[PREVIEW] QUYỂN 427: NĂM NGUYÊN HỰU THỨ 4 (KỶ TỴ, 1089)

Bắt đầu từ ngày Tân Tỵ tháng 5 năm Nguyên Hựu thứ 4 đời Vua Triết Tông đến hết ngày Quý Tỵ cùng tháng.

[1] Tháng 5, ngày Tân Tỵ, xuống chiếu giáng chức Thái Xác làm Tả Trung Tán đại phu, giữ chức Quang Lộc khanh, phân ty tại Nam Kinh.

[2] Trung thư xá nhân Bành Nhữ Lệ tấu rằng: “Lời nói của Thái Xác không thích hợp, bị mọi người cùng ghét, nhưng ơn thánh sâu dày, vẫn cho phụ trách công việc, khiến thần biết rằng trời đất cao dày, không gì lớn mà không dung chứa; mặt trời mặt trăng sáng tỏ, dù nhỏ cũng đều soi xét. Tuy nhiên, lời tố cáo đến, làm tổn hại phong hóa; kết tội người vì nghi ngờ, thực không phải là chính thể. Thần mong bệ hạ rộng lượng tha thứ. Nếu bảo rằng kẻ tiểu nhân cần phải trừng phạt, thì vẫn mong gia ân, để giữ trọn đức tốt. Còn các lời cáo từ, xin đợi chỉ dụ của bệ hạ.” Lời dán kèm (thiếp hoàng) viết: “Thần bị các người nói ra sức công kích, tự biết tội không thể tha, nhưng vẫn tham bổ đức tốt, không nghĩ đến mưu cầu cho bản thân, chỉ mong Thái hoàng thái hậu bệ hạ xem xét lại lời tấu trước, để nuôi dưỡng sự yêu ghét của hoàng đế bệ hạ, chỉnh đốn kỷ cương triều đình, làm dày phong tục, yêu quý nhân tài, cũng ban ơn tha thứ, để hoàn thành đức lớn. Còn việc lưu đày, xử tử, thần không dám từ chối.”

[3] Tả Gián nghị đại phu Lương Đào, Hữu Ty gián Ngô An Thi, Hữu Chánh ngôn Lưu An Thế tâu: “Chúng thần nghe nói Thái Xác đã có lệnh trách phạt, Xá nhân Bành Nhữ Lệ phong hoàn từ đầu, không chịu soạn chiếu. Chúng thần cho rằng tội ác của Thái Xác, thiên hạ đều căm ghét, không thể có ý kiến khác. Nhữ Lệ ở hàng ngũ thị tòng luận bàn, không nghĩ đến Vua cha, ngăn trở chiếu chỉ, ra sức cứu giúp. Chúng thần trước đây khi vào chầu, đã nói rõ tình trạng bè phái của hắn, xem việc làm hôm nay, có thể thấy rõ sự thật. Kính mong bệ hạ trừng trị ý đồ gian trá của hắn, trọng hình biếm truất, để phân rõ tà chính, làm nghiêm trong ngoài.”

Dán tờ vàng: “Chúng thần thấy vào niên hiệu Trị Bình, Vua sai Vương Trù làm Xu mật phó sứ, lúc ấy, Tiền Công Phụ đương chế, thu hồi từ đầu, triều đình cho là không đúng, bèn giáng làm Trừ châu Đoàn luyện phó sứ^[1]. Nay lệnh trách phạt Thái Xác, sự tình khác với Vương Trù, Nhữ Lệ ôm lòng gian trá không chịu soạn chiếu, kính mong xét kỹ, ban hành trọng hình, lại xin nhanh chóng ban chỉ dụ, để tránh làm rối loạn lòng dân.”

(《An Thế tập》 chép việc này ở chương 9, chú rằng: “Cùng Lương Đào, Ngô An Thi đồng tấu.”)

An Thi lại tâu: “Nhữ Lệ cứu giúp Thái Xác, thần xem kỹ người này, không có học thuật, tự cao tự đại, lừa dối kẻ ngu, mưu cầu hư danh, cùng Tăng Triệu một lòng làm ác, luôn nhớ ân riêng của Thái Xác, ngày đêm mong hắn trở lại. Triệu càng xảo trá, trăm mưu ngàn kế, gần đây khôi phục chức vụ cho Thái Xác, Triệu đương chế soạn chiếu, lại nói: ‘Xét tình không có gì khác, theo pháp nên khôi phục, còn chần chừ thời gian, để ngăn lời người ta.’ Lại nói: ‘Chưa quên lòng thương xót, khó bỏ điển chương công bằng.’ Triệu dùng lời Vua, theo ý riêng yêu ghét, trên khinh nhờn Vua, dưới kết bè đảng gian thần, lừa Vua bán nước, thần người đều giận, mà bệ hạ vẫn yên nhiên không biết, đây há là phúc của triều đình sao? Nhữ Lệ ngu muội, thường bị Tăng Triệu sai khiến.”

(Biên soạn chương sớ, ngày 3 tháng 5 tấu, nay phụ theo đây.)

[4] Khởi cư xá nhân, quyền Trung thư xá nhân Vương Nham Tẩu soạn lời trách tội Thái Xác, rằng: “Nghị luận của bề tôi, không gì quan trọng hơn yêu Vua; hình phạt trong thiên hạ, không gì nghiêm khắc hơn phỉ báng bề trên. Xác gian trá không kiêng sợ, hiểm ác không nghi ngờ, lấy việc dùng văn từ xảo quyệt để vu cáo làm mưu kế cho bản thân, lấy việc a dua với kẻ dưới lừa dối bề trên làm sự nghiệp của tể tướng. Tiên đế truyền ngôi cho con, sao dám nhận công định sách? Thái mẫu lập cháu làm Vua, lại dám tham công của trời! Âm thầm kết bè với kẻ tà, công khai làm kẻ thù của chính nhân. Trước đây, ân sủng và vinh hoa đầy ắp nơi chức vụ cao, của cải tham nhũng chất đầy nơi em trai, ngồi nhìn sự xa xỉ vô độ, không hỏi đến nguồn gốc của sự tham lam, bề ngoài như không biết, bí mật làm chỗ dựa. Trẫm đã uốn cong phép nước để tha chết cho Thạc, lại ngăn lời người để giữ toàn vẹn cho khanh. Chẳng chút suy nghĩ lại, còn oán hận, bộc lộ qua lời chỉ trích, lan truyền trong ca dao, mượn ý sâu xa để vu khống, chứa đựng tâm địa hiểm độc khó lường. Ngâm vịnh bài thơ ‘Tư nhân’, thấy rõ sự phẫn nộ trước việc tạm thời; đọc chương ‘Quan thủy’, biết được niềm vui gặp thời biến. Há phải là lời nói dễ dãi, mà đều là lời lẽ bất mãn. Dù Trẫm muốn dung thứ, nhưng phép nước không cho. Xét câu thơ ‘Nam Sơn’ của Dương Uẩn, kẻ kia như không có tình; so với lời nói của Khổng Dung ở Bắc Hải, ngươi là có thật. Đem ra xét xử, ai bảo là không đúng? Nhưng vẫn nghĩ đến công lao, cố gắng giữ thể diện, từ từ làm lễ tiến thoái, giữ được tình riêng từ đầu đến cuối, vẫn cho làm liệt khanh, để chia việc ở lại, tạm ghi lời răn bề tôi, dùng làm quy tắc nghiêm khắc cho đời sau. Hãy nhận lấy ân huệ khoan dung, đừng để lại hối hận!”

[5] Lại có chiếu chỉ cho Thị ngự sử, tân chức Thái thường thiếu khanh Thịnh Đào làm Tri châu Nhữ Châu, Điện trung thị ngự sử Trạch Tư làm Thông phán Tuyên Châu, Giám sát ngự sử Triệu Đĩnh Chi làm Thông phán Từ Châu, Vương Bành Niên làm Thông phán Lư Châu.

(《Chính mục》 chép: “Đào, Tư, Đĩnh Chi, Bành Niên vì ngồi nhìn không nói về Thái Xác, ngày 22 tháng 7 năm thứ 5 đổi chức vụ.”)

[6] Trung thư xá nhân Bành Nhữ Lệ tâu rằng: “Thần nghĩ rằng chức quan Ngự sử là tai mắt của triều đình, có nhiệm vụ bổ sung và hoàn thiện sự thông minh. Việc có đúng sai, có lúc nên nói, có lúc không nên nói. Nếu không chọn lựa phải trái, chỉ chăm chăm vào việc nói, đó chính là hành vi kết bè kết phái. Không nói, chưa hẳn là gian tà; nói ra, chưa hẳn là trung thành, chỉ cần đúng là được. Trước đây bãi chức Ngự sử thừa tạp, dư luận đã kinh hãi; nay lại truất phế hết, việc này liên quan đến chính thể không nhỏ. Thần ngu muội, không biết xử trí thế nào, kính mong được xem xét kỹ lưỡng rồi thi hành.” Nhữ Lệ vừa nghe tin Xác bị khiển trách, chưa thấy nội dung chiếu chỉ, nói: “Nếu trách nhẹ thì được.” Đến khi nội dung chiếu chỉ ban xuống, lại trách cả Đào, bèn không chịu soạn chiếu, cũng không trả lại, chỉ riêng dâng tấu chương, đồng thời trình lên Trung thư, cáo bệnh xin về nhà.

(Theo ghi chép của Vương Nham Tẩu.)

[7] Quyền Trung thư xá nhân Vương Nham Tẩu soạn lời trách phạt Thịnh Đào, nói: “Phân biệt phải trái trong thiên hạ, làm rõ chính tà trong thiên hạ, khiến triều đình không mê muội mà bậc quân chủ tin tưởng để nghe và quyết đoán, đó là ý của Trẫm khi dùng Ngự sử. Ngươi đã không thể như Cấp Ám ở triều đình ngăn chặn ý đồ gian trá của Hoài Nam, thấy kẻ vô lễ với quân vương, lại không thể kiên quyết hành động, chỉ biết dốc sức để đánh lại cái ác, mà lại do dự, đứng ngoài quan sát, dâng lời khi mệnh triều đình đã ban ra, để ý đến việc gian thần được dùng lại, âm thầm giữ hai lập trường, cuối cùng không có kết luận rõ ràng. Ngự sử như thế, Trẫm còn trông cậy vào ai? Tạm theo hình phạt nhẹ, đưa ra ngoài giữ chức ở vùng gần, ngươi hãy tự xét lại, đừng để sau này hối hận.” Lời trách phạt Trạch Tư và những người khác nói: “Trẫm còn nhỏ tuổi lên ngôi, mà Thái mẫu ngồi sau rèm nghe chính sự, con mắt và tai của thiên hạ gửi gắm vào Ngự sử, lại không giống như thời trước. Bài trừ gian ác, để nghiêm minh trong ngoài, các ngươi nên làm thế nào? Nay Xác oán hận, chê bai, chế giễu, thể hiện trong văn chương, phỉ báng mẹ hiền, lòng Trẫm hoang mang, xấu hổ, người và thần đều giận dữ, âm dương một lòng, mà các ngươi ngồi nhìn như không nghe thấy gì. Nếu cho rằng lời của Xác là đúng, thì nên rõ ràng bày tỏ ý nghĩa đó với Trẫm; nếu cho rằng không nên nói, thì nên dâng sớ xin trị tội. Thế mà lại âm thầm không nói, không có ý kiến gì, các ngươi không phải là do bè phái, thì cũng là vì sợ hãi, không thể trốn tránh được. Than ôi, Trưởng Nhụ là ông già đầu hói, sao lại do dự? Thương thay, Lý Lăng tiếc thân mình, tự đồng với con ve sầu mùa đông. Các ngươi như thế, Trẫm còn trông cậy vào ai? Không cách chức, không thể tỏ rõ sự trừng phạt.”

[8] Ban đầu, Lưu An Thế và những người khác đã hặc tấu, Thịnh Đào bèn nói: “Thái Xác tự mình xin từ chức, há không biết là may mắn sao? Sau đó vì em trai phạm pháp, bị giáng làm Tri châu An Châu, đó là quy chế thường lệ của triều đình, Thái Xác không nên có oán hận. Nếu Thái Xác không có ý gì trong lời nói, chỉ vô tình liên quan đến điều đáng ngờ, dù người ta có giải thích, cũng gần như là bới móc; nếu lời nói có ý đồ, cuối cùng cũng không thể tự biện hộ. Việc liên quan đến Vua và cha mẹ, bề tôi khó mà bàn luận nhẹ nhàng, xin hãy căn cứ vào lời thơ của ông ta để xem xét tâm ý, dựa vào những việc được dẫn chứng để khảo sát hành tích. Nếu có liên quan đến chê bai, sao lại ngại không trừng phạt? Người tố cáo cũng mong được xem xét kỹ lưỡng để xử lý.” Do đó, lời trách cứ chỉ ra rằng Thịnh Đào đã dâng lời khi mệnh lệnh triều đình đã ban hành, nhưng những người như Tư Đẳng lại không có tấu chương nào, nên đều bị cách chức. (Chương của Thịnh Đào, Cựu lục có ghi chép, Tân lục dựa theo Cựu lục, không thêm bớt gì. Nay lấy lời trách cứ của Vương Nham Tẩu để bổ sung và làm rõ thêm.) Khoan Xử Hậu từng theo Thái Xác làm quan chưởng tiên tấu của ty Sơn Lăng. Xử Hậu muốn Thái Xác tiến cử mình làm quan quán chức, nhưng Thái Xác không tiến cử, từ đó oán hận Thái Xác, nên đã dâng thơ của Thái Xác lên. Sĩ đại phu vốn nhiều người ghét Thái Xác, nhưng cũng không ủng hộ Xử Hậu.

(Theo 《Thiệu Bá Ôn Biện Vu》, cần xem xét thêm. 《Vương Chí Bổ Truyền》: Xử Hậu từng làm quan chưởng tiên tấu cho Vương Khuê, nhưng bị Thái Xác bãi chức.)

[9] Thượng thư Tả thừa Vương Tồn nói rằng Thịnh Đào và những người khác không đáng bị trách phạt, nói: “Nay vì không nói mà trách phạt Ngự sử, e rằng người sau sẽ không chọn lọc mà nói, càng thêm rối ren, đáng chán.” Thái hoàng thái hậu nói: “Nói nhiều có hại gì? Chỉ cần triều đình biện minh đúng sai là được.”

(Theo ghi chép của Vương Nham Tẩu.)

[10] Hộ bộ tâu: “Đề hình Hà Đông trình: Hộ thuế Kim Cảnh ở huyện Dương Khúc, phủ Thái Nguyên, dùng gia nghiệp và người bảo lãnh để thế chấp, xin thay quân viên làm chuyên tri quản câu dịch trạm Bình Tấn, không ảnh hưởng đến việc sai dịch của hộ này. Xin theo lời xin. Nếu các lộ có trường hợp tương tự, cũng xin theo bộ này xem xét chỉ đạo.” Được chấp thuận.

(Phần mới bị gạch bỏ.)

[11] Ngày Ất Dậu, chiếu chỉ cho Bồ Tông Mạnh, tri châu Vận, đặc cách giáng làm Trung đại phu, vẫn giữ chức Tư chính điện học sĩ, tri châu Quắc. Tông Mạnh vì châu Vận nhiều trộm cướp, ra tay trừng trị tàn khốc, giết hại không kể xiết, kẻ trộm vặt hay tội nhẹ đều bị chặt gân chân^[2], lại ăn chơi vô độ, nên bị Ngự sử đàn hặc, xét thấy đúng sự thật. Chiếu chỉ ban xuống, Cấp sự trung Triệu Quân Tích phong trả lại, giao cho Quyền Cấp sự trung Lương Đào, tâu: “Tông Mạnh từng giữ chức Chấp chính, cai quản phiên trấn thất chức, khiến dân chúng oán than, Ngự sử đàn hặc, hình phạt chưa thích đáng, Môn hạ phản đối, nên bàn bạc trách phạt nặng để hợp với lẽ công bằng. Nay lại giao cho hữu ty, bảo họ thi hành, bỏ qua tội lỗi, thần không hiểu nổi. Kính nghĩ Thái hoàng thái hậu cầm quyền trong cung, Hoàng đế chưa chuyên quyền quyết đoán, các đại thần trong ngoài nên cẩn thủ pháp độ để tôn trọng triều đình. Vận là châu lớn, gần kinh thành, Tông Mạnh lộng quyền chuyên uy, ngồi đó phế bỏ chiếu lệnh, nên trị tội để chỉnh đốn kỷ cương. Tờ lục hoàng xin được phong trả lại, mong Thánh từ đặc cách giao Trung thư tỉnh xem xét lại để thi hành.” Bèn hạ chiếu cách chức Tư chính điện^[3] học sĩ của Tông Mạnh.

(Cách chức vào ngày 26, nay ghi chung.)

[12] Lý Đào lại tâu: “Theo văn bản lục hoàng của Trung thư tỉnh gửi đến, nội dung là: ‘Xét việc Bồ Tông Mạnh khi làm tri châu Vận Châu, chuyển vận sứ Hồ Tông Hồi, Phạm Ngạc, và đề hình tây lộ là Tôn Thăng; Đỗ Thiên Kinh nhậm chức được bốn ngày thì Bồ Tông Mạnh được điều làm tri phủ Hà Trung. Có chỉ dụ rằng Đỗ Thiên Kinh được đặc cách miễn tội, còn lại mỗi người bị phạt mười cân đồng’. Quận huyện làm trái pháp luật, giám ty phải chịu trách nhiệm. Nay Bồ Tông Mạnh không tuân theo chiếu chỉ, chính sự tàn khốc, giám ty ngồi nhìn mà không xử lý, chỉ phạt nhẹ bằng tiền, chưa đủ để răn đe. Văn bản lục hoàng xin được niêm phong trả lại, mong Thánh từ ban xuống Trung thư tỉnh để xin chỉ dụ thi hành.”

[13] Thái thường thiếu khanh Chu Quang Đình và thừa Diêu Khoan tâu: “Triều ta khi tế lớn ở Minh Đường, thờ Hoàng Thiên Thượng Đế, vẫn đặt ngai vàng của Ngũ Đế cùng thần vị của Ngũ Đế và Ngũ Quan^[4]. Năm Nguyên Phong thứ ba, mới đặt một ngai thờ Thượng Đế, không gọi là Hoàng Thiên; các thần vị của Ngũ Đế trở xuống đều bãi bỏ. Xin rằng khi tông tế Thần Tông hoàng đế ở Minh Đường, lấy Ngài để phối thờ cùng Thượng Đế, các thần từ tòng tự như ở Giao tế đều cử hành.” Chiếu cho quan Lễ bộ xem xét bàn bạc, năm nay tạm theo cách đặt thần vị ở Thái Miếu năm Nguyên Hựu thứ nhất, cử quan làm lễ thay.

(Tô Triệt năm Nguyên Hựu có bàn, nên tham khảo.)

[14] Ngày Bính Tuất, chiếu rằng: “Từ nay về sau, quan lại vì việc công mà đi xét án, nếu tiếp nhận liên tiếp hai vụ việc, thì tính là một lần để khen thưởng.”

[15] Thái Xác bị khiển trách, Tả gián nghị đại phu Lương Đào, Hữu ty gián Ngô An Thi^[5], Hữu chánh ngôn Lưu An Thế cho rằng hình phạt quá nhẹ, Ngự sử trung thừa Phó Nghiêu Dũ và Thị ngự sử Chu Quang Đình liên tiếp dâng sớ bàn luận. An Thế tâu: “Thần nghe nói triều đình đã bổ nhiệm Thái Xác làm Quang lộc khanh, phân ty Nam Kinh. Thần xét thấy Xác từng giữ chức Tể tướng, phụ chính không ra gì, em là Thạc tham nhũng, tội ác chất chồng, Xác vốn cùng ở chung, mọi người đều cho rằng ông ta biết chuyện. Bệ hạ không truy cứu đến cùng; lại tha chết cho Thạc, miễn cho khỏi bị đánh và lưu đày^[6], chỉ bắt phải quản thúc, Xác lấy cớ là không dạy dỗ được, chỉ bị khiển trách nhẹ, ân điển của triều đình cũng đã quá lớn rồi. Thế mà Xác không biết báo đáp, còn oán hận làm thơ, dám phỉ báng, tội trạng rõ ràng, pháp luật không thể tha thứ. Bệ hạ lấy đức trời đất cha mẹ, không nỡ giết chết, để ông ta được toàn mạng, đó đã là ân huệ tái sinh. Lẽ ra nên đày đến nơi xa xôi, để ngăn chặn yêu quái, thế mà ông ta vẫn còn giữ chức khanh, ở nơi tốt đẹp, dư luận trong ngoài đều cho là hình phạt không thỏa đáng. Thần nghe nói thưởng phạt là quyền lớn của bậc quân vương^[7], tổ tông dùng để công bằng thiên hạ mà lập nên, con cháu thánh thần cũng phải lấy sự công bằng mà giữ gìn, không thể sai lầm. Kính nghĩ Thái hoàng thái hậu bệ hạ bảo hộ thánh thể, ân đức dày dặn, mà Xác ngang ngược vô đạo, dám phỉ báng, khiến người và thần đều phẫn nộ, trời đất không dung. Nay hình phạt quá nhẹ, chưa thỏa lòng dân, không chỉ trái ý tổ tông, mà còn làm tổn thương phong hóa hiếu trị của bệ hạ. Kính mong Thánh từ suy xét kỹ lưỡng, sớm đày đi xa, để thỏa lòng người.”

[16] Lại nói: “Thần gần đây thấy việc trách phạt Thái Xác quá nhẹ, đã từng trình bày đầy đủ, nay đã nhiều ngày mà chưa thấy có chỉ dụ. Thần thấy rằng bè đảng của Xác, phần lớn đang ở trong triều, giữa các đại thần cũng có người âm thầm mang lòng hướng về họ, mượn danh nghĩa lý, khéo léo đưa ra những lời tà thuyết, cùng nhau ra sức cứu giúp^[8]. Dù Thánh tâm đã quyết định trước, chắc chắn không bị lời đồn làm lay động, nhưng mệnh lệnh sau đó bị trì hoãn, chưa làm thỏa lòng công luận. Lại làm phiền Thiên thính, mong được xem xét tiếp nhận. Thần nghe rằng từ xưa đến nay, loạn thần tặc tử gây hại, đều không phải do một sớm một chiều, mà đều do trên dưới lơ là, không sớm phân biệt, ngày qua ngày, nuôi dưỡng mầm họa. Vì vậy, tiên vương chế định lễ nghi, dù là chạm vào ngựa đường hay dẫm lên cỏ của nó, đều không thể không bị trừng phạt. Không phải cỏ là quý mà ngựa không thể chạm, mà là vì phân biệt trên dưới quân thần, cần phải nghiêm khắc, để ngăn chặn khí thế ngang ngược của kẻ gian hùng trong thiên hạ từ trước khi nó xảy ra. Nay Xác vô lễ với Vua và cha mẹ, không phải là lỗi có thể tha thứ, dù là hành vi bội nghịch vô đạo, tự chuốc lấy tội lỗi, nhưng cũng là do uy lệnh triều đình không được thi hành, chính sự còn khoan dung, nuôi dưỡng những kẻ như Xác, khiến họ đến mức này. Mà các đại thần phụ tá vẫn còn ra sức giải cứu, mong muốn triều đình tôn nghiêm, bè đảng tà ác phải thu mình, làm sao có thể được? Mong Bệ hạ sâu sát bè đảng gian tà, tuyệt đối không nên nghe theo một cách nhẹ dạ, sớm thi hành việc đày bốn kẻ hung ác, để làm thỏa lòng mong mỏi của thiên hạ.”

[17] Lý Đào tâu: “Nghe đồn Thái Xác bị giáng làm Quang lộc khanh, phân quản ở Nam Kinh. Thần thấy Xác oán hận, phỉ báng, chứa chấp mưu hại, xét án đã rõ ràng, thần nhiều lần tâu xin xử đúng phép nước. Nay hình phạt chưa thích đáng, xét theo công luận, rất không thỏa đáng. Thần thấy đầu niên hiệu Nguyên Hựu, Tư chính điện Đại học sĩ Lữ Huệ Khanh vì tội hại nước hại dân, bị giáng làm Kiến Ninh quân Tiết độ phó sứ, an trí ở Kiến Châu. Huệ Khanh phạm tội tàn ác, gây oán, không xứng với sự tin dùng của tiên triều, nhưng chưa đến mức như Xác dám khinh nhờn hai cung, không giữ lễ kính thuận của bề tôi. Tội của Huệ Khanh không nặng bằng Xác, mà bị giáng chức nặng như vậy; Xác làm ác gấp vạn lần Huệ Khanh, mà bị giáng chức nhẹ như vậy, là dám thi hành pháp luật với Huệ Khanh mà không dám thi hành pháp luật với Xác vậy. Pháp luật là công cụ của thiên hạ, là sự công bằng của triều đình. Một khi có sự nặng nhẹ, sẽ làm mất lòng tin lớn, lấy gì để an ủi người lương thiện, ngăn chặn kẻ gian ác, thống nhất lòng người trong ngoài? Xác được thoát khỏi cái chết, được sống lại, ơn sâu của hai cung đã vượt trời đất, nếu lại cho làm Chính khanh phân quản, ở gần kinh thành, sẽ làm tăng thêm sự hung ác, e rằng sẽ bắt đầu từ đây, như vậy thì công lý bị khuất phục, phép nước bị hủy hoại, uy trời không còn nữa, thần thực sự lo sợ. Kính mong bệ hạ xem xét, đặc biệt ra quyết định thi hành.”

(Tập của Lý Đào, chương thứ tám.)

[18] Lại nói: “Nghe đồn rằng lệnh cáo mệnh của Thái Xác phân ty đã ban xuống, công luận cho rằng hình phạt chưa tương xứng với tội. Chỉ có bè đảng gian tà của hắn coi đó là trọng yếu, ngày đêm mưu tính, tìm cách cứu giải. Đến cả trong hàng ngũ đại thần, có kẻ ra sức hết mình, ngầm giúp đỡ việc ác của hắn, lời nói đã lộ ra, có thể tin được. Thần e rằng đại thần gian trá, chỉ dùng lời hay để thu phục ân tình về mình, đổ oán lên triều đình; lại e rằng thực sự có việc này, bèn tiến lời tà thuyết lừa dối, làm mê hoặc thánh thính. Kính mong bệ hạ sâu sát, quyết đoán chắc chắn, khiến tiểu nhân tự tiêu tan, cuối cùng đạt được yên ổn.” Dán tờ vàng: “Nếu đại thần làm mê hoặc thánh thính, khiến việc xử lý bị trì hoãn, thì uy quyền sẽ lung lay. Đại thần càng thêm mạnh, thành mối lo hiện tại; kẻ gian khó kiểm soát, thành nỗi lo tương lai. Việc này thực sự liên quan đến an nguy quốc gia, kính mong bệ hạ lưu tâm sâu sắc, quyết đoán không nghi ngờ. Thần nghe nói từ khi triều đình thi hành việc Thái Xác, trong hàng ngũ quyền quý, tư vấn qua lại, giao thông thỉnh thác, tiểu nhân vì lợi hại mà tự cứu bằng mọi cách. Thái Xác lại từng sai người ở kinh sư, dò xét ý chỉ triều đình. Kính mong bệ hạ sớm ban hành, tránh để giao thông bại lộ, hại đến người tốt. Lại nghe nói thân thuộc của đại thần, có lời lộ ra với người thân mật của Thái Xác, nói rằng việc giải quyết đã có thứ tự. Nay nếu xử lý không tương xứng với tội, thì quyền lực sẽ rời khỏi vương thất, ân tình về đại thần, không thể không xem xét. Mong rằng xuất kỳ bất ý, phê giáng trung chỉ, sớm ban hành.”

(Tập của Đào thuộc chương thứ chín.)

[19] Lại nói: “Thần nghe xưa kia việc thi hành hình phạt là để ngăn cấm những kẻ bất trung bất hiếu làm hại đất nước, nên kẻ tội lớn thì phạt nặng, tội nhỏ thì phạt nhẹ. Lại nói: ‘Hình phạt thích đáng thì gian tà sẽ dừng lại.’ Đó là đạo lý công bằng, xưa nay đều thực hiện như vậy, gọi là uy quyền, dùng để phụ trợ đức hạnh, trừng trị gian tà, thống nhất lòng người trong thiên hạ về sự kính thuận. Thần thấy tội ác của Thái Xác rõ ràng, dù chết vạn lần vẫn còn nhẹ, triều đình giáng chức ông ta làm Quang lộc khanh, phân quản ở Nam Kinh, xét theo dư luận, thật không thích đáng. Thần đã từng tấu trình, xin trọng thưởng thi hành, nhưng nhiều ngày qua vẫn chưa nghe chỉ thị. Xét Thái Xác là đại thần, bất trung phụ quốc, tội đáng bị ngăn cấm, nay hình phạt như vậy, không đủ để ngăn chặn họa hại. Đại thần mang ý bất trung, tội ấy rất lớn, hình phạt đáng nặng, nay xử phạt như vậy mà mong gian tà tiêu tan, há có được chăng?

Kính nghĩ Thái hoàng thái hậu thông minh tĩnh chính, đức như mặt trời mặt trăng, há dung tặc nhân dám phỉ báng? Hoàng đế thánh hiếu kính ái, vâng theo sắc mặt, trên thể hiện lòng nhân từ, đức nhân không giết, nên tha chết cho Thái Xác, thật là ân điển lớn. Nhưng ngoài việc tha chết, không nên khoan dung thêm, để tránh nuôi dưỡng tâm đại ác may mắn, làm mất điển chương chính bình của triều đình. Đại thần họp bàn, nên hết lòng trung nghĩa, lời riêng biện bạch, không thể đem ra công luận.

Kính mong thánh minh xem xét kỹ, đặc biệt ra quyết định, trọng thưởng thi hành, để tôn trọng pháp luật của tổ tông.”

Dán tờ vàng: “Thần nghĩ việc liên quan đến Vua cha, không thể nghi ngờ. Cho rằng Thái Xác đáng chết, đó là công luận của thiên hạ; cho rằng Thái Xác đáng tha, đó là lời riêng của bè đảng gian tà. Thánh đức thông minh, soi rõ tà chính, ắt không vì lời riêng của bè đảng gian tà mà khuất phục công luận của thiên hạ. Kính xin ra quyết định, nhanh chóng xử tội.”

(Tập của Đào, chương thứ mười.)

[20] Người tấu trình lại nói: “Xác chứa chấp mưu ác lớn, tích lũy đã nhiều năm, trời không dung tha, nhân bài thơ mà lộ ra. Nếu hôm nay khoan dung tha thứ, không trừng trị rõ ràng, thì tội ác ngày sau còn gì để nói nữa? Kính mong bệ hạ quyết đoán không do dự, đày đến nơi xa xôi, để trừ bỏ kẻ gian tà, răn dạy thiên hạ muôn đời về kẻ bề tôi bất trung.”

(Trong 《Chương tấu tạp lục》 mục thứ hai có ghi chép này, không rõ tên người tấu trình.)

[21] Lại nói: “Xác chứa chấp tâm địa độc ác, oán hận và phỉ báng Vua cha, không chút kiêng sợ, chỉ bị bắt làm quan ở nơi khác, xử ở nơi tốt đẹp. Hình phạt là của chung thiên hạ, bệ hạ cũng không thể tư lợi. Người xưa thấy điều ác, như nông dân nhổ cỏ, phải diệt tận gốc rễ. Nay bệ hạ khoan dung kẻ này, cũng như nuôi hổ để lại họa. Lữ Huệ Khanh bị xử chưa lâu, bệ hạ hẳn còn nhớ. Xác hôm nay lại được ở nơi tốt đẹp, xin căn cứ vào tội của Xác, xử lý riêng.”

(Trong 《Chương tấu tạp lục》 mục thứ ba có ghi chép này, không rõ tên người tấu trình.)

[22] Lại nói: “Xác làm quan ở Nam Kinh, vẫn giữ chức Tả Trung Tán Đại Phu. Thần nghĩ lại, chức vị đã cao, lại làm quan ở nơi khác, việc phục chức đều có quy định. Xác được dùng, vốn không có đức vọng, chỉ nhờ nhiều lần dựng đại án, nên chiếm được tể tướng. Vừa mất quyền chính, đã oán phỉ Vua cha, sự ghét bỏ người tốt, đã rõ ràng. Nếu vạn nhất được tiến cử lại, trên ắt có kẻ gian tranh đấu, dưới ắt có kẻ ác hãm hại. Thần cho rằng nên đày đến nơi hoang vắng, thì người tốt được yên, kẻ tiểu nhân được cải tạo.”

(Trong 《Chương tấu tạp lục》 mục thứ tư có ghi chép này, không rõ tên người tấu trình.)

[23] Hữu Gián nghị đại phu Phạm Tổ Vũ tâu rằng: “Tội ác của [Lưu] Xác, thiên hạ không thể dung thứ, vậy mà vẫn được giữ chức liệt khanh, phân nhiệm ở lưu đô, chưa thỏa lòng dân chúng. Xin xử theo phép nước, lại ban cho hình phạt nặng là lưu đày.”

(Sách thứ hai trong 《Chương tấu tạp lục》 có sáu mục này, mục thứ nhất và thứ năm là tấu chương thứ tám và thứ mười của Lương Đào, nay đã thấy riêng, ba mục còn lại phụ vào đây, không rõ là của ai, mục thứ sáu là của Phạm Tổ Vũ. Phạm Tổ Vũ tự chú rằng dâng lên ngày 17, có lẽ lúc đó dựa vào đây mà thi hành, cần xem xét kỹ. Theo ghi chép của Vương Nham Tẩu: “Từ ngày 14 trở đi, ba vị gián quan có tấu chương, liên tiếp nói rằng trách phạt [Lưu] Xác quá nhẹ, Tân Ba Phạm Tổ Vũ cũng hỗ trợ. Ngày 18, lại có chỉ trách đến Anh Châu.” Không thấy ghi chép về việc ngự sử từng tâu. Lý Thường, Thịnh Đào đã bị giáng chức vì không tâu, Phó Nghiêu Dư, Chu Quang Đình không lẽ không tâu, chỉ là Vương Nham Tẩu tình cờ không ghi chép mà thôi. Những bản thảo được chép trong 《Tạp lục》, lúc đó dựa vào đây mà thi hành, tấu chương của Nghiêu Dư, Quang Đình chắc chắn có trong đó, cần phải có được tấu chương của mọi người mới có thể phân biệt được, nay tạm ghi là Nghiêu Dư, Quang Đình liên tiếp luận tội. 《Chính mục》 ngày 18 chép rằng thần liêu có sáu chương tấu về [Lưu] Xác, có lẽ lúc đó chỉ ban hành sáu chương này mà thôi.)

[24] Lúc đầu, các phụ thần cùng bàn trước rèm về việc trách phạt Thái Xác lần nữa, chỉ có Phạm Thuần Nhân và Vương Tồn cho rằng không nên. Thuần Nhân nói: “Hiện nay thánh triều nên chú trọng khoan hậu, không thể vì những lời nói văn tự mơ hồ, lỗi lầm không rõ ràng mà giết hoặc đày đại thần. Việc làm hôm nay nên là khuôn mẫu cho tương lai, việc này rất không nên mở đầu.” Ông lại dẫn lời trong 《Thượng Thư》 rằng: “Có người oán trách, mắng chửi ngươi, thì hãy tự mình kính cẩn tu đức, nhận lỗi, nói rằng lỗi của ta, nếu đúng như vậy thì không chỉ không dám ôm giận”, để giải thích ý của Vua. Khi lui về, ông lại dâng sớ nói: “Tấm lòng ngu muội của thần, tuy biết Thái Xác bị mọi người không dung, nhưng lại lo rằng thánh chính có chỗ thiếu sót. Từ khi bệ hạ lên ngôi, chính sự trong sáng như trời xanh ngày sáng, không có chút mây mù; đạo đức thuần khiết như vàng ngọc, không có tì vết nhỏ. Nay vì một Thái Xác mà phiền triều đình thi hành hình phạt hiếm có, thiên hạ đã lâu yên ổn, người ta ít thấy, ắt sinh nghi ngờ, sợ hãi; lại e rằng để lại cho tương lai, ghi vào sử sách, có chút nghi ngờ, thì đối với thánh đức thần công, thật đáng tiếc. Thần mang ơn giữ chức, tội không tha thứ được, như cha mẹ có đứa con ngỗ nghịch, dù trời đất quỷ thần không thể dung thứ, nhưng đến khi cha mẹ đặt vào chỗ chết, lại sợ tổn thương ân tình, tấm lòng nhỏ mọn của thần thực ở chỗ này. Tấm lòng bảo toàn xã tắc của bệ hạ, trời đất thần minh soi xét; mà lòng thành yêu quý thánh chính của bệ hạ của kẻ hèn này, cũng nên không tránh cái chết muôn lần, để bày tỏ tấm lòng trung báo đáp. Chỉ mong bệ hạ từ bi xem xét kỹ lưỡng, việc trách phạt nặng lần nữa, xin bàn bạc với các quan dưới quyền, để trách nhiệm thuộc về bề tôi, không làm tổn hại đến thánh minh, thần vô cùng yêu quý bệ hạ, khẩn thiết đến cùng.”

[25] Thuần Nhân lại tâu: “Bệ hạ bạt trạc kẻ ngu thần đến đây, nếu gặp việc mà cẩu thả, thì còn dùng làm gì?” Lại cùng Vương Tồn tâu trình: “Lại xin ý thánh suy nghĩ sâu xa, đã không được mở lòng cho phép, liền hoảng sợ mà lui. Nhưng thần ngày đêm không thể yên lòng, lòng trung ngu muội vẫn chưa hết, lại lo rằng thần trước đây từng dâng văn tự, Bệ hạ chưa xem xét kỹ, nên phải đến ba lần làm phiền. Thần trước tâu rằng: ‘Bệ hạ thánh chính như trời xanh ngày sáng, đức cao như vàng ròng ngọc đẹp, chưa từng có chút vết nhơ nhỏ nào. Tấm lòng của Bệ hạ bảo toàn xã tắc, trời đất thần minh đều soi xét’, đều là sự thật. Và nói: ‘Xác là đứa con nghịch, nếu cha mẹ tự đặt nó vào chỗ chết, thì e rằng tổn thương ân tình. Nên giao cho các bậc sư thần bàn bạc, để khỏi liên lụy đến thánh minh’, cũng là lẽ đương nhiên của quốc thể. Lời nói đều xuất phát từ lòng thành, không phải cốt để lấy lòng tin. Lại nữa, dùng hình phạt nặng để trừ ác, cũng như dùng thuốc mạnh để trị bệnh, phải đề phòng quá liều, ắt sẽ tổn thương sự hòa hợp. Huống chi quốc thể đã yên ổn lâu ngày, hình phạt nặng ít dùng, vốn nên xem xét kỹ, không nên vội vàng. Kính mong Bệ hạ xem xét kỹ những điều thần đã tâu trước sau, để có thể thấy rằng thần chỉ muốn lo cho Vua, báo đền nước, ý không ở chỗ khác, còn mong một trong vạn lần có thể được chấp nhận.”

[26] Lại tâu rằng: “Hôm qua, thần ở trước rèm thấy Lã Đại Phòng tâu rằng đảng của Thái Xác rất đông, muốn bệ hạ lưu ý phân biệt. Thần tâu rằng việc phân biệt phe đảng rất khó, e rằng sẽ nhầm lẫn đến người tốt. Đại Phòng cho rằng lời thần không đúng, nói rằng người chính trực phải loại bỏ kẻ gian tà, triều đình sao có thể mập mờ không hỏi? Thần bèn nói việc này cần phải xem xét kỹ lưỡng, không thể dễ dàng. Đại Phòng cũng nghe theo lời thần, nói rằng cần phải cẩn thận. Thần bèn dẫn chứng tệ hại của Vương An Thạch thích đồng ý ghét khác biệt, tâu lên nhiều lần, nhưng vẫn còn lòng thành kính, chưa thể khiến bệ hạ lắng nghe, nên lo lắng không yên, phải tâu lại để bày tỏ ý kiến, mong giúp ích cho chính sự, đáp lại ân đức lớn.

Thần nghĩ rằng sự nổi lên của phe đảng là do sự khác biệt trong xu hướng. Người cùng ý kiến với mình thì cho là người tốt, người khác ý kiến thì nghi là kẻ xấu. Đã ghét người khác ý kiến thì lời nói trái tai khó đến; đã thích người cùng ý kiến thì lời nịnh hót ngày càng thân. Đến nỗi thật giả không phân biệt được, người hiền kẻ ngu đảo lộn, họa nước nhà đều từ đó mà ra. Như Vương An Thạch tự phụ về học thuật, không phải là không có kiến thức, chỉ vì thích đồng ý ghét khác biệt, nên đến nỗi đen trắng không phân, dùng Lữ Huệ Khanh làm đại nho, đuổi Tư Mã Quang vì là phe khác. Đến nay, phong khí hiến pháp vẫn lấy việc quan sát làm tài năng, các quan quyền sau này nên lấy đó làm gương. Kính nghĩ rằng chính sách giáo hóa của Hoàng đế Nhân Tông thực sự là bậc thầy của đế vương, nghe lời can gián, xét hình phạt, dùng người hiền, dung nạp mọi người, thực sự giống với chính sách của bệ hạ ngày nay.

Trong niên hiệu Khánh Lịch, tiền thần Trọng Yêm cùng Hàn Kỳ, Phú Bật được trọng dụng, Âu Dương Tu, Thạch Giới vì Hạ Tủng là kẻ gian tà, nên ghét phe đảng của ông ta, bèn dấy lên lời vu cáo, nói rằng tiền thần cùng Kỳ, Bật có ý bất trung. Âu Dương Tu sau đó cũng bị tội, Thạch Giới suýt bị khai quật mộ. Lúc đó, luận bàn về phe đảng nổi lên, người hiểu biết đều lo lắng. Nhờ ơn Hoàng đế Nhân Tông bao dung, khiến mâu thuẫn giữa hai phe tự nhiên tiêu tan. Việc này nay được coi là giai thoại, bệ hạ chắc đã nghe nhiều, vậy thì những gì Hoàng đế Nhân Tông làm, bệ hạ có thể lấy làm khuôn mẫu. Nay tội của Thái Xác, tự có pháp luật của quốc gia, không cần phải truy xét phe đảng, liên lụy đến người khác. Thần nghe Khổng Tử nói: ‘Dùng người ngay thẳng đặt lên trên kẻ gian tà, có thể khiến kẻ gian tà trở nên ngay thẳng.’ Vậy thì dùng người ngay thẳng có thể biến kẻ gian tà thành người tốt. Lại nói: ‘Vua Thuấn trị thiên hạ, dùng Cao Dao, kẻ bất nhân tự xa lánh.’ Vậy thì dùng người nhân đức, kẻ bất nhân tự nhiên sẽ biến mất, cần gì phải phân biệt phe đảng, e rằng làm tổn hại đến giáo hóa nhân nghĩa? Huống chi bệ hạ có lòng bao dung rộng lớn, cùng trời đất đồng đức, công bằng chí công, kỷ luật chính mình, xưa nay không ai sánh được, trước đây đã ban chiếu thư, tha thứ hết mọi lỗi lầm của bề tôi, không truy cứu nữa, e rằng làm tổn hại đến hòa khí, từ đó trong ngoài đều yên ổn, trên dưới hòa hợp, việc đức lớn như vậy thực nên kéo dài. Lòng thần tha thiết, thực ở chỗ này. Kính mong bệ hạ sâu sắc xem xét, thiên hạ may mắn biết bao!”

[27] Ngày Đinh Hợi, ban chiếu rằng: “Thái Xác bị giáng làm Anh Châu Biệt giá, an trí ở Tân Châu, cấp ngựa trạm để đưa đi. Các châu quân dọc đường^[9], sai quan chức từ Thừa vụ lang trở lên, cùng cử người đi theo hộ tống, giao tiếp tại các châu; nếu không có Thừa vụ lang trở lên^[10], thì sai quan chức của châu đó.” Lúc đầu, Lã Đại Phòng và Lưu Chí cho rằng mẹ Thái Xác già yếu, không muốn để ông vượt qua núi, nhưng Thái hoàng thái hậu nói: “Núi có thể dời, nhưng châu này không thể dời.” Đại Phòng và các quan không dám nói thêm. Sau khi ở trước rèm phê chuẩn rồi lui ra, Phạm Thuần Nhân lại ở lại, vái chào Vương Tồn tiến lên thuyết phục, cho rằng không nên đẩy Thái Xác vào chỗ chết, nhưng Thái hoàng thái hậu không nghe. Thuần Nhân lui ra nói với Đại Phòng: “Con đường này đã gai góc bảy tám mươi năm rồi, sao lại mở ra? Chúng ta e rằng cũng khó tránh khỏi.”

(Câu “Núi có thể dời, nhưng châu này không thể dời” được ghi chép bởi Vương Nham Tẩu. 《Vương Củng tùy thủ tạp lục》 cũng ghi tương tự, nay phụ lục ở đây. Củng viết: “Các quan gián tiếp nhau bàn về Thái Xác càng gay gắt, hôm sau, các quan chấp chính vào chầu, trong rèm bỗng nói: ‘Thái Xác có thể làm Anh Châu Biệt giá, an trí ở Tân Châu.’ Các quan kinh ngạc lui ra, hết sức trình bày lâu, Lưu Sân Lão nói: ‘Mẹ Thái Xác già.’ Dẫn việc Liễu Tông Nguyên xin đổi chỗ với Lưu Vũ Tích ở Bá Châu. Lữ Vi Trọng nói: ‘Thái Xác là đại thần của tiên đế, xin như Lưu Chí đã bàn, dời đến một châu gần hơn.’ Trong rèm nói: ‘Núi có thể dời, nhưng châu này không thể dời.’ Phạm Nghiêu Phu vái chào Vương Chính Trọng ở lại thuyết phục, nhưng ý không thay đổi. Nghiêu Phu nói: ‘Xin bệ hạ khuyên Thái hoàng thái hậu nghĩ đến việc Thái Xác là đại thần triều trước.’ Triết Tông không nói. Tranh luận qua lại lâu, Nghiêu Phu nói: ‘Thần không dám không tuân chiếu.'”)

[28] Quyền Trung thư xá nhân Vương Nham Tẩu soạn lời trách tội Thái Xác, viết: “Thánh nhân xét lời nói để xem việc làm, cốt ở chỗ trừ bỏ kẻ hung ác; Xuân Thu xét ý nghĩa để định tội, quý ở chỗ đúng tội. Nghĩa lý ở chỗ nào, Trẫm không dám tư vị. Thái Xác bề ngoài tỏ ra cung kính nhưng trong lòng ngạo mạn, mang lòng dối trá làm mê muội đất nước. Giống như Lâm Phủ sâu hiểm, vốn khó lòng dò xét; như Lô (Mộc Tỵ) gian tà, thật khó phân biệt. Lòng trung nghĩa đau xót khắp bốn biển, người thiện lương nghiêng mắt nhìn hai triều. Tai họa tích tụ trong nhà, mù quáng không biết; tai họa tự chuốc lấy, lớn lao không thể cứu vãn. Ngầm sai đảng phái tâm phúc, tự xưng là bề tôi của xã tắc, lừa dối mê hoặc mọi người, mưu cầu phúc lộc về sau. May nhờ thần linh soi xét, trời cao dẫn dắt lòng người, khiến cho lời nói vô đạo, phát ra từ tác phẩm tình cảm, ý đồ hiểm ác làm kinh động lòng người, lời lẽ xấu xa công khai phỉ báng mẹ hiền. Dù là do đức Trẫm kém cỏi, nhưng mẹ hiền có tội gì? Trước đây vâng theo lời dạy thánh hiền, tạm theo phép khoan hồng, nhưng công luận sôi sục, lòng Trẫm đau xót, khí thế bè đảng gian tà chưa tiêu tan, chỉ làm tổn thương phong khí tôn sùng hiếu đạo. Ưu Thi cười nhạo Vua, vẫn bị giết ở Giáp Cốc; Hoan Đầu cùng kẻ ác, còn bị giết ở Sùng Sơn. Nên chính hình phạt, để răn đe kẻ gian tà, cho hưởng ân huệ tái sinh ở Đông Thị, giữ lại chút ân huệ nơi đất Nam hoang, không chỉ để giữ yên triều đình hiện tại, mà còn là kế sách lâu dài cho quốc gia. Hãy nhận lấy sự khoan dung, đừng quên tự xét lại mình.”

[29] Ngày hôm sau, có chiếu rằng: “Nội thị tỉnh cử một viên nội thần, và Lại bộ cử một viên tam ban sứ thần, cùng nhau đưa Thái Xác đến Tân Châu giao nộp xong rồi về. Tất cả các mệnh lệnh trước đây, lệnh cho các châu quân dọc đường cử quan chức từ Thừa vụ lang trở lên đi cùng, không cần thi hành nữa.” Bèn cử Nội đông đầu cung phụng quan Bùi Ngạn Thần và Tam ban phụng chức Mã Kinh. Nếu Thái Xác trên đường đi có kêu bệnh, xin được dừng lại chữa trị^[11], thì sẽ thêm binh sĩ trạm dịch, dùng kiệu khiêng đi, theo lời thỉnh cầu của Ngạn Thần. Ban đầu, không cử sứ thần, các quan chấp chính đều vui mừng. Đến khi đổi mệnh cử Ngạn Thần, Lương Đào, Phạm Tổ Vũ, Ngô An Thi, Lưu An Thế cùng Phó Nghiêu Dũ, Chu Quang Đình đều muốn cứu giúp, nhưng lại sợ trái với luận bàn ban đầu, và không hợp quốc thể, nên thôi. Phạm Thuần Nhân nói: “Thuần Nhân cũng không dám nói.” Lưu Chí nói: “Ngày mai sẽ bàn việc này trước rèm.” Nhưng Ngạn Thần cuối cùng không được đổi mệnh.

(“Vui mừng vì không cử sứ thần” và “theo lời thỉnh cầu của Ngạn Thần”, phần dưới đều dựa theo ghi chép của Vương Nham Tẩu. 《Vương Củng Tùy Thủ Tạp Lục》 chép: “Nghiêu Phu tranh luận mãi, không nghe. Nghiêu Phu nói: ‘Thần không dám không tuân chiếu, chỉ xin miễn cho nội thần áp giải.’ Tuyên Nhân hỏi: ‘Thế nào?’ Nghiêu Phu dẫn chuyện Tào Lợi Dụng để nói, Tuyên Nhân nói: ‘Quyết không giết hắn, để hắn tự sinh tự tử. Không cử nội thần, việc này không nhất thiết, nhưng phải bàn với chấp chính.’ Chấp chính bàn cử tiểu sứ thần hoặc quan chức từ Thừa vụ lang trở lên đi cùng. Đến đêm, phê chuẩn cử một viên nội quan. Sau đó, Nghiêu Phu, Chính Trọng cùng các quan đài không bàn việc Thái Xác đều bị cách chức.” 《Chính Mục》 chép: “Các quan dâng sáu chương tấu nói Thái Xác oán vọng phỉ báng, trách phạt nhẹ chưa thỏa đáng, phụng chỉ trách Anh Giá, an trí ở Tân Châu.”)

[30] Ngày đó, Tả Gián nghị đại phu Lương Đào, Hữu ty gián Ngô An Thi lại vào chầu, Thái hoàng thái hậu khen ngợi rất nhiều, nói: “Các khanh trong việc này rất có công, mỗi lần tâu việc đều như vậy, trời ắt sẽ phù hộ.”

(Theo ghi chép của Vương Nham Tẩu. Ngày 24, Đào lại cùng Lưu An Thế vào chầu, Thái hoàng vẫn có lời khen, nay ghi chép kèm vào ngày này.)

[31] Một hôm, Thái hoàng thái hậu ngự tại điện Diên Hòa, tuyên dụ với ba tỉnh rằng: (Tân lục chép việc này vào ngày 18, nhưng thực tế phải là một ngày khác.) “Mấy hôm trước trách phạt và giáng chức Thái Xác, bên ngoài bàn tán thế nào?” Tể tướng Lã Đại Phòng tâu rằng: “Xác tích tội đã lâu, nay tội trạng lại càng không thể chịu được, nên phải xử lý như vậy, chỉ có bè đảng của Xác là trong lòng không vui.”

Thái hoàng thái hậu lại tuyên dụ: “Tội của Xác trước sau không giống nhau, trước đây vì là tể tướng cũ của tiên triều, lại tự xin, nên triều đình đối đãi đủ lễ, cho ra ngoài làm quan; nhưng hắn lại ôm lòng oán hận, tự cho mình có công lớn trong việc định sách, mong ngày sau trở lại, bịa đặt chuyện, mê hoặc hoàng đế, mưu cầu lợi riêng. Hoàng đế là con trưởng của Thần Tông, con nối nghiệp cha, đó là lẽ đương nhiên.

Trước đây, Thần Tông uống thuốc đã lâu, có lần khi các tể tướng vào chầu, ta từng đem kinh Phật do hoàng đế viết ra cho mọi người xem, lúc đó chỉ có thủ tướng Vương Khuê tâu rằng Diên An quận vương nên lập làm thái tử, còn người khác không ai nói gì. An Đào lúc đó thấy Xác có mưu kế gì lập công lao? Nếu Xác ngày sau trở lại, lừa dối trên dưới, há chẳng phải là mối họa cho triều đình? Ta sợ hoàng đế không thể chế ngự được hắn, nên không tránh khỏi bị bọn gian tà oán hận, nhân hắn tự chuốc lấy thất bại mà xử lý như vậy, cũng là vì xã tắc vậy.”

Lã Đại Phòng tâu: “Việc lập thái tử trước đây, lúc đó các quan đều ký tên vào tờ chiếu, thứ tự ngày tháng, sự lý rất đầy đủ, văn bản đều còn ở Trung thư, lại đã giao cho Thực lục viện biên chép rõ ràng. Bọn tiểu nhân muốn xuyên tạc sự thật, sinh ra mưu gian, mưu cầu lợi lộc may mắn ngày sau. Nay việc này không phải do triều đình tìm cớ xử lý, mà chính Xác oán hận bất kính, chê bai Vua cha, công luận không thể dung. Đài gián dâng hơn 20 chương tấu, bệ hạ mới thi hành, lệnh ban ra, ai nấy đều biết triều đình có phép tắc.” Ba tỉnh lui ra, Xu mật viện tâu việc xong, An Đào tâu: “Xác ngông cuồng phỉ báng, khiến triều đình phải xử lý, nay trong ngoài đều cho là phải, không cần làm phiền thánh lo.” Triệu Chiêm cũng tâu: “Thái Xác gian tà phỉ báng, tội không thể tha, lại còn làm phiền thánh lo. Nay bị đày, trong ngoài không ai không vui vẻ.”

Thái hoàng thái hậu tuyên dụ: “Trước đây, khi tiên đế bệnh nặng, dời đến gian tây của điện, sai Trương Mậu Tắc treo rèm ở gian đông, lúc đó, hoàng đế hiện nay cùng ta, hoàng thái hậu, hoàng thái phi và các thị nữ trong cung đều ở dưới rèm. Các chấp chính từ Vương Khuê trở xuống vào chầu, xin ta cùng nghe chính sự, ta từ chối; Mậu Tắc tâu xin vì việc lớn của quốc gia xã tắc. Lúc đó, Khuê đứng đầu, tâu rằng: ‘Trước đây từ năm ngoái, thượng hoàng cho hoàng tử dự yến, quần thần đều thấy, đến nay chắc đã lớn hơn, xin được nhìn thấy lại.’

Hôm sau, hoàng đế ra gặp Khuê, lại đem một quyển kinh do chính tay viết khi tiên đế uống thuốc cho mọi người xem. Lúc đó An Đào cũng ở đó, thấy rõ đầu đuôi, huống chi hoàng đế là con trưởng của tiên đế, kế vị là việc thường tình, ai có lời nào khác? Thái Xác đứng dưới Khuê, sao lại có công định sách? Nếu ngày sau hắn trở lại, hoàng đế còn trẻ, làm sao chế ngự được hắn?” An Đào tâu: “Lúc đó chỉ có thủ tướng Vương Khuê một người tâu, thái hoàng thái hậu khóc, liền phê thánh chỉ, còn các chấp chính khác có ai nói gì đâu? Huống chi năm trước thượng hoàng cho hoàng tử ra mắt quần thần, đủ biết ý tiên đế đã định từ trước.”

(Cựu lục chép: “Xác cùng Đôn đều là đại thần được ủy thác, bới móc bài thơ nhỏ để trách tội đày xa, lại còn chê bai những người tiên đế tin dùng, đại thần, thị tòng thì gọi là ‘gian tà tiểu nhân’, tả hữu nội thị thì gọi là ‘kẻ vô lại’, từ đó cựu thần của tiên đế không còn ai ở triều, phép tắc đều bị bãi bỏ thay đổi. Trong cung thì Trần Diễn, Lương Duy Giản, Trương Sĩ Lương chủ trì, đều là do bề tôi quyết định, Tuyên Nhân chỉ gật đầu mà thôi.” Tân lục biện rằng: “Đoạn trên chính là lời vu khống Tuyên Nhân, nay kiểm lại lời thánh khi xử lý việc này, cùng lời tâu của Lã Đại Phòng, Lương Đào, sửa lại sự thật, nên xóa bỏ 86 chữ trên.”)

[32] Long Đồ các Trực học sĩ Lý Thường bị bãi chức Binh bộ Thượng thư mới được bổ nhiệm, ra làm Tri châu Đặng Châu, vì tội không tố cáo Thái Xác, bị các quan gián đàn hặc.

[33] Trung thư Xá nhân Bành Nhữ Lệ giữ nguyên chức Triều phụng lang, làm Tri châu Từ Châu, vì tội ra sức cứu giúp Thái Xác, và không soạn thảo lời trách phạt Thái Xác cùng Thịnh Đào, nên bị cách chức.

(Sách 《Tạp lục》 quyển thứ hai có lời trách phạt Nhữ Lệ, do Vương Nham Tẩu soạn, cũng vào ngày 18 tháng 5 được chỉ dụ, nhưng 《Thực lục》 ghi là ngày 19, sai lầm. 《Chính mục》 chép: “Nhữ Lệ phong hồi lời trách phạt Thái Xác, xin khoan hồng, các quan nói ông bất trung, bị cách chức làm Tri châu Từ Châu.”)

[34] Trung thư Xá nhân Tằng Triệu được bổ làm Bảo Văn các Đãi chế, Tri châu Dĩnh Châu. Triệu được bổ làm Cấp sự trung, nhưng từ chối không nhận, xin ra ngoài làm quan, được chấp thuận. Cũng vì tội các quan gián không tố cáo.

(《Tằng Triệu truyện》 chép: “Lúc đó, Tể tướng Phạm Thuần Nhân, Tả thừa Vương Tồn cùng Triệu ba người thường đồng ý kiến, có kẻ muốn trừ khử hết, nhân có người dâng thơ của cựu tướng Thái Xác làm ở An Châu, các quan gián dâng sớ cho là phỉ báng, Thái Xác bị đày đến Tân Châu, Thuần Nhân và Tồn tranh cãi không được, cùng bị cách chức. Trước đó, Triệu và Nhữ Lệ ước hẹn, người soạn chiếu sẽ hết sức biện luận. Tằng Triệu được bổ làm Cấp sự trung, chưa nhận chức, Nhữ Lệ soạn chiếu, biện luận rất mạnh. Các quan gián bèn nói Nhữ Lệ thực ra là do Triệu sai khiến, vu cáo ông bán bạn. Triệu từ chối chức mới, xin ra ngoài, dâng sớ bốn lần, được bổ làm Bảo Văn các Đãi chế, Tri châu Dĩnh Châu.” Xét: Người tố cáo nói Triệu bán bạn^[12], vào tháng 8 năm thứ 6, khi Triệu lại được bổ làm Trung thư Xá nhân. Lần này Triệu ra ngoài, cũng vì Ngô An Thi hặc tội Triệu không tự tố cáo, mà lại bảo Nhữ Lệ tố cáo, Lưu An Thế hặc tội Triệu phụ họa Phạm Thuần Nhân.)

[35] Triều tán lang, Tập hiền Hiệu lý, Quyền phát khiển Dĩnh Châu Hàn Xuyên được bổ làm Thái thường Thiếu khanh.

(Vương Nham Tẩu nói: “Xuyên lại được triệu về làm Thái thường Thiếu khanh.” Ngày 17 tháng 12 năm ngoái, được bổ làm Thiếu khanh.)

[36] Chiếu rằng từ nay về sau, việc bổ nhiệm và giáng chức, Lại bộ phải căn cứ vào chức vụ hiện tại của quan lại để tiến hành.

(Theo《Chính mục》ngày 18 có ghi: “Ba ngày trước lễ Minh Đường, hoàng đế trai giới tại điện Thùy Củng^[13].” Đây có lẽ là đề nghị của quan Lễ, nhưng《Thực lục》không ghi chép, 《Chính mục》cũng không nói rõ, nên tạm ghi lại.)

[37] Ngày Canh Dần, ban chiếu: “Từ nay về sau, hàng năm khi tuyển chọn cấp tiết độ sứ trong cấm quân, nếu ai đã trên 60 tuổi nhưng thể lực và tinh thần vẫn cường tráng, võ nghệ không suy giảm, có thể đảm nhiệm việc chỉ huy, thì cho phép tiếp tục lưu lại; nếu đã 65 tuổi, đều giảm làm thặng viên.” Đây là theo đề nghị của Viện Xu mật.

(Bản mới đã bỏ đi.)

[38] Hoàng thành sứ Lý Tự Huy được thăng làm Thứ sử châu Vinh. Chiếu rằng vì hậu duệ của Tần quốc Trang Hiếu Đại Trưởng công chúa chưa có ai nổi bật, mà Tự Huy có thể tự lập nên được khen thưởng.

[39] Lộ Xương Hoành vừa được bổ nhiệm làm quan ở Đàm Châu, Hữu chánh ngôn Lưu An Thế tâu: “Thần gần đây đã nhiều lần tâu trình tội trạng của Lộ Xương Hoành trước sau, không đáng được trọng dụng, và đã bãi chức ở Quảng Châu, nên thu hồi chức tước, nhưng đến nay vẫn chưa có chỉ dụ. Những điều thần nói đều xuất phát từ công luận, đã dâng hơn mười tờ tấu, kéo dài năm tháng, nhưng đúng sai vẫn chưa có kết luận, khiến trong ngoài nghi ngờ, thực sự làm hại chính thể. Huống chi quan thủ Đàm Châu từ trước đến nay vốn không có lệ phải mang chức quán các, há có thể vì sai sót mà nhẹ dạ trao chức cho tiểu nhân? Kính mong Thánh từ xem xét sự tình, minh chiếu cho chấp chính, sớm truyền lệnh sửa đổi, để triều đình phân biệt rõ đạo tà chính, khiến thiên hạ tin tưởng. Như Xương Hoành thực chẳng đáng tiếc, chỉ mong Bệ hạ quyết đoán không do dự.”

[40] Lại tâu rằng: “Thần gần đây đã nhiều lần dâng sớ bàn về việc bổ nhiệm Vương Tử Thiều và Lộ Xương Hoành không đúng, đến nay vẫn chưa được thi hành. Có người bàn rằng Tử Thiều học rộng, Xương Hoành giỏi việc quan, tài năng có thể dùng, không muốn bỏ phí, thần thật lấy làm nghi ngờ. Triều đình dùng người, vốn phải có đạo lý, nếu đại tiết đã tốt, hoặc có chút tì vết, tài khó cầu toàn, lẽ nên chọn dùng, đó là điều mà sách truyện gọi là ‘không vì một lỗi nhỏ mà che lấp đức lớn’. Còn như kẻ vốn hành vi tà đạo, đại nghĩa đã mất, dù có chút tài năng, cũng không đáng dùng, đó là hành vi của Thiếu Chính Mão, tà đạo mà kiên định, nói dối mà biện luận, thuận theo điều sai mà tô điểm, nên không thể thoát khỏi sự trừng phạt của Khổng Tử.

Xét Tử Thiều trên lừa dối tiên đế, dưới lừa dối cấp trên, làm bề tôi bất trung, bị dư luận bỏ rơi. Xương Hoành khi chịu tang cha mẹ không hề đau buồn, làm điều tà uế, tuyệt diệt thiên tính, làm con bất hiếu, bị pháp luật trừng trị, sao lại cho rằng những kẻ như vậy lại được khen thưởng? Thần suy nghĩ nhiều lần, không hiểu được lý do. Thần cho rằng việc bổ nhiệm của triều đình, vốn có đúng sai; lời bàn của người nói, không phải không có đúng sai. Đã không cho Tử Thiều làm Thái thường thiếu khanh, lại thu hồi mệnh lệnh bổ nhiệm Xương Hoành ở Quảng Châu, thì việc bổ nhiệm trước đây là không đúng, mà lời thần nói là đúng; tiếp đó lại bãi chức thiếu khanh để thăng làm Vệ úy chính khanh, miễn chức Nam Hải để vẫn giữ chức cũ, làm tướng ở Đàm, thì lời bàn của thần đúng sai thế nào, việc bổ nhiệm của triều đình đúng sai ra sao?

Trong mấy ngày, thay đổi như vậy, truyền ra thiên hạ, há không gây nghi ngờ? Xưa Ngụy Thái Tổ có nói: ‘Tuân lệnh quân tiến cử người tốt, không tiến cử không thôi; Tuân quân sư trừ bỏ kẻ xấu, không trừ bỏ không dừng.’ Nay Xương Hoành, Tử Thiều có chút điều tốt để tiến cử, nhưng điều xấu để trừ bỏ thì lớn, cách chức họ có thể khuyến khích phong tục, dùng họ không có ích gì cho thời thịnh trị, sao lại cứ sai, ngại sửa đổi? Thần nghe nói ba quân có thể đoạt tướng, nhưng kẻ thất phu không thể đoạt chí. Thần tuy ngu muội, dám quên giữ mình?

Mong bệ hạ đừng tiếc việc sửa sai, tự để lại mối họa nuôi hổ, xét lại các việc đã tâu, sớm ban chỉ dụ.”

[41] Lại tâu: “Thần gần đây vì việc bổ nhiệm Vương Tử Thiều, Lộ Xương Hoành không đúng, đã nhiều lần dâng sớ can ngăn, tổng cộng mười một lần, nhưng chưa được thi hành. Có người bàn rằng mệnh lệnh của Vua đã ban ra, khó lấy lại, thần trộm nghĩ không phải vậy. Pháp luật tốt, chính sách hay của quốc gia, thiên hạ cho là tiện lợi, thì đại thần nên cùng với bệ hạ gắng sức giữ gìn, không thể thay đổi. Còn như việc thăng giáng nhân vật, đôi khi có sai lầm, nhưng nếu không ngại sửa đổi, thì vẫn không hại gì đến việc dùng người. Nay những việc chính sự trong triều đình có thể thi hành được, thường không thể kiên trì theo ý kiến ban đầu, nhiều lần thay đổi, làm rối loạn sự nghe nhìn của thiên hạ. Đến như việc dùng những kẻ gian ác, khiến người ta bàn tán, thì lại cố chấp, tự ý làm theo, không đoái hoài đến công luận, chỉ lấy cớ không muốn lấy lại mệnh lệnh, thần không hiểu được.

Có người lại bàn rằng những người can gián thích bới móc lỗi của người khác, còn người chấp chính chỉ dùng tài năng của họ, thật khó mà đòi hỏi hoàn hảo, cốt yếu là ghi nhận cái lớn mà bỏ qua cái nhỏ, thì không bỏ sót người tài. Nay Tử Thiều làm bề tôi mà bất trung, Xương Hoành làm con mà bất hiếu, thanh nghị đều chê trách, phép nước không tha thứ, dù có chút kiến thức, việc quan đáng khen, nhưng cái tốt có thể lấy thì nhỏ, cái xấu có thể bỏ thì lớn, dùng họ có hại cho danh giáo, bãi chức họ không tổn hại gì đến thánh triều, mà đại thần lại cho là có tài, thật quá đáng. Thần nghe nói gần đây khi bổ nhiệm quan lại, thường lo ngại những người can gián bác bỏ, cho rằng nếu nhiều lần sửa đổi, thì sợ việc bổ nhiệm không thực hiện được. Thần trộm nghĩ triều đình không biết họ không xứng đáng mà dùng, thì tội thuộc về quan giám sát; nếu biết họ xấu mà không bãi chức, thì lỗi về ai? Thà rằng trước khi dùng người, hãy xem xét kỹ lưỡng, để không còn gì để nói, còn hơn là sau khi dùng người, lại oán trách đài gián nhiều lời. Thần không dám vì lời can gián chưa được thi hành mà tức giận đòi thắng, chỉ muốn đem công luận của thiên hạ lên tới thánh thượng, mong rằng đuổi bọn gian tà, khen thưởng người lương thiện, mở đường cho chính đạo, đặt nền móng cho thái bình. Xin bệ hạ xét chí hướng của thần, kiên quyết giữ vững công đạo, bãi bỏ mệnh lệnh bổ nhiệm Tử Thiều, Xương Hoành, để làm gương cho bề tôi trong thiên hạ.”

[42] Lại tâu rằng: “Thần gần đây vì việc bổ nhiệm Vương Tử Thiều, Lộ Xương Hoành không đúng, đã nhiều lần dâng sớ luận bàn, nhưng chưa được thi hành. Thần đã trình bày rõ ràng tội trạng của hai người này, đều là những việc ai cũng biết, không dám lấy những việc khó minh xác mà vu cáo. Triều đình chỉ thấy tài năng nhỏ mà bỏ qua tội ác lớn, nếu không phải vì tư ý, sao lại đến nỗi này? Thần nhiều lần dâng sớ, không thể tự khuất phục, chỉ vì thánh minh ở trên, cùng với công luận trong thiên hạ là chỗ dựa. Kính mong bệ hạ kiên quyết giữ vững chính đạo, xét kỹ thêm, đem những việc Thần tâu về Tử Thiều, Xương Hoành giao cho Ngự sử đài xem xét, nếu đều có thật, không phải Thần vu cáo, xin đặc biệt ban chỉ, nêu rõ tội ác mà cách chức họ, để răn đe những kẻ bất trung, bất hiếu trong thiên hạ; nếu có một việc nào hơi hư vọng, Thần cũng không dám tránh tội lừa dối. Chỉ mong thánh thượng sớm quyết định phải trái, để kẻ gian không thể may mắn tiến thân, nguyện vọng của Thần chỉ ở đó.”

[43] Ngày Tân Mão, Triều tán đại phu, Vệ úy khanh Vương Tử Thiều được cử làm Quyền tri Thương châu.

(Ngày 26 tháng 2, được bổ làm Vệ úy khanh.)

[44] Triều phụng lang, Kim bộ viên ngoại lang Tôn Thăng được bổ làm Điện trung thị ngự sử.

[45] Quyền phát khiển Kinh Nam Đường Nghĩa Vấn tâu: “Đoàn luyện suy quan Đỉnh châu Dư Biện bàn về việc bãi bỏ quân Cừ Dương, trình bày đầy đủ đầu đuôi, hợp với ý triều đình là yêu sinh ghét giết, tiết kiệm chi phí, chú trọng gốc rễ, ngừng binh yên dân, nên có chút khen thưởng.” Chiếu Lại bộ đợi Dư Biện đến bộ, trình Trung thư tỉnh xin chỉ.

[46] Cựu Triều tán đại phu, Hữu ty lang trung Lý Sư Trung được truy phục chức Thiên Chương các đãi chế. Sư Trung trước đây vào thời tiên triều, vì tội dâng thư mà bị giáng làm Hòa châu đoàn luyện phó sứ, an trí tại bản châu. Đến lúc này, con trai ông là Xưng kêu oan lên triều đình, nên mới có mệnh lệnh này.

(Cựu lục chép: “Lý Sư Trung được truy phục chức Thiên Chương các đãi chế. Sư Trung trước đây vào thời tiên triều dâng thư tự nói: ‘Thần ngu muội bất tài, nhưng cũng chưa quên học cũ. Bệ hạ muốn làm việc phú quốc cường binh, thì có thuật cấm bạo phong tài^[14]; muốn làm việc đại công hi tải, thì có đạo lợi dụng hậu sinh. Có thần như thế, bệ hạ há bỏ sao?’ Tiên đế phê: ‘Sư Trung dám buông lời ngạo mạn, tự ý cầu đại dụng, kết bè gian tà lừa dối trên, ngu dối Trẫm, biết rõ gian tà, nên trừng trị rõ ràng.’ Bèn giáng làm Kiểm hiệu Thủy bộ viên ngoại lang, Hòa châu đoàn luyện phó sứ, an trí tại bản châu.” Tân lục biện rằng: “Việc này đã chép trong 《Thần Tông hoàng đế thực lục》, nay sửa lại là: ‘Sư Trung trước đây vào thời tiên triều dâng thư, bị giáng làm Hòa châu đoàn luyện phó sứ.’ Bỏ hết 191 chữ trên.”)

[47] Ngày Nhâm Thìn, Hồng lô tự tâu: “Phán quan tiến phụng của nước Tam Phật Tề, Bảo Thuận lang tướng Địa Hoa Gia La đến huyện Ung Khâu thì bị bệnh mất. Xin theo thể lệ cấp tặng lụa khi Đổng Chiên tiến phụng, đại thủ lĩnh nhập nội Tát Bốc Trại chết, giảm một nửa, cấp 50 tấm lụa.” Theo lời tâu.

[48] Tam tỉnh tâu: “Từ Đại trung đại phu trở lên, mỗi năm lấy 10 khoa để cử sĩ. Gần đây xét những quan được cử, phần nhiều không phải người đang tại chức, e rằng sẽ dẫn đến việc chạy chọt cầu cạnh, làm tổn hại phong giáo.” Chiếu rằng: những người được cử theo 10 khoa, trừ người ẩn dật, còn lại đều phải cử người đang tại chức và có thứ tự tư cách phù hợp.

(Theo sắc lệnh ngày 23 tháng 5 năm Biên loại điều quán thứ 4.)

[49] Ngày Quý Tỵ, ban chiếu rằng những điều khả thi trong phương pháp âm nhạc do Phạm Trấn dâng lên, hãy tham khảo và định rồi tâu lên. Lễ bộ và Thái thường tự tâu: “Phương pháp âm nhạc của Phạm Trấn thuộc về học thuyết riêng của một nhà, khác với chế độ âm nhạc hiện hành, khó có thể trích dẫn để tham khảo và điều chỉnh trong chế độ âm nhạc hiện tại.”

(Việc này cần được xem xét kỹ lưỡng hơn để bổ sung sau.)

[50] Lại bộ tâu: “Theo quy định biên soạn năm Nguyên Hựu: Quan viên nhậm chức, nếu vi phạm thời hạn quá một năm, không được phép tiếp tục tại chức. Xét thấy các chức vụ sứ thần ở vùng biên giới có chỗ khuyết, nếu đợi một năm mới bổ nhiệm người khác, sẽ gây trở ngại cho công việc. Xin thiết lập thêm thời hạn dựa trên khoảng cách xa gần, những người vi phạm thời hạn vô cớ sẽ bị xử theo luật không nhậm chức. Quá một năm, hoặc quá nửa năm đối với quan chủ binh ở biên giới, bất kể có lý do hay không, địa phương đó phải báo cáo lên cấp trên trong vòng 30 ngày để bổ nhiệm người khác; nếu là người được tiến cử, phải báo cáo lên nơi tiến cử ban đầu, và không được phép tiếp tục tại chức. Nếu người đó đến nhậm chức trước khi báo cáo, vẫn được phép tiếp tục. Khi đến Lại bộ, sẽ bị giáng một bậc chức vụ; nếu không có bậc nào để giáng, sẽ bị giáng một năm trong thứ hạng, và được bổ nhiệm đến nơi xa xôi hẻo lánh.” Được chấp thuận.

[51] Đại Tông chính ty tâu: “Gần đây, nhiều tông thất thường lợi dụng việc thuộc thẩm quyền của bản ty, biết rõ là vi phạm pháp luật hoặc không có tiền lệ, để tránh né các quy định tố tụng, lại bảo các quan viên ngoại tông hoặc mẹ, vợ, nhũ mẫu của tông thất, thông qua chấp chính hoặc cơ quan khác dâng đơn, khiến việc quản lý khó thống nhất. Xin rằng nếu tông thất dâng biểu trực tiếp lên ngự tiền một cách bất ngờ, hoặc sai người đến các nơi nộp đơn, hoặc xuất hiện ở Tam tỉnh, Xu mật viện, đều bị xử tội, cấm không được tiếp tục sinh hoạt, và bị phạt bổng lộc.” Được chấp thuận.

(Đã bị xóa bỏ.)

[52] Tả Gián nghị đại phu Lương Đào tấu: “Ngày 24 tháng này, có việc công của bổn chức, cùng Hữu Chánh ngôn Lưu An Thế vào điện Diên Hòa trình bày.” Được Thái hoàng thái hậu tuyên dụ: “Những ngày gần đây xử trí Thái Xác, chỉ vì nhà Vua và xã tắc, không vì bản thân. Các khanh bàn việc hết lòng trung, Thái hoàng thái hậu và nhà Vua đều biết rõ, từ nay về sau cứ như thế là tốt.” Vua nói: “Chỉ vì bề tôi lúc đầu rất tốt, vừa đến lúc giàu sang liền đổi thay tiết tháo.” Đào bèn tâu lại: “Kẻ tiểu nhân chỉ chuyên làm việc gian tà để giữ giàu sang, nên thường đổi thay tiết tháo. Chỉ có người chính trực phụng sự bề trên, có thể giữ trọn đạo ngay thẳng, không chỉ báo đáp triều đình, mà còn có thể giữ được giàu sang lâu dài.” Thái hoàng thái hậu nói: “Nếu có thể giữ trọn đạo ngay thẳng, thì giàu sang đạt được càng lâu dài, càng tốt vậy.”

(Ngày 18, Đào cùng Khoan An vào chầu, Thái hoàng đã có lời khen ngợi, nay ghi chép cả hai.)