[PREVIEW] QUYỂN 494: NĂM NGUYÊN PHÙ THỨ NHẤT (MẬU DẦN, 1098)

Từ tháng giêng năm Nguyên Phù thứ nhất đời Triết Tông đến hết tháng hai năm đó.

[1] Mùa xuân, tháng giêng, ngày Canh Tuất mùng một, Vua không thiết triều.

[2] Ngày Nhâm Tý, Triều phụng đại phu Chu Đỉnh được bổ làm Đại Lý thiếu khanh. Triều phụng lang, tân nhiệm Quyền phát khiển Hà Bắc chuyển vận phó sứ Lữ Thăng Khanh được gia hàm Trực bí các. Bảo Văn các trực học sĩ, Tri Vĩnh Hưng quân Lý Nam Công được bổ làm Tri Thành Đô phủ.

(Đến tháng chín thì điều Lý Thanh Thần thay chức.)

[3] Ngày Giáp Dần, Giám sát ngự sử Đặng Phỉ kiêm nhiệm chức Điện trung thị ngự sử.

(Ngày Quý Dậu 24, Tăng Bố có nói…)

[4] Tam tỉnh tâu: Quyền Công bộ thị lang Quách Tri Chương tấu: “Trước đây thần giữ chức Ngự sử, lấy việc can gián làm nhiệm vụ, tuy từng đề xuất việc trị thủy, nhưng không phải là trách nhiệm của quan coi thủy lợi, xin bãi bỏ một chức quan mà thần được thăng.” Vua đồng ý.

[5] Xu mật viện tâu: “Gần đây đã lệnh cho Lục Sư Mẫn đem quân Tần Phượng cùng với quân Hi Hà lộ của Chung Truyền từ cửa ải Điên Nhĩ tiến lên xây dựng, xin lệnh cho họ ước định thời hội quân ba lộ Kinh Nguyên, Hi Hà, Tần Phượng tại vùng Thiên Đô và Bình Hạ thành, mỗi nơi dựa vào địa hình hiểm yếu, tiến lên xây dựng thành trì. Thiên Đô cần xây dựng một ngàn bước, tiếp theo là tám trăm bước đến sáu trăm bước, trong vòng mười ngày phải hoàn thành công trình. Chỗ xây một ngàn bước, nên bàn việc lập châu quân, tạm thời thuộc về lộ Kinh Nguyên. Nếu quân số nhiều, mà Thiên Đô, Bình Hạ đóng quân còn dư, thì lại tiến lên chiếm giữ những nơi hiểm yếu, để thông suốt với Bình Hạ. Khi xong việc, chọn lưu lại quân tướng hai lộ Kinh Nguyên, Hi Hà để phòng thủ thành Thiên Đô, và chọn người có thể đảm nhiệm việc giữ thành cùng các tướng lại kế tiếp để tâu lên, rồi giải tán quân ba lộ. Lộ Kinh Nguyên nên tu sửa các nơi như Cửu Dương Cốc, lộ Hi Hà, Tần Phượng nên tu sửa các nơi như Lãnh Mâu, Thanh Nam Nạp Tâm, cửa ải Điên Nhĩ^[1], các nơi cần xây dựng thành trì, nên tính toán trước xây thành ở đó, và tiếp theo mỗi nơi nên xây dựng như thế nào, để thông suốt với trại Bình Tây. Khiến quân thế gần nhau, lúc cấp bách có thể hỗ trợ lẫn nhau.

Lại lệnh cho Chung Truyền sau khi nhận mệnh, lập tức đi ngựa trạm đến Kinh Nguyên hội với Chương Tiết, bàn bạc việc hành quân, xây dựng, vận chuyển lương thảo, phòng thủ, binh mã, đều phải chuẩn bị trước. Khi quân đã xuất phát, Chương Tiết nên theo lệ cũ kiêm chức kinh lược đẳng ty, đóng quân ở gần biên giới để chiếu ứng, nếu Chương Tiết và Lục Sư Mẫn không đến được, thì quân tướng ba lộ đều nghe theo sự điều khiển của Chung Truyền.” Chiếu lệnh Chương Tiết, Chung Truyền xem xét tình hình giặc đã suy yếu, quân ba lộ hội quân có thể bảo đảm an toàn, thì nhân cơ hội xuất quân như đã bàn, nếu tình hình địch chưa thể hành động, cũng phải tường trình lợi hại, vẽ rõ sự việc, bảo đảm rõ ràng rồi tâu lên.

[6] Thượng hoàng vì nạn đói năm nay ở Quan Trung, rất lo lắng việc thuê xe cộ làm khổ dân. Tăng Bố và các quan đều tâu: “Việc này nếu thành công, thì biên sự có thể yên ổn. Tuy có chút phiền nhiễu, nhưng cũng là tạm khổ mà lợi ích lâu dài cho dân.” Thượng hoàng động lòng thương, lại bàn với Tam tỉnh, hạ chiếu dặn dò ba vị tướng và các Giám ty, lệnh phải trả giá thuê xe cộ thật hậu, cho phép mượn tiền, các ty được phép chi tiêu từ kho tiền phong trang, ngay hôm đó ban hành. Tăng Bố lại viết thư dụ truyền, chỉ cần quan ty ở những nơi đi qua không được gây trở ngại, khấu trừ, để dân được hưởng thực lợi, thì dù chi ba trăm vạn quan tiền thuê xe, triều đình cũng không tiếc. Nếu làm hao tổn sức dân, không theo chiếu chỉ, ắt sẽ bị trừng trị nghiêm khắc không tha.

[7] Lại tâu: “Tôn Lộ tấu rằng, Kim Thang, Bạch Báo nằm ở chân núi Hoành Sơn, xung quanh có nghìn khoảnh ruộng tốt, xin đều xây dựng thành trì. Đã chuẩn y lời tấu. Nhưng Tôn Lộ lại tâu rằng Định Biên Xuyên và (Tâm Tế) Di hai nơi chiếm vạn khoảnh ruộng tốt ở Hoành Sơn, xin đều xây thành, chiếm giữ những nơi giặc tất tranh. Cũng hạ chỉ: Nếu có cơ hội, thì trước hết chọn chỗ trọng yếu, lần lượt tiến hành xây dựng. Nhưng Tôn Lộ lại tâu rằng các nơi Vi Chương Ba Sử Cốt Đôi, Khúc Luật Tam Lục trong đất giặc đều nên xây dựng, còn những nơi Hôi Gia Chuỷ trước đây xin tạm dừng. Xét các tấu chương trước sau của Tôn Lộ, chưa rõ nơi nào là trọng yếu nhất, có lợi lâu dài cho biên phòng. Những nơi Khúc Luật Tam Lục sâu trong đất giặc, làm thế nào đặt đồn canh, phòng bị lâu dài, có thể bảo đảm an toàn.” Chiếu rằng: “Những kế hoạch của Tôn Lộ nên ưu tiên chỗ trọng yếu, xem xét đường sá thông suốt, nước cỏ dồi dào, ruộng tốt có thể canh tác^[2], nơi hiểm yếu có thể phòng thủ, sau này không phiền triều đình cung cấp lương thảo, lúc cấp bách có thể tiếp viện, thì tùy nghi xử lý.”

(Ngày 29 tháng 2, Hôi Gia Chuỷ hoàn thành.)

[8] Ngày Mậu Ngọ^[3], Lý Thanh Thần vừa được bổ nhiệm làm Tri Thành Đô phủ, nay vẫn giữ chức Tri Hà Nam phủ như cũ; Phong Tắc vẫn giữ chức Tri Ứng Thiên phủ như cũ. Các tờ cáo bổ nhiệm mới đều phải nộp lại Thượng thư tỉnh.

(Ngày mồng 3 tháng 12 năm thứ 4 đổi sang Thành Đô, nay lại trở về, chi tiết xem ngày đầu chuyển đến Thành Đô.)

[9] Hữu Gián nghị đại phu An Đôn tạm quyền Quốc tử tế tửu. Triều phụng đại phu Lý Chấp Nhu làm Chức phương viên ngoại lang.

[10] Tam tỉnh tâu: “Tri Xu mật viện sự Tăng Bố gần đây dựa vào ân điển xin cho Lý Mạc giám Nhuận châu tửu. Lại bộ căn cứ theo điều lệ thời Nguyên Hựu không cho phép, nếu dùng điều lệ thời Hi Ninh, Nguyên Phong thì không có gì trở ngại.” Chiếu lệnh theo điều lệ thời Hi Ninh, Nguyên Phong.

(Cựu lục chép là khôi phục pháp xin ân điển của Tiên đế.)

[11] Trước đó, ở Thanh Châu có viên huyện lệnh gửi thư cho Thái Biện nói rằng, có người truyền tấu sớ can gián của Cung Quái, trong đó nói rằng trên thì bên ngoài tin dùng kẻ gian tà, bên trong đắm chìm vào sủng ái nữ sắc, lời lẽ phần nhiều chê bai chính sự đương thời. Thái Biện đem việc này trình lên Chương Đôn, Chương Đôn bèn tâu lên Vua, giao cho Lữ Gia Vấn, người đang làm Tri Thanh Châu, điều tra. Gia Vấn điều tra thấy có hơn 50 người liên quan đến việc giả mạo thư của Cung Quái, bèn hạ lệnh cho Gia Vấn xét hỏi. (Việc này căn cứ theo《Tăng Bố Nhật Lục》^[4], là sự việc xảy ra vào ngày 15 tháng 12 năm trước.)

Lúc đó, Trung thư xá nhân Trầm Thù tâu rằng: “Viện chế khám ở Thanh Châu tấu rằng, đã điều tra ra văn tự mà Đơn Lập truyền đi, là do Hồ Khiết Kỷ đem biểu văn của Phan Hữu dâng lên Lý Dục ở Giang Nam sửa đổi thành tên của Cung Quái, có lời lẽ hủy báng và chỉ trích, xin giao cho các quan giám sát ở địa phương xem xét.” Vua xuống chiếu cho Vương Du, Phó sứ Kinh Đông chuyển vận, ghi chép và hỏi cung. Ngự sử trung thừa Hình Thứ tâu rằng: “Thần nghe nói vụ án của Hồ Khiết Kỷ đã trình lên, nhưng chỉ nghe lỏm được, không biết rõ chi tiết. Tuy nhiên, thần nghĩ rằng, nếu việc liên quan đến đại nghịch bất thuận, hoặc có lời lẽ chỉ trích nghiêm trọng, thì đã có quốc pháp, bề tôi nên cùng nhau từ bỏ. Còn nếu chỉ liên quan đến chỉ trích mà không nghiêm trọng lắm^[5], hoặc chỉ là lời lẽ báng bổ, thì như loài kiến nhỏ, không đáng để làm ô uế phủ việt. Mong bệ hạ từ bi khoan dung, như vậy đủ để làm rạng rỡ thánh đức, an ủi lòng người.” Lại tâu rằng: “Ngày trước, Trương Thiên Duyệt bị xử tử, vốn là kẻ vô lại sau khi bị hình phạt, lại có lời lẽ xúc phạm đến Thần Tông hoàng đế, nên giết là đúng. (Thiên Duyệt chết vào tháng 2 nhuận năm thứ 4.) Nay Hồ Khiết Kỷ vốn là quan chức, nếu lời lẽ của hắn không nghiêm trọng như Thiên Duyệt, thì xin bệ hạ cân nhắc xử phạt, thần không dám tiết lộ thêm.” Lúc đó, Hình Thứ đã bất hòa với Chương Đôn, đoán rằng Đôn ắt sẽ lấy vụ Thiên Duyệt làm ví dụ, nên mới có lời tâu này. Tuy nhiên, vụ án của Khiết Kỷ sau đó cũng không rõ kết cục ra sao.

(Đơn Lập là ai? Vương Du được bổ nhiệm làm Phó sứ Kinh Đông chuyển vận vào ngày 22 tháng giêng năm thứ 4. Lưu Dục và Vương Mông vì tiến cử Khiết Kỷ, nên vào ngày 19 tháng 5, mỗi người bị phạt tiền, nên gộp vào đây.)

[12] Chiếu lệnh cho Trương Tuân đợi Chung Truyền ra khỏi biên giới, liền mang theo công việc của ty Kinh lược An phủ Đô tổng quản bản lộ đến Bình Tây trại tạm thời đóng quân, tiện thể chiếu hội ứng phó. Trước đó, Vua dụ bảo Xu mật viện: “Chung Truyền nên được ban ân, cần phải cho chính thức sai khiển.” Lại nói: “Trương Tuân không phải là tài năng làm tướng, mọi người đều nói ông ta không thể làm tướng, thêm nữa một lộ mà có hai tướng quả thật không ổn.” Tăng Bố và Lâm Hi đều nói: “Quả thật như lời thánh dụ.” Lui ra gặp Chương Đôn, Đôn vẫn muốn đề cử Tuân làm tướng, Bố chỉ cười mà thôi. Bố ban đầu muốn bổ nhiệm Truyền làm phó tướng^[6], mọi người bàn luận cho rằng không ổn, Bố nói: “Ý của thượng cũng muốn cho chính thức danh hiệu tướng.” Đôn liền thôi. Khi tiến trình, muốn bổ nhiệm Truyền làm Đãi chế, Vua chưa đồng ý. Bố muốn thăng thêm một chức quan, cũng không được chấp thuận. Bố nói: “Nên ban cho phẩm phục.” Vua đồng ý.

(Bố ghi chép đoạn này vào ngày Mậu Ngọ, nay phụ lục. Ngày 17, Truyền được chính thức danh hiệu tướng.)

[13] Ngày Canh Thân, triều hiến tại Cảnh Linh cung, đến ngày Tân Dậu.

[14] Tri châu Tề là Lữ Công Nhã được bổ nhiệm làm Đề điểm Giang Nam Đông lộ hình ngục.

(Ngày 5 tháng 10 năm ngoái có thể khảo cứu.)

[15] Ngày Quý Hợi, Vua đến Ngưng Tường trì, Trung Thái nhất cung, Tập Hi quán, Lễ Tuyền quán, rồi trở về Tuyên Đức môn, triệu tập các quan lại xem đèn.

[16] Ngày Ất Sửu, Lữ Huệ Khanh tâu: “Phó Tổng quản Vương Mẫn xuất biên giới đánh dẹp, từ ngày Bính Thìn đã giao chiến ác liệt với giặc phương Tây, đến ngày Đinh Tỵ rút quân, giặc đuổi theo, lại giao chiến, chém được hơn một nghìn ba trăm thủ lĩnh và quân địch. Trong số quân sĩ dưới quyền, Tướng quan Thạch Phúc tử trận, Hạ Văn Mật bị thương nặng, ba sứ thần hy sinh, hơn mười binh sĩ tử trận.” Chiếu ban thưởng cho Lữ Huệ Khanh và những người dưới quyền hộp bạc, trà và thuốc có phân biệt. (Theo 《Thực lục》: “Ngày Bính Dần, Viện Mật thưa: Vương Mẫn và các tướng lĩnh xuất quân đánh dẹp, chém được hơn một nghìn quân địch. Chiếu ban thưởng cho Lữ Huệ Khanh và những người dưới quyền hộp bạc, trà và thuốc có phân biệt.” Nay dùng bản ghi của Tăng Bố để sửa lại, vẫn lấy ngày Bính Dần ban thưởng, ghi vào ngày Ất Sửu.

Theo 《Lữ Huệ Khanh gia truyền》: Tháng giêng năm thứ năm, Huệ Khanh lại sai Vương Mẫn hộ tống các tướng từ Tắc Môn xuất quân, bảy ngày đến Đạt Khắc Ngạc Đối, Giám quân hai châu Lăng Kết Ngạc Dụ ra nghênh chiến, Mẫn chỉ huy các tướng đánh bại quân địch, từ giờ Dần đến giờ Mùi, đại phá quân giặc, truy kích hơn mười dặm, chém hơn một nghìn thủ cấp, đốt trại và kho tàng, thu giữ áo giáp và vũ khí, tám ngày sau rút quân. Giặc dùng hơn một vạn kỵ binh đuổi theo^[7], đến Thập Lý Tỉnh, Mẫn lệnh quân sĩ bỏ cung nỏ, dùng đoản binh xung kích, lại đánh bại giặc, chém hơn ba trăm thủ lĩnh lớn đeo vòng vàng của bốn châu, rút quân toàn thắng. Huệ Khanh nhân lúc quân địch hoảng loạn, tinh thần binh sĩ hăng hái, lại tiến đắp năm trại Mễ Chỉ, Khai Quang^[8], Lâm Hạ, Na Nương, Bạch Lạc. Các dụng cụ phòng thủ, từ áo giáp, chắn tre đến dầu, than, đèn cỏ; các vật dụng đắp thành, từ xẻng, bao tải đến mái hiên, bình tưới; các vật liệu cần dùng, từ tháp canh, gỗ đến đinh, dây, đều được chuẩn bị đầy đủ. Cùng với Bình Khương, tổng cộng chín thành trại, đều nằm ở khu vực Đại Lý Hà Xuyên, Trường Thành Lĩnh trở đi, chiếm giữ những vùng đất màu mỡ và hiểm yếu của Hoành Sơn, từ đông sang tây, thế liên hoàn, biên giới thẳng tắp, không còn như trước đây xen kẽ với địa giới của người ngoài.”

Huệ Khanh lo rằng những người cầm quyền có thể ghen ghét và ngăn cản công lao quân sự, bèn lấy các chỉ dụ triều đình ban ra trước đây trình lên, và xin được lưu lại trong cung, nói: “Thần trước đây nhận được tờ trát của Xu mật viện, phụng thánh chỉ, lệnh thần điều tra và xem xét các địa điểm Mễ Chi, Tế Phù Đồ, Thanh Tháp Bình, Thạch Bảo, Tắc Môn, Hắc Thủy đến Đại Lý Hà, Trường Thành trở lại, chọn đất có lợi, từ xa tiến hành xây dựng. Thần tính toán rằng những vùng đất màu mỡ và quan trọng ở Hoành Sơn thuộc bản lộ không vượt quá mấy chỗ này, và khoảng cách xa nhất cũng không quá Đại Lý Hà, Trường Thành Lĩnh trở lại. Nếu không giao cho bản lộ tự chọn đất có lợi để tiến hành xây dựng, mà cứ phải tâu xin chỉ dụ từng việc một, đi lại mất mười ngày, chắc chắn sẽ bỏ lỡ cơ hội. Như vậy, chỉ dụ triều đình trước đây đã rất chi tiết, nhưng khi An Viễn Trại phát binh khởi công đã nhận được chỉ dụ sai bảo giáp vận chuyển, bỗng nhiên lại có chỉ dụ triều đình giải tán, thần rất nghi ngờ. Sau đó thấy quân địch có cơ hội để lợi dụng, mà Tế Phù Đồ, Thanh Tháp Bình lại nằm trong Đại Lý Hà, đã có chỉ dụ cho phép tự chọn đất có lợi để xây dựng, thần bèn một mặt tâu lên, tính toán xây dựng hoàn thành công trình^[9], không có sai sót gì. Sau đó lại nhận được ba chỉ dụ triều đình: từ nay về sau, trước khi xây dựng, phải xem xét lợi hại rồi tâu lên, đợi chỉ dụ triều đình, mới tính toán nhân công vật liệu, nhân cơ hội khởi công. Trước sau có nhiều chỉ dụ không thống nhất, cản trở lẫn nhau, thần đều không biết phải tuân theo cái nào. Trước đây đã có tờ trát trình bày rõ^[10], nhận được phê chuẩn trực tiếp của Xu mật viện, nếu tìm được chỗ xây dựng tiếp giáp với hình thế của các thành trại mới xây, thì nên nhân cơ hội tiến hành xây dựng.

Thần thấy binh tướng bản lộ phá được Hựu Châu và phía đông Hạ Châu, quân địch hoảng loạn bỏ chạy, thần bèn tiến hành xây dựng, hoàn toàn tuân theo các chỉ dụ triều đình trước đây, ngay tại Trường Thành Lĩnh trở lại, tiếp giáp với khí thế của các thành trại mới xây, nên nhân cơ hội tiến hành xây dựng. Lại nhận được tờ trát của Xu mật viện, tất cả các nơi khác muốn kinh doanh, nếu thực sự cần phải củng cố phòng thủ, thì cũng chưa được khởi công, phải trình bày rõ lợi hại, tâu lên đợi chỉ dụ triều đình. Thần bèn trình bày việc tu sửa Khai Quang, La Khắc Mật và các nơi khác, sau đó không nhận được chỉ dụ cho phép xây dựng, cho rằng triều đình đã không cho bản lộ tiến hành xây dựng. Đến tháng giêng năm nay, triều đình ban chỉ dụ xuống các lộ, nếu có xây dựng thành trại, cần thuê nhân công vận chuyển lương thảo vật liệu, thì tiền thuê phải trả hậu hĩnh. Chỉ dụ cũng ban xuống bản lộ. Thần mới biết triều đình lại cho phép xây dựng, bèn tâu lên việc tu sửa Mễ Chi. Các nơi khác như La Quật, Na Nương, Bạch Lạc là các trại mới, tiếp giáp với khí thế, và là những nơi quan trọng cần củng cố phòng thủ, tuy nên xây dựng, nhưng vì có trở ngại do chỉ dụ tháng chín năm ngoái phải đợi chỉ dụ triều đình mới được khởi công, nếu thần cứ phải trình bày từng việc, xin sửa đổi, rồi mới dám khởi công, không chỉ bất tiện cho tình hình trong ngoài, mà đi lại mất cả tháng, qua mùa xuân hạ, trời nắng nóng, tháng sáu, Bảy quân địch ngày càng mạnh, khó mà khởi công.

Thần bèn nhân lúc quân địch suy yếu chưa thể tập hợp được, ngoài Mễ Chi dùng sáu tướng nhân mã tu sửa, Khai Quang chỉ dùng hai tướng thứ hai và thứ tư; Lâm Hạ thêm tướng thứ sáu, tổng cộng ba tướng; Na Nương dùng tướng thứ ba, thứ bảy, thứ năm; Bạch Lạc thêm tướng thứ sáu, tổng cộng bốn tướng, đều đã hoàn thành. Các vật liệu như Bác Tử, Triện Tán Tử, Mộc Quyết Tử, Yếu Tử, phần lớn mua từ vùng địch, binh lính làm việc đều dùng quân phòng thủ kiêm nhiệm. Lại dụ bảo họ về ân điển của triều đình ban thưởng hậu hĩnh, và ý nghĩa cấp bách của việc xây dựng biên giới, nhờ vậy mọi người đều cố gắng, có người làm một công rưỡi hoặc hai công, mỗi trại chỉ mất năm sáu ngày là xong. Vì dùng ít tướng sĩ, và thời gian xây dựng ngắn, so với các lộ khác, chi phí và phần thưởng đều tiết kiệm rất nhiều. Nhưng tướng sĩ ngày đêm phơi nắng dầm mưa, thực sự vất vả, thần lo rằng triều đình thấy bản lộ vi phạm chỉ dụ phải đợi tâu xin, lại thấy thành tựu nhanh chóng, cho là dễ dàng, tương lai ban thưởng sẽ cắt giảm, không còn khuyến khích được nữa.

Kính mong thánh thượng khi nhận được báo cáo công trạng, đặc biệt ban chỉ dụ, chiếu theo lệ thưởng trước đây của các lộ và bản lộ mà thi hành.”

Nay lấy tờ tấu này của Huệ Khanh, vào ngày 22 tháng năm, sau khi thưởng công ở Mễ Chi.

[17] Ngày Bính Dần, Bảo Văn các đãi chế, Tri Thanh Châu Lữ Gia Vấn được bổ nhiệm làm Tri Vĩnh Hưng quân.

[18] Lễ bộ tâu: Dân huyện Hàm Dương, quân Vĩnh Hưng là Đoàn Nghĩa đào đất được ấn ngọc cổ, xin cử quan viên nghiên cứu điển cố. Chiếu cho Lễ bộ, Ngự sử đài, Học sĩ viện, Bí thư tỉnh, Thái thường tự cử quan viên nghiên cứu xác định rồi tâu lên.

(Ngày Mậu Thìn, Bố và Hi cho rằng e không phải bảo vật thời Tần, ngày 16 tháng 3 bàn bạc.)

[19] Chiếu rằng: “Chung Truyền thống lĩnh quân ra trại đánh dẹp, chém được 4.000 thủ cấp, đã có chỉ ban tặng hộp bạc, trà thuốc. Ngoài ra, Lục Sư Mẫn, Trương Tuân cùng lo việc điều động quân lính, Tiền đề hình Trần Đôn Phu (Đôn Phu được bổ làm Đề hình Tần Phượng vào tháng 2 năm Thiệu Thánh thứ 4. Nhật lục của Tăng Bố ngày Tân Mùi tháng giêng nói Đôn Phu mất) từng theo quân vào địa giới lo việc cung ứng lương thảo, đều được ban tặng hộp bạc, trà thuốc theo thứ bậc.” Lại có chiếu: “Thừa nghị lang, Trực Long đồ các, Kinh lược phán quan Hi Hà Lan Dân lộ là Chung Truyền, đặc cách bổ làm Tập Hiền điện tu soạn, ban kim tử, sai làm Quyền phát khiển Hi Hà Lan Dân lộ Kinh lược an phủ đô tổng quản ty công sự, kiêm Tri Hi Châu. Công trạng của các tướng tá, theo chỉ đã ban, nhanh chóng xét rõ rồi tâu lên.”

(Ngày 22 tháng 12 năm thứ 4, ngày 5 và 9 tháng giêng năm nay, Chung Truyền tiếp tục tấu chính là nơi giả mạo thủ cấp ở Bạch Thảo nguyên. Bản truyện của Truyền nói, Trực Long đồ các, Kinh lược an phủ phán quan. Lại xây dựng trại Bình Tây ở phía tây bắc thành An Tây, nhờ chiến thắng Bạch Thảo nguyên được thăng Tập soạn, Tri Hi Châu. Trịnh Cư Trung soạn thần đạo bia nói, xây Kim Thành quan, nhờ công được thăng Thừa nghị lang, Trực Long đồ các, Kinh lược an phủ phán quan Hi Hà, bậc lương ngang Chuyển vận phó sứ. Tháng 7, lại xây trại Bình Tây ở phía tây bắc thành An Tây. Tháng 12, xuất quân từ núi Toả Tử đánh Bạch Thảo nguyên, bắt sống và chém được 4.000 người, sai mạc quan Đổng Thái đến kinh đô, xin hợp binh với suý phủ Kinh Nguyên tiến đánh Thiên Đô sơn, Nam Mâu hội, đặt châu và trại, tự mình đến bàn bạc với Chương Tiết vân vân.)

[20] Ngày Đinh Mão, Công bộ tâu: “Năm nay, các đê sông Hoàng Hà và các sông khác cần sử dụng phu xuân, ngoài số người theo lệ thường, còn thiếu 36.500 người, xin cấp 821 đạo độ điệp để chiêu mộ phu.” Được chấp thuận.

[21] Xu mật viện tâu: “Gần đây đã lệnh cho Chung Truyền thân hành đến Kinh Nguyên, cùng với Chương Tiết hội hợp binh mã ba lộ Hi Hà, Tần Phượng, Kinh Nguyên, cùng Lục Sư Mẫn thống lĩnh ra khỏi biên giới tiến hành xây dựng. Nay Chung Truyền đã được bổ nhiệm làm Tri Hi Châu, e rằng hai lộ suý thần khó cùng ra khỏi biên giới, nên đã lệnh cho Chung Truyền cùng Chương Tiết bàn bạc quyết định, một mặt tiến hành theo kế hoạch dài hạn. Có chiếu lệnh Lục Sư Mẫn đợi khi Chung Truyền và các tướng ra khỏi biên giới có thời hạn, thì thống lĩnh quân bản lộ hội quân tại trại Bình Tây của lộ Hi Hà, đồng thời lưu lại một số binh kỵ của bản lộ, đóng tại Bình Tây để bảo vệ quan kiều của hai lộ, không quá 5.000 người, còn lại giao cho Chung Truyền phân bổ ra khỏi biên giới. Sau khi xây thành Thiên Đô, nếu có thể phân binh, liền xây các lũy Thanh Nam, Nạp Tâm, rồi truyền hịch báo cho Sư Mẫn.” Chiếu rằng: “Số binh kỵ lưu lại tại Bình Tây đều dùng để tăng viện. Đợi khi Chung Truyền ra khỏi biên giới, liền lấy Trương Tuân tạm thay thế giữ Hi Châu. Nếu Tuân cần đi lại gần biên giới để đốc thúc quân sự, thì lấy quan thứ cấp tạm giữ Hi Hà. Các việc khác theo chiếu trước.”

(Ngày mùng 5 tháng giêng, ngày 17 tháng 9.)

[22] Ngày Tân Mùi, Lưu An Dân, chức Tam ban phụng chức, Khán ban chi hậu, được bổ làm Cáp môn chi hậu.

[23] Tam tỉnh tâu: “Các chức Bạ, Úy kiêm nhiệm ở các huyện do Thị lang Lại bộ bị giáng chức, xin không bổ nhiệm người ngoài lưu.”

(Ngày Tân Dậu tháng 9 năm Thiệu Thánh thứ 4, Trình Tự Cung nói, có thể tham khảo.)

[24] Lại tâu: “Chuyển vận sứ Thành Đô phủ là Trần Sát xin các giám ty hàng năm tiến cử người minh thẩm, đoan thứ, giỏi xử án để sung chức Lục sự tham quân.” Chiếu lệnh Lại bộ lập pháp tuyển chọn rồi tâu lên.

[25] Hình bộ tâu: “Những tiểu sứ thần được sai đi áp tải hàng hóa, hoặc điện thị đại tướng quân mượn quyền sai phái, nếu phạm tội đánh roi hoặc gậy, thì ghi vào hành trình, đến nơi dỡ hàng, ty Bài Ngạn kiểm tra. Nếu ở kinh thành thì giao về bộ Thượng thư, nếu ở ngoài thì giao cho chuyển vận sứ gần đó, hoặc giao cho ty Liễn Vận Bát Phát thi hành. Những người phạm tội đồ hoặc nhẹ hơn, thì do châu nơi xảy ra việc xét xử.” Vua nghe theo.

[26] Ngày Nhâm Thân, Tôn Bôn, Thiểm Tây lộ Chuyển vận phán quan, được bổ làm Đề điểm Vĩnh Hưng quân đẳng lộ Hình ngục; Lưu Hà, Đề điểm Vĩnh Hưng quân đẳng lộ Hình ngục, được điều sang Tần Phượng lộ.

Trước đó, Tăng Bố một mình tâu việc, nhân đó nói: “Nghe nói Lâm Hi gần đây ở lại, vì không được lòng những người nói xấu, nên rất bất an.” Vua nói: “Hình Thứ không hòa hợp với ông ấy, nói rằng cuối năm Nguyên Phong, vì việc bổ nhiệm Khởi cư xá nhân, nên hai người mất lòng nhau.” Tăng Bố nói: “Đúng vậy. Thần lúc đó thấy Hình Thứ kịch liệt chỉ trích Lâm Hi. Thần với Lâm Hi tuy là thân thích, nhưng lúc đó không thân thiết, còn Lâm Hi thì chưa từng chỉ trích Hình Thứ trước mặt thần.”

Vua nói: “Lâm Hi cũng chỉ trích Hình Thứ, nói rằng Hình Thứ từng có văn bản nói rằng Thái mẫu nhiếp chính, thiên hạ yên ổn, như vậy là đã phỉ báng triều đại trước rồi.” Tăng Bố nói: “Lúc đó ít người không nói như vậy.” Vua nói: “Cũng là bịa đặt thôi.” Tăng Bố nói: “Gần đây Trình Di bị biên quản, Hình Thứ cho rằng mưu kế này xuất phát từ Lâm Hi, vì Hình Thứ vốn là môn nhân của Trình Di, hy vọng ông ấy đến cứu, nhân đó mà hãm hại.”

Vua nói: “Đây là ý kiến chung, không chỉ xuất phát từ Lâm Hi, nhưng Lâm Hi cũng từng nói rằng biên quản thì không sao.” Tăng Bố nói: “Hình Thứ là môn nhân của Trình Di, điều này không thể che giấu, có cuốn 《Minh Đạo tiên sinh truyền》 của Trình Di, cuối sách ghi ‘Môn nhân Hình Thứ viết’, ‘Môn nhân Chu Quang Đình viết’, có in ấn văn bản.” Vua nói: “Chưa từng thấy. Lâm Hi cũng từng nộp văn bản của Hình Thứ.” Lại nói: “Lâm Đán trong thời Nguyên Hựu có văn bản phỉ báng triều đại trước, chỉ riêng chưa bị xử lý, vì Lâm Hi.” Tăng Bố nói: “Tấu chương của Lâm Đán ở Tam tỉnh, thần không thấy. Ở Viện Mật, chỉ là văn bản xin không bỏ đất, cũng từng được trình lên. Thêm nữa, thần ở Sử viện thấy Thái Biện nói có văn bản đả kích Đặng Oản, nói rằng phục vụ Vương An Thạch, đến mức tiến cử con trai bệnh tâm thần là Vương Bàng, và con rể Thái Biện. Thái Biện biến sắc nói: ‘Lại dùng điều này để chỉ trích ta!’ Đây cũng là việc liên quan đến triều đại trước, nhưng những điều ông ấy trình bày, không khác gì với lời phê của Tiên đế ‘Bàn việc tiến cử người, không tuân thủ phận sự^[11]‘, chỉ là lời lẽ xúc phạm Thái Biện quá ác, Thái Biện cũng không thể không oán. Anh em họ Thái bất hòa với Lâm Hi, cũng vì điều này.”

Vua nói: “Lâm Hi không yên lòng.” Tăng Bố nói: “Gần đây, Lý Huệ, Thiểm Tây lộ Chuyển vận phán quan, từng cùng An Đôn lên điện một ngày. Hôm đó, Lý Huệ đi dự hội của Ngô Cư Hậu, Lữ Thăng Khanh cũng có mặt, Lý Huệ ngồi giữa nói: ‘Hôm nay các quan gián có văn bản đả kích chấp chính, tôi đã tận mắt thấy lời lẽ của họ.’ Ý nói An Đôn công kích Lâm Hi. Lâm Hi triệu Lữ Thăng Khanh đến chất vấn, quả không sai.” Vua nói: “An Đôn chưa từng có văn bản, hơn nữa vốn không nói gì về Lâm Hi.” Tăng Bố nói: “Thần vốn lấy làm lạ việc An Đôn công kích chấp chính, lại còn nói trước với người khác.”

Vua nói: “Công kích chấp chính, sao có thể nói với người khác?” Tăng Bố nói: “Thần vốn biết là vô căn cứ, nhưng không biết An Đôn có thực sự nhắc đến Lâm Hi không. Nay nghe lời của bệ hạ nói là không, thì sự bịa đặt của Lý Huệ đã rõ. Nhưng Lý Huệ như vậy, sao có thể để ở quân đội? Trước đây ông ấy nói với thần rằng Chương Tiết cường bạo, sao có thể cùng làm việc? Lại nói Chung Truyền bịa đặt, nếu để ở trong quân, chắc chắn sẽ tạo ra lời đồn, thông đồng với các quan gián, e rằng các quan biên giới sẽ bất an, không thể tập trung làm việc lớn. Lý Huệ thực có tài năng, công việc ở bản ty không ít, nếu chỉ để ở Trường An bản ty, lại sai Ba Nghi đến quân tiền thì tiện hơn.” Vua đồng ý.

Trước đó, triều đình có chỉ dụ sai Chuyển vận phán quan Ba Nghi ở lại Trường An bản ty, vì Lý Huệ quản lý việc quân nhu Kinh Nguyên. Vua lại nói: “Lữ Thăng Khanh không tốt, hãy để ở Hà Bắc. Hình Thứ cũng từng có văn bản, nói rằng Lữ Thăng Khanh là kẻ tiểu nhân xuất chúng.” Tăng Bố nói: “Thần không biết.” Vua lại nói: “Lâm Hi theo phe Lữ Công Trước.” Tăng Bố nói: “Không phải, Lâm Hi chửi mắng Lữ Công Trước có phần quá đáng.” Vua nói: “Ông ấy theo phe Vương Khuê, gần đây triều đình giáng chức Vương Khuê, Lâm Hi cũng không vui.” Tăng Bố nói: “Lâm Hi từng theo học dưới trướng Vương Khuê, điều này mọi người đều biết. Trong thời Nguyên Phong, ông ấy đã bị dư luận chỉ trích, nhưng hiện nay cũng không thấy dấu hiệu không vui. Hơn nữa, từ khi Lâm Hi nắm quyền, tâm ý và lời nói đều hướng về chính đạo, thực sự có lòng yêu nước thương dân, trong triều đình chưa từng có sai lầm, mong bệ hạ xem xét kỹ.” Vua chỉ gật đầu.

Vua lại nói: “Lâm Hi và Chương Đôn hòa hợp với nhau.” Tăng Bố nói: “Đúng như lời thánh dụ, nhưng Lâm Hi cũng giúp đỡ Chương Đôn không ít.” Tăng Bố lại nói: “Thiểm Tây thiếu quan coi việc vận chuyển. Lưu Hà hiện là Hiến quan Vĩnh Hưng, có thể điều sang Tần Phượng, để chuyên quản việc quân nhu Kinh Nguyên. Tôn Bôn có thể thay Lưu Hà, đổi làm Hiến quan Vĩnh Hưng. Vẫn sai Trương Tuân và Ba Nghi cùng quản việc quân nhu Hi Hà, Tần Phượng, như vậy không cần thêm quan coi việc vận chuyển.” Vua đều đồng ý.

(Theo 《Tăng Bố lục》, tháng 2 ngày Đinh Hợi, Lý Huệ lại được lưu lại, cần xem xét.)

[27] Ngày Nhâm Thân, ban chiếu: “Chương Tiết đợi khi quân khởi sự, lập tức lấy chức vụ Kinh lược an phủ đô tổng quản ty đóng quân ở Bình Hạ thành, ứng viện các quân, nếu cần đến quân tiền, cũng tùy nghi mà làm. Nếu Chương Tiết và Chung Truyền đều ở quân tiền, thì lệnh cho Chương Tiết tiết chế, Chung Truyền làm phó. Chương Tiết ở lại Bình Hạ thành chiếu viện, quân tiền đều nghe theo sự tiết chế của Chung Truyền, nếu có chém giết bắt được, Chung Truyền nhận cấp, Chương Tiết xét lại. Nếu phân binh, tướng tá mỗi người nghe theo sự tiết chế của người thống lĩnh mình. Còn lại như chiếu trước.”

[28] Xu mật viện tâu: “Chiếu chỉ ước thúc ngày Giáp Dần tháng giêng đã ban xuống ba vị tướng Kinh Nguyên, Hi Hà, Tần Phượng, vì triều đình ở xa, tình hình địch, cơ hội, đường xa gần, sức mạnh nhiều ít khó lường, trách nhiệm thuộc về các tướng, không được để xảy ra sai sót.” Ban chiếu cho Chương Tiết, Chung Truyền, khi quân khởi sự tùy nghi chọn lợi tính toán trước sau để làm việc.

[29] Ngày Quý Dậu, Tuyên Đức lang Trâu Dư được bổ làm Giám sát ngự sử, theo sự tiến cử của Trung thừa Hình Thứ. (Hình Thứ tiến cử Trâu Dư vào ngày Đinh Mão tháng 12 năm trước.) Trước đó, Tăng Bố tâu: “Gần đây có nhiều người được tiến cử làm Ngự sử, thần đã từng hết lòng trình bày rằng con đường ngôn luận không thể không chọn lựa cẩn thận. Hiện nay, dư luận bên ngoài xem Thái Đạo như người trong họ.” Vua hỏi: “Ý nói gì?” Tăng Bố đáp: “Ý nói vì cùng họ với Thái Biện.” Vua cười nhẹ. Lại tâu: “Thái Đạo tuy có tiếng như vậy, nhưng mọi người vẫn cho rằng ông ta còn biết chút đạo lý. Còn như Đặng Phỉ, hoàn toàn không biết đạo lý liêm sỉ, chỉ biết a dua mà thôi, người này quyết không thể ở con đường ngôn luận. Đến như những người được cận thần tiến cử, như Lưu Yểm, Diệp Thừa, Phương Hi Nhan, Đặng Tuân Nhân, đều là người dưới quyền các quan chấp chính, không thể dùng.” Vua nói: “Những người gần đây được triệu kiến đều tầm thường, chỉ có Trâu Dư là tỏ ra sáng suốt.” Tăng Bố tâu: “Thần với Trâu Dư cũng là người cùng quê, nhưng không quen biết. Người xa lạ chưa hẳn là không dùng được, hơn nữa xuất phát từ ý chỉ của bệ hạ, cũng tốt hơn những người mà các quan chấp chính muốn dùng. Như gần đây việc bổ nhiệm các chức quan phần nhiều do bệ hạ quyết đoán, dư luận bên ngoài đều đồng tình.” Vua nói: “Người xa lạ thường có thể dùng được.” Ba ngày sau, bèn có mệnh lệnh này.

(Tăng Bố ghi chép vào ngày Tân Mùi. Ngày 2 tháng 2, Phương Hi Nhan từ chức Tri huyện Khảo Thành được bổ làm Hồ Bắc đề cử. Ngày 14 tháng 2, Diệp Thừa được bổ làm Chính tự. Ngày 17 tháng 12, Lưu Yểm được bổ làm Chính tự.)

[30] Hoàng thành sứ, Vinh châu phòng ngự sứ, Hi Hà Lan Dân lộ đô giám, Tri Hà châu, kiêm Quản câu Đào Tây duyên biên an phủ ty công sự, kiêm Đệ tam tướng Vương Thiệm, đợi khi mãn nhiệm kỳ hiện tại, lệnh cho tái nhiệm.

(Vương Thiệm được thăng chức Dao phòng vào tháng 4 năm Thiệu Thánh thứ 4.)

[31] Hữu giám môn vệ đại tướng quân, Huệ châu thứ sử Lệnh Thi đánh Sứ thần Giả Nhược Cốc ở Thành Tây Sương, và làm bị thương em của Nhược Cốc. Việc phạm tội xảy ra trước khi có ân xá, nên được tha, nhưng chiếu chỉ đặc cách giáng một chức.

[32] Tri phủ Ứng Thiên phủ trước đây là Triệu Quân Tích cùng những người khác đã mượn tiền công sứ khố gửi nộp của quan. Chiếu lệnh cho Quân Tích giữ chức Thiếu phủ thiếu giám, phân ty tại Nam Kinh, cư trú ở Bạc Châu; Triệu Tử Chu cùng 11 người khác, mỗi người bị phạt 10 cân đồng.

[33] Hình bộ tâu: Việc tố giác bắt cướp nên được thưởng và thăng chức, nhưng quan ty vô cớ cản trở thì bị đánh 100 trượng; trường hợp thưởng và thăng chức theo lệ như cướp thì cũng áp dụng tương tự; các phần thưởng khác giảm hai bậc. Được chấp thuận.

(Không có trong bản mới. Ngày 21 tháng 7 năm Thiệu Thánh thứ 4, Trần Đôn Phu đã xin, đã được chỉ dụ chấp thuận, nay lại ban hành.)

[34] Xu mật viện tâu: “Đã lệnh cho Chung Truyền khi rời trại, giao việc công ở Hi Châu cho Chuyển vận sứ Trương Tuân. Lo rằng có việc công ở các thành trại và quân mã trong lộ, cùng những việc cần xử lý gấp, nếu phải đến quân tiền xin chỉ thị, dễ bị trì trệ gây sai sót.” Chiếu lệnh cho Trương Tuân đợi Truyền ra khỏi biên giới, thì một mặt thi hành xong, báo cho Truyền biết. Ở Kinh Nguyên lộ, Chương Tiết rời khỏi Vị Châu, thì giao việc châu cho Tần Phượng đề điểm hình ngục Lưu Hà, Hà phải theo chỉ huy của Trương Tuân mà thi hành.

[35] Giáp Tuất, Vua ngự đến vườn Thụy Thánh, xem cung Trai ở phía bắc thành mới. Theo lệ cũ, cung Trai đều dựng bằng lều vải, tốn kém không ít, lại không tránh được mưa gió. Vua sai sửa sang, chẳng mấy chốc mà xong. Bấy giờ Chương Đôn cho rằng cung Trai lộng lẫy vàng son, không phải là cách thờ Trời Đất. Vua nói: “Ba năm một lần tế Giao, chi phí dựng lều, tốn hơn ba mươi vạn tấm lụa, nhân công lại gấp đôi. Nay đổi thành nhà cửa, một lần khó nhọc mà lợi mãi, tiết kiệm được nhiều. Huống chi, trai giới để thờ Trời Đất, mà làm xa xỉ, Trẫm há chẳng biết sao? Cung này gần ngoài thành, tai mắt đều thấy, nào có như thế.” Rồi Vua ngự đến, dẫn Đôn đi xem khắp. Vua hỏi: “Có trang trí vàng son không?” Đôn sợ hãi tạ tội. (Tháng 7 năm ngoái, ngày 18, Tăng Bố nói thế nọ. Cuối tháng 12, Thái Đạo nói thế kia.) Bính Tý, Tăng Bố lại vào chầu tâu: “Hôm trước tế Bắc Giao, được ơn đặc biệt triệu vào, được dự xem vẻ vang.” Vua cười nói: “Điện đài cũng chẳng có gì lộng lẫy.” Bố nói: “Chỉ là mới và sạch thôi.” Vua lại nói: “Bên ngoài đồn dùng bao nhiêu vàng lá, đều là lời đồn nhảm, chưa từng dùng vàng son, lại nữa chỗ thấy rèm che phía dưới là phòng ngủ, phía đông còn có một điện Đăng Thành.”

Nhật lục của Tăng Bố: Ngày Tân Dậu, tháng 2 năm Nguyên Phù thứ 3, Vua từng bảo Bố rằng: “Trong cung tu sửa, trang trí quá xa hoa, tường cột đều sơn vàng lục, giống như đồ trang sức, lại làm điện Ngọc Hư, càng thêm lộng lẫy.” Lại nói: “Nhân Tông làm một cái ngai, người bàn tán cho là xa hoa, bèn đem để ở chùa Tướng Quốc. Nay không đến mức ấy, người ngoài sao biết được? Trâu Hạo cũng từng bàn đến.” Bố nói: “Trong cung chật hẹp, điện Ngọc Hư thật không cần làm, những thứ khác cũng không biết nhiều. Nhưng thần từng theo xa giá đến Bắc Giao, được triệu vào uống trà, hôm sau Đại Hành bảo rằng: ‘Hôm qua thấy hết cung điện Bắc Giao, chỉ là vẽ màu, hơi tinh hảo hơn chỗ khác, người ngoài nói dùng bao nhiêu vàng.'” Vua nói: “Không phải thế, chỗ uống trà là điện ngủ, trước điện sau có suối chảy quanh co và đình tạ, đều là vàng lục, cũng giống như đồ trang sức. Trâu Hạo dám nói, không gì không bàn, nên triệu về.” Bố chỉ hết lời khen ngợi.

Thanh Ba Biệt Chí của Chu Huy: Đầu năm Nguyên Phù, ty Tu Tạo ở Hậu Uyển tâu rằng, trong cung sửa chữa điện đài, dùng hơn mười sáu vạn lá vàng. Hựu Lăng nói: “Dùng vàng lá để trang trí gỗ đất, hư hỏng không thu lại được, thật vô nghĩa. Kẻ xin chi vàng lá là hoạn quan, hãy giao Nội Thị Tỉnh xét trị.” Lại một hôm, bàn với các quan phụ chính về việc phóng sinh, nói rằng đức lớn của Trời Đất là sinh. Theo lệ cũ ở Hậu Uyển, có hội câu cá và hội túi sen, gần đây đã bãi bỏ. Lại nói bản thân chưa từng ăn sò ốc, nhân đó in văn phóng sinh, gần đây sĩ đại phu dần biết lấy việc giết hại làm điều cấm. Khi mới lên ngôi, việc chuộng kiệm và yêu sự sống thể hiện trong sinh hoạt hàng ngày là như thế. Về sau có kẻ dùng thuyết phong hanh dự đại để lung lạc ý Vua, lại sai năm tên hoạn quan chia nhau sửa sang cung cấm, xây dựng xa hoa, phung phí vàng bạc, không sao kể xiết, sự lãng phí của trời cũng đâu chỉ như sò ốc. Hựu Lăng trời cho tài nghệ, vốn tinh thông đoán nghiệm, thường để sách Ất Tỵ Chiếm bên cạnh, ngày ngày xem thiên tượng để tự răn mình. Năm cuối đời, bảo cận thần rằng: “Vận ta rất xấu. Lại thấy thời sự biến đổi, rốt cuộc không tự sửa được, tội che lấp của bọn gian thần, đáng giết biết bao!”)

[36] Ngày Ất Hợi, xuống chiếu cho phép quan viên được vào Thái học làm Giám sinh, trong số 200 người, không được vượt quá 40 người.

[37] Ngày Bính Tý, cháu của Hoàng thái hậu là Nội điện Sùng ban Hướng Tử Giản được làm Cáp môn Chi hậu, sai làm Câu đương Hữu Kỳ Kỵ viện.

[38] Tả Ty gián Trần Thứ Thăng tâu xin, khi mới cải cách cung nhân, trừ những nơi biên giới có việc khẩn cấp, còn lại không được tâu xin bổ nhiệm. Theo lời tâu, người đã sai là Lý Tích Trung, lệnh cho Lại bộ sửa đổi.

[39] Cơ quan Phát vận ty các lộ Giang, Hoài, Kinh, Chiết tâu rằng: “Các châu khởi phát tiền thượng cung, nếu không có quan viên được tuyển mộ để quản áp đưa lên kinh, thì sai sứ thần áp cương, mượn sai Điện thị Đại tướng, Quân tướng quản áp, đưa đến các châu Chân, Dương, Tứ để gửi tạm, giao cho Phát vận sứ thu gom và chọn cương để chuyển phát. Số tiền chi phí đường từ các châu Chân, Dương, Tứ đến kinh, cùng với số tiền khởi phát, phải chuyển đến để cấp cho cương tiền hợp lệ. Nếu vi phạm, quan lại liên quan tại địa phương sẽ bị đánh 100 trượng. Vẫn cho Phát vận ty thường xuyên kiểm tra.” Theo lời tâu.

(Không có trong bản mới, nên bỏ.)

[40] Ngày Đinh Sửu, xuống chiếu cho Môn hạ, Trung thư hậu tỉnh Tả Hữu ty, đem các chương sớ của thần liêu đã biên soạn và tiếp tục biên soạn, tu chỉnh và dâng lên, rồi nộp cho Tam tỉnh.

[41] Ngày Mậu Dần, Hình bộ tâu: “Xét lại vụ án của Lưu Canh và những người khác về việc mua vật phẩm của người Di, tăng sửa quy định, cùng với Phạm Thuần Lễ và những người khác đều bị giáng một chức. Theo lệnh ân xá tháng chín, nên khôi phục nguyên chức.” Xuống chiếu cho Lưu Canh khôi phục chức Triều nghị đại phu, Phạm Thuần Lễ khôi phục chức Tả Triều nghị đại phu, Chúc Thứ khôi phục chức Triều phụng lang, Hứa Đại Hi khôi phục chức Triều thỉnh lang, Thôi Trực Cung khôi phục chức Thông trực lang.

[42] Chiếu phong Hoàng thành sứ, Thứ sử Bộc Châu, Linh hạt Hoàn Khánh lộ Trương Chỉnh làm Thứ sử Uy Châu, Long Thần vệ Tứ sương Đô chỉ huy. Trước đó, Kinh Nguyên xin cử một quan võ cao cấp. Tăng Bố tâu với Vua rằng: “Không có người nào có thể cử. Kinh Nguyên và Hi Hà đều muốn Vương Ân làm Tổng quản, Vương Ân còn trẻ khỏe, có thể điều khiển, lại hiểu rõ tình hình biên giới, nếu đặt ông ấy ở đây thì thật đáng tiếc. Trương Chỉnh quản lý quân đội nghiêm minh, có thể quản quân, chỉ sợ ông ấy đã già yếu. Nếu triệu ông ấy vào gặp, bệ hạ tự xem xét tài năng của ông ấy, nếu có thể thăng chức thì thăng, nếu không thì cho ông ấy trở về nhiệm sở cũ, cũng không có gì hại.” Vua đồng ý, bèn triệu Trương Chỉnh vào. Sau khi đối đáp, bàn luận về quân chính và chức vụ, rất có điều lý, Vua rất hài lòng. Hôm sau, Vua bảo hai phủ rằng: “Trương Chỉnh không giống như một võ tướng, lời nói rất có điều lý. Lúc đó Phong Tắc và Hàn Trung Ngạn đều từ chối không nhận, tại sao vậy?” Trương Chỉnh trước đây được bổ làm Linh hạt Trấn, Định, hai vị tướng đều cho rằng ông ấy quá nghiêm khắc, làm mất lòng quân, nên không chấp nhận. Tăng Bố nói: “Thần không dám khen ngợi quá mức, nhưng quân chính của ông ấy nghiêm minh, thực sự có điểm vượt trội. Khi tâu đối quả nhiên hợp ý, nhưng việc quản quân cần phải do ba tỉnh cùng bổ nhiệm.” Vua nói: “Không cần, đợi chỉ huy bên trong.” Ngay hôm đó, Vua phê chuẩn giao cho hai phủ bổ nhiệm Tứ sương.

(Ngày 5 tháng 2, Vương Ân được bổ làm Phó Tổng quản Kinh Nguyên. Tăng Bố nhân đó nói: “Vua thường xuyên thu hồi quyền lực^[12], các quan thị tòng, đài gián phần nhiều do Vua phê chuẩn hoặc chỉ dụ trực tiếp, đến cả Trương Chỉnh cũng muốn do Vua phê chuẩn, ba tỉnh không còn quyền bổ nhiệm, chức Hữu sứ đã khuyết nhiều tháng rồi.”)

[43] Triều tán lang, Tri Nhuận Châu Vương Dự tâu: “Cống Lã Thành thường xuyên dùng xe múc nước vào bến^[13], rót nước vào thân cống, để phục vụ cho việc vận chuyển thuyền bè của quan và dân. Khi gặp thuyền bè tắc nghẽn, sức người không đủ, cho phép trong số binh sĩ kéo thuyền đến cống, tạm điều hai phần, cùng nhau múc nước. Nếu chưa đủ mực nước mà tự ý mở cống, cho phép người tố cáo, quan giám bị đánh một trăm trượng, không được giảm tội. Lệnh tá không phát hiện, đánh sáu mươi trượng. Nếu trong nhiệm kỳ quan giám vi phạm đến ba lần, kéo dài thêm một nhiệm kỳ giám. Khi mãn nhiệm, việc vận chuyển nước không bị rò rỉ, thăng một bậc danh thứ, lệnh tá thăng nửa bậc, giao cho quan giám ty thường xuyên kiểm tra.” Theo lời tâu.

(Bản mới không có, nên bỏ.)

[44] Ngày Kỷ Mão, chiếu cho y quan Trác Thuận Chi, Lý Sĩ Sảng chữa bệnh cho Công chúa Ý Khang và Tứ Công chúa có công^[14], đặc cách thăng mỗi người một bậc.

[45] Lại bộ tâu: “Gần đây sai Bào Triều Tân thay chức Đề cử Lưỡng Chiết Lộ Thường Bình Đẳng Sự, thay chỗ khuyết của Trương Khang Quốc. Tờ chiếu ban cho Trương Khang Quốc bị lính trạm làm mất. Nếu theo lệnh thức thời Nguyên Hựu, tức là chưa nhận được mà bị mất hoặc hủy thì sẽ cấp lại; nếu theo lệnh thức thời Nguyên Phong, tức là phải triệu người bảo lãnh để cấp giấy công cứ.” Chiếu lệnh Lại bộ cấp giấy công cứ, từ nay về sau đều theo lệnh thời Nguyên Phong.

[46] Tháng hai, ngày Canh Thìn mùng một, Triều thỉnh đại phu, Trực Long đồ các, Quyền Tri Quế Châu Hồ Tông Hồi được làm Bảo văn các Đãi chế, tái nhiệm.

[47] Tam tỉnh tâu, Điện trung thị ngự sử Trần Thứ Thăng được quyền Tri Vĩnh Châu.

[48] Bào Triều Tân tâu xin xem xét chiếu chỉ, sai quan đi khảo sát giám ty. Vua xuống chiếu cho Tả ty Viên ngoại lang Tôn Kỷ đi khảo sát Hà Bắc lộ, Hộ bộ Viên ngoại lang Tôn Kiệt đi Hoài Nam lộ. (Ngày 15, Kiệt kiêm nhiệm Lưỡng Chiết.)

Chương Đôn tâu: “Hôm trước được chỉ, sai sứ đi khảo sát Thiểm Tây, cứu tế nạn đói. Gần đây nghe nói dân lưu vong ở Quan Trung dần trở lại làm ăn, giá cả giảm, lại đã lệnh cho Ty đề cử cứu tế, nay sai sứ đi e ngại ảnh hưởng việc biên cương.” Nhân đó nói Tăng Bố cũng cho là không tiện. Bố nói: “Lúc đầu không biết việc bàn sai sứ, gần đây nghe nói, thực sự có hại cho việc biên cương. Vì sứ đi khảo sát, giám ty không ai không đi theo. Nay giám ty đều phân định lộ phận, lo việc biên cương, một ngày không thể rời. Nếu muốn sai sứ, tất phải bỏ việc biên cương; nếu muốn làm việc biên cương, thì sứ chưa thể sai, vì hai việc này chính là trở ngại lẫn nhau.”

Thái Biện nói: “Chỉ cần hạ một mệnh lệnh, bảo giám ty không cần đi theo.” Bố nói: “Điều này càng không thể. Sứ đi khảo sát giám ty là chức trách, giám ty há không đi theo? Dù có lệnh không đi theo, há có thể yên tâm lo việc biên cương.” Vua nói: “Như vậy là không thể sai sứ, trước đây sao lại lập pháp?” Vì Tam tỉnh từng lập pháp, nói rằng ba năm một lần sai Lang quan, Ngự sử đi khảo sát giám ty không làm tròn chức trách. Bố nói: “Lập pháp cũng không đúng. Triều đình sai sứ đi khảo sát các lộ, cần gì lập pháp? Triều trước từng sai sứ đi các lộ, hoặc để hoàn thành sách dịch, hoặc vì việc biên cương, hoặc vì thiên tai, đều có mục đích mới sai, chưa từng ba năm một lần sai sứ. Hơn nữa, Tiên đế tại vị hai mươi năm, số lần sai sứ cũng có hạn, chưa từng sai sứ đi khắp các lộ.”

Vua lại nói: “Giám ty không làm tròn chức trách, sao lại không thể sai sứ đi khảo sát?” Bố nói: “Không phải không thể sai, chỉ là đúng lúc trùng với việc biên cương mà thôi. Nếu các lộ khác muốn sai sứ, không có gì không thể.” Đôn lại nói: “Bệ hạ lo việc cứu tế, nên nghiêm khắc trách nhiệm giám ty, lại sai người thân tín bên cạnh đi xem xét cũng không sao.” Vua im lặng. Bố nói: “Việc này thần không nên tham dự, nhưng việc biên cương thần thực sự đảm nhiệm. Đã có hại cho việc biên cương, thần không dám không nói.” Bèn quyết định chỉ sai sứ đi Hà Bắc, Hoài Nam. Trước đó, Đôn nói với Bố rằng đã được chỉ sai sứ đi Thiểm Tây, Bố kiên quyết cho là không thể. Trong điện lại bàn đến việc này, Biện một mình cho là không đúng, rồi nghiêm nghị nói: “Việc này không phải do người khác, mà là ý của bệ hạ.” Bố nói: “Điều này thần không biết, chỉ bàn về lý lẽ mà thôi.”

Khi vào chầu lại, Bố lại trình bày việc bàn sai sứ: “Lòng thần không có gì khác, chỉ vì có hại cho việc biên cương, không dám không trình bày.” Vua nói: “Khanh nói phải bỏ việc biên cương, chẳng lẽ quá đáng?” Bố nói: “Thần không quá đáng, hai việc này thực sự không thể cùng làm. Bệ hạ muốn sai sứ đi nơi khác, không có gì không thể.” Vua nói: “Chỉ vì Thiểm Tây bị thiên tai, nên muốn sai người đi cứu tế.” Bố nói: “Bệ hạ từ khi lo việc biên cương, luôn lo nghĩ đến sức dân, nay lại vì thiên tai, muốn sai sứ đi cứu tế, đây là việc đức lớn của bậc quân chủ, bọn thần nên thuận theo, chỉ là đúng lúc trùng với việc biên cương mà thôi. Thần với chức trách, không dám a dua, mong bệ hạ xem xét lại.” Vua cũng cho là phải. Bố lui ra gặp Tam tỉnh nói: “Bệ hạ quan tâm đến nạn đói ở Quan Trung như vậy, các ông về phương pháp cứu tế, không thể không chú ý đốc thúc giám ty, để thi hành ân huệ, cho xứng ý bệ hạ. Vì việc biên cương mà bỏ việc sai sứ, là bất đắc dĩ, chính sách cứu đói sao có thể xem nhẹ^[15], huống chi bệ hạ quan tâm đến thế ư?”

[49] Kinh lược sứ Phu Diên lộ Lữ Huệ Khanh tâu xin tu sửa lại trại cũ Mễ Chi, cùng khảo sát núi Na Nương và Bạch Lạc Chuỷ để xây dựng các bảo trại. Chiếu chỉ cho Huệ Khanh: “Nếu trại Mễ Chi có thể tu sửa, thì theo các chỉ dụ trước mà thi hành. Những nơi khác cần xây dựng bảo tử bảo vệ ruộng đồng và chưa cần tu sửa, tùy nghi xem xét rồi xây dựng và sắp xếp, sau đó tâu lên tình hình cụ thể.”

(Chú thích ngày 16 tháng giêng. Gia truyền của Huệ Khanh cần xem xét. Ngày 4 tháng 5, núi Na Nương và ngày 13 tháng 5, Bạch Lạc Chuỷ hoàn thành công trình.)

[50] Triều phụng lang, quyền Khai Phong phủ thôi quan Vương Chiếu tâu: “Được cử làm người đưa tiễn sứ thần Liêu Quốc trong dịp lễ Hưng Long, xin được theo lệ tiếp đón sứ thần đến kinh, chỉ đặt cáp tử ở cổng vườn Thụy Thánh, để sứ thần và phó sứ đợi gặp mặt. Nếu được chấp thuận, xin ban xuống cho các cơ quan lập thành quy định.” Được chấp thuận. Lại lệnh cho sở Tường định biên tu quốc tín điều lệ đưa vào trong nghi thức.

(Bản cũ ghi chi tiết, nay theo bản mới.)

[51] Ty Đồn điền Hà Bắc tâu, từ nay về sau, binh sĩ phạm tội ở đồn điền, đều xử theo pháp quân nhân trọng dịch. Được chấp thuận.

(Bản mới không có, có thể bỏ.)

[52] Ty Chế trí giải diêm Thiểm Tây tâu, ba huyện Cao Dương, Dược Dương, Kinh Dương ở phía bắc sông Vị thuộc Vĩnh Hưng quân^[16], theo lệnh tự bán muối của quan lại sáu châu quân Đồng, Hoa, các việc cần thiết đều theo chỉ dụ đã ban về việc bán muối ở sáu châu quân Đồng, Hoa mà thi hành. Được chấp thuận.

(Bản mới không có, có thể bỏ.)

[53] Ngày Tân Tỵ, quyền Lại bộ thượng thư Hình Thứ tâu, xin thu hồi việc bổ nhiệm chức tri châu, thông phán ở tám lộ, trừ hai lộ Quảng Nam Đông, Tây và các lộ khác có khí độc, cùng các vùng biên giới man di cần ban thưởng vẫn theo lệ cũ, còn lại đều thu về bộ này để bổ nhiệm. Được chấp thuận.

(Ngày 4 tháng 6, Lại bộ tâu, cần xem xét.)

[54] Quyền Đề cử Quảng Nam Tây lộ Thường bình đẳng sự Lư Quân Tá tâu rằng: Kinh Đông, Hà Bắc có núi rừng, đầm hồ, bọn giặc cướp tụ tập, xin lập sổ sách để ghi chép dân phiêu tán. Chiếu cho Hộ bộ lập pháp tâu lên.

[55] Chuyển vận sứ Thiểm Tây Trương Tuân tâu: “Theo chỉ triều đình, lệnh ứng phó việc biên giới các lộ Hi Hà. Từ trước đến nay, việc tiến hành xây dựng, nhân công, binh phu đều có tiền và gạo thuê mướn, có quân Sương, trạm đệ loại. Xin ngoài lương thực, so với tiền thuê binh phu sửa thành thì giảm một nửa để cấp phát. Hơn nữa, các quan viên do bản ty quản lý, sai áp tải vận chuyển tiền lương, cũng bộ áp ra khỏi biên giới, đi lại chuyển vận, thêm vào đó xe cộ nhiều, rất cực khổ. Thể phỏng được rằng các quan viên, sứ thần với phần thưởng nhận được, khác với công thưởng của việc bộ dịch, nên nhiều người trốn tránh. Xin các quan do bản ty sai phái, không cho các ty khác sai phái việc khác, đợi khi công việc xong, sẽ xét công ban ơn.” Chiếu cho các lộ Kinh Nguyên, Hi Hà, Tần Phượng nơi tiến hành xây dựng đều theo như thế.

(Sách 《Tân》 không ghi.)

[56] Lại bộ tâu: “Các quan viên khi mãn nhiệm được thưởng cần bảo tấu, từ ngày được thay thế, bản châu trong vòng một tháng phải thu thập hội khám đầy đủ rồi tâu lên Giám ty, bản ty trong vòng mười ngày phải bảo minh tâu lên. Trong đó có lý do cần gia hạn tâu lên, thì phải trình bày lý do và gia hạn, không được vượt quá thời hạn ban đầu, đồng thời báo lên Thượng thư Lại bộ để kiểm điểm thúc giục.” Theo đó.

(Sách 《Tân》 không ghi, có thể bỏ. Ngày 12 tháng này Lại bộ tâu, có thể tham khảo.)

[57] Ngày Nhâm Ngọ, ba tỉnh tâu rằng: Thượng Chu, người mới được bổ làm Phòng ngự suy quan ở Doanh Châu, Tri huyện Kỳ Thị, Châu Tấn, đã trình lên trạng văn, theo chỉ của Thượng thư tỉnh, lệnh cho đến kinh đô, nay đã đến nơi. Chiếu cho ba tỉnh triệu tập ông đến Đô đường để hỏi. Trước đó, mẹ của Thái Xác là Minh thị nói rằng Lương Đạo từng nói với Lý Tuân, một quan viên đã về hưu ở Hoài Châu, hàm Triều tán lang rằng: “Nếu triều đình còn để Thái Xác tại vị, thì làm sao yên ổn được ở phủ Từ?” Tuân tức giận, đem việc này báo với Hình Thứ và Thượng Chu. Chiếu lệnh cho Thứ trình bày chi tiết và triệu tập Chu cùng Tuân đến hỏi. Tuân cáo bệnh không đến, chiếu lệnh Tuân trong ngày nhận được chỉ huy, phải khai báo rõ ràng, cam đoan không bỏ sót gì, niêm phong dâng lên. (Việc ngày mồng 4). Sau đó 13 ngày, ba tỉnh tâu rằng: Theo lời khai của Tuân, đại ý không khác gì với lời khai của Chu, chỉ có một vài điểm nhỏ khác biệt, xét lại Chu cũng không có lời khai nào khác, e rằng Tuân do thời gian lâu nên nhớ không chính xác, chiếu lệnh đem hai bản khai cho Tuân xem lại để nhớ rõ nguyên do, và xem có trao đổi gì thêm không, rồi tâu lên. (Việc ngày 17 tháng 3). Tuân sau đó lo lắng mà chết, mẹ của Xác liên tục dâng đơn tố cáo, thực ra là do Thứ xúi giục.

(Việc của Thượng Chu và Lý Tuân, Thực lục đã ghi sơ lược vào ngày 16 tháng 8 năm Thiệu Thánh thứ 4. Ngày mồng 3, mồng 4, và 11, 12 tháng 3 năm Nguyên Phù thứ nhất, tổng cộng ba lần ghi chép đầy đủ, ý tứ trùng lặp, nay hợp lại vào ngày mồng 3. Chỉ có ngày 16 tháng 8 năm Thiệu Thánh thứ 4 và ngày mồng 4 tháng 5 năm Nguyên Phù thứ nhất, vẫn theo Thực lục, giữ lại đầu đuôi. Xem trong tập của Vương Nham Tẩu có tấu xin cho Lý Tuân được bãi chức trí sĩ rằng: “Tuân an nhiên trong sạch, ngay thẳng mà có văn chương. Giữ nghĩa không đổi, có khí tiết của người xưa; nuôi dưỡng tâm hồn ít dục vọng, có phong cách của bậc cao sĩ. Về hưu đã bảy năm, mà năm nay chưa quá sáu mươi tuổi, đóng cửa nghiên cứu kinh sách, càng lâu càng mạnh mẽ.” Nếu như lời tiến cử của Nham Tẩu, thì Tuân sao có thể cùng Hình Thứ vu cáo người khác? Thực lục nói rằng Tuân tức giận lời của Lương Đạo, nên mới báo với Thứ và Thượng Chu, e rằng đó là lời thêm thắt của Minh thị. Tuân cáo bệnh không đến, lại lo lắng mà chết, cũng có thể thấy được tình hình. Thiệu Bá Ôn nói rằng từng thấy Vương Vực, Thượng Chu, Lý Tuân ở chỗ Hình Thứ, đều là những kẻ vọng ngôn. Vực thì đã rõ, Chu chưa biết thế nào, còn Tuân thì cần xem xét thêm.)

[58] Ngự sử Đặng Phỉ tâu việc Đường Nghĩa Vấn bỏ thành Cừ Dương. Tam tỉnh và Xu mật viện cùng tiến trình, cho rằng Nghĩa Vấn đã bị giáng chức nhiều năm, Phỉ vẫn không ngừng dâng lời xu nịnh, bèn phê xong việc tiến trình.

(Sách 《Bố Lục》 chép việc ngày Nhâm Ngọ.)

[59] Hộ bộ tâu: Khi các châu huyện gặp thiên tai, sai quan đi kiểm tra và cứu tế, xin quy định từ khi nhận đơn đến lúc ra bảng thông báo, tổng cộng không được quá 40 ngày. Triều đình đồng ý. Việc này được ghi trong điều khoản ngày 20 tháng 10 năm Thiệu Thánh thứ nhất, quy định trong vòng 3 ngày phải sai định quan kiểm tra và thực hiện ngay trong ngày.

(Sách 《Tân》 không có ghi.)

[60] Chiếu rằng: Hoàng thành sứ, Đô giám bản lộ, kiêm Đồng Tổng lĩnh binh tướng Dân châu là Vi Vạn đã chết, vì là người biên cương có nhiều chiến công, đặc cách cho con trai là Tri Kỷ và Tri Nhất được bổ nhiệm làm Tam ban sai sứ.

[61] Hình bộ tâu: “Những người làm việc trên thuyền vận chuyển (cương vận) như cương sao, binh cấp, hoả nhi, cùng với binh cấp trong kho của thuyền đó, nếu ở kho không có giám quan (như thanh tửu vụ dù có giám quan cũng tính như vậy), phạm tội đánh đòn (si tội), cho phép người áp tải (áp cương nhân) và chuyên phó dùng roi nhỏ để xử phạt, nhưng không được quá 15 roi. Nếu quá số, sẽ bị xử theo luật ‘tiền nhân bất hợp chuỷ’. Nếu vì thế mà gây chết người, hoặc vì công việc mà đánh đến mức gãy xương trở lên, phải tâu lên xin chỉ dụ. Lại nữa, nếu người làm thuê trong đoàn vận chuyển (cương vận) vi phạm lệnh quan áp tải, bị đánh 100 roi; nếu chửi mắng, phạt đi đày 1 năm. Những người áp tải khác, nếu vi phạm, bị đánh 80 roi; nếu chửi mắng, bị đánh 100 roi. Nếu đánh nhau, mỗi người bị đi đày 2 năm. Nếu đánh quan viên đến mức gãy xương, bị đi đày 3 năm, lưu đày 500 dặm.” Triều đình đồng ý. ^[17]

[62] Ngày Quý Mùi, quan phiên là Long Kim, chức Nội điện Sùng ban, được thăng làm Nội điện Thừa chế. Người tiến cống từ Long Phiền ở Tây Nam là Long Diên Giải, chức Phụng hóa Lang tướng, được thăng làm Vũ Ninh Lang tướng. Long Văn Thiệp cùng bảy người khác, chức An hóa Lang tướng, được thăng làm Phụng hóa Lang tướng. Long Diên Phi cùng hai mươi sáu người khác, chức Bảo Thuận Lang tướng, được thăng làm An hóa Lang tướng. Long Diên Vị cùng hai mươi người khác, được thăng làm Bảo Thuận Lang tướng. Long Dĩ Lượng được phong làm Quy Đức tướng quân. Long Dĩ Gián cùng chín người khác được phong làm Ninh Viễn tướng quân. Long Dĩ Cổ cùng bốn người khác được phong làm An Viễn tướng quân. Long Diên Kim cùng mười hai người khác được phong làm Hoài Hóa Lang tướng. Long Diên Minh cùng chín người khác được phong làm Vũ Ninh Lang tướng. Long Diên Ngân cùng mười bảy người khác được phong làm Phụng Hóa Lang tướng. Long Diên Tín cùng mười sáu người khác được phong làm An Hóa Lang tướng. Long Diên Hồng cùng năm người khác được phong làm Bảo Thuận Lang tướng.

(Đoạn này có thể bỏ.)

[63] Binh bộ tâu rằng, Nghi Loan ty xin bổ sung thêm mười người thợ phục vụ cung đình. Chiếu chỉ đồng ý thêm mười người thợ phục vụ cung đình.

(Bản mới không có, cần xem xét.)

[64] Hộ bộ tâu: “Ty Thố Trí Địch Tiện ở Hà Bắc trình bày rằng, kho thóc ở Triệu Châu nhận được văn bản từ Ty Thố Trí, mỗi mười quan tiền giấy được thêm ba trăm đồng tiền thưởng, còn văn bản từ Chuyển vận ty thì mỗi mười quan được thêm bảy trăm đồng tiền thưởng. Mức thưởng khác nhau khiến giá cả thóc gạo cũng chênh lệch. Nay xin xem xét, đề nghị văn bản của Ty Thố Trí được áp dụng theo quy định của Chuyển vận ty, cứ mỗi một trăm quan tiền giấy thì được thưởng thêm bảy quan tiền^[18]. Bộ này xem xét, một châu mà hai ty dùng tiền giấy với mức thưởng khác nhau, rốt cuộc là bất tiện, đề nghị từ nay quy định mức thưởng, cứ mỗi một trăm quan tiền giấy thì thưởng thêm ba quan tiền.” Được chấp thuận.

(Bản mới bỏ đi.)

[65] Ngày Giáp Thân, Quyền Công bộ Thị lang Quách Tri Chương và Viên ngoại lang Lương Chú vào chầu, tâu rằng tiền công trả cho thợ thường không được cấp kịp thời, xin quy định thời hạn cấp phát. Vua nói: “Dân nghèo sống dựa vào đó, không thể chậm trễ.”

[66] Tuyên đức lang về hưu Chu Thường được bãi chức về hưu, giữ chức Tuyên nghĩa lang, làm Thái thường bác sĩ, do Thượng thư hữu thừa Hoàng Lý tiến cử.

[67] Mã quân đô ngu hậu, Tín châu đoàn luyện sứ Vương Ân làm Phó đô tổng quản Kinh Nguyên lộ. (Ngày Kỷ Dậu tháng 2 năm thứ 3, Tăng Bố nói, có thể tra cứu.) Long thần vệ tứ sương đô chỉ huy sứ Trương Chỉnh quyền quản câu Mã quân ty sự.

(Vương Ân theo lời thỉnh cầu của Kinh Nguyên, việc này ghi rõ ngày Mậu Dần tháng giêng.)

[68] Kinh lược sứ Phu Diên lộ Lữ Huệ Khanh tâu: “Từ trước đến nay, các lộ xuất binh không báo trước cho các lộ khác biết. Không chỉ giặc phương Tây có thể tập trung binh lực đánh một lộ, mà còn không chuẩn bị (nguyên bản thiếu 8 chữ). Xin chỉ huy các lộ kinh lược ty, từ nay về sau, nếu có xuất binh đánh dẹp hoặc tiến đánh xây dựng thành trại, hãy ước định khoảng cách xa gần, báo trước cho các lộ kinh lược ty biết.” Chiếu lệnh các lộ suý thần, nếu bàn định việc tiến đánh xây dựng hoặc đánh dẹp, khi có kế hoạch cụ thể, hãy báo cho nhau biết.

[69] Hộ bộ tâu: “Bảo Bình quân trình bày, theo quy định, quan viên xin lương thảo, trừ phần dùng để ăn, phần còn thừa cũng theo giá lệ của các quân mà tọa thương. Xin đặc biệt không cho phép tri châu, thông phán nhập trung và tọa thương tọa trường, việc bán phần lương thừa không được vượt quá số tiền tọa thương. Nếu chấp thuận lời thỉnh cầu này, xin các châu, quân trong lộ này, cùng với Hà Bắc, Hà Đông lộ cũng áp dụng theo.” (Mới bỏ, ngày 26 tháng 3.) Lại tâu: “Xin quy định thưởng phạt cho giám quan Tả hữu sương điếm trạch vụ thành lệnh.” Đều được chấp thuận.

[70] Ngày Bính Tuất, Hộ bộ tâu: “Từ nay về sau, các cơ quan nếu có việc thu mua, đổi mới, sửa chữa, nhuộm các loại vật phẩm mà không dự tính trước, xin cấp phát tiền để thu mua; hoặc đối với các vật phẩm hiện có trong kho mà vô cớ từ chối, hoặc có loại khác có thể thay thế nhưng lại nói không thể thay thế, các cơ quan liên quan chậm trễ xử lý; cùng với việc các ty thu mua không dựa trên giá thực tế trên thị trường để định giá, và không tuân theo quy định niêm yết chiêu mộ người giảm giá mua, thì quan lại đều bị phạt trượng một trăm, không được giảm nhẹ. Giá tiền ước tính phải được báo cáo lên Độ chi để xem xét và phê duyệt. Nếu ước tính không chính xác, dẫn đến việc xin cấp quá nhiều tiền công, thì cho phép mọi người tố cáo, nếu đúng sự thật sẽ được thưởng hai mươi quan tiền, lấy từ tài sản của người phạm tội để chi trả, nếu không đủ thì lấy tiền công để chi thay, người nhận hối lộ sẽ bị xử theo luật dành cho công chức hưởng lộc nặng.” Được chấp thuận.

(Tân tước.)

[71] Ngày Đinh Hợi, Trần Phu, quan phụ trách việc khai mỏ và đúc tiền ở các lộ Giang, Hoài, Kinh, Chiết, Phúc Kiến, Quảng Nam bị cách chức, đưa về Lại bộ để bổ nhiệm chức vụ thích hợp, Chu Tế, Triều tán đại phu, Tri Hoài Dương quân thay thế.

(Theo truyện An Đôn, Đôn tâu xin xử tội các quan xem xét việc tố cáo trước đây, vì thế Trần Phu và những người khác đều bị trách phạt. Lời tâu của Đôn được phê chuẩn vào ngày 25 tháng 6 năm đó, lúc này chưa xảy ra, việc Trần Phu bị cách chức cần xem xét thêm.)

[72] Hình bộ tâu: “Binh lính ở các trạm dịch cấp tốc và trạm ngựa đều lập thành từng nhóm năm người làm một bảo. Nếu phạm tội trộm cắp, giết người, hiếp dâm, bắt cóc, đốt nhà, đào mộ, hoặc vứt xác xuống nước, hoặc đánh bạc lấy tiền, chứa chấp kẻ trộm cắp, hoặc trộm cắp, vứt bỏ, hủy hoại, tự ý mở thư từ trạm dịch, thì những người cùng bảo và cấp trên trực tiếp biết mà không tố cáo, đều bị giảm tội một bậc so với phạm nhân; không biết thì giảm ba bậc. Lại nữa, những xác chết vô chủ dọc sông Biện, nếu quan lại địa phương tránh việc báo cáo mà vứt xác xuống sông, thì cho phép người khác tố cáo, thưởng năm quan tiền. Lại nữa, binh lính làm nhiệm vụ bốc dỡ hàng hóa dọc sông Biện và ở các trạm ngựa, nếu sau khi đóng cửa trại mà tự ý rời khỏi trại, đều bị đánh một trăm trượng. Cấp trên trực tiếp và người cùng bảo biết mà không hỏi, cùng chịu tội; không biết thì giảm ba bậc. Cho phép người khác tố cáo, thưởng năm quan tiền. Lại nữa, nhà có tang mà không chôn cất, vứt xác xuống sông Biện, bị đánh tám mươi trượng. Nếu là bậc tôn trưởng, tăng thêm ba bậc.” Đều được chấp thuận.

(Đã bỏ.)

[73] Khai Phong phủ tâu: “Từ nay về sau, quân đào ngũ từ nơi khác bị bắt ở kinh kỳ, nếu theo điều lệ phải giải đi, nhưng có bệnh tật chưa thể đi được, thì theo lệnh của phủ này, đối với người phạm tội đồ phải đi đày, tùy mức độ nặng nhẹ mà gửi giam ở huyện Xích, đợi khi bệnh tình thuyên giảm có thể đi được thì giải đi.”

(Đã bỏ.)

[74] Kim bộ viên ngoại lang Ngô Quân Thừa tâu: “Xin cho phép người làm tiền giả được tố cáo cùng với phạm nhân, và vẫn được thưởng.” Được chấp thuận.

[75] Ngày Mậu Tý, Hộ bộ tâu: “Theo lệnh, đại lễ chỉ có Nam Giao^[19], Minh Đường, Hợp Hưởng, nay muốn thêm Bắc Giao vào lệnh văn^[20].” Được chấp thuận.

[76] Ngày Kỷ Sửu, Công bộ tâu: “Lệnh của Ty Đồn điền Hà Bắc: Mực nước ao hồ sâu cạn, mỗi quý phải báo lên Công bộ. Xin từ nay các châu, quân có ao hồ, vào tháng đầu của quý sau, phải báo rõ mức tăng giảm mực nước ao hồ trong khu vực mình quản lý, gửi thẳng lên Ty Đồn điền. Khi nhận được, lập tức cử quan đi kiểm tra xong. Ty này vào tháng giữa quý sẽ xem xét kỹ lưỡng, kết tội bảo đảm tâu lên, đồng thời gửi báo cáo lên bộ chủ quản.” Được chấp thuận.

[77] Ngày Canh Dần, Tể thần Chương Đôn, Trung thư thị lang Hứa Tướng, Thượng thư tả thừa Thái Biện, Thượng thư hữu thừa Hoàng Lý tâu: “Chúng thần xem xét tờ chiếu của Tam tỉnh năm Thiệu Thánh thứ hai, các hoàng đệ như Tất nên xây dựng phủ đệ, mở phủ đặt thuộc quan, ra chầu ngoài triều. Vâng chiếu: Đại Ninh quận vương Tất, Toại Ninh quận vương Cát nên theo lời thỉnh cầu, ban chiếu thi hành. Chúng thần thấy hiện đang tu sửa phủ đệ ngoài của năm vương, phủ của Thân vương và Đoan vương sắp hoàn thành, Hàm Ninh quận vương Ngụ cùng các vị sau sẽ lần lượt ra ở riêng^[21], kính xin hạ chiếu cho các cơ quan thi hành.” Chiếu chuẩn.

[78] Công bộ tâu: “Các nguyên liệu và công việc như vàng bạc, châu ngọc, ngà voi, mai rùa, đồng sắt, sơn đỏ, da gai ở thượng giới và hạ giới của Văn Tư viện rất nhiều. Các điều lệ hiện hành ở thượng giới và hạ giới cùng những quy định chưa đầy đủ về hạn mức công việc, thường đều dư thừa, đến khi kiểm tra giảm bớt thì không có căn cứ rõ ràng. Xin cử một quan chức, căn cứ vào các công việc ở thượng giới và hạ giới của Văn Tư viện, theo lệ hàng năm và những vật phẩm cần chế tạo, kiểm tra các tài liệu về nguyên liệu và công việc đã làm trước đây, lập ra hạn mức nguyên liệu và công việc chính xác, biên soạn thành quy định. Các công việc phát sinh^[22], sẽ tùy theo loại vật liệu, so sánh để tính toán. Đồng thời giao cho Ty Phúc liệu kiểm tra lại, tránh lãng phí nguyên liệu và công sức. Nếu được chấp thuận, xin cử Thiếu phủ giám thừa Tiết Thiệu Bằng, không ảnh hưởng đến chức vụ hiện tại, soạn thảo quy định.” Được chấp thuận.

(Không có trong bản mới, có thể bỏ.)

[79] Xu mật viện tâu: “Chương Tiết, Chung Truyền xin các lộ tạm theo chỉ huy đã nhận để tu sửa các việc. Việc biên giới ở xa, triều đình khó lường được, đã nhiều lần ban chỉ huy, trách nhiệm thuộc về các quan tướng, cùng nhau bàn bạc, tìm cách xử lý lâu dài. Gần đây, Hi Hà xuất quân đánh dẹp có công, nên sai Chung Truyền đích thân đến Kinh Nguyên bàn bạc với Chương Tiết, muốn nhân cơ hội này tiến đánh Thiên Đô. Lại Chương Tiết nói gần đây nhận được thư của Chung Truyền, bàn đến việc hợp binh ba lộ tiến đánh Thiên Đô, Tiết rất tán thành. Hơn nữa, việc hợp binh các lộ không có lý gì không làm được. Lại Chung Truyền nói đã đến Vị Châu bàn bạc đại khái với Chương Tiết, đã theo chỉ triều đình, chỉ huy kinh doanh, sẽ tiếp tục tâu trình chi tiết. Và Chương Tiết, Chung Truyền tâu, việc tiến đánh lần này rất quan trọng, xin cho Lục Sư Mẫn đến Kinh Nguyên cùng bàn bạc xử lý. Lại nói việc tiến đánh đã gần kề, thời gian quân sự gấp rút, xin cho Lý Huệ chuyên trách ở Kinh Nguyên, chia nhau ứng phó. Lại tâu xin Hoàn Khánh lộ ứng phó binh mã. Đến ngày thứ ba, Chương Tiết, Chung Truyền tâu, lại xin các lộ tạm theo chỉ huy đã nhận, tự tu sửa.” Chiếu lệnh Chương Tiết, Chung Truyền trình bày rõ nguyên nhân trước sau tâu trình khác nhau, nếu hợp lệ tiến đánh các lộ, thì theo chỉ huy trước đây.

[80] Xu mật viện tâu: “Đường bạc là việc của Ty Đồn điền Hà Bắc và Ty An phủ dọc biên giới, cũng như Chuyển vận sứ Hà Bắc kiêm chức Đô đại chế trí. Trước đây do Lý Trọng đề cử việc đào sửa sông Ngự, trong đó có những khu vực đi qua đường bạc, gần sông Ngự, có thể nhân tiện tu sửa, nên lệnh cho Ty Đồn điền điều động nhân lực để tu sửa. Lại ban thêm 300 đạo độ điệp để thuê nhân công, giao riêng cho Lý Trọng bán đi, cùng Ty Đồn điền cùng đề cử và quản lý công việc. Gần đây tuy đã lệnh cho Đề hình Lộ Đông Hà Bắc, Triều phụng lang Lý Trọng xem xét, ấn định thời hạn rộng rãi, tiến hành công việc, nhưng trong vòng một năm cũng chưa thể hoàn thành. Vì đường bạc vốn không phải việc của Ty Đề hình, và Ty Chuyển vận là cơ quan chuyên trách, nên nên giao cho họ chuyên trách đề cử và quản lý.” Chiếu lệnh cho Ty Chuyển vận Lộ Hà Bắc và Ty An phủ dọc biên giới cùng đề cử, còn Lý Trọng không còn quản lý nữa.

(Sách 《Bố lục》 chép: Lâm Dự tâu rằng Lý Trọng sai 10 viên quan làm việc rất ồn ào. Vua nghe lời Dự, nên bãi chức Trọng. Dự hiện giữ chức gì, cần tra cứu. Ngày 19 tháng 8 năm Thiệu Thánh thứ 4, Lâm Dự làm An phủ phó sứ dọc biên giới Hà Bắc.)

[81] Triều phụng đại phu Vương Cơ quyền làm Khai phong phủ Thôi quan.

(Ngày 28 tháng 6, Tăng Bố có nói…)

[82] Ngày Tân Mão, Tam tỉnh tâu: Chuyển vận phán quan Lộ Kinh Tây là Chu Thuần, sau khi khảo sát khu vực mở rộng phía đông bắc lăng Vĩnh Dụ, chiều dài, chiều rộng, số mẫu, việc chiếm đất công tư, và những nơi cấm cản trở, xin giao cho các cơ quan hữu trách họp bàn lại. Chiếu lệnh cho Lễ bộ, Bí thư tỉnh triệu tập các quan Thái sử thiên văn cục, Hồn thiên nghi tượng sở cùng bàn định rồi tâu lên.

(Ngày 4 tháng 3, ngày 28 tháng 5, ngày 7 tháng 8.)

[83] Lại bộ tâu: “Xin quy định rằng các tri châu, huyện lệnh khi mãn nhiệm phải khảo sát thành tích, các cơ quan thuộc quyền phải tâu lên trong thời hạn quy định. Nếu có lý do chính đáng chưa thể tâu lên kịp, cho phép gia hạn, dù gia hạn nhiều lần cũng không được vượt quá thời hạn ban đầu, đồng thời phải trình bày lý do lên Lại bộ để kiểm tra và đốc thúc. Nếu có dấu hiệu trì hoãn hoặc vô cớ quá hạn, nhân viên bị phạt trượng một trăm, quan viên phải tâu rõ lý do. Xin quy định rằng các huyện lệnh có thành tích khảo khóa loại ưu^[23], nếu đến Lại bộ làm việc, cho phép sau này được bổ dụng, nếu có khuyết chức thăng lên thông phán, theo chỉ dụ ngày 29 tháng 7 năm ngoái, được thăng thêm nửa năm trong danh sách.” Được chấp thuận.

(Không có trong bản mới, nên bỏ. Chỉ dụ ngày 29 tháng 7 năm ngoái chưa thấy, ngày mùng 2 tháng này có ghi chép, nên tra cứu.)

[84] Hộ bộ và Hình bộ tâu: “Người ngoài vô cớ vào các tự, giám, đều xử theo luật vào Lục tào, nếu có điều khoản riêng thì theo luật riêng.” Được chấp thuận.

(Không có trong bản mới, nên bỏ. Ngày 7 tháng 9 năm Thiệu Thánh thứ 4, nên tra cứu.)

[85] Ngày Nhâm Thìn, chiếu cho Hàm Ninh quận vương Ngô và Phổ Ninh quận vương Tự trong hạ tuần tháng 3 chọn ngày ra khỏi cung, tạm đến Đông cung.

[86] Tam tỉnh tâu: “Cơ quan soạn thảo văn bản Lục tào và Tự giám xin chỉ thị về việc trong tương lai có đặt chức Hàn lâm thị giảng, thị độc học sĩ hay không.” Chiếu rằng chỉ thị thời Nguyên Hựu về việc khôi phục chức Hàn lâm thị độc, thị giảng học sĩ không được thi hành nữa.

[87] Tri châu Kiền là Chung Chính Phủ tâu: “Thần nghe triều đình lấy tội trạng bội nghịch của Tư Mã Quang, Lữ Công Trước, Tô Thức, Tô Triệt, sai quan lập cục, biên soạn thành sách, để chính hình phạt nước, làm gương lớn cho đời. Thần e rằng triều đình còn có chỗ bỏ sót, chưa biên chép hết. Nay căn cứ vào những gì thần biết, xin tâu trình đầy đủ, để chọn lựa. Thần từng bàn việc chức sự với Lưu Duy Giản^[24], nhân thần nói đến đầu năm Nguyên Hựu, đất lăng tiên đế chưa khô, mà chính sách tốt đã bị Tư Mã Quang thay đổi, bịa đặt lời báng bổ, không còn nghĩa thần tử. Duy Giản bèn nói với thần, Quang cùng bọn gian đảng giúp nhau, làm loạn tự do, có hai việc không thể chịu nổi: Một là, năm Nguyên Hựu thứ nhất, Quang bọn người trong lòng oán hận, đề nghị không lấy tiên đế phối tế trong tông miếu, mà muốn tế Nhân Tông hoàng đế, tiên đế suýt không được dự tế. Nhờ quan Lễ bộ là Hà Tuân Trực ra sức tranh luận, nói rằng cha nghiêm phối với trời, là lễ định từ xưa đến nay, việc ấy thấy trong 《Hiếu Kinh》, dù trẻ con cũng đọc được, mà từ xưa chưa từng có tế tổ tiên ở Minh Đường, bàn luận ấy mới thôi, tiên đế mới không bị bỏ trong tông tế. Đó đều là hành vi bội nghịch vô đạo, không phải là điều bề tôi nên nói. Thần cùng Duy Giản đối diện rơi lệ thở dài, căm phẫn nghiến răng, hận việc ấy không thể mau chóng báo lên trên, để trị tội Quang bọn người. Nay Duy Giản đã chết, thần e triều đình chưa kịp hỏi đến, mà tội ác của Quang bọn người có chỗ bị bỏ sót, thần tuy giữ quận ở xa, vẫn ngưỡng mộ nghĩa cổ nhân “thấy kẻ vô lễ với Vua mình, như chim ưng đuổi chim sẻ“, lòng trung căm phẫn, không thể tự kìm được.” Chiếu giao cho Kiển Tự Thần đang biên soạn tội trạng bọn gian thần.

(Chính Phủ nói hai việc, đây chỉ là một, nghi có chỗ thiếu sót. 《Tân Lục》 biện rằng: Chung Chính Phủ là ai, dám vu khống đến thế, chỉ người hiền triết là gian đảng, bảo kẻ trung hiếu là bội nghịch, đảo lộn thị phi, làm mê hoặc chúa thượng, sao có thể truyền lại, chương này nên bỏ đi. Nay vẫn giữ lại. Ngày mùng 4 tháng 6 năm Thiệu Thánh thứ 4, Chung Chính Phủ được thăng một nhiệm vì làm ở sở san định sắc lệnh^[25], được sai khiển ở đường trừ.)

[88] Thượng thư tỉnh tâu: “Kẻ phạm tội cướp đến mức tử hình, nếu gặp ân xá rồi lại tái phạm mà tội chưa đến mức tử hình, thì tâu xin xét xử. Những kẻ đã bị đồng bọn thông đồng, khi sự việc phát giác thì bỏ trốn, sau đó gặp ân xá, cũng theo như thế. Kẻ vì cướp mà giết người, không cần biết lúc phạm tội có biết luật về việc làm thương người hay không^[26], hoặc giết hại người thân thuộc bậc dưới, thì tâu xin xét xử.” Vua theo lời tâu.

(Đã bỏ đi.)

[89] Ngày Quý Tỵ, Xu mật viện tâu: “Gần đây có chỉ dụ, lệnh cho Chương Tiết, Chung Truyền cùng bàn bạc, hội hợp ba lộ binh mã tiến hành xây dựng. Nay căn cứ theo tấu chương của Chương Tiết và Chung Truyền, chờ đến khi chuẩn bị đủ lương thảo và dụng cụ phòng thủ, hoặc nhân lúc cỏ xuân mọc tốt, thừa cơ tiến hành xây dựng. Xin tạm theo chỉ dụ triều đình đã ban, mỗi lộ tiến hành xây dựng, chờ có cơ hội thì thi hành theo chỉ dụ. Tiếp theo, Chung Truyền tâu rằng đã đến Vị Châu bàn bạc với Chương Tiết về việc xây dựng ở Kinh Nguyên, đều thống nhất, nhưng người đầu hàng nói rằng vùng Thiên Đô không có cỏ, chờ chuẩn bị đủ rồi sẽ cùng nhau tiến hành xây dựng. Chương Tiết cũng yêu cầu chuẩn bị đủ dụng cụ phòng thủ và lương thảo cho một thành. Về dụng cụ phòng thủ, Lục Sư Mẫn nói rằng đã chuẩn bị rất đầy đủ, nếu Kinh Nguyên có ngày tiến hành xây dựng, trước hết sẽ tạm dùng từ Kinh Nguyên, sau đó từ Tần Phượng chuyển đến để bổ sung, lương thảo cũng làm như vậy.

Nay ở Cửu Dương Cốc thuộc Kinh Nguyên và Điên Nhĩ Quan thuộc Hi Hà, mỗi lộ nên tiến hành xây dựng trước, cần hoàn thành trong vòng mười ngày của tháng này. Từ cửa hẻm Một Yên đến thành Bình Hạ chỉ cách hai mươi dặm, Thanh Nam Nạp Tâm ở Hi Hà cách Điên Nhĩ Quan không xa, lại dùng binh mã hai lộ Tần Phượng, thanh thế không nhỏ, chỉ cần thăm dò tình hình địch từ nhiều phía, cân nhắc sức lực và cơ hội, có thể nhân cơ hội này tiến hành xây dựng, cũng nên cân nhắc khởi công. Nếu sức lực chưa đủ, hoặc chưa có cơ hội, thì tạm thời làm từ từ, đồng thời yêu cầu Chương Tiết ở ba thành trại mới xây, nhanh chóng tăng giá, chuẩn bị chắc chắn, đủ lương thảo cần thiết, có thể tiến hành xây dựng, thì báo cho Chung Truyền, theo chỉ dụ triều đình, cùng nhau bàn bạc điều động binh tướng ba lộ hội hợp tiến hành xây dựng hẻm Một Yên Hậu, các nơi thuộc Kinh Nguyên cũng cần chuẩn bị dụng cụ phòng thủ gần đó để ứng phó.” Chiếu lệnh Chương Tiết, Chung Truyền tuân theo thi hành, nếu các lộ có lợi hại khác nhau, cho phép mỗi người trình bày ý kiến để tâu lên.

[90] Hình bộ tâu, xin đưa điều khoản xử tội bắt được quân nhân đào ngũ vào luật. Được chấp thuận.

[91] Triều tán đại phu Hoàng Thân được bổ nhiệm làm Độ chi viên ngoại lang.

[92] Hàn vương, Ký vương cung đại, tiểu học giáo thụ Diệp Thừa làm Chính tự.

(Ngày 24 tháng 1, Tăng Bố nói như vậy.)

[93] Ngày Giáp Ngọ, chiếu cho Tôn Kiệt đi sát phỏng hai lộ Lưỡng Chiết.

(Ngày 1 tháng 2, lần đầu được bổ nhiệm.)

[94] Ngày Ất Mùi, ba tỉnh tâu rằng, theo chiếu chỉ năm Nguyên Hựu, từ nay các quan dùng mũ áo để đổi y phục của thầy thuốc thì không được đổi sang áo màu tía. Chiếu chỉ này không được thi hành nữa.

[95] Lại bộ tâu: “Lâm Hi xin rằng các chức khuyết ở tám lộ áp dụng theo điều lệ Hi Ninh, Nguyên Phong và chế độ mới năm Thiệu Thánh, cùng tham khảo để biên soạn thành sách. Chiếu lệnh cho Lại bộ cùng bốn tuyển biên soạn. Nay xin bỏ các chức khuyết theo quý ở các lộ Xuyên, Hiệp, Phúc Kiến, Hồ Nam và thay bằng chức khuyết một năm.” Được chấp thuận.

(Lâm Hi tâu xin vào ngày Kỷ Hợi, 12 tháng 7 năm Thiệu Thánh thứ 3.)

[96] Hình bộ tâu: “Hữu trị ngục điều tra được tiến sĩ Tô Thiên Dân nhận tiền của Cao Mậu, thay thế Cao Mậu bổ vào làm ngoại xá sinh Thái học và tiến sĩ, Cao Mậu lại mạo danh Cao Ngang để dự thi. Thủ phân Hác Định^[27], Triều thỉnh lang, Quốc tử tư nghiệp Chiêm Văn đều nhận ra Tô Thiên Dân qua lời khai của trai bộc Mâu Thuận, vì thế đã báo phát giác, coi như họ tự thú, gửi văn bản đến cơ quan chủ quản. Xét Tô Thiên Dân, Cao Mậu phạm tội đều thuộc tội đồ, Hác Định, Chiêm Văn đều phạm tội công thuộc tội đồ, đều được hưởng ân xá miễn tội.” Chiếu chỉ đều xử theo án. Tô Thiên Dân, Cao Mậu đặc cách phân phối đến các châu lân cận để biên quản, Hác Định đặc cách bãi chức, Chiêm Văn đặc cách thay thế.

[97] Xu mật viện tâu: “Gần đây theo lời thỉnh cầu của Kinh lược sứ Phu Diên lộ Lữ Huệ Khanh, các lộ tiến hành xây dựng hoặc đánh dẹp, đều phải thông báo lẫn nhau, cùng lúc hành động. Đã phụng chỉ y theo, và ngày mồng 2 tháng này ban chỉ huy, lệnh Hà Đông lộ xem xét xuất quân đánh dẹp. Nay theo tấu của Lữ Huệ Khanh, đang tính toán sửa chữa lại trại Mễ Chi, xin lệnh các lộ không xây dựng thì xuất quân đánh dẹp.” Chiếu lệnh Hà Đông lộ Kinh lược ty xem xét kỹ việc này, vẫn theo các chỉ dụ triều đình ban trước mà thi hành.

(Bố lục: Ngày Canh Tý, Tôn Bôn tấu, Phu Diên đã tính toán sửa chữa lại Mễ Chi. Ngày Tân Sửu, lệnh Hà Đông xem xét xây dựng Hà Diệp Xuyên hoặc nơi nào thuận tiện khác, để ứng phó với Mễ Chi, và che chắn vùng canh tác chăn nuôi ở Gia Lô^[28]. Vẫn lệnh Trương Thế Vĩnh, Trương [Hòa Giác] cùng thân hành đến hiện trường xem xét.)

[98] Kinh lược ty Hiệp Lan tâu: “Quyền Tri Lan châu, kiêm Duyên biên An phủ ty công sự Vương Thuấn Thần xin bổ nhiệm bộ lạc Tây giới đầu hàng là Một Tế Du Thành Ninh làm Sùng ban đái Tuần kiểm. Bản ty xin y theo lời thỉnh cầu của Vương Thuấn Thần, và đã theo sắc chỉ trong bảng, cấp bạc, lụa, tiền mỗi thứ 200, áo gấm, đai bạc.” Chiếu cho Một Tế Du Thành Ninh đặc cách làm Nội điện Sùng ban, sai làm Tuần kiểm bản tộc, lại ban thêm bạc, lụa, tiền mỗi thứ 200, những người Hán khác cùng ra hàng nếu có người xứng đáng bổ nhiệm chức vụ, thì xem xét cao thấp, dùng tờ tuyên tráp trống để bổ nhiệm rồi tâu lên.

(Ngày mùng một tháng 8 năm Thiệu Thánh thứ 4, Thuấn Thần lấy chức Tri Phu châu, Quyền phát khiển Hiệp Lan Kiềm hạt.)

[99] Chiếu cho Kinh Hồ Nam lộ, Giang Nam Đông lộ mỗi nơi thêm một chỉ huy Hùng lược có ngựa.

[100] Ty Chế trí giải diêm Thiểm Tây tâu, xin các cơ quan không được mua bán, buôn bán giải diêm ở ty Chiết bác, nếu vi phạm, các cơ quan mua bán đều bị xử tội vi chế. Theo lời tâu.

(Mới, không có.)

[101] Hình bộ tâu: “Những vụ án khó xử cần tâu lên và báo cáo, sau khi nhận được trát, xin hạn trong ba ngày phải nộp về bộ để bẩm báo nghị xử. Bộ này hạn trong hai ngày phải quyết định và ban hành. Nếu cần phải báo cáo lên Đô tỉnh, thì thêm hạn hai ngày để sao chép nguyên trát gửi về bộ, hạn hai ngày nộp lên Đô tỉnh chờ báo cáo, hạn hai ngày đến Đô tỉnh bẩm báo quyết định. Trên đây, cứ mỗi hai vụ án thì thêm một ngày.” Được chấp thuận.

(Sách mới không ghi.)

[102] Ngày Bính Thân, Hộ bộ tâu: “Điều khoản thưởng phạt về việc mua đồng tại trường đồng ở Đàm Châu trong nhiệm kỳ của tri châu và thông phán, xin được định thành luật.” Được chấp thuận.

[103] Chiếu sai Phó chuyển vận sứ Lộ Hà Bắc là Lữ Thăng Khanh^[29]và Đề cử Thường bình đẳng sự Lộ Kinh Hồ Nam là Đổng Tất, cùng làm Sát phóng sứ Lộ Quảng Nam Đông và Tây. (Ngày 4 tháng 3 bãi chức Thăng Khanh.) Thái Kinh và những người khác điều tra vụ án ở Đồng Văn Quán, cuối cùng không nắm được chứng cứ quan trọng, bèn lại cử Thăng Khanh và Tất đi sứ ở Lĩnh Ngoại, mưu giết hết những người trong đảng Nguyên Hựu.

(Sách 《Tống triều yếu lục》 ghi: Lúc đó Lưu Chí và Lương Đào đã chết, nhưng triều đình vẫn chưa biết.)

[104] Lại có Quyền phát khiển Đề cử Thường bình đẳng sự Lộ Hà Đông là Đặng Tuân Nhân tâu: “Thần thấy rằng vào thời tổ tông, đã lập các Long Đồ, Thiên Chương, Bảo Văn để lưu giữ các tác phẩm ngự chế của các bậc thánh đế. Huống chi từ khi Bệ hạ kế thừa sự nghiệp lớn, làm sáng tỏ chí hướng của tiên đế, mà các bảo các vẫn chưa được xây mới, danh hiệu vẫn chưa được công bố. Thần mong Bệ hạ hạ chiếu cho các quan, tuân theo quy chế cũ, gấp rút xây dựng.” Chiếu lệnh cho Hàn lâm học sĩ và Trung thư xá nhân, mỗi người soạn năm tên các để tâu lên.

(Ngày 18 tháng 4 đặt tên là Hiển Mô.)

[105] Thành Đô phủ, Kiềm hạt ty Lộ Lợi Châu và Chuyển vận ty Lộ Lợi Châu tâu^[30]: “Xin cho thêm một chỉ huy Vũ Ninh tại hai nơi là Hưng Nguyên phủ và Lãng Châu, mỗi nơi lấy 400 người làm định ngạch.” Được chấp thuận.

[106] Thanh Hải quân Tiết độ sứ, Khai phủ Nghi đồng Tam ty, Tự Bộc vương Tông Hữu mất. Ngừng triều ba ngày, xa giá đến viếng, mặc tang phục ở vườn sau. Lúc đó đang sửa đường ở phía tây kinh thành để chuẩn bị cho Vua đi tuần thú, vội ra chiếu bãi bỏ. Truy tặng Thái sư, truy phong Khâm vương, thụy là Mục Khác. Trước đây, những người được tập tước khi đến tế ở vườn Bộc thường cáo bệnh không đi, hoặc xin người thay thế. Đến Tông Hữu thì không chịu, từ mùa thu đến mùa đông, nhiều lần đi lại trên đường, dâng lễ vật đúng nghi thức. Khi bệnh, mọi người đều lo lắng; đến mùa xuân hạ cần tế lễ, lại vội đi, rồi mất ở nơi trai giới.

[107] Ngày Canh Tý, Hộ bộ tâu: “Những nơi không sản xuất thiếc, cho phép quan và tư nhân tự do buôn bán, và cho phép đúc chế đồ dùng để mua bán, đều được miễn thuế.” Chiếu theo.

(Sách mới không ghi.)

[108] Hộ bộ và Công bộ tâu: “Phó sứ Phát vận kiêm Chế trí Diêm, Phàn, Trà sự Lữ Trọng Phủ của các lộ Giang, Hoài, Kinh, Chiết tâu rằng mỏ đồng ở núi Ngũ Chỉ rất phong phú, có thể đúc tiền, xin cho quan tự lập xưởng đúc, cử quan giám sát. Xin giao cho Ty Đề điểm Hình ngục lộ Hà Đông kiểm tra thực hiện, nếu có thể lập xưởng thì báo lên Chuyển vận ty xem xét tâu lên.” Chiếu lệnh Chuyển vận sứ lộ Hà Đông xem xét xử lý^[31].

[109] Hùng châu tâu: “Dò được văn thư của giới Bắc, sai người vào thượng tuần tháng ba đào hào dọc biên giới Sóc châu, Vũ châu.” Chiếu lệnh Ty An phủ duyên biên lộ Hà Đông dò xét kỹ có việc này hay không, và hào biên giới này trước đây có thuộc về giới Tây hay không, cùng báo cáo tình hình lên.

[110] Ngày Tân Sửu, Hữu ty Viên ngoại lang, Sát phỏng Hà Bắc lộ Tôn Tự, Hộ bộ Viên ngoại lang, Sát phỏng Hoài Nam lộ Tôn Thâm tâu: “Ngày 8 tháng 6 năm Nguyên Phong thứ 8, có chiếu chỉ tu định các điều khoản về chức vụ của các quan Lang, Ngự sử trong việc án sát các Giám ty ở các lộ, đã rất chi tiết và đầy đủ. Nay xin được thi hành theo các điều khoản và lệnh cũ thời Nguyên Phong. Nếu có điều gì chưa đầy đủ, xin được tùy nghi tăng bổ hoặc sửa đổi. Theo điều khoản án sát cũ, các văn thư hành khiển đều lấy tên là ‘Án sát ty’ của mỗi lộ, nay xin đổi chữ ‘Án sát’ thành chữ ‘Sát phỏng’.” Triều đình chấp thuận.

[111] Ngày Nhâm Dần, Hình bộ tâu: “Các Giám ty khi án phát các công việc cần phải tra xét, không được gửi đến nơi làm việc của mình. Nếu ở các châu, quân, phải gửi về châu mình hoặc nơi đặt ty, thì sẽ bị tội.” Triều đình chấp thuận.

[112] Ngày Quý Mão, Xu mật viện tâu: “Chương Tiết đã chọn ngày 26 tháng 2 để hội hợp các tướng quân xuất trại, phá đất tiến đắp các nơi như Cửu Dương Cốc, và điều động bảo giáp đến quân tiền vận chuyển lương thảo, gỗ để tu sửa thành trì. Ông cũng nói rằng khi đến Hi Ninh trại sẽ hội hợp với Diêu Hùng và các tướng khác, thân hành thống lĩnh đến Bình Hạ thành, rồi phân phái các tướng đi các nơi. Xem xét kỹ bản tấu về việc tiến đắp Cửu Dương Cốc, Hậu Thạch Môn, vì hai nơi này địa lý gần nhau, khó có thể cùng tiến đắp, sẽ lãng phí tài lực, chưa rõ nơi nào là nơi trọng yếu nhất cần khống chế, nên chỉ định một nơi. Ngoài ra, ở cửa hẻm Một Yên Tiền, cách Bình Hạ chỉ 20 dặm, là nơi yết hầu khống chế đường ra vào Thiên Đô của giặc Tây. Nay khi thành trại Cửu Dương Cốc hoàn thành, nên nhân cơ hội di chuyển binh mã tiến đắp.” Chiếu chỉ lệnh cho Chương Tiết phải thẩm tra kỹ tình hình địch, cân nhắc sức lực và cơ hội, nhân thế tiến đắp. Nếu thám thính thấy giặc Tây đang tập trung gần đó, tình thế nghiêm trọng, chưa thể hành động, cũng phải chỉ định thám báo sự thực, tường tấu lên, đồng thời trước tiên phải trình bày các biện pháp và số lượng binh mã cần dùng.

[113] Ngày Giáp Thìn, Tam ban phụng chức Khang Khước dâng thư nói: “Thần trộm xem việc bãi bỏ châu Thành, nhiều năm chưa nghe lời đức âm, bệ hạ sao không thử cho thần đứng trong triều đình, tranh luận điều hơn lẽ thiệt, thì những điều tích tụ trong lòng thần, may ra được bày tỏ nỗi phẫn muộn, mà có chút giúp ích cho chí lớn khôi phục của bệ hạ. Nếu bỏ lời thần mà không đoái hoài, thì đó là điều bất hạnh của tiên đế.” Vua phê: “Lời Khước nói thật không biết lượng sức, dám xin tự thử, nên gia hình phạt nhẹ, để răn kẻ cuồng ngu. Có thể đặc cách theo lệ người bị cách chức mà thi hành. Lại ban cho một chức giám đương ở nơi xa xôi hẻo lánh, lại thêm vào lý do tội tư nặng.”

(Việc trong 《Ngự tập》 ngày 25 tháng 2.)

[114] Ngày Bính Ngọ, Chương Tiết tâu: “Cùng Chung Truyền bàn, trước tiên xây dựng ba thành trại, trong bản lộ có hai bộ khí cụ phòng thủ, bản lộ trước sau xây dựng đã dùng nhiều khí cụ phòng thủ, nay theo thánh chỉ, tương lai hợp lệ xây dựng thành trại ở ba nơi, xin hạ lệnh cho Lục Sư Mẫn chuẩn bị một bộ khí cụ phòng thủ thành một ngàn bước, đưa đến trấn Linh Bình để bố trí; và hạ lệnh cho Lưu Hà, Ba Nghi ở các lộ nhanh chóng thu thập khí cụ phòng thủ tám trăm bước, chuyển vận đến đây. Còn về lầu canh, thần xin một mặt chuẩn bị.” Chiếu lệnh Chương Tiết đợi khi tu sửa xong Cửu Dương Cốc, liền đem những khí cụ phòng thủ đã chuẩn bị, tuân theo chỉ huy ngày 24 tháng này, tiến hành xây dựng ở cửa hẻm trước Một Yên. Còn về Hậu Thạch Môn, Mặc Địa Chưởng không được khởi công, nếu đã khởi công thì lập tức dừng lại.”

(Ngày 9 tháng 3 Tiết lại tâu, ngày 16 bị giáng chức. 《Bố lục》: Ngày Bính Ngọ hạ chỉ, lệnh Chương Tiết theo chỉ đã hạ trước xây dựng Cửu Dương Cốc và cửa hẻm trước Một Yên, không được xây dựng thêm ở Hậu Thạch Môn, Mặc Địa Chưởng. Lại lệnh Lục Sư Mẫn dừng một bộ khí cụ phòng thủ thành một ngàn và tám trăm bước, chiếu lệnh Ba Nghi, Lý Huệ chuyển đến thành Bình Hạ, chuẩn bị xây dựng cửa hẻm sau Một Yên và sử dụng ở Kinh Nguyên.)

[115] Ngày Mậu Thân, Kinh lược ty đường Hi Hà Lan Dân tâu rằng: Sai quyền Tri châu Lan Châu là Vương Thuấn Thần thống lĩnh binh mã ra khỏi biên giới, đánh dẹp giặc phương Tây, chém và bắt được khoảng ba nghìn người. Chiếu ban cho Vương Thuấn Thần trở xuống, theo thứ bậc ban thưởng hộp bạc, trà và thuốc; binh sĩ ra khỏi biên giới được ban thưởng tiền theo thứ bậc khác nhau; tất cả tướng sĩ có công, Kinh lược ty phải nhanh chóng xác minh công trạng để tâu lên.

(Ngày 22 tháng 8 gửi đi khảo xét. Ngày 22 tháng 2 năm Nguyên Phù thứ hai, sách 《Bố Lục》 chép ở ngày Canh Tý rằng: Cùng trình tấu của Hi Hà, Vương Thuấn Thần thống lĩnh quân từ Kim Thành Quan ra, đánh dẹp Hữu Sương. Lại chép ngày Mậu Thân rằng: Trình tấu việc Vương Thuấn Thần ra khỏi biên giới chém và bắt được, Kỳ Châu và Lan Châu báo chém được hai vạn người. Sau đó, tấu của Tẩu Mã chỉ có ba nghìn, rồi sau chỉ còn hai nghìn người, nhưng cướp được một nghìn ngựa, năm trăm lạc đà, và mấy vạn dê cừu. Quân của Vương Thuấn Thần chỉ có một vạn năm nghìn người. Được chỉ ban trà thuốc, tiền đặc chi, thúc giục trình công trạng. Lại trình tấu việc Phu Diên ngày 25 tiến đắp Mễ Chi.)

[116] Kinh lược ty đường Kinh Nguyên tâu rằng: Ngày 14 tháng này, việc tu sửa thành cổ Cao Bình đã hoàn thành, xin ban tên cho thành. Chiếu ban tên là Cao Bình Bảo.

(Sách 《Bố Lục》 chép: Ngày Mậu Thân, Kinh Nguyên tu sửa thành cổ Cao Bình, xin ban tên, chỉ lấy tên cổ Cao Bình làm tên.)

[117] Tôn Lộ tâu rằng: “Việc đắp thành mới Hôi Gia Chuỷ đã hoàn thành, xin ban tên cho thành.” Chiếu ban tên là Hưng Bình Thành. Các quan chức cần cử đến thành này, cùng công trạng của các tướng tá tham gia đắp thành, lệnh cho Kinh lược ty đường Hoàn Khánh nhanh chóng làm tờ tâu lên.

(Ngày 9 tháng 3, Tôn Lộ được thăng chức Trực Long. Ngày 5 tháng giêng, Viện Mật nói như vậy. Sách 《Bố Lục》 chép: Ngày Canh Tý, cùng trình tấu của Hoàn Khánh, đã đắp xong Hôi Gia Chuỷ và rút quân. Ngày Mậu Thân, Hoàn Khánh đắp thành Hôi Gia Chuỷ dài ngàn bước, ban tên là Hưng Bình.)

[118] Xu mật viện tâu: “Chương Tiết tâu rằng, căn cứ theo lời của Chung Truyền, cần 50 vạn thạch lương, chưa kể thức ăn cho ngựa, 80 vạn bó cỏ, 50 vạn quan tiền, rõ ràng là yêu cầu quá nhiều. Lại nói rằng thiếu dụng cụ phòng thủ thành trì, trong khi từ tháng 6 năm ngoái đã chỉ huy Lưu Hà ở các châu quân gần đó dừng lại một bộ dụng cụ phòng thủ thành trì 800 bước, đã là không ít. Gần đây lại chỉ huy Tần Phượng lộ dừng lại một bộ dụng cụ phòng thủ thành trì 1000 bước và 800 bước mỗi bộ để ứng phó, còn lương thảo thì đã giao trách nhiệm cho Lưu Hà, Lý Huệ tính toán vận chuyển, chắc chắn không đến nỗi thiếu sót.” Chiếu rằng: “Chương Tiết đợi khi xây dựng xong Cửu Dương Cốc, nhân cơ hội tiến vào xây dựng ở Một Yên Tiền Khẩu, vẫn phải nhanh chóng cùng Lưu Hà, Lý Huệ tính toán chuẩn bị các dụng cụ phòng thủ thành trì cần thiết, cùng các vật liệu xây dựng, nhân cơ hội này, nhất định phải hoàn thành nhanh chóng. Trước hết phải báo cáo thứ tự với Chung Truyền. Sẽ bàn bạc và ban chỉ huy khác, lệnh cho Hi Hà, Tần Phượng lộ hợp binh mã, lại thêm Hoàn Khánh lộ điều động 1 vạn quân, tăng cường phòng thủ.”

(Ngày 27 đã có chiếu.)

[119] Ban đầu, các phụ thần muốn trách Chương Tiết vì hèn nhát trốn tránh nhiệm vụ^[32]. Vua nói: “Xưa nay bàn rằng tướng biên cương không thể bắt làm việc không thể làm, trách như vậy không tiện.” Bèn lệnh bỏ đi, chỉ lệnh tính toán trước xây dựng Một Yên Tiền Hạp, vẫn một mặt tính toán Hậu Hạp và Chính Nguyên các vật liệu xây dựng, đợi có cơ hội, sẽ hợp binh mã ba lộ tiến vào xây dựng. Tăng Bố nói: “Nhị phủ không dám không trách Chương Tiết, lời của bệ hạ như vậy, bề tôi biên cương được tự do hành động, thật là đúng với thể cách của việc dùng tướng, trong ngoài đều may mắn.”

(Theo sử ký của Tăng Bố ngày Mậu Thân, lại nói Chương Tiết đến Bình Hạ sắp xếp xây dựng Cửu Dương Cốc, xét lại.)

[120] Binh bộ tâu: “Những người trình diễn thí võ nghệ, theo lệnh phải đến bộ trước tháng chạp. Nếu có người vì bệnh mà không kịp thời hạn, tuy được triều đình chiếu theo điều lệ của cử nhân, cho phép sang năm mới được dự thi, từ nay về sau xin theo như thế. Tuy nhiên, trong số đó không tránh khỏi có người vượt quá thời hạn, giả vờ bệnh, không có cách nào kiểm chứng thực hư. Nếu cứ thuận tiện cho họ dự thi, thì điều lệ của Hình bộ sẽ trở thành văn bản vô hiệu. Vì vậy, đối với những cử nhân vì sự cố mà không kịp thời hạn, chưa từng dự thi, cần triệu tập quan bảo lãnh, qua cơ quan trực thuộc tự trình bày, xét duyệt rồi cấp giấy chứng nhận công khai, báo lên Binh bộ để kiểm chứng thực hư, kỳ thi sau mới được dự thi. Nay những người trình diễn thí võ nghệ, xin cũng áp dụng theo điều lệ của cử nhân.” Triều đình đồng ý.

[121] Ngày Kỷ Dậu, Hình bộ tâu, muốn thêm vào điều lệ về Tuần kiểm, Huyện úy, khi nhận được tố cáo về cướp mà cố tình không báo lên, chữ “Đồ hai năm” dưới đây, thêm vào: “Ở những nơi áp dụng luật nghiêm khắc, nếu là nhóm từ mười người trở lên, thì dù có được ân xá, giáng chức hay từ quan, cũng không được giảm tội.” Triều đình đồng ý.