Trọng Hân sử dụng tiền công, trước đây do Công bộ điều tra, nhiều tháng không xong, rồi giao cho Đại Lý ngục, cũng nhiều tháng chưa kết thúc. Nay nghe nói vì Thái Thạc kêu oan, lại chuyển giao cho Khai Phong phủ. Phủ ty và các viện tuần tả hữu vốn công việc bề bộn, việc tra xét không được chuyên tâm, nếu vụ án này giao cho Khai Phong phủ, ắt sẽ còn chậm trễ, sinh ra tệ nạn khác. Huống chi Đậu Trưởng Dụ, Lưu Trọng Hân quản lý nhiều tiền công, số tiền chưa rõ ràng còn nhiều, nếu Thái Thạc quả thật đã dùng tiền công, thì tội danh không nhẹ, việc tra xét cần phải thận trọng. Thái Thạc là em của cựu Tể thần Thái Xác, dễ sinh ra lời bàn tán về ân oán yêu ghét, việc nhờ vả cũng cần phòng ngừa. Thần xin triều đình chọn người công chính trong hàng quan lại, lập cơ quan tra xét, mong rằng sẽ biết được sự thật, tránh việc kéo dài thêm.”

(Vương Địch chú thích trong chương tấu: Ngày 7 tháng 11.)

[28] Thị ngự sử Vương Nham Tẩu cũng xin đặt cơ quan để xét hỏi, chiếu sai Giám sát ngự sử Hàn Xuyên, Hình bộ lang trung Chúc Thứ.

(Nham Tẩu và Địch xin đặt cơ quan riêng, và sai Hàn Xuyên, Chúc Thứ, đều căn cứ vào chính mục.)

[29] Chiếu: “Trang trạch sứ, Tri Bảo châu Cao Tuân Trị lâu năm làm quan ngoài, có tiếng về hiệu quả trị lý, có thể đặc cách bổ làm Dẫn tiến phó sứ, Dao quận thứ sử, đến kinh đảm nhiệm chức vụ.”

(Ngự tập ngày 6 tháng 12 ban hành.)

[30] Lại chiếu: “Dương vương, Kinh vương, con trai các vương đều đã trưởng thành, chưa có quan dạy học. Có thể chọn trong các quan triều hiện nay một văn thần, sung làm Tiểu học giáo thụ của các vương phủ.”

(Ngự tập ngày 6 tháng 12 ban hành.)

[31] Ngày Tân Dậu, Trương Đoan bỏ chức trí sĩ, giữ nguyên chức Triều tán lang.

(Cần xét lại.)

[32] Ngày Bính Dần, Hình bộ thượng thư Tô Tụng kiêm chức Tường định trùng tu sắc lệnh, Ngự sử trung thừa Phó Nghiêu Dũ kiêm chức Khán tường tố lý.

[33] Chiếu rằng các công án do Khai Phong phủ xử đoán, nếu có người kiện tụng, cho phép Ngự sử đài lấy xét.

(Nhật lục chép: “Trước đây, vào thời Nguyên Phong đã có thành pháp, sau đó do Ngự sử Tôn Thăng^[8] tâu, dù không có kiện tụng cũng cho phép lấy xét và bác bỏ. Đến nay, Khai Phong phủ lại tâu việc này.” Từ “trước đây” đến “lại tâu”, tân lục đều theo cựu lục, cần bỏ đi.)

[34] Hình bộ tâu rằng các ngục tử ở cơ quan hình ngục tại kinh nhận hối lộ, theo pháp trọng lộc^[9]. Theo đó.

[35] Ngày Đinh Mão, thêm một nhiếp quan ở huyện Đông Quản, châu Quảng Châu để giám sát thuế. Trước đây, dân chúng tâu rằng, cách huyện 30 dặm về phía đông có trường Khúc Long, lợi tức rất ít, xin dời quan lại về huyện, trường đó cho phép người dân mua. Xuống cho Chuyển vận ty xem xét tâu lên, nên có chiếu này.

(Tân bản bỏ đi.)

[36] Ngày Mậu Thìn, truy phong công chúa Hiền Huệ trưởng nước Việt đã mất làm Đại trưởng công chúa.

[37] Học sĩ điện Tư chính, tri phủ Giang Ninh là Vương An Lễ được bổ nhiệm làm tri châu Dương Châu; Đãi chế các Long Đồ, tri châu Tuyên Châu là Thái Biện được bổ nhiệm làm tri phủ Giang Ninh.

[38] Xu mật viện tâu: “Bỉnh Thường đã mất, đã sai Viên ngoại lang bộ Kim là Mục Diễn sung chức Tế điện sứ, Phó sứ khố Cung bị là Trương Mậu sung chức Điếu uỷ sứ. Nước Hạ gần đây phái người đến dâng vật phẩm, là để tiến phụng lên Thái hoàng thái hậu và Hoàng đế hai cung.” Chiếu rằng: “Theo lệ năm Minh Đạo thứ nhất, cùng sai Mục Diễn và Trương Mậu một lần nữa áp tải ban tặng vật phẩm tế điện và an táng, vẫn theo số lượng vật phẩm mà Hoàng đế gần đây ban tặng, lệnh cho Học sĩ viện soạn riêng văn tế và chiếu lục.”

(Ngày 16 tháng 10 sai Mục Diễn, ngày 26 tháng 10 sai Trương Mậu.)

[39] Thái sư Văn Ngạn Bác tâu: “Xin cho con trai là Di Khánh được miễn thăng lên thứ tự tư phán vận, và vì đang trong thời gian nghỉ bệnh nên không thể tham gia tế lễ và túc vệ trong đại lễ Minh đường, xin ban thưởng theo lệ một nửa.” Đều được chấp thuận.

[40] Ngày Kỷ Tỵ, Lại bộ tâu: “Nhiều người thuộc các thành phần khác nhau dẫn theo lệ cũ để cầu xin được nhập quan, nếu không được như ý thì kiện lên Ngự sử đài và viện Đăng văn cổ. Nếu không có quy định chặt chẽ, e rằng việc nhập quan sẽ trở nên quá lộn xộn. Xin từ nay về sau, những người thuộc các ngành nghề như thợ thủ công, người chèo thuyền, nghệ nhân, vốn không có quy định hợp lệ để nhập quan, dù có công lao cũng chỉ được ban thưởng tương ứng với mức độ công lao, những người trước đây chưa được ban thưởng cũng áp dụng như vậy, như thế thì con đường kiểu hãnh sẽ bị chặn và việc ban thưởng sẽ không bị lạm dụng.” Được chấp thuận.

[41] Hộ bộ tâu: “Theo chiếu, ty Đô đại đề cử Thanh Hà liễn vận vẫn giữ tên là ty Quảng Tế Hà đô đại quản câu thôi khiển liễn vận. Nay xét thấy các cơ quan liên quan đến công việc của ty Liễn vận, đều phải dùng thư tấu trình, và được phép kiểm tra, cử tội.” Được chấp thuận.

(Chiếu phục ty Quảng Tế Hà thôi khiển liễn vận ngọc điệp.)

[42] Kinh Hồ Nam lộ An phủ, Chuyển vận ty tâu: “Theo chiếu chỉ xem xét việc lính nỏ Thiệu Châu lên phiên, nay huyện Thì Trúc, các trại phố Lâm Khẩu trong khu vực quản lý, dân hộ trong các khe động mới quy thuận, tính người Man chưa thuần, xin vẫn theo lệ cũ luân phiên sai lính nỏ phòng thủ.” Được chấp thuận.

[43] Ngày Canh Ngọ, ban chiếu: “Người làm việc ở Hoàng thành ty ba năm không phạm lỗi, được thăng một bậc. Chức Hoàng thành sứ, Dao quận Thứ sử trở lên, nếu con có chức quan thì được thăng một bậc, không có con thì cho phép chuyển nhượng cho người thân, người thân có tang giảm một năm khảo hạch, người tái nhiệm đủ hạn giảm hai năm khảo hạch. Chức Hoàng thành sứ và Dao quận Thứ sử trở lên, cho phép chuyển nhượng cho con, nếu không có con thì cho người thân, vẫn giảm một năm. Quan đương nhiệm cũng theo lệ này.”

[44] Thái sư Văn Ngạn Bác tâu: “Các Lang quan của 24 ty thuộc Thượng thư tỉnh thay đổi không ổn định, thường không nắm rõ công việc của bản án. Xin cho Tả Hữu ty kiểm tra, xác định thành quy chế, Tả Hữu thừa xem xét lại. Thượng thư Hình bộ Tô Tụng thông hiểu điển cố của đài tỉnh, cũng xin giao cho ông soạn định. Thêm nữa, Thượng thư tỉnh hiện đang cắt giảm các văn bản rườm rà của Lục tào, Tự, Giám, xin cho Tô Tụng cùng Tả Hữu ty xem xét và kết thúc.” Đều được chấp thuận.

[45] Ngày Tân Mùi, Lợi Châu lộ Đề hình ty tâu: “Theo chiếu chỉ, các khoản tiền miễn dịch trong thiên hạ đều bãi bỏ, áp dụng lại phép sai dịch như trước năm Hi Ninh thứ nhất. Nay trong lộ này chỉ có hai châu Văn, Long là nơi huấn luyện bảo giáp, theo điều lệ mỗi năm vào ngày nông nhàn tập hợp kiểm tra, nhưng trong số đó cũng có người phải đi dịch, xin tạm miễn huấn luyện mùa đông như chỉ huy của Phủ giới và ba lộ.” Được chấp thuận.

(Có thể tham khảo ngày 9 tháng 7 và 18 tháng 8.)

[46] Xu mật viện tâu: “Thặng viên lên phiên, mỗi ngày cấp khẩu phần, nếu số lượng nhiều có thể chia phiên thì không cần cấp riêng, nhưng chưa có quy định rõ.” Ban chiếu: Nơi nào có nhiều thặng viên, cho phép sai hai người thay một binh sĩ, vẫn chia phiên.

[47] Ngày Nhâm Thân, Cấp sự trung Hồ Tông Dũ được bổ làm Lại bộ Thị lang, Triều tán lang, Trực Long đồ các Cố Lâm làm Cấp sự trung, Tư nông Thiếu khanh Mã Mặc làm Hà Đông lộ Chuyển vận sứ, Thứ sử Tú Châu, Đề cử Lễ Tuyền quán Hướng Tông Lương làm Kinh Đông Tây lộ Kiềm hạt, theo lời xin của họ.

[48] Chiếu rằng vườn nhà và sách ban của Tư Mã Quang ở Tây Kinh, giao cho con là Khang trông coi, không được phá hủy. (Việc ngày 18 trong 《Chính mục》.) Tả Gián nghị đại phu Tiên Vu Sân tâu rằng Khang bị người bác là Trung đại phu trí sĩ Đán thường đòi tiền của, vì Đán làm nhiều việc không đúng.

(Việc này thêm vào theo mật sớ.)

[49] Điện trung Thị ngự sử Lã Đào tấu: “Thần thấy Lợi Châu lộ Chuyển vận phó sứ Bồ Tông Mẫn ban đầu a dua với Lý Tắc, lấy việc bán trà làm danh, buôn bán các vật, tham lợi lộng thưởng, nhiều lần được thăng chức. Sau lễ đại xá Minh đường, có nha tiền Lợi Châu là Hà Hiến xin miễn tiền thị dịch, Tông Mẫn không chịu xử lý. Xin sớm giáng chức.” Chiếu rằng: “Bồ Tông Mẫn trước hết bãi chức, giao cho Đề hình ty bản lộ xét thực rồi tâu lên.”

(Việc này theo mật sớ khoảng ngày 11 tháng 10, nay nhân việc 《Thực lục》 ngày 18 tháng 11 bổ Sầm Tượng Cầu làm Lợi Châu lộ Vận phán mà chép thêm. Việc Bồ Tông Mẫn bãi chức cần xét kỹ thêm.)

[50] Tả ty gián Vương Địch tâu rằng: (Địch tự chú: Ngày 18 tháng 11 dâng sớ lên điện.) “Thần gần đây cho rằng việc ngựa không qua Giá bộ, việc Cao Ly và Hạ quốc tiến cống không qua Hồng lư, làm mất trật tự gốc ngọn, có hại cho chế độ quan chức, không phải là đạo lâu dài. Tờ tâu của thần đã dâng vào ngày 28 tháng 9, đến nay vẫn chưa được thi hành. Thần nghĩ rằng triều đình thay đổi chính sự đều là do bất đắc dĩ, nếu có thể thay đổi hoặc không cần thay đổi, thì không bằng giữ nguyên như cũ còn hơn. Huống chi chỉ gây thêm phiền phức mà chưa thấy lợi ích, lại còn có hại, sao có thể dễ dàng thay đổi? Thượng thư tỉnh với sáu bộ thống lĩnh mọi việc, thực chất là di pháp của sáu quan thời Chu. Nay trong triều thì các tự, giám phân quản công việc, ngoài thì các giám ty phân quản quận huyện, còn sáu bộ với hai mươi tư ty thi hành chính lệnh, đó là trật tự trên dưới tương trợ, không thể loạn được. Nếu để Giá bộ không được dự vào việc ngựa của Thái bộc, thì khác nào Đề hình ty không được dự vào việc hình ngục của châu huyện, Chuyển vận ty không được dự vào việc tiền lương của châu huyện? Đối với châu huyện thì tiện lợi, nhưng đối với cương kỷ triều đình thì không phải. Để Hồng lư không được dự vào việc triều cống của Cao Ly và Hạ quốc, mà giao hết cho Chủ khách, thì khác nào châu huyện không được xử lý việc hình ngục, tiền lương, mà giao hết cho Đề hình ty, Chuyển vận ty? Đối với Đề hình ty, Chuyển vận ty thì chuyên quyền, nhưng đối với cương kỷ triều đình thì không phải.

Nếu thực sự theo ý kiến của người đề xuất, cho rằng việc ngựa không qua Giá bộ thì công việc mới thành, thì có nghĩa là các bộ có hại cho tự, giám, và mọi việc thuộc tự, giám thì các bộ đều không cần dự vào, sao chỉ có Giá bộ? Cho rằng việc triều cống của Cao Ly và Hạ quốc không qua Hồng lư thì công việc mới xong, thì có nghĩa là tự, giám không có ích gì cho các bộ, và mọi việc thuộc tự, giám đều có thể giao hết cho các bộ, sao chỉ có Hồng lư? Nếu vậy, thì công việc cũng có thể không thuộc tự, giám, và các bộ cũng có thể chuyên quản công việc. Thái bộc không chịu quản việc xe doanh, trí viễn, mà giao cho Giá bộ, là đúng. Đến nỗi mọi pháp độ cương kỷ đều đảo lộn, không gì là không thể. Đây há phải là ý của bệ hạ muốn tu sửa điển pháp để duy trì lâu dài sao? Thần thật tiếc cho triều đình. Kính mong thánh từ đặc biệt chỉ thị, xem lại tờ tâu của thần ngày 28 tháng 9, sớm ban hành thi hành.”

[51] Tờ tấu dán vàng nói: “Việc ngựa không qua bộ Giá, đó là điều mà Thái bộc tự mong muốn. Phàm những kẻ muốn chuyên quyền để tự thỏa mãn, đều ghét bị lệ thuộc vào người khác. Như khi Trương Thành Nhất nắm quyền, từng quản lý việc chăn nuôi ngựa, cũng không chịu lệ thuộc vào ai, triều đình chiều theo ý ông ta, cũng chỉ mong ông ta thành công mà thôi. Thành Nhất há chẳng chuyên quyền sao? Nhưng cuối cùng lại hỏng việc mà chẳng thành tựu gì, điều này rõ ràng không phải do bộ Giá gây hại. Nay Thái bộc tự lại muốn theo vết xe đổ của Thành Nhất, há có thể chấp nhận được sao? Thần cho rằng nếu để bộ Giá tham gia vào chính sách ngựa của Thái bộc tự, chắc chắn sẽ không gây hại cho chính sách ngựa, mà còn có thể bổ sung và duy trì kỷ cương của triều đình. Mong bệ hạ xem xét kỹ.”

(Ngày 14 tháng 12 có thể tra cứu.)

[52] Triều thỉnh lang, Hành Hồng lư tự thừa Hà Uyển làm Giang Nam Tây lộ chuyển vận phán quan.

[53] Trước đây, Hà Uyển từ chức Thông phán Tần Châu được bổ làm Đề cử Thường bình Hoài Nam Đông lộ, đến nhậm chức chưa được bao lâu thì chức Đề cử bị bãi bỏ (bổ nhiệm chức Thường bình vào ngày 7 tháng 11 năm Nguyên Phong thứ 8, bãi bỏ chức Đề cử vào ngày 28 tháng 2 nhuận năm đầu tiên). Sau đó, ông lại được bổ làm Đề điểm phủ Khai Phong, lệnh đợi chỗ khuyết của Hoàng Thực, rồi đổi làm Tri châu Phục Châu, nhưng chưa kịp nhậm chức.

Ngự sử Tôn Thăng tấu rằng: “Uyển lập chí không a dua, làm quan có phẩm cách, Tiên đế đã bổ nhiệm ông làm Đề cử Giang Nam Đông lộ, rồi triệu về kinh làm Thừa ty Nông tự, sau lại bổ làm Chuyển vận phán quan Giang Đông lộ. Trong thời gian tại nhiệm, ông đã một mình điều tra và phát giác việc Tri phủ Giang Ninh Lữ Gia Vấn vi phạm điều lệ xây dựng Tinh Nghĩa Đường, tham ô bất pháp, làm trái ý các quyền thần, kết oán thù, khiến Gia Vấn bị giáng chức, còn Uyển được công luận khen ngợi. Tiên đế biết chuyện, liền điều ông làm Đề điểm hình ngục Kinh Hồ Nam lộ. Sau đó, ông vì tang mẹ mà nghỉ việc, mãn tang lại được bổ làm Đề điểm hình ngục Tử Châu lộ. Theo lệ thường của Lại bộ, sau khi mãn tang thường được bổ nhiệm ở gần, nhưng Uyển vừa mãn tang mẹ, lại có cha già, mà lại được bổ nhiệm ở vùng xa xôi. Đó là vì Uyển từng được Ngô Sung tiến cử, khi ở Giang Đông, ông điều tra việc bất pháp của Lữ Gia Vấn, còn Chuyển vận sứ Tôn Khuê đi tuần, tấu lên việc con rể của cựu tể tướng là Thái Biện kết bè đảng. Các quan chấp chính vốn ghét Ngô Sung và thiên vị Lữ Gia Vấn, còn Tôn Khuê và Thái Biện là thân tín của họ.

Khi Uyển nhiều lần trình bày việc cha già, tể tướng liền vui vẻ đồng ý, bảo ông làm đơn tự trình. Uyển không nhận ra mưu kế, liền làm đơn tố cáo, ngay lập tức bị đưa về Lại bộ. Cha mẹ già, từ chối chức vụ xa, là tình cảm của con cái. Làm quan chấp chính mà không dùng lời chân thành với cấp dưới, lại lừa dối để trả thù riêng, khiến sĩ luận khinh bỉ. Lúc đó, kẻ thù của Uyển là Lữ Gia Vấn đang làm Lang trung Lại bộ, rất hả hê, nên không cho Uyển chức vụ chính thức, chỉ bổ làm Thông phán Tần Châu. Đến tháng 11 năm Nguyên Phong thứ 8, ông được điều làm Đề cử bản lộ. Lúc đó, các quan chấp chính vừa tự hổ thẹn vì bị sĩ luận khinh bỉ, lại biết sắp có nghị định bãi bỏ chức Đề cử các lộ. Hoàng Thực, Đề cử Hoài Đông, vốn có thứ bậc Tri huyện, lại là cháu ngoại của Chương Đôn, Tri Xu mật viện, và là môn khách của Tể tướng Thái Xác, cha của Thực là Hảo Khiêm vừa được bổ làm Tỉnh lang (Hảo Khiêm làm Giá bộ vào ngày 6 tháng 7 năm thứ 8). Họ vừa sợ thứ bậc của Hoàng Thực không chính đáng, bị bãi chức bất thường, lại muốn Thực và Hảo Khiêm ở gần nhau, nên trước bổ Thực làm Đề điểm phủ Khai Phong, rồi bổ Hà Uyển thay thế, để làm yên lòng sĩ luận.

Uyển đến nhậm chức chỉ được ba tháng thì bị bãi. Vốn chức Đề điểm phủ giới thường do người có thứ bậc Đề hình hoặc người có tiếng ở đài các đảm nhiệm, Hoàng Thực với thứ bậc Tri huyện mà được bổ, còn cha là Hảo Khiêm làm Tỉnh lang, cha con cùng làm quan một quận, thật là may mắn. Uyển làm Đề cử ba tháng thì bị bãi, từ khi bị thay thế phải phụng dưỡng cha già, lưu lạc kinh thành, lại phải vượt sông xa xôi, thật là bất hạnh. Kẻ cô hàn và người có thế lực, cách biệt nhau đến thế!

Thần trộm thấy triều đình trọng dụng người chính trực, mở rộng công đạo, những oan khuất lâu nay đều được minh oan, riêng Uyển từng hai lần được bổ làm Đề điểm hình ngục thời Tiên đế, chỉ vì cha già mà bị các quan chấp chính lừa dối, làm hỏng thứ bậc, chịu oan ức, mà triều đình chưa biết, nên thần mới dám trình bày. Hà Uyển vốn là người Xử Châu, Lưỡng Chiết, cha đã 78 tuổi, mong Thánh từ xét kỹ, đặc cách ra chỉ, bổ nhiệm Uyển một chức vụ gần quê, không chỉ giải oan cho người bị ức hiếp, mà còn làm rạng rỡ đức hiếu trị.”

[54] Dán tờ vàng: “Tôn Xương Linh, người Thường Châu, Lưỡng Chiết, vì cha già, ba lần giữ chức Đề hình, Chuyển vận ở bản lộ. Gần đây bổ nhiệm Xương Linh làm Tri phủ Phúc Châu, vì cha mẹ già, lại chuyển về bản lộ làm Tri châu Tô Châu. Mong triều đình có chính sách khoan dung công bằng, không chỉ riêng Xương Linh.” Tấu trình xong, bèn bổ nhiệm Hà Uyển làm Hồng lô tự thừa, rồi điều đi làm Tào vận Giang Tây, hơn một tháng sau, lại đổi làm Đề điểm hình ngục phủ giới Khai Phong.

(Hoàng Thực được bổ làm Đề điểm phủ giới vào ngày 18 tháng 10 năm Nguyên Phong thứ 8. Hà Uyển thay thế Hoàng Thực, không rõ ngày bổ nhiệm, việc đổi làm Tri châu Phục Châu và Hồng lô tự thừa, thực lục đều không ghi, chính mục cũng không có. Nay nhân việc điều đi làm Tào vận Giang Tây, ghi thêm vào. Việc đổi làm Đề điểm hình ngục phủ giới vào ngày 24 tháng 12, nay gộp vào đây. Cần khảo cứu về Hà Uyển, nên ghi chi tiết, cần chỉnh sửa lại. Ngày 8 tháng 10 năm thứ 2, Triều thỉnh lang Hà Uyển làm Công bộ lang trung.)

[55] Ngày Ất Hợi, nước Vu Điền sai sứ sang cống.

[56] Ngày Bính Tý, Tả ty lang trung, quyền Xu mật đô thừa chỉ Lưu Phụng Thế làm Khởi cư lang, Lễ bộ viên ngoại lang Khổng Văn Trọng làm Khởi cư xá nhân, Trung tán đại phu, Tập hiền hiệu lý Vương Bình làm Phán đăng văn gián viện, vẫn giữ chức ở quán, Binh bộ viên ngoại lang Diệp Tổ Hợp, Tỷ bộ viên ngoại lang Tiền Trưởng Khanh đều được bổ làm Tập hiền hiệu lý.

[57] Văn Ngạn Bác tâu: “Tổ Hợp đỗ đầu tiến sĩ năm Hi Ninh, nay đã 17 năm, mọi người cho là bị chậm trễ. Trưởng Khanh từng soạn thư đáp nước Cao Ly, Tiên đế khen ngợi, cùng Khổng Văn Trọng đều từng làm Hiệu thư lang, tình cờ trước khi phục chức quán đã thăng làm Tỉnh lang, không hợp với chế độ mới. Xin đều thăng chức cao hơn.” Vì ba người này cũng không có ai làm tiền lệ, nên Văn Trọng được thăng làm Hữu sử, còn Tổ Hợp, Trưởng Khanh có mệnh lệnh này.

(Cựu lục chỉ ghi Tổ Hợp, Trưởng Khanh được bổ làm Hiệu lý, không ghi chức vụ đang giữ, cũng không có nguyên do. Nay thêm vào theo tấu của Văn Ngạn Bác.)

[58] Trước đây, Nội điện sùng ban Tạ Lương Tá được khôi phục nguyên chức, giáng làm Nội thị tỉnh chi hậu cao ban nội phẩm. Lương Tá từng phạm tội đưa phụ nữ vào nhà, bị đặc chỉ cho về quê, vĩnh viễn không được thu dụng. Xem xét tình tiết, thấy có thể thương xót, nên có mệnh lệnh này.

[59] Xu mật viện tâu rằng, Quảng Châu điều tra được tên Sầm Thám, người cầm đầu đám loạn ở động, dẫn bốn năm ngàn đảng phái vây đánh Tân Châu. Chiếu lệnh cho tướng thứ sáu của Đông Nam lộ dẫn toàn bộ quân lính đến ứng cứu, đồng thời lập thưởng để chiêu mộ người bắt giết.

(Lập thưởng vào ngày 24, nay ghi chung. Theo truyện Tưởng Chi Kỳ: “Ngày 4 tháng 8, Chi Kỳ được bổ làm Tập hiền điện tu soạn, tri Quảng Châu. Tháng 10, giặc Sầm Thám ở Tân Châu đánh Tân Châu, quan bắt giặc gần đó báo rằng thành đã thất thủ, phủ suý báo lên triều đình, và hịch cho Kiềm hạt ty Giang Tây phát binh đánh giặc. Thám dùng yêu thuật mê hoặc quần chúng, tập hợp hơn hai ngàn đảng phái, mưu tính trước hết chiếm Tân Châu, rồi kinh lược Phiên Ngu, chiếm cả Lĩnh Nam, thế lực rất lớn. Quan lại đến nỗi đeo ấn tín bỏ chạy, tướng lĩnh do phủ suý phái đi sợ hãi không dám tiến, buông lỏng quân lính cướp bóc giết hại dân làng gần đó, để lấy đầu giặc, nhân đó cướp đoạt tài sản, Lĩnh Nam tiêu điều không yên. Chi Kỳ nghe tin trên đường, liền tâu xin dùng thưởng lớn để chiêu mộ bắt kẻ cầm đầu, trừ Sầm Thám không tha, còn những kẻ bị ép theo cho phép tự thú, được miễn tội, lại phát hịch bảng thị rõ ý bắt kẻ cầm đầu, tha cho những kẻ bị ép. Đến nơi, phái Binh mã kiềm hạt Dương Tòng Tiên đi đánh, dạy phương lược, bắt được các tướng, lại khuyên dụ bắt sống thủ lĩnh. Tòng Tiên bèn bắt được Thám ở Trà Khanh, giải về Quảng Châu xử tử.” Ngày 20 tháng giêng năm sau, bắt được Sầm Thám.)

[60] Trương Vấn, quan phụ trách việc nước sông ở Hà Bắc, tâu rằng: “Thần đến khu vực đê vỡ ở Hoạt Châu, xem xét thấy từ đập Nghênh Dương đến đập Đại Ngô và Tiểu Ngô, mực nước thấp, dòng sông cũ bị bồi lấp. Nếu khôi phục lại dòng cũ, e rằng công sức khó đạt được. Xin cho đào sông Trực Hà và sông Thiêm Hà ở khu vực đập Nam Lạc và Đại Danh, để phân dòng nước, giải quyết nạn lụt ở hạ lưu phía Bắc Kinh.” Triều đình nghe theo.

(Sách cũ chép về Trương Vấn rằng: “Sông mất dòng cũ, Vua sai ông cùng Đô thủy sứ giả Vương Lệnh Đồ đi xem xét. Trương Vấn cho rằng dòng cũ ở Thiền Uyên đã bị bồi lấp cao, có thể đào núi đất dẫn nước vào cửa Tôn Thôn, chuyển dòng cũ Thương Hồ, thì dòng phía đông có thể khôi phục. Triều đình nghe theo. Sau đó, ý kiến bàn luận không thống nhất, đề nghị của Trương Vấn cũng bị bỏ qua.” Sách mới lại bỏ đoạn này, không rõ lý do. Trương Vấn nhận lệnh đi Hà Bắc vào ngày 22 tháng 9, đến ngày 5 tháng 10, Vương Lệnh Đồ mới được bổ làm Đô thủy. Sách 《Chính Mục》 chép: “Trương Vấn xin đào sông Thiêm và sông Trực ở khu vực đập Nam Lạc và Đại Danh để dẫn nước vào cửa Tôn Thôn, huy động 15.000 dân phu mùa xuân, có thể giảm bớt nạn lụt hạ lưu, triều đình nghe theo.” Ngày 6 tháng 12, lại chép: “Phủ Đại Danh tâu rằng việc dẫn sông gần phủ không tiện, Vua sai Trương Vấn đi xem xét lại. Đến ngày 8 tháng 2 năm thứ hai, cuối cùng cũng đào sông.”)

[61] Hồ Tông Viêm, vừa được bổ làm Đại tông chính thừa, được thăng làm Tướng tác thiếu giám, theo lời tiến cử của Văn Ngạn Bác.

[62] Môn hạ thị lang Hàn Duy tâu: “Các án tấu trong thiên hạ đều phải do Đại Lý xét xử, Hình bộ bàn bạc kỹ, sau đó trình lên Trung thư, rồi do hoàng thượng quyết định. Những năm gần đây, có cơ quan hoặc không hiểu rõ pháp luật, hoặc vì tư lợi, chỉ căn cứ vào lời thỉnh cầu của châu quận, dựa theo lời họ mà trình lên Trung thư, dán tờ vàng xin chỉ dụ theo lệ, nên các án tấu từ bốn phương ngày càng nhiều hơn trước, mong muốn việc hình phạt được trong sạch, công việc giảm bớt là khó. Nay xin đưa ra các điều khoản sửa đổi: Đại Lý tự mỗi khi nhận được các án tấu về hình danh, nếu có nghi ngờ về tình tiết đáng thương, tình nặng pháp nhẹ, pháp nặng tình nhẹ, cần phải nêu rõ các điều khoản về nghi ngờ, đáng thương, tình pháp nặng nhẹ. Nếu không có các tình tiết trên, thì phải nêu rõ điều luật nào được áp dụng để xử lý, Hình bộ xem xét kỹ, rồi theo thứ tự trình lên xin chỉ dụ.” Chiếu cho Hình bộ lập pháp trình lên. Hàn Duy lại xin từ nay mỗi khi gần đến đại lễ, lệnh cho Hình bộ, Đại Lý tự, Khai Phong phủ xử lý công việc như thường lệ, không được rút ngắn thời hạn; những tội nhân có tình tiết nặng, gây hại khó tha thứ, thì xếp thành một loại riêng, trình lên xin xét xử. Được chấp thuận.

(Việc này liên quan đến Phạm Bá Lộc.)

[63] Lại bộ tâu: “Theo chiếu chỉ: ‘Thượng thư, Thị lang, Nội ngoại học sĩ, Đãi chế, Lưỡng tỉnh, Đài quan, Tả Hữu ty Lang quan, các lộ Giám ty, mỗi nơi hạn trong một tháng, cùng tiến cử một viên quan công minh liêm chính, có tài năng trị lý những việc khó khăn và hợp cách làm Tri huyện hoặc Huyện lệnh, Lại bộ không theo thứ tự, bổ nhiệm làm Tri huyện, Huyện lệnh ở những nơi áp dụng luật nghiêm khắc, sau đó bổ nhiệm đến những huyện có trên một vạn hộ và nhiều trộm cướp. Khi mãn nhiệm, Giám ty xác minh tình hình trị lý, chia làm ba bậc để khen thưởng. Những người đã được khen thưởng khi mãn nhiệm, cho phép khen thưởng thêm. Lại bộ phải chi tiết lập các bậc khảo xét để tâu lên.’ Nay xét các bậc khảo xét, những người đã được khen thưởng khi mãn nhiệm trước đây, cho phép khen thưởng tích lũy.” Được chấp thuận.

(Ngày 22 tháng 7, Thượng Quan Quân tâu xin ngoài mười khoa, tăng thêm việc tiến cử người có khả năng trị lý những việc khó khăn^[10], có lẽ đến nay mới chấp nhận lời tâu của ông. Sách mới và sách cũ có sai sót, ghi chú đầy đủ ở ngày 6 tháng 5 và ngày 21 tháng 7.)

[64] Ngày Đinh Sửu, chiếu rằng vì phủ giới và các lộ Kinh Đông, Kinh Tây bị thiên tai, tạm ngừng việc huy động dân phu sửa đê sông Hoàng Hà vào mùa xuân năm sau; nếu có việc khẩn cấp liên quan đến phòng chống lũ lụt, mùa xuân năm sau phải huy động dân phu, thì tính toán số lượng dân phu cụ thể để tâu lên.