[PREVIEW] QUYỂN 418: NĂM NGUYÊN HỰU THỨ 3 (MẬU THÌN, 1088)

Từ tháng 12 năm Nguyên Hựu thứ 3 đời Triết Tông đến hết tháng.

[1] Tháng 12, ngày Ất Hợi, Khu mật viện tâu: “Ở Kinh Hồ Bắc lộ, người Man ở La Gia cướp bóc tài vật, đốt phá nhà cửa, nhưng các đơn vị tố cáo phần lớn không được xử lý, trên dưới đều che giấu. Nếu sau này giảm bớt binh tướng, đường vận lương e khó thông suốt. Xét trước đây Đường Nghĩa Vấn nhiều lần tâu xin dời bỏ các trại thành đã hoàn thành, nhưng tình hình người Man không thể cảm nhận được ân huệ khoan dung, dám liên tục xâm phạm. Nếu không tùy nghi trừng trị, chúng sẽ bắt chước, càng khó xử lý. Xin lệnh cho Đường Nghĩa Vấn và Trình Tiết nhanh chóng trình bày rõ ràng và tâu lên, cùng biện pháp xử lý. Nếu các nơi người Man còn dám ẩn náu tập hợp, lập tức chọn tướng quân đi đánh dẹp. Đồng thời ra lệnh cho các đoàn động người Man quy thuận, không để họ dao động kinh sợ.” Triều đình nghe theo.

(Cựu lục chép: “Bỏ thành để yên lòng người Man, nhưng chúng vẫn xâm phạm cướp bóc không ngừng.” Tân lục bỏ đi.)

[2] Phó sứ Cung uyển Hồ Điền làm Tri châu Nguyên. Lục trạch sứ Thời Định sung chức Đô giám Kinh Hồ Bắc lộ, đóng quân ở Thần châu, đợi khi việc người Man yên ổn sẽ tâu xin quyết định. Lại lệnh cho ông xem xét tình hình người Man ở các trại thành mới, tuần tra ngăn chặn kịp thời, thăm hỏi các thủ lĩnh.

[3] Ngày Bính Tý, nước Liêu cử sứ giả là Tiết độ sứ Trường Ninh quân Da Luật Địch, Phó sứ là Trung tán đại phu, Thái thường thiếu khanh, kiêm Tu soạn Sử quán Đặng Trung Cử, đến chúc mừng lễ Hưng Long tiết.

[4] Ngày Kỷ Mão, chiếu cho tông thất trong thời gian nghỉ phép, ngày Hưng Long tiết được phép đổi đai vàng để chúc thọ.

[5] Ngày Canh Thìn, Khu mật viện tâu: “Theo điều lệ cũ về cấp ruộng cho người quy thuận, nếu ruộng có thể canh tác không đủ, thì cấp ruộng hộ tuyệt. Theo lệnh ruộng đất năm Nguyên Hựu, nếu ruộng có thể canh tác không đủ, thì cấp ruộng thường bình. Nhưng ruộng thường bình chỉ là ruộng đất mà dân hộ dùng để thế chấp, nộp thuế, số lượng không nhiều.” Chiếu thêm vào: Nếu ruộng thường bình không đủ, thì cấp ruộng hộ tuyệt.

[6] Ngày Giáp Thân, ban chiếu lệnh cho Đường Nghĩa Vấn và Trình Tiết tại trại Cừ Dương cùng nhau xử lý việc người Man, vì người Man ở Lang Giang, Quán Bảo, Phong Sơn vẫn còn xâm phạm biên giới^[1].

[7] Người cống phẩm của nước Tam Phật Tề xin dùng 15 lạng hoa sen vàng, 5 lạng ngọc trai, 10 lạng long não, theo lệ rải trên điện. Được chấp thuận.

[8] Ngày Bính Tuất, vì trời lạnh có tuyết và đường lầy lội, miễn triều tham trong 5 ngày, cho thợ làm việc nghỉ 3 ngày.

[9] Ban chiếu khắc chiếu thư của Thần Tông hoàng đế về việc cử Ngự sử tại Ngự sử đài, theo lời thỉnh cầu của Đằng Nguyên Phát.

[10] Tả Vũ vệ Đại tướng quân Quách Quỳ qua đời.

[11]

(Cựu lục chép: “Thần Tông kinh lược phía Tây, lấy Vương Thiều làm An phủ dọc biên giới, chiêu nạp Mộc Chinh, sắp xếp có thứ tự. Quỳ ghen ghét, bắt tội Thiều ăn cắp tiền kho, xử lý rất gấp. Thiều xin quan khác xét lại, bèn điều Quỳ làm Tri châu Vị, sai Đại Lý tự thừa Đỗ Thuần xét án, Thuần có ý chần chừ, lại sai Ngự sử Thái Xác tra xét, Quỳ bị tội vu cáo, bị cách chức Tuyên Huy Nam viện sứ, làm Tri châu Lộ.” Tân lục biện luận: “Việc Quách Quỳ xét án Vương Thiều, Thần Tông thực lục chép rất rõ, Đỗ Thuần xét án là sự thật, Thái Xác xét lại là do chần chừ. Nay nói Thuần chần chừ, lại nói Quỳ bị tội vu cáo, đều không đúng sự thật, nên sửa lại là chấp chính nghi ngờ Thuần chần chừ, lại nói Quỳ bị tội vu cáo, để sau này có thể tra cứu.” Nên chuyển đoạn này vào ngày Quỳ làm Tri châu Lộ.)

[12] Ngày Đinh Hợi, nguyệt thực, nhưng vì trời âm u có tuyết nên không thấy.

[13] Ngày Mậu Tý, ban chiếu rằng những người xin theo lệ cho con em làm quan tại cung quán, nhạc miếu, nếu tái nhiệm thì không tính vào thứ tự.

[14] Tri quân Vĩnh Hưng Hàn Tích tâu rằng, lộ này mấy năm liền bị thiên tai mất mùa, xin không hạn chế số lượng gạo đậu cấp theo pháp. Được chấp thuận.

[15] Ngày Canh Dần, Triều phụng lang, quyền Thiểm Tây chuyển vận sứ Đỗ Thuần từ chối nhận áo tía.

[16] Triều phụng đại phu Liêm Chính Thần làm Tư nông thiếu khanh.

[17] Lại bộ viên ngoại lang Vũ Văn Xương Linh quyền phát khiển Kinh Tây lộ chuyển vận phó sứ.

[18] Triều thỉnh đại phu, Thiêm thư Hoài Khang quân Tiết độ phán quan sảnh công sự Trần Tri Hối được tái nhiệm, vì cha ông là Trần Thuật Cổ già yếu không có người phụng dưỡng.

[19] Chiếu cho Khai Phong phủ Quân tuần viện khôi phục lại chức Phán quan một người, do bãi bỏ việc xử án ở Đại Lý tự.

[20] Ngày Tân Mão, Triều nghị đại phu, Thí Trung thư xá nhân Lưu Ban được thăng làm Trung đại phu, giữ chức Trung thư xá nhân.

[21] Ngày Giáp Ngọ, Giang Ninh phủ Tư lý tham quân, Vận châu Châu học giáo thụ Chu Chúng bị bãi chức, trả về Lại bộ, theo lời tâu của Hữu chánh ngôn Lưu An Thế và Hàn lâm học sĩ Tô Thức.

[22] Lưu An Thế tâu rằng: “Thần trộm thấy Chu Chúng dâng sớ xin cho cựu tướng Vương An Thạch được phối hưởng trong miếu đường của Thần Tông hoàng đế, việc này lan truyền khắp trong ngoài, khiến mọi người đều kinh ngạc. Thần nghe rằng vào năm Thiên Thánh, Tiền Duy Diễn từng xin cho Chương Hiến Minh Túc thái hậu và Trang Ý thái hậu cùng được phối hưởng trong miếu thất của Chân Tông, nhằm lấy lòng hoàng đế. Lúc đó, Ngự sử trung thừa Phạm Phúng đã hặc tội Duy Diễn tự tiện bàn việc tông miếu, khiến ông ta bị cách chức Bình chương sự, bãi nhiệm về trấn cũ. Thần nghĩ rằng Duy Diễn giữ chức vị tướng tương, lời nói của ông chưa phải là quá đáng, nhưng bị trách phạt nặng như vậy là để nghiêm minh tông miếu. Nay Chu Chúng chỉ là một kẻ thần tử nhỏ bé xa xôi, lại mang lòng gian tà, ngạo mạn công luận, bàn bậy về điển lễ. Giả sử Vương An Thạch có công đức lớn, thực sự xứng đáng được phối hưởng, thì với thân phận của Chu Chúng cũng không nên nói, huống chi ông ta phụ chính nhiều năm, chẳng có thành tích gì tốt, chỉ làm hại dân hại nước, tệ hại còn lưu đến ngày nay, sao có thể được thờ trong thanh miếu, truyền lại muôn đời? Như Chu Chúng cuồng ngạo tiếm quyền như vậy, há nên khoan dung nhẹ tay? Thần mong bệ hạ dùng phép Xuân Thu, trừng trị ý đồ ban đầu của hắn, nghiêm khắc trừng phạt, để rõ ràng điều thiện ác.”

[23] Tô Thức tâu: “Thần trước đây khi giữ chức Trung thư xá nhân, được lệnh tiến cử quan viên phụ trách giáo dục, thần đã tiến cử Chu Tùng, Tư lý tham quân phủ Giang Ninh, được triều đình bổ nhiệm làm Giáo thụ châu Vận. Gần đây, thần nghe nói Tùng dâng sớ, nói rằng triều đình nên lấy tể tướng cũ là Vương An Thạch phối hưởng với Thần Tông hoàng đế. Thần xét theo luật nhà Hán, kẻ nào dám tự ý bàn luận về tông miếu sẽ bị xử tử, từ thời Cao Hậu đến các đời Văn, Cảnh, Vũ, Tuyên đều thi hành pháp luật này, để tôn trọng tông miếu, coi trọng triều đình, ngăn ngừa từ nhỏ, có ý nghĩa sâu xa. Triều đình ta từ thời tổ tông đến nay, chọn lựa những công thần có uy tín lớn, đức độ trọn vẹn để phối hưởng với các bậc tiên đế, việc này ngay cả thiên tử cũng không dám tự quyết, tất phải triệu tập đình thần bàn bạc, người được chọn phải là người được công luận trong thiên hạ tín nhiệm, không phải ai cũng được vào danh sách này. Tấu nghị đã dâng lên, chiếu chỉ nói rằng tuân theo, làm sách cáo tông miếu, rồi mới dám thi hành, nghiêm ngặt như vậy. Há có chuyện đã thi hành rồi, lại để cho những tiểu thần xa xôi tự ý bàn luận về việc phối hưởng? Nếu bỏ qua không xét, thì tông miếu không còn nghiêm trang, triều đình cũng bị coi thường.

Thần nghĩ rằng những việc làm của An Thạch lúc sinh thời, đúng sai chính tà, trong ngoài đều biết, khó lòng thoát khỏi sự soi xét của thánh thượng. Tiên đế cũng biết rõ, nên đã để ông ta ở chức vụ nhàn tản, không dùng lại. Nay đã cải cách phép Thanh Miêu, cách chức những người trong phe cánh của An Thạch như Lữ Huệ Khanh, Lý Định. Đến cả việc học hành khoa cử, cũng đã bãi bỏ đạo Phật, Lão, cấm chỉ việc học chữ, đại cục đã định, thi hành được mấy năm. Việc phối hưởng tiên đế đã định dùng Phú Bật, thiên hạ đều cho là rất đúng. Tùng là người thế nào, dám đưa ra ý kiến này? Ý hắn muốn thử thách triều đình, dần dần tiến tới tà thuyết, ngầm xúi giục bọn tiểu nhân, đúng như Khổng Tử nói: ‘Làm việc nguy hiểm để cầu may, ở trong đó mà không nghi ngờ’.

Thần đáng lẽ phải giữ chức thị tòng, lại sai lầm trong việc biết người, đến nỗi tiến cử kẻ này làm ô danh học đường, nếu lại im lặng không nói, thì là lừa dối trên, tiếp tay cho gian tà, tội càng thêm lớn. Thần xin tự hặc chịu tội, mong thánh thượng đặc biệt ra lệnh cho hữu ty bàn xét tội thần tiến cử sai lầm, trách phạt nặng để răn đe những người đương chức.”

[24] Tô Thức lại tâu: “Thần gần đây đã dâng lời, vì người được tiến cử làm học quan là Chu Chúng dám bàn việc phối hưởng của Tiên đế, muốn thử thách triều đình, dần dần tiến tới tà thuyết, ngầm xúi giục bọn tiểu nhân, xin giao xuống cho Hữu ty bàn tội thần tiến cử sai lầm, trách phạt nặng để cảnh cáo những người đương chức. Đến nay đã nhiều ngày, chưa nhận được chỉ thị. Thần nghĩ rằng gốc rễ của quốc gia là ở chỗ thưởng phạt rõ ràng, phân biệt tà chính, hai điều này không được thiết lập thì loạn vong sẽ theo sau.

Kinh Dịch nói: ‘Đại quân có mệnh, mở nước nối nhà, tiểu nhân chớ dùng.’ Tượng nói: ‘Đại quân có mệnh, để chính công vậy, tiểu nhân chớ dùng, tất loạn nước vậy.’ Xưa Quách Công thiện thiện ác ác mà vẫn không tránh khỏi diệt vong, vì thiện thiện mà không dùng được, ác ác mà không trừ được.

Thần thấy từ khi hai Thánh kế vị, đã đuổi bọn tiểu nhân như Lữ Huệ Khanh, Lý Định, Thái Xác, Trương Thành Nhất, Ngô Cư Hậu, Thôi Đài Phù, Dương Cấp, Vương Hiếu Tiên, Hà Chính Thần, Lô Bỉnh, Kiển Chu Phụ, Vương Tử Kinh, Lục Sư Mẫn, Triệu Tế, trung quan Lý Hiến, Tống Dụng Thần, hoặc là người đầu tiên gây ra họa biên giới khiến binh đao liên miên, hoặc là người vơ vét lợi lộc khiến quốc gia tích oán, hoặc là người khởi xướng những vụ án lớn để hãm hại người lương thiện, những việc gian ác của họ không thể kể hết, mà Vương An Thạch chính là người đứng đầu. Nay những người đó, ngoài những kẻ đã chết, tuy đã lui về ở chỗ nhàn tản, nhưng bọn tay chân thân tín của họ vẫn còn khắp trong ngoài, ôm ấp ân tư, mong được dùng lại, có rất nhiều người vì họ mà vận động du thuyết. Họ đều giả vờ ẩn mình, như quỷ như trùng, bè đảng rất kiên cố, lòng dạ rất thống nhất, mà minh chủ không biết, thần thật sự lo lắng.

Người quân tử khó mời như lân phượng, ‘thấy nguy liền bay, lượn rồi mới đậu’, huống chi có thể vẫy tay mà đuổi đi được sao? Tiểu nhân dễ tiến như ruồi nhặng, chỗ tanh hôi tụ tập, trong chớp mắt đã hàng ngàn hàng vạn, huống chi có thể vẫy gọi mà đến được sao? Triều đình gần đây hơi nới lỏng với bọn này, như Lý Hiến xin được ở gần kinh đô, Vương An Lễ chống lại chiếu ân, Thái Xác xin tha cho em trai, đều được chấp thuận ngay; Thôi Đài Phù, Vương Hiếu Tiên, chẳng bao lâu lại được dùng, Dương Cấp cũng dần được phục chức, Lữ Huệ Khanh thấy vậy nên dám xin về ở Tô Châu. Những kẻ này đều là đại tặc của dân, cự đố của nước, được giữ nguyên đầu đã là may mắn lắm rồi, há có thể cùng với những kẻ phạm lỗi thông thường, tính ngày tính tháng, rửa oan rồi lại dùng được sao? Nay đã hơi nới lỏng, sau ắt sẽ dần dần dùng lại, cứ thế mãi thì bọn Huệ Khanh, Thái Xác ắt có lúc được dùng, phép Thanh Miêu, Thị Dịch ắt có lúc được khôi phục. Vì sao nói vậy? Tướng tác giám thừa Lý Sĩ Kinh là kẻ tiểu nhân tà nịnh, bị mọi người khinh bỉ, mà đại thần không xét, dần dần tiến cử, làm ô uế chức vụ, vẫn có thể đề xuất ý kiến đào hào, phụ trách việc tu sửa thành trì. Kế sách của hắn đã được thực hiện, liền tuyên bố với mọi người, muốn khôi phục lại phép trà ma của Tống Dụng Thần. Từ đó mà xem, bọn Huệ Khanh, Thái Xác lo gì không được dùng, phép Thanh Miêu, Thị Dịch lo gì không được khôi phục?

Xưa Lô (Mộc Tỵ) bị giáng chức đã lâu, trải qua nhiều lần ân xá, Đức Tông muốn cho một châu nhỏ, cả triều lo sợ, mà tể thần Lý Miễn, cấp sự trung Viên Cao, gián quan Triệu Nhu, Bùi Cát^[2], Vũ Văn Huyễn^[3], Lô Cảnh Lượng, Trương Tiến, thường thị Lý Bí đều liều chết tranh cãi. Lý Miễn không phải tiếc một châu, mà biết rằng (Mộc Tỵ) được châu rồi ắt sẽ được dùng lại, một đóm lửa có nguy cơ cháy rừng, một giọt nước có thể gây lũ lớn. Nay Chu Chúng chỉ là hạng cỏ rác, mà dám đề xuất ý kiến này, ắt là có người xúi giục. Xưa Hoài Nam Vương mưu phản, chỉ sợ mỗi Cấp Ám, cho rằng nói với Công Tôn Thừa tướng như gỡ băng bịt mắt. Nay Chu Chúng chỉ là kẻ tiểu thần như chấy rận, mà dám làm việc đại gian, lừa dối triều đình như không có ai, nếu không may có Hoài Nam Vương, thì còn sợ ai nữa!”

Thần không dám viện dẫn người xưa xa xôi, nhưng nếu trong hàng ngũ chấp chính có người như Phú Bật, Hàn Kỳ, trong đài gián có người như Bao Chửng, Lã Hối, hoặc Tư Mã Quang còn tại thế, thì bọn tiểu nhân này đâu dám hành động như vậy? Xưa kia, Vương An Thạch dưới triều Nhân Tông, Anh Tông, trăm phương nghìn kế gian trá, mạo nhận danh tiếng lớn, ai cũng cho là có thể dùng được, chỉ có Hàn Kỳ nhìn ra được sự gian trá của hắn, nên mãi không chịu tiến cử. Nếu Hàn Kỳ không rời khỏi chức vụ, Vương An Thạch làm sao có thể đắc chí? Qua đó có thể thấy, việc phân biệt chính tà của con người, tiêu trừ họa hoạn từ khi chưa manh nha, mới thực sự là tể tướng.

Mấy ngày gần đây, thần nghe nói trong các cuộc bàn luận của chấp chính, nhiều người muốn giảm nhẹ trách nhiệm của thần và khoan hồng tội của Chủng. Nếu quả thực như vậy, thì sẽ khiến cho các quan cận thần sau này dễ dàng tiến cử tiểu nhân, mà những kẻ như Huệ Khanh sẽ có cơ sở để đoán định sự nặng nhẹ của triều đình. Việc này liên quan đến sự thịnh suy, lo lắng đến trị loạn, thần khẩn thiết mong bệ hạ đặc biệt ra quyết định, sâu sắc chiếu dụ các cơ quan hữu trách bàn luận về tội của thần và Chủng, không thể nhẹ tay tha thứ. Dù triều đình xét thấy thần vốn không có tà tâm, chỉ là mù quáng sai lầm, cũng xin mượn thân thần để lập pháp, như vậy thần trên đã được biết đãi, tuy nói là phạm tội, nhưng thực chất cũng như được ban thưởng. Nếu được khoan thứ, thì đó là thiên vị thân thần mà bỏ phép nước, thần sẽ cảm thấy hổ thẹn, như bị đánh giữa chợ. Thần không kìm được lòng phẫn uất lo lắng cho đất nước, lời lẽ có thể quá thẳng thắn, xin chờ đợi sự trừng phạt. Tờ thiếp vàng viết: “Chu Chủng là tiểu lại châu huyện, chỉ mong tiến thân chút ít, nay bỗng nhiên ngang ngược, dám đứng ra đề xuất việc lớn, ắt phải có người ở trong bí mật chủ trì việc này, nếu không, Chủng đâu dám vượt phận phạm thượng, làm lay động thánh thính? Đó là lý do thần không thể không nhiều lần trình bày.”

(Chính Mục ngày 18 ghi Chủng bị cách chức giáo thụ, đưa về Lại bộ.)

[25] Ngày Bính Thân, Xu mật viện tâu rằng, châu Hựu báo cáo người Hạ sai sứ đến tạ ơn việc phong tước, sau đó lại đưa ra việc bàn về biên giới. Chiếu cho Triệu Tiết: “Sứ tạ ơn phong tước chưa qua biên giới, nếu sai sứ đến bàn việc biên giới, thì lấy lễ mà từ chối; nếu sau khi qua biên giới mà có văn thư đến, thì mở lời khuyên bảo, đợi việc tạ ơn xong rồi mới từ từ bàn tiếp.”

[26] Ngày Đinh Dậu, Xu mật viện tâu rằng, thổ quan quy thuận là Dương Xương Minh xin theo lời thỉnh cầu của Hồ Điền, giữ lại quân Cừ Dương, huyện vẫn giữ tên cũ, những việc trước đây giao cho huyện xử lý thì nay giao cho trại Cừ Dương xử đoán, tội từ tội đồ trở lên thì giao cho châu Nguyên xử lý. Chiếu rằng đợi khi lòng người yên ổn, số hộ khẩu tăng lên thì sẽ tâu lên.

[27] Người Lão ở huyện Giang Tân, châu Du xâm phạm trại Tiểu Khê. Chiếu cho ty Kiềm hạt lộ Tử Quỳ điều tra nguyên nhân gây ra việc này, nếu không phải do người địa phương xâm phạm mà tự ý quấy nhiễu, thì răn đe rồi cho về, đồng thời đòi lại những người bị bắt, nếu vẫn không nghe theo thì dùng quân bắt giết.

(Ngày Canh Tý, giáng chức Lữ Huệ Khanh làm Tiết độ phó sứ quân Kiến Ninh, cho ở tại bản châu, sau dời đến châu Tuyên, sách 《Thực lục》 chép như vậy. 《Chính mục》 chép vào ngày 8 tháng 9, nay theo 《Chính mục》.)

[28] Tháng này, chiếu so sánh việc nhập lưu.

(Thực hiện vào tháng giêng năm thứ 4, 《Chính mục》 có ghi chép, cần tra cứu. Chiếu ngày 23 tháng 11, lại có lời Thái hoàng thái hậu vào ngày 12 tháng nhuận, nên tham khảo thêm.)