[PREVIEW] QUYỂN 501: NĂM NGUYÊN PHÙ THỨ NHẤT (MẬU DẦN, 1098)

Bắt đầu từ tháng 8 năm Nguyên Phù thứ nhất đời Triết Tông đến hết tháng đó.

[1] Tháng 8, ngày Bính Tý mùng một, Triều thỉnh lang, Tu soạn ở điện Tập Hiền, Tri phủ Dĩnh Xương là Cao Tuân Huệ được làm Đãi chế ở các Bảo Văn, Tri quân Thành Đức là Ngô An Trì được làm Tri phủ Dĩnh Xương, Phó sứ Chuyển vận Hà Bắc là Lữ Thăng Khanh được đổi sang lộ Hà Đông, Sứ Chuyển vận Hà Đông là Quách Mậu Tuấn được đổi sang lộ Kinh Tây. Trước đó, các quan chấp chính cho rằng Tuân Huệ và Thăng Khanh không hợp nhau, khó cùng làm việc, Tăng Bố xin dời Thăng Khanh, Chương Đôn đồng ý. Trước đây, An Đôn đang bàn việc Thăng Khanh ôm hận khởi tố vụ án Thượng Quan Cấp, Vua ra lệnh chuyển sang lộ Kinh Tây xét xử, nhưng Đôn cho rằng vụ án chưa xong, pháp luật không cho phép chuyển sang lộ khác^[1], chiếu chỉ chưa ban xuống, nên theo lời Tăng Bố.

(Việc Thượng Quan Cấp cần xem xét thêm.)

[2] Chiếu chỉ lộ Hi Hà Lan Dân vẫn giữ nguyên là lộ Hi Hà Lan Hội.

(Sách 《Bố Lục》 chép vào ngày Tân Mùi tháng 7. Năm Nguyên Hựu thứ 4, tháng 8 ngày Kỷ Hợi đổi từ Lan Hội thành Lan Dân.)

[3] Ngày Đinh Sửu, người Trương Phiền ở Tây Nam sai người đến triều cống.

(Sách 《Bố Lục》 chép vào ngày Tân Mùi tháng 7, nay theo 《Thực Lục》.)

[4] Ngày Mậu Dần, Tả ty gián là Trần Thứ Thăng tâu rằng, những người dự thi mang đuốc vào trường thi, xin xử theo luật hoài hiệp. Vua đồng ý.

[5] Kinh lược ty lộ Kinh Nguyên tâu rằng, Chiết Khả Thích vào địa giới phía Tây bắt được 500 tù binh, cùng trâu, lạc đà, dê, ngựa, v.v. Chiếu ban thưởng tiền cho quân lính theo thứ bậc.

(Sách 《Bố Lục》 chép ngày Mậu Dần, cùng trình báo biên giới. Lại chép Chiết Khả Thích ra khỏi biên giới chém được khoảng 500 quân địch, ngày 25 tháng 7 cần xem xét thêm.)

[6] Kinh lược ty lộ Hi Hà tâu, xin sau này nhân cơ hội ra khỏi biên giới đánh dẹp. Chiếu chỉ cho Trương Tuân thận trọng thăm dò, không được khinh suất phát động, làm hao tổn người và ngựa.

(Sách 《Bố Lục》.)

[7] Thượng thư tỉnh tâu: “Lại bộ xin cử quan có số lượng, nếu quan được cử đã mất, về hưu, hoặc vì tội tham nhũng bị cách chức, cho phép cử người khác thay thế. Nếu giấy cử trước không được sử dụng, hoặc năm trước còn người chưa cử, đều cho phép năm sau cử lại.” Được chấp thuận.

(Mới bỏ.)

[8] Hộ bộ tâu, các lộ lại nhân, thư thủ nếu phạm tội tham nhũng, hoặc tái phạm tình tiết nặng theo điều lệ bị cách chức, đều không được tuyển người thân thuộc trong họ đại công trở lên thay thế chỗ khuyết. Được chấp thuận.

(Mới bỏ.)

[9] Tẩu mã Bảo châu tâu: “Thám thính được biên giới phía Bắc nói Thái tử còn sống, đang bàn với Thái sư Yên Kinh liên kết binh mã và bọn giặc để mưu đồ khôi phục ngôi vị, sợ người phương Bắc cố tình tung tin hư đản, nhân đó khởi binh xâm phạm biên ải.” Tăng Bố nói: “Chắc chắn không có lý đó.” Vua nói: “Gửi mật trát cho các quan trấn thủ cũng không sao.” Tăng Bố nói: “Xin bàn với Tam tỉnh.” Vua nói: “Không cần, chỉ cần Mật viện chỉ huy là được.” Tăng Bố nói: “Việc này Mật viện vốn có thể thi hành, nhưng thần một mình đảm nhiệm Xu phủ, không có người bàn bạc, nên việc liên quan đến văn thư Tam tỉnh, phải bàn với Tam tỉnh, và cùng tiến trình, không dám tự ý, sợ có sai sót.”

(Theo lục của Tăng Bố. Việc Thái tử còn sống, bàn với Thái sư Yên Kinh chắc có nguyên nhân, cần khảo cứu.)

[10] Long Thần vệ Tứ sương Đô chỉ huy sứ, Uy Châu Thứ sử, Quyền quản Mã quân ty sự Trương Chỉnh mất, ngoài việc phụ tặng, đặc biệt ban tặng 300 tấm lụa.

[11] Ngày Kỷ Mão, chiếu cho Triều thỉnh lang, Hà Bắc Đông lộ Đề điểm hình ngục Lý Trọng làm Triều phụng đại phu, vì có công lao khai thông sông Ngự.

[12] Chiếu sai hai viên văn thần thăng triều quan, chuyên trách quản lý việc sai phái thặng viên của Bộ quân, lấy tên là Quản câu Bộ quân ty Sai sứ Thặng viên sở, thuộc Binh bộ, vì việc Bộ quân nhiều, nên lại tách thành một ty riêng.

[13] Ngày Canh Thìn, ban chiếu rằng từ nay về sau, các chức vụ tại Tam tỉnh, Xu mật viện, các quan văn tại kinh đô như chức Khai Phong phủ Thôi phán quan, các quan võ như chức Hoành hành sứ, Phó sứ, các quan văn ngoài kinh đô như các lộ Giám ty, các quận Phiên, Tri châu, các quan võ như Tri châu, Tri quân trở lên, khi có việc sẽ tùy thời xin chỉ triệu đối.

(Cuối tháng 3 năm thứ 3, chưa rõ ngày.)

[14] Hình bộ tâu rằng, từ nay về sau, các cơ quan tại kinh đô nhận được chỉ dụ của triều đình, xin đều theo lệnh chỉ huy trước năm Nguyên Phong thứ 4 báo cáo lên Ngự sử đài. Được chấp thuận.

(Có ghi chép của Trâu Hạo.)

[15] Lễ tân sứ, Tri Bảo An quân Lý Nghi được bổ nhiệm làm Tần Phượng lộ Kiềm hạt.

(Nguyên bản ghi “Lý Nghi vi”, sửa lại theo các bản khác và ghi chép trong sách.)

[16] Ngày Tân Tỵ, sứ bộ Tây Nam Trình Phiền cử người đến triều cống.

[17] Lễ bộ tâu rằng, trước lễ Nam Giao, xin hoàng đế đến tế lễ tại Cảnh Linh cung và Thái Miếu, sau khi hoàn tất lễ Chung hiến, hoàng đế lên lại, uống rượu phúc, rồi trở về vị trí. Được chấp thuận.

[18] Công bộ Thị lang Quách Tri Chương tâu rằng, Đô thủy sứ giả và các Giám thừa trong ngoài luân phiên cử sứ thần, nếu có phạm tội, xin trừ việc cử quan theo pháp cũ, còn các quan cùng tấu thì giảm một bậc tội so với người cử. Được chấp thuận.

(Đã sửa lại.)

[19] Trung thư xá nhân Triệu Đĩnh Chi tâu: “Chu Phục được bổ nhiệm làm Tri châu Thiền. Trước đây, Phục vì bị các quan viên tâu rằng bất hiếu, khi để tang mẹ ở Hồ Châu, không ở cùng các em^[2], chỉ đến bàn thờ vào ngày tiết sóc, nên bị tước bỏ chức vụ gần đây. Nay lại được phục chức Tiết trấn^[3], thực sự không ổn.” Chiếu lệnh cho Phục làm Tri châu Tuyên.

(Ngày 19 tháng 3 nhuận năm Thiệu Thánh thứ 4, được bổ làm Tri châu Lai.)

[20] Ngày Nhâm Ngọ, chiếu lệnh cho Triều tán lang đã về hưu Hà Tông Phạm được tái nhiệm, thu hồi ân trạch về hưu trước đây, vì Giám ty tiến cử ông có thể đảm đương công việc.

[21] Kinh lược ty lộ Hi Hà Lan Hội tâu: “Phiên quan Bao Thuận dẫn Đại thủ lĩnh Mạc Xuyên Ôn Khê Tâm, con trai là Ba Ôn, con là Ba Nột Chi về hàng Hán.” Chiếu lệnh phong Ba Nột Chi làm Nội điện Sùng ban.

[22] Kinh lược ty lộ Kinh Nguyên dâng tấu công trạng của bộ lạc Quy Minh là Tuế Đinh. Chiếu lệnh phong Tuế Đinh làm Tam ban Tá chức.

[23] Đô thủy giám thừa Tăng Hiếu Quảng, Câu đương Nội đông môn ty Lưu Hữu Ích tấu: “Theo lệnh sai bổ sung sửa chữa cống rãnh ở Vĩnh Dụ lăng, xin lấy tên là Đề cử Sùng lĩnh bổ trị cống rãnh Vĩnh Dụ lăng^[4].” Ngự phê: “Kiểm tra vật liệu, tuần tra binh phu, mỗi việc sai hai viên Sứ thần, mỗi trại chỉ sai một viên Bộ dịch Sứ thần, quan kiểm tra phu mỗi người được cấp mười binh sĩ, năm Đại sứ thần, ba Tiểu sứ thần, quan lại mỗi ngày được khao thưởng một lần. Nếu có việc lợi hại về sửa chữa, lệnh cho Lưu Hữu Ích về kinh tâu trình. Các việc khác theo tấu.”

[24] Trước đó, các quan viên tâu rằng Vĩnh Dụ lăng nằm ở lưng chừng núi, khi có nước chảy xuống, đổ về phía lăng, bên cạnh có cống rãnh tràn đầy, thấm vào linh đài, không tiện. Vua rất lo lắng, nên sai quan sửa chữa.

(Ngự tập ngày 7 tháng 8, ngày 4 tháng 3, ngày 28 tháng 5.)

[25] Tả Quang lộc đại phu trí sĩ An Nhật Hoa mất. Nhật Hoa là cha của Đào.

[26] Ngày Quý Mùi, ban chiếu rằng từ nay về sau, các ty nhận được thánh chỉ cần phải tâu lại, đều phải báo lên Xu mật viện để tâu lại^[5].

[27] Ban chiếu cho các lộ Giang, Hồ, Hoài, Chiết đóng 3.000 cây cung Thần Tí và 300.000 mũi tên.

(Ghi chép của Bố ngày Quý Mùi.)

[28] Ngày Giáp Thân, Thái bộc khanh Triệu Lệnh Thước được bổ làm Hồng lư khanh, Hồng lư thiếu khanh Triệu (Sơn Kỷ) được bổ làm Thái bộc thiếu khanh. Đại Lý đang điều tra việc thu thuê ruộng, nên điều Lệnh Thước đi. (Có thể tham khảo ngày 24 tháng 7, ngày 19 tháng 10 Lệnh Thước được bổ làm Tri châu Quang Châu, ngày 3 tháng 12

(Sơn Kỷ) lại từ Thiếu Hồng lư làm Thiếu Thái bộc.)

[29] Cấp sự trung Phạm Thang tâu: “Chu Phục được bổ làm Tri châu Tuyên Châu, xét thấy Phục vốn bị tội bất hiếu, có thể làm quan cai trị dân chăng? Nếu thực sự có đức hạnh, mà người điều tra đã vu khống tội này, thì triều đình nên minh oan cho ông ta, xin ban chiếu cho đại thần xét lại danh thực tội trạng của Phục để quyết định bổ nhiệm hay không.” Ban chiếu bãi bỏ mệnh lệnh mới, sai Lữ Công Nhã và Chu Ngạn cùng điều tra rồi tâu lên. Công Nhã và Ngạn đều có điều đáng ngại, nên đổi sai Du Tự Lập và Trình Tuân Ngạn.

(Ngày 17 đổi mệnh lệnh.)

[30] Tăng Bố tâu: “Diêm lệnh xin để trống vùng Thiên Đô làm đất chăn nuôi, lại nói việc khoán mã không tiện.” Vua hỏi: “Thế nào?” Tăng Bố đáp: “Diêm lệnh cũng hiểu việc, nhưng cả hai điều đó đều không đúng. Nay muốn đóng cửa chợ trà để từ chối ngựa, khiến biên giới ngoài biết Trung Quốc không cần dựa vào họ, nhưng thuế trà mỗi năm là hai trăm vạn, có thể đột ngột đóng cửa được sao? Vùng Thiên Đô, vốn định chiêu mộ dân binh và ngựa để phòng thủ, có thể chỉ nuôi ngựa được sao? Giá khoán mã và cương mã ngang nhau, nhưng khoán mã bệnh không bán được, chết không tính cỏ. Năm ngoái so sánh một năm, cương mã đến chùa mà chết một phần hai ly, khoán mã không đến một ly, nhưng cương mã chết trên đường và đã chi trả mà chết đều không tính vào số đó, lợi hại không cần bàn luận cũng biết được.” Vua rất tán thành.

[31] Ngày Bính Tuất, Vua hỏi Tăng Bố rằng: “Tăng Mân, Tạ Văn Quán thế nào?” Vì bàn việc bổ nhiệm chức Tả Hữu sử. Bố đáp: “Mân khá hiểu học thuật, cũng thông việc, nhưng mọi người cho là kẻ hiểm độc. Văn Quán có lập luận xu hướng khá chính trực, lại có khí phách hơi cứng cỏi, thần nghe ngoài dư luận muốn ông ta ở ngạch ngôn luận. Nhưng vì thân ở trong triều đình, không dám đề xuất, nay đã ở đô ty, nếu được thăng lên chức Tả Hữu, càng là việc không theo thứ tự.”

Vua nói: “Tiên đế thường không theo thứ tự mà thăng người.” Bố đáp: “Như thần với Chương Đôn, Thái Biện đều như vậy. Nhưng không chỉ tiên triều, bệ hạ thăng Trầm Thù, Diệp Đào cũng có thể gọi là không theo thứ tự.” Vua rất hài lòng, lại nói: “Mân hãy bổ nhiệm, sau này không cần làm Trung thư xá nhân, có thể thăng làm khanh giám cũng được.” Bố nói: “Đặt vào chỗ này, rốt cuộc khó mà lui.”

Vua cười nói: “Rất tinh tường hiểu việc.” Lại hỏi: “Chương Đôn sao lại thích Văn Quán?” Bố đáp: “Đó là do dư luận.” Lại hỏi về Chu Chúng, Đặng Tuân Vũ, Bố nói: “Thần đã bàn nhiều rồi.” Chúng chuyên phụ Chương Đôn, Tuân Vũ chuyên phụ Thái Biện, nên Biện không thích Chúng, Đôn không thích Tuân Vũ, mỗi người đều có thiên lệch, không phải là công luận. Chúng vốn không chính trực, nhưng Tuân Vũ giống cha là Oản, tính tình nhu nhược, nhưng nếu có kẻ cậy thế thì sẵn sàng hại người, không gì không dám làm.” Vua cười nói: “Oản từng đả kích Chương Đôn thế nào?” Bố đáp: “Người ta nói Đôn với Huệ Khanh là bạn thân, khách nửa đêm, lại xem họ như cáo trong thành, chuột trong xã. Huệ Khanh đã bị đuổi, mà Đôn chưa đi, Oản lại đả kích, nói: ‘Như quét dọn cả gian nhà mà để lại một nửa.’ Rồi bị điều ra làm Tri châu Hồ Châu.“

Vua lại hỏi về lời quét dọn, cười lớn. Lại nói: “Đôn không thích Tuân Vũ, Biện cũng không thích Mân.” Bố nói: “Mân vốn là môn khách của Huệ Khanh, Biện vốn không thích. Biện từng nói với thần, Đôn không cho việc Bắc Giao là đúng, là do lập luận của Mân^[6].” Vua nói: “Đôn muốn lấy tháng 10 làm Bắc Giao, tháng 5 nhận bảo vật ban yến, đều không ngại, há không thể làm lễ vào lúc năm canh?” Bố nói: “Thần từng nói tiết Khôn Thành là lúc nóng nhất, Vua tôi ngồi yến, mặc triều phục cả ngày, há không khổ hơn lễ tế Hạ chí lúc rạng sáng.“

Vua nói: “Đôn đến nay vẫn nghi ngờ.” Bố nói: “Biện lại nói, Mân mới đến, Biện chưa làm chấp chính, nhân hỏi Mân về việc Bắc Giao, Mân không giấu, bèn xin được một quyển văn của Mân, Biện đến nay vẫn giữ, đợi lúc cần sẽ cùng Mân bàn lại.” Vua nói: “Như vậy thì không được.” Lại hỏi: “Ngô Bá Cử thế nào?” Bố nói: “Thần đã từng nói còn kém hơn Chúng, Tuân Vũ, không đáng bàn.” Vua im lặng.

(Ngày 2 tháng 9, Bố lại bàn về Tuân Vũ, Bá Cử.)

[32] Tăng Bố nhân đó nói: “Gần đây việc bổ nhiệm chức vụ phần nhiều đều xuất phát từ ý chỉ của bệ hạ, bên ngoài không ai là không vừa lòng. Lời nói đức độ hôm qua muốn dùng Quách Tri Chương, đã lâu mà chưa nghe thay đổi.” Vua nói: “Không thay đổi.” Hôm sau, bèn lấy Quyền Công bộ Thị lang Quách Tri Chương thí chức Trung thư Xá nhân.

(Cuối tháng 5, Tăng Bố nói như vậy.)

[33] Thượng thư tỉnh tâu: “Theo quy chế năm Nguyên Phong thứ 6, các cơ quan ở kinh thành nếu xử lý văn thư chậm trễ hoặc sai sót, gặp ân xá thì được tha, những người chỉ bị ghi vào sổ, đều lấy hai việc tính thành một việc, tức là tùy theo mức độ nặng nhẹ của sự việc mà tính số lượng. Thời Nguyên Hựu bãi bỏ, nay muốn khôi phục lại.” Vua đồng ý.

(Theo Cựu lục, ngày Bính Tuất.)

[34] Phủ Diên tâu: Miêu Lý xuất biên giới đánh dẹp.

(Theo Huệ Khanh gia truyền: Tháng 7 lại sai Lý dẫn 7 tướng, 9 nghìn kỵ binh ra khỏi Điễn Khương, đến ngày 7 tháng 8 hội quân ở Liễu Thanh Bình, ngày 8 đến phía bắc Thanh Lĩnh, tù trưởng giặc là Uy Minh Đặc Khắc Tế Sa dẫn quân nghênh chiến, đánh nhau, phá được, chém 500 thủ cấp, bắt được trâu ngựa kể hàng vạn, cho quân chà đạp lúa má, ngày 10 từ Uy Khương trở về biên giới. Uy Khương cần tra cứu thêm.)

[35] Ngày Đinh Hợi, Triều thỉnh lang, Quyền Lễ bộ Thượng thư, Quyền Thị độc Kiển Tự Thần được đổi tên, bổ làm Hạ Bắc triều Sinh thần sứ, Hoàng thành sứ, Thái châu Đoàn luyện sứ Quý Tự Huy làm phó. Triều tán lang, Độ chi Lang trung Vương Thiệu làm Chánh đán sứ, Tây kinh Tả tàng khố Phó sứ Tào Mông làm phó.

(Năm sau, ngày 8 tháng 6 bị phạt tiền.)

[36] Chiếu rằng các quan Thị tòng, Chức sự quan từ Trung thư Xá nhân trở lên ở kinh thành, mỗi người tiến cử hai người; các quan Quyền Thị lang trở lên ở Lục bộ, mỗi người tiến cử một người, đều tiến cử người mình biết có thể đảm nhiệm chức vụ gì để tâu lên.

(Theo yêu cầu của Ngự sử Trung thừa An Đôn.)

[37] Hộ bộ tâu: “Tài sản của những hộ tuyệt tự đều chia đều cho con gái chưa lấy chồng và con gái đã về nhà chồng. Đối với những hộ có tài sản trên một ngàn quan, thì trong đó chia một phần cho các con gái đã lấy chồng. Nếu chỉ có các con gái đã về nhà chồng, thì trong ba phần chia hai phần, phần còn lại chia một nửa cho các con gái đã lấy chồng; nếu không đủ hai trăm quan thì cho một trăm quan, không đủ một trăm quan thì cho toàn bộ. Nếu chỉ có các con gái đã lấy chồng, thì không đủ ba trăm quan cho một trăm quan, không đủ một trăm quan cũng cho toàn bộ; trên ba trăm quan thì trong ba phần chia một phần. Số tài sản trên chia cho các con gái đã lấy chồng tối đa đến hai ngàn quan^[7], nếu đến hai vạn quan trở lên, thì tùy thời tâu lên xin gia tăng.” Theo đó.

(Mới bỏ.)

[38] Triều thỉnh lang, Tập hiền điện tu soạn, quyền tri Ứng Thiên phủ Đỗ Hoành mất.

(Cựu truyền chép, Tư Mã Quang bàn: “Những việc tấu xin trong thiên hạ có tình tiết đáng thương, hình phạt nghi ngờ phần nhiều không đúng, thường tha tội chết, xin đừng tha”, bắt đầu từ Hoành. Lúc đó người chết rất nhiều. Cần xét lại.)

[39] Ngày Mậu Tý, chiếu rằng từ nay về sau, nếu các cơ quan nhà nước lỡ cấp phát tài vật cho quan lại, binh lính người phiên và dân quân cung nỏ, thì đều theo pháp luật dành cho quân nhân.

(Mới bỏ.)

[40] Hôm đó, Tăng Bố vào chầu lần thứ hai, trình bày việc Tống Thâm xin mở đầm hồ trồng cây du, liễu, lại xin tu sửa tường thành ở Hà Bắc^[8]. Tăng Bố nói: “Đầm hồ từ khi sông lớn chảy về phía đông, có hơn bốn nghìn mẫu đất có thể canh tác, hiện đang xem xét để chiêu mộ người đến cày cấy. Việc tu sửa tường thành đã có nhiều người nói, nhưng vì địa phận giáp với nước địch nên còn nghi ngại, chưa dám khởi công.” Hoàng đế nói: “Cứ để các châu quận tu sửa dần dần cũng không sao.” Tăng Bố nói: “Xin đợi bàn bạc với Tam tỉnh.” Hoàng đế nói: “Chỉ cần Mật viện chỉ huy là được.” Tăng Bố nói: “Thần một mình đảm nhiệm Xu phủ đã lâu, không có đồng liệt để cùng bàn bạc, việc gì có liên quan đến Tam tỉnh, thần đều không bỏ qua. Việc này Mật viện vốn có thể tự quyết, nếu Thánh ý cho là không nghi ngại, thần xin soạn thảo ngay.” Bèn ban chiếu cho các lộ An phủ ty ở Hà Bắc chỉ huy kín đáo các châu quân, tri châu, thông phán^[9], nhân sau trận mưa lớn, từng phần kiểm tra tường thành, tu sửa dần dần, các đồ dùng phòng thủ cũng tu bổ theo thứ tự, không được làm ồn ào. Nếu ai không tuân theo, sẽ bị trừng phạt nặng. Khi thay đổi chức vụ, phải bàn giao theo chiếu chỉ.

[41] Ngày Kỷ Sửu, Công bộ tâu: Hữu ban điện trực Vương Sầm tự trình bày cha mình là Trung tán đại phu Lệnh Đồ^[10], trước đây ở Bắc Kinh điều động binh phu đắp đê ngang, bị cảm gió mà chết, xin ban ân trạch cho con trai. Chiếu ban cho một người con cháu làm Thái miếu trai lang.

(Mới bỏ.)

[42] Hàn lâm học sĩ thừa chỉ Thái Kinh tâu: “Nghi thức tiếp kiến học sĩ của các quan chấp chính, xin giao cho Hữu ty lập pháp.” Lúc đó, Chương Đôn mặc đạo phục tiếp kiến Thái Kinh, nên mới có lời thỉnh cầu này. Không được trả lời.

(Sách mới không chép. Sách “Bố lục” chép tháng 5 ngày Mậu Thìn bàn về việc Chương Đôn dùng lời nói và cử chỉ lễ phép mà đánh mất lòng người. Sách “Thái thao tùng đàm” chép: Thừa tướng Chương Đôn tính cách hào phóng, kiêu ngạo, khi ở ngôi tể tướng thường mặc đạo phục tiếp khách, từ các quan bát toạ trở xuống đều bất bình. Tuy nhiên, khi gặp riêng Lỗ công thì không như vậy. Lỗ công lúc đó ở Viện Hàn lâm làm thừa chỉ, cũng tự tin rằng Chương Đôn không thể dùng khí thế áp đảo mình. Một hôm, Lỗ công đến phủ thừa tướng, theo lệ cũ, các quan tể tướng rời chính sự đường về nhà, có quan khách đến chờ ở phòng khách, nhưng các đại thần sau khi xuống ngựa không về nhà mà đi thẳng đến sảnh đường để tiếp khách. Lần này, Chương Đôn trở về, không chào khách, đi thẳng vào nhà, Lỗ công liền xin cáo lui. Thừa tướng xấu hổ, ái ngại nói với Lỗ công: “Chắc là vì y phục nên mắc tội. Mong ngài ở lại chút nữa.” Lỗ công đáp: “Tôi đang phụng mệnh ở cấm lâm, thực là người riêng của thiên tử, không phải là thuộc hạ của ngài, dù thân phận thấp kém, há lại không coi trọng quốc lễ sao?” Rồi đứng dậy định đi, Chương Đôn dùng tay giữ lại. Lúc đó người hầu dâng trà nên tùy tùng rút lui, Lỗ công mới vẫy tay áo ra về. Sau đó, Lỗ công cáo bệnh ở nhà, dâng sớ tâu việc này, và xin chịu tội vì làm nhục triều đình. Triết Tông xem sớ, khen ngợi Lỗ công xử sự đúng mực, liền hạ chiếu tha tội. Lại có chỉ dụ bắt Thừa tướng Chương Đôn chuộc tội bằng 7 cân đồng, và lập pháp để răn đe về sau. Từ đó, Lỗ công không bao giờ gặp riêng Chương Đôn khi ông ta còn làm tể tướng. Than ôi! Phong thái đĩnh đạc của bề tôi triều trước là như vậy^[11], tiếc rằng sau này ít thấy được. Xét lời Thái Thao nói về việc Chương Đôn bị phạt đồng, khác với sách cũ, nghi là lời bịa đặt, tạm ghi chú ở đây.)

[43] Hộ bộ tâu: “Tiền vật dùng làm vốn mua lương thực do Ty Điều Trị Mua Bán Lương Thực ở Hà Bắc phong tồn, ngoài triều đình ra, không cho phép các cơ quan khác đòi lấy. Các châu cũng không được tự tiện báo cáo, nếu có chỉ dụ của triều đình, phải báo lên Ty này để thi hành.” Được chấp thuận.

(Đoạn mới bị cắt.)

[44] Đại Lý tự tâu: “Các vật dụng, đồ đạc trang trí trong công sứ các châu, cùng những thứ cần thiết để bố trí ở các châu huyện, đều không được mượn từ dân chúng, cũng như không được nhận đảm nhận việc trang điểm, sắp xếp ca kỹ. Người vi phạm bị phạt tù hai năm; quan trên biết mà để cho làm, cùng chịu tội như vậy; không phát hiện, bị đánh một trăm trượng. Đều không được giảm tội dù đã thôi chức hay được ân xá. Nếu vật dụng, đồ đạc trang trí trong kho công sứ bị hư hỏng, thiếu hụt, cho phép dùng tiền đầu tử không thuộc ngân sách nhà nước để sửa chữa, nếu tự ý dùng tiền của Ty Chuyển Vận, bị phạt tù hai năm.” Được chấp thuận.

[45] Lại tâu: “Những vụ kiện tụng không thể giải quyết, đều phải niêm yết công khai ở cửa thành, hạn trong năm ngày thu hồi. Sau khi niêm yết, nếu người ta lại dâng đơn, theo như lời khai trước, gửi đến cơ quan có thẩm quyền để thông báo, đồng thời lấy giấy cam kết gửi kèm, sau khi đã lấy giấy cam kết mà vẫn tiếp tục kiện tụng như trước, thì giao cho cơ quan có thẩm quyền xét xử.” Được chấp thuận.

(Đoạn mới bị cắt.)

[46] Quyền Đề Điểm các huyện trấn thuộc phủ Khai Phong là Quách Thời Lượng được bổ nhiệm làm Hiệu Lý ở Bí Các.

[47] Ngày Canh Dần, Kinh Nguyên tâu rằng Chiết Khả Thích bắt được hơn bốn trăm thủ cấp và tù binh.

(Theo sách 《Bố Lục》.)

[48] Ngày Tân Mão, chiếu rằng: Nguyên là Tuyên Chính Sứ, Thành Châu Phòng Ngự Sứ, Nhập Nội Phó Đô Tri là Phùng Tông Đạo, vì là người theo hầu từ lúc còn long đong, nên đặc cách ban ân điển cho sáu người theo di biểu của ông.

(Đoạn mới bị cắt.)

[49] Xu Mật Viện tâu rằng: Quân mã ở Lân Phủ Lộ là Trương Thế Vĩnh, Tri Phủ Châu là Chiết Khắc Hành, Đô Kiềm Hạt ở Phu Diên là Miêu Lý, mỗi người đều dẫn quân ra khỏi biên giới đánh dẹp, chém được hơn năm trăm thủ cấp. Chiếu rằng: Quân lính ra khỏi biên giới đều được ban thưởng tiền theo thứ bậc, còn các tướng tá lập công, lệnh cho Kinh Lược Ty kê khai công trạng tâu lên.

[50] Chiếu răn các lộ phải phòng bị cẩn thận, không được vì tin tức thám báo ít ỏi mà lơ là^[12].

(Theo sách 《Bố Lục》.)

[51] Ngày Nhâm Thìn, Hàn Trung Ngạn, học sĩ điện Tư chính, tri châu Định, được bổ nhiệm làm tri phủ Đại Danh.

[52] Lữ Gia Vấn, thí Hộ bộ thị lang, được bổ nhiệm làm trực học sĩ các Bảo Văn, quyền tri phủ Khai Phong. Lộ Xương Hoành, đãi chế các Bảo Văn, quyền tri phủ Khai Phong, được bổ nhiệm làm trực học sĩ các Bảo Văn, tri châu Định. Cả hai đều được thăng chức trực học sĩ. Tăng Bố tâu: “Xương Hoành bị bãi chức kinh doãn, theo lệ nên được ban ân. Gia Vấn mới làm đãi chế được một năm, sợ rằng quá ưu đãi.” Vua nói: “Cũng không cần so đo, tam tỉnh cứ bổ nhiệm.” Tăng Bố vì là việc của tam tỉnh, nên không bàn lại nữa.

[53] Chiếu chỉ giáng chức Lưu Trình, phó sứ tả tàng khố Tây Kinh, tri châu Lam; Trịnh Ngữ, thông trực lang, thông phán; Trương Cấu, lục trạch sứ, thứ sử châu Ninh, tri châu Thạch; Lý Củng, thông trực lang, thông phán; mỗi người giáng một chức, vì việc xây dựng trại Thần Tuyền thuê người và gia súc không đúng giá.

[54] Ngày Quý Tỵ, chiếu chỉ san tu sắc lệnh của ty Hoàng Thành.

[55] Vương Thiệm tâu việc nghe theo Chung Truyền tâu sai số thủ cấp, chiếu chỉ giao cho sở Chế khám xét.

(Theo sử chép của Tăng Bố ngày Quý Tỵ.)

[56] Ngày Giáp Ngọ, lộ Kinh Nguyên tăng thêm chức tướng thứ mười hai, bổ nhiệm Chiết Khả Thích và Khúc Khắc làm quyền tướng, phó.

(Theo sử chép của Tăng Bố ngày Giáp Ngọ, Chương Tiết tâu xin vào cuối tháng sáu.)

[57] Ngày Bính Thân, Lục Sư Mẫn, triều tán lang bị giáng chức, tu soạn điện Tập Hiền, quyền tri châu Tần, được bổ nhiệm làm quyền Hộ bộ thị lang.

(Ngày mồng 9 tháng hai vẫn giữ chức cũ.)

[58] Chiếu chỉ rằng từ nay về sau, các quan văn võ khởi phục, trừ những người quản quân và giữ chức ở biên giới phải xin chỉ, còn lại đều bãi bỏ.

[59] Ban đầu, tam tỉnh tâu: “Phò mã đô úy Quách Hiến Khanh đã hết tang, nên khởi phục.” Vua nói: “Không vì việc quân mà khởi phục, tuy có lệ cũ, nhưng không phải là đạo xưa, nên bãi bỏ.” Rồi hạ chiếu này.

[60] Cung Nguyên, khởi cư xá nhân, được bổ nhiệm làm quyền Công bộ thị lang kiêm thị giảng.

[61] Trước đó, Vua ra lệnh liệt kê danh sách các quan từ chức Thiếu khanh trở lên để tiến trình, rồi tự mình điểm định, không ai dám có ý kiến khác. Sau đó, Ngự sử trung thừa An Đôn tâu rằng, Cung Nguyên từng giữ chức Quốc tử giám Trực giảng vào đầu niên hiệu Nguyên Phong, nhận vàng lụa của sinh viên, nên bị cách chức và bãi nhiệm. Vua ban chiếu cho Cung Nguyên làm Tập hiền điện Tu soạn, tri châu Nhuận. Khi Cung Nguyên mới được bổ nhiệm, Tăng Bố tâu với Vua: “Cung Nguyên đã lâu không yên lòng, nay được ơn Vua ban thăng chức. Đến cả Diệp Đào và những người khác cũng được thăng chút ít, cùng với Triệu Đĩnh Chi, Quách Tri Chương được thăng chức, đều không phải do ý Vua, sao lại có thể như vậy? Các sĩ phu đều vui mừng ca ngợi. Trước đây có người nói Cung Nguyên từng gặp riêng ở phủ Từ, thực ra không có chuyện đó, chỉ là lời gièm pha. Cung Nguyên tự nói, khi gặp các quan ở phủ Từ đều có ghi chép, chỉ có lần đầu nhậm chức là gặp riêng một lần, ngoài ra không có lần nào gặp riêng khác, sổ sách còn đầy đủ, có thể tra xét hư thực.” Vua nói: “Chỉ là lời nói không rõ ràng, quá không minh bạch.” Tăng Bố nói: “Đó là do bẩm tính của ông ấy. Tuy nhiên, ông ấy vẫn giữ mình trong sạch, mọi người đều biết.” Không lâu sau, Cung Nguyên bị bãi chức.

(Cung Nguyên được bổ làm Công bộ Thị lang vào ngày 17, nay ghi chung. Bản truyện của Cung Nguyên nói rằng ông dâng năm tờ tâu xin ra ngoài, nhưng không ghi lại lời tâu, bản truyện quá sơ sài.)

[62] Triều thỉnh đại phu, Tập hiền điện Tu soạn, tri châu Tùy Hồ Tông Hồi được cử quyền tri châu Tần.

[63] Vua hỏi Tăng Bố: “Muốn cho Tông Hồi làm Hộ bộ Thị lang thì thế nào?” Tăng Bố tâu: “Tông Hồi có tài làm quan, không có gì không được.” Vua nói: “Thái Biện, Hoàng Lý đều khen ông ấy, nhưng Chương Đôn lại cho là bạo ngược.” Tăng Bố nói: “Trước đây chưa nghe nói Tông Hồi bạo ngược, chỉ có việc ở Quế Châu là do ghét kẻ ác, việc giáng chức trước đây thực sự không đúng. Nếu xét về uy tín, làm Hộ bộ Thị lang là quá đủ.” Vua cũng rất đồng ý. Chương Đôn không vui, cuối cùng dùng Lục Sư Mẫn, còn Tông Hồi thì đi làm tướng ở Tần. Vua nói: “Không biết Tông Hồi, hãy cho ông ấy vào triều yết kiến rồi đi nhậm chức.” Tăng Bố nói: “Tướng ở phía Tây thay đổi không ổn định, cũng nên gặp mặt để dặn dò việc biên cương.”

[64] Xu mật viện tâu: “Tẩu mã thừa thụ Tần Phượng lộ là Nguyễn Dị Giản từng tấu rằng, ở lộ này có người dũng cảm là Trương Nghĩa tố cáo đội tướng Hầu Thành và em là Hầu Tuân mua đầu giặc để lừa thưởng. Chiếu cho Tần Châu điều tra, xác thực có việc đó, và nhân đó còn phát hiện ra việc thống lĩnh quan Tần Quý dưới quyền báo cáo bắt được 15 thủ cấp, nhưng lại khai thành hơn 1.300 thủ cấp.” Chiếu cho Nguyễn Dị Giản đặc cách thăng ba cấp, cho giữ chức vụ. Nội thần nếu không phải là người được sai phái ở điện các thì không được giữ chức phó sứ ở các ty, việc Dị Giản được giữ chức là ngoại lệ.

(Ngày 8 tháng 7, có thể khảo cứu.)

[65] Áp ban Diêm An đặc cách qua kỳ khảo xét được đổi làm Chiêu tuyên sứ.

(Theo sách 《Bố lục》 ngày Mậu Thân.)

[66] Ngày Canh Tý, di biểu của cố Tự Bộc vương Tông Hữu xin ban ơn cho con trai. Chiếu rằng Tông Hữu là em cùng mẹ với Anh Tông hoàng đế, nên các con trai đều được thăng một cấp.

[67] Chiếu cho quân mã hai lộ Hi Hà và Tần Phượng hội hợp tiến đánh, chỉ lệnh cho phó tổng quản thống chế, nếu chưa ra khỏi biên giới thì nghe theo sự điều khiển của tướng Hi Hà.

(Theo sách 《Bố lục》 ngày Canh Tý.)

[68] Ngày Tân Sửu, Hàn lâm học sĩ Tưởng Chi Kì theo chiếu tiến cử Quốc tử giám Chủ bạ Cảnh Nam Trọng có thể đảm nhiệm chức vụ thanh yếu ở đài các, Tri Khai Phong phủ Dương Vũ huyện Trần Cấu có thể đảm nhiệm việc khó khăn không theo thứ tự. Quyền Hộ bộ Thượng thư Ngô Cư Hậu tiến cử Thái học Bác sĩ Tiết Ngang đảm nhiệm chức vụ ở quán các, Tri Dĩ Thủy huyện Hàn Đạo đảm nhiệm chức vụ giám ty. Hộ bộ Thị lang Lữ Gia Vấn tiến cử Tuyên đức lang Trâu Hạo làm Thái học giáo đạo, cố vấn đài các, Tri Thường châu Vô Tích huyện Lý Tích Trung có thể đảm nhiệm chức vụ ngôn sự quan hoặc giám ty. (Lý Tích Trung được bổ nhiệm làm Hồ Nam Thường bình vào ngày 16 tháng 12.) Binh bộ Thị lang Hoàng Thường tiến cử Giám Kinh đông Trừu thuế Trúc Bạc trường Chu Ngạn Chất, Tri Khai Phong phủ Tương Ấp huyện Trương Cự đều có thể đảm nhiệm chức vụ ở đài các và giám ty. Bảo văn các Đãi chế, Quyền Tri Khai Phong phủ Lộ Xương Hoành cũng tiến cử Chu Ngạn Chất có thể đảm nhiệm chức vụ hình ngục ở quán các^[13]. Chiếu chỉ Tiết Ngang, Trâu Hạo, Chu Ngạn Chất đều được lệnh dẫn lên điện yết kiến.

(Cảnh Nam Trọng, Trần Cấu, Tiết Ngang, Hàn Đạo, Trâu Hạo, Lý Tích Trung, Chu Ngạn Chất, Trương Cự. 《Trần Quán Tôn Nghiêu Lục》 nói về việc dâng sớ^[14] rằng: Thần nghe năm Thiệu Thánh thứ 4, Thái Biện tiến cử Thái học Bác sĩ Tiết Ngang lên điện, Tiết Ngang xin bãi bỏ việc giảng đọc sử sách ở giảng diên, mà chỉ đọc 《Nhật lục》 và 《Tự thuyết》 của Vương An Thạch. Triết Tông nổi giận nói: “Trẫm đang xem xét các đời trước để rút kinh nghiệm, Tiết Ngang nịnh hót nói bậy, sao không bãi chức được!” Nghiêu, Thuấn xem xét cổ đại, Cao Tông nghe nhiều, học tập thánh hiền, có thể làm gương cho đời sau, đây là điều tốt đẹp thứ hai của Thiệu Thánh. 《Triệu Tử Tung Trung Ngoại Cựu Sự》 chép: Một hôm Triết Tông triệu Tiết Ngang vào hỏi, khuyên Vua đừng xem sử, chỉ chuyên tâm vào kinh thuật. Vua nghiêm mặt nói: “Trẫm đang xem 《Tây Hán》.” Hôm sau, Vua nói với các quan phụ chính: “Người này sao lại được dẫn lên điện?”).

[69] Ngự sử Thái Đạo tâu: “Thần trộm thấy triều đình gần đây dẫn các quan lên điện, đã được ban cho đối đáp, lui về chờ mệnh, nhưng mười người thì bảy tám người không được báo mà phải ra về. Thần nghĩ rằng những kẻ nhỏ mọn ở xa, nhờ cơ hội được tiến cử, vừa mới được nhìn thấy long nhan, không ai là không kinh sợ, khi tiến đối, vội vàng quên mất điều gì đó là điều không thể tránh khỏi. Nếu lời nói và dáng vẻ của họ không quá nhu nhược, mà khí chất thô lậu, sau khi đứng vào hàng ngũ một thời gian, sẽ có sự thay đổi. Hãy tạm dùng họ, để xem khả năng của họ, nếu sau đó không có gì đáng dùng, thì bãi chức cũng chưa muộn. Thời tiên vương, cốt sao có được nhân tài, dù là người lùn, điếc, câm, cũng có chỗ dùng như người giữ lửa, sửa âm thanh, quét dọn, đánh chuông, đó là cách dùng người tùy theo tài năng của họ. Nay triều đình đang lo thiếu nhân tài, chức vụ quan lại khuyết nhiều, từ Hữu bộc xạ trở xuống, cho đến các chức Thừa, Bạ ở các tự, giám, thường kiêm nhiệm, không đủ người để bổ sung. Nay việc tiến cử đã khó, thì nhân tài càng thấy thiếu, vì thế tự họ cũng không dám mong được ban cho đối đáp, rồi xa gần truyền nhau, khiến sĩ khí nhụt chí^[15], không tự khuyến khích, như thế chẳng phải là cách nuôi dưỡng nhân tài. Kinh Thi nói: ‘Cây vực cây phác sum suê, chặt làm củi chất đống.’ Truyện nói: ‘Lượng tài mà bổ nhiệm chức quan, xét đức mà định vị trí.’ Lại nói: ‘Dùng người không cầu toàn vẹn.’ Như thế thì dưới không bỏ sót nhân tài, mà triều đình không có chức vụ hư, sự thịnh vượng của việc dùng người, dù thời Thành Chu cũng không hơn được. Mong bệ hạ suy nghĩ^[16].”

(Lời tâu của Đạo không rõ thời gian, nhân việc Lộ Xương Hoành tiến cử nhân tài, tạm chép ở đây, hoặc dời vào ngày 14 tháng 9, Kỷ Mùi, dưới lời của Diệp Tổ Hợp v.v..)

[70] Ngày Nhâm Dần, Long đồ các trực học sĩ, Tri Khánh châu Tôn Lộ làm Tri Hi châu.

(Ngày 3 tháng 6 năm Thiệu Thánh thứ 2 làm Tri Khánh châu, ngày 16 tháng 8 năm Nguyên Phù thứ 2 từ Hi châu đổi làm Hà Nam, ngày 7 tháng giêng năm sau xin tiến đắp Nghiên Long Xuyên, theo 《Giáp Thân tạp ký》 của Vương Củng, hoặc tạm chép ở đây.)

[71] Tứ phương quán sứ, Cát Châu phòng ngự sứ, quyền Phu Diên lộ đô kiềm hạt Miêu Lí quyền Hi Hà Lan Hội lộ đô kiềm hạt, tri Lan Châu.

(Ngày 25 tháng 4, Lí làm Phu Diên đô kiềm.)

[72] Trước đó, Hi Hà hiệu dụng Lý Công Tự dâng trạng tố cáo tri Lan Châu Vương Thuấn Thần tháng 2 ra biên ải, bắt được 80-90 đầu lão nhỏ, nhưng lại dối tâu là 3.000 đầu. Công Tự cũng khai gian thêm 2 cấp^[17] (Ngày 29 tháng 2). Tam tỉnh và Xu mật viện cùng trình lên, giao cho chế khám sở điều tra xử lý^[18]. Vua nói: “Đây là trạng của Xu mật viện trước đó.” Vì Vũ Đức đã báo trước. Tháng này, ngày Bính Thân.

[73] Ngày hôm sau, ban chiếu rằng: “Răn dạy các tướng hiệu và binh sĩ ở Hi Hà, Tần Phượng, nếu khai man về thương vong và thu được thủ cấp, nguyên nhân là do Chung Truyền và các quan chỉ huy binh tướng, những người này sẽ không bị truy cứu tội. Còn lại các binh tướng và sứ thần, nếu trong lúc chiến đấu và phòng thủ lập được công chuộc tội, có thể so sánh giảm nhẹ hoặc miễn tội danh đã phạm, sẽ xin chỉ thi hành.” Do Trương Tuân tâu rằng tình hình trên dưới ở bản lộ không yên, có quân nhân giết người rồi tự sát, tình hình có thể thấy rõ. Bố nói: “Tuân ở bản lộ, như đệ nhất tướng ở Hi Châu khai man về thương vong và thu được thủ cấp hơn nghìn người mà thực tế không có ai bị chém giết, Tuân sao có thể không biết? Đã không kịp thời báo thực với triều đình, lại bị chỉ thể lượng, cũng không báo thực, dẫn đến việc khởi tố ngày nay, đó là tội của Tuân, Tuân còn nói gì được?” Vua nói: “Việc này không thể không xử nặng.” Bố lại tâu, lại nhắc đến việc của Tuân, nói: “Tuân và Ba Nghi đều là giám ty, mắt thấy sự lừa dối, sao có thể không tâu? Huống chi đều bị chỉ thể lượng, mà Tuân lại là quyền suý, sao dám làm vậy!” Vua nói: “Ba Nghi phải cho làm giám đương ở nơi xa nhỏ, Tuân cũng phải bãi chức.” Bố nói: “Đúng là nên như vậy. Thần đã hết sức tâu với Tam tỉnh, chính vì như vậy, cũng không dám vì Chương Đôn mà không tâu hết.” Vua nói: “Việc nước đúng là nên như vậy.”

[74] Sau năm ngày, Lý Bố lại đem thư của Thông phán Lan Châu là Trương Kiệt dâng lên, nói: “Công trận biên giới phần nhiều không thực, trận chiến Bạch Thảo đã làm phiền việc xét xử, chiến dịch Vi Đinh lại theo lối cũ. (Chiến dịch Vi Đinh là việc Vương Thuấn Thần xuất quân vào tháng hai.) Đến việc tiến quân Trác La, sứ giả chiếu chỉ thân chứng kiến, số quân địch bắt được chỉ có mười tám người, so với con số hàng trăm người trước đây gấp nhiều lần, tình trạng giả dối có thể biết được. Như vậy thì lời tâu của Lý Công Tự không sai.” Trương Kiệt lại nói: “Lan Châu nên chọn tướng giữ thành.” Bèn tâu lên Vua, muốn cách chức Vương Thuấn Thần, chọn người khác làm thủ lĩnh Lan Châu, Vua rất cho là phải, và nói: “Nên lấy Miêu Lí thay Vương Thuấn Thần.” Lý Bố vừa nêu ý kiến của Chương Đôn rằng không có ai thay thế Miêu Lí, mà Vua đã nhắc đến, Lý Bố chỉ vâng dạ mà thôi, nhân đó nói: “Việc của Vương Thuấn Thần hoàn toàn do Trương Tuân chủ trì, vậy thì Trương Tuân cũng sao có thể yên vị?” Vua nói: “Cần phải cách chức ngay.”

[75] Hôm đó, cơ quan chế khám ở Tần Châu tâu rằng, Trương Tuân đã ra bảng cáo thị các quan tướng sĩ, lệnh cho những người ra đầu thú ngoài hạn kỳ cũng được miễn tội theo chỉ dụ của triều đình. Vua giận dữ nói: “Việc này há phải là việc Trương Tuân có thể tự quyết định được sao? Sao Tuân dám tùy tiện chỉ huy như vậy?” Mọi người đều nói: “Không nên.” Tăng Bố bèn tâu: “Trương Tuân vừa che giấu việc Chung Truyền nói dối, lại còn có việc của Vương Thuấn Thần. Nếu cho rằng ông ta không biết, thì các tướng tá dối trá như vậy mà không thể phát hiện, sao có thể làm tướng được? Nếu biết mà không nói, tội càng lớn hơn. Xét theo đó, thì Trương Tuân cũng không thể tiếp tục tại chức được nữa.” Vua nói: “Sao không cách chức?” Mọi người đều nói: “Nên cách chức.” Vua hỏi: “Dùng ai làm tướng ở Hi Châu?” Tăng Bố tâu: “Thần đã suy nghĩ kỹ, chỉ có Tôn Lộ là có thể dùng được.” Vua hỏi: “Vậy Khánh Châu dùng ai?” Tăng Bố tâu: “Xin cho thần bàn bạc rồi xin chỉ. Hiện nay việc biên cương đang tập trung ở Hi Châu, vì hai lộ Kinh Nguyên và Hi Hà đều muốn tiến đắp thành trại để thông suốt biên giới^[19], còn Hoàn Khánh chỉ nên dùng binh mã hỗ trợ Kinh Nguyên, chưa thể tiến đắp, nên muốn điều Tôn Lộ kiêm nhiệm Hi Hà. Đã định đặt Miêu Lý ở Lan Châu, cũng cần người có danh vị cao hơn để trấn áp.” Mọi người đều cho là phải. Vua cũng nói: “Việc biên cương đang tập trung ở hai lộ Hi Hà và Kinh Nguyên.”

Tăng Bố tâu: “Tiến đắp được các thành trại từ Thiên Đô trở đi cho vững chắc, thì việc biên cương sẽ dần ổn định. Còn một hai thành trại ở Hoàn Khánh dù chưa đắp xong cũng không sao.” Vua và các quan đều đồng ý. Bèn cách chức Trương Tuân, dùng Tôn Lộ. Tăng Bố vào chầu lần nữa, bèn lấy Miêu Lý làm Tri châu Lan Châu, Trương Tuân và Vương Thuấn Thần đều bàn giao xong, ở Tần Châu chờ chỉ. Lại lệnh cho Tôn Lộ đi ngựa trạm đến nhận chức mới.

[76] Hôm đó, lại nhận được tấu chương của Trương Tuân, nói rằng: “Vương Thiệm báo rằng người Thanh Đường một nửa có ý phản loạn hại Hạt Chinh, và các thủ lĩnh dưới chân núi Nam Sơn ở Mạc Xuyên đều nói muốn quy phụ nhà Hán, đánh Hạt Chinh từ phía tây. Tuân đã lệnh cho Vương Thiệm kết ước với hai bộ tộc Phiên, sai họ khởi binh đánh giết Hạt Chinh, đợi khi họ khởi binh thì sẽ đưa quân Hán tiếp ứng. Xin hạ lệnh nhanh chóng ban sắc chỉ xử trí.” Mọi người đều kinh hãi.

Bố bèn soạn thảo chỉ thị, lệnh cho Tuân phân tích tình hình, và sai Tôn Lộ xem xét, tấu trình xin chỉ dụ triều đình. Đôn sửa đổi hết, lại lệnh cho Tuân nếu đã khởi binh thì tùy nghi xử trí. Bố sai viên lại chép mỗi người một bản, định đưa lên xin chỉ dụ. Sau đó nghĩ lại, thà bỏ hết, đợi khi đưa lên xin chỉ dụ rồi mới soạn thảo, Đôn cũng không dám không nghe. Các đồng liêu đều cho rằng bản thảo của Bố là đúng, câu “tùy nghi xử trí” quyết không thể dùng.

Hôm sau, cùng đưa lên, Vua cũng kinh hãi vì sự chuyên quyền của họ. Bố nói: “Từ khi có việc biên cương, thần luôn cho rằng phải chiêu dụ hậu hĩnh người Thanh Đường, không thể để có kẽ hở. Nếu Thanh Đường có biến, thì Hi Hà ba mặt chịu địch, tự cứu còn không xong, làm sao lo được việc Hạ quốc? Không chỉ vậy, các lộ ứng phó việc Tây Hạ, binh mã sức lực đã không đủ, nếu lại sinh thêm một Tần nữa thì sẽ rất nguy ngập. Thần từng nói rằng lúc này, nếu Thanh Đường có một chút động tĩnh, thì sẽ không biết xoay xở ra sao, nay vô cớ sinh sự, thực là liên quan đến an nguy. Phạm Dục từng nói, một lộ Hi Hà chao đảo, thì một lộ Thiểm Tây chao đảo, Thiểm Tây chao đảo, thì an nguy thiên hạ liên quan. Việc này sao có thể không thận trọng! Năm Nguyên Hựu, Chủng Nghị, Lý Tường nói rằng, 23 đầu mục binh mã của Thanh Đường^[20], 19 đầu mục muốn quy phụ nhà Hán, các thủ lĩnh đều mang cờ hiệu, nón bạc đến ty An phủ châu Lan, châu Dân làm tin, lại có tờ khai xin quy phụ ở ty Kinh lược. Và châu Lan, châu Dân, châu Hà cùng Mạc Xuyên đến báo cấp, Phạm Dục muốn xuất binh cứu viện, vẫn phải tấu xin, nhưng triều đình không nghe. Nay chỉ nghe lời Vương Thiệm mà tin, liền hẹn khởi binh, thật không thể hiểu nổi. Trương Tuân sao dám làm thế!” Thái Biện, Hoàng Lý cũng nói: “Việc này quá cuồng vọng, liên quan đến an nguy.” Vua nói: “Tuân sao dám như thế! Lại nói rằng một nửa người Thanh Đường có ý phản Hạt Chinh, Tuân làm sao biết được sự thật?” Mọi người nói: “Đây đều là cuồng vọng khinh suất, sinh sự cho nước.” Vua nói: “Tuân như thế thì phải làm sao?” Bố nói: “Đã bãi chức, chỉ là thêm một tội trạng nữa, đợi khi án xong sẽ xin chỉ dụ.” Bèn quyết định lệnh cho Tuân phân tích, lại giao hết cho Tôn Lộ xem xét tường tận, tấu trình xin chỉ dụ triều đình xử trí, không được gây ra biên hoạn^[21].

Bố vào chầu lần nữa, Vua lại nói: “Trương Tuân sao dám làm thế, ắt là Chương Đôn bảo hắn làm như vậy.” Bố nói: “Mọi người cũng biết ắt là do Đôn, lại từng nói với thần rằng Vương Thiệm nói Thanh Đường có thể lấy được, muốn sai Tuân làm việc đó, nhưng Tuân lâu nay không dám nhận việc này. Việc làm hôm nay, ắt là muốn che lỗi tấu trình đầu cấp sai, nên mới vội vàng như thế.” Vua nói: “Ắt là như vậy. Nhưng Đôn thường qua lại thư từ riêng với quan lại biên cương, nhiều người từng bàn rằng không tiện.” Bố nói: “Đúng như lời thánh dụ, từ khi Lâm Hi ở đây, thường lo về việc này, cũng biết ắt là do thư từ riêng, khiến người ta bàn tán. Chấp chính từ xưa không hề thông thư với võ thần, như Chiết Khắc Hành, Vương Thuấn Thần, Vương Thiệm, Đôn ắt có thư từ với họ.” Vua nói: “Ắt có việc này, muốn tra xét hư thực cũng không khó.” Bố nói: “Nếu quả có thư từ với Thiệm, sai người đi lấy là được ngay.” Vua nói: “Không khó lấy.” Lại nói: “Chương Đôn lại như thế sao?” Bố nói: “Đôn đối với việc biên cương rất hăng hái, lại muốn nhờ việc này khiến Tuân lập công lớn, mà các đồng liêu đều không được dự bàn, công lao chỉ thuộc về Đôn và Tuân mà thôi. Nhưng làm liều cầu may, việc này sao có thể được? Vả lại từ thời tổ tông, Trung thư, Xu mật viện đều có chức trách riêng, đến việc biên cương thì ắt phải cho hai phủ cùng bàn cùng tấu trình, đó là vì cẩn trọng. Cho nên việc lớn của Mật viện, Tam tỉnh không thể không biết, đến việc của Tam tỉnh, thì Mật viện không được dự nghe. Nay khởi việc lớn như thế, lại muốn dùng thư từ riêng sai quan lại biên cương làm, mà không cho đồng liêu dự bàn, thật không thể được.” Vua rất giận.

[77] Ngày hôm sau, Vua xuống chiếu cho Trương Tuân phân tích việc không đợi chỉ dụ triều đình, tự ý kết ước với bộ tộc Phiên để tấn công Hạt Chinh, báo cáo rõ ràng. Đồng thời hạ lệnh cho Tôn Lộ gấp rút đến Hi Châu, xem xét việc Vương Thiệm trình bày là thật hay giả. Nếu có bằng chứng thật, lập tức bắt Vương Thiệm viết quân lệnh trạng tâu lên triều đình; nếu không thể làm được, thì phải dùng nhiều biện pháp để ổn định, đảm bảo khu vực Thanh Đường được yên ổn, không để xảy ra nghi ngờ hay sinh sự. Lại căn dặn Tôn Lộ chuẩn bị phòng thủ mùa thu và lo việc xây dựng tiến bộ.

[78] Chiếu rằng từ nay về sau, Thái Bộc Tự cấp ngựa cho quân đội ngoại lộ, đều theo quy định năm Nguyên Phong, quân nhân đến Kỳ Kỵ Viện để nhận ngựa. Lệnh ngày 24 tháng 5 năm Nguyên Hựu thứ 8, sai người từ kinh đô đưa ngựa đến, không được thi hành nữa.

(Đã bãi bỏ.)

[79] Ngày Quý Mão, Vua sai Nội Thị Tỉnh Áp Ban Diêm An thay thế chức Nhập Nội Cung Phụng Quan, Câu Đương Nội Đông Môn Ty Lý Cấu đi kiểm tra binh lính ở Khai Phong Phủ giới và Kinh Đông Lộ.

(Theo《Ngự Tập》, ngày 28 tháng 8.)

[80] Ngày Giáp Thìn, Triều Thỉnh Đại Phu, Tập Hiền Điện Tu Soạn, Tân Tri Tần Châu Hồ Tông Hồi được cử làm Quyền Tri Khánh Châu, Lục Sư Mẫn vẫn giữ chức Tri Tần Châu, kiêm Đề Cử Trà Mã, bãi bỏ mệnh lệnh mới bổ nhiệm làm Hộ Bộ Thị Lang.

[81] Trước đó, Long Đồ Các Đãi Chế Ngu Sách từ Thanh Châu được điều đến Hàng Châu, vào chầu, Vua muốn giữ Sách làm Hộ Bộ Thị Lang, nhưng Hoàng Lý cho rằng không nên. Hôm đó, Lý nhận lệnh phụng từ, Tăng Bố cùng tam tỉnh vào chầu, nhân đó xin Vua cho Sư Mẫn vẫn giữ chức cũ, để gợi ý Vua, Vua đồng ý. Sau đó, Sách quả nhiên được giữ lại làm Hộ Bộ Thị Lang. (Việc Sách được giữ lại thử chức Hộ Thị vào ngày 4 tháng 9.) Vua từng hỏi Bố: “Sách có thể giữ lại không?” Bố trả lời: “Sách trong thời Nguyên Hựu giữ chức ngôn lâu rất lâu, không có lời nào đáng chê trách, nên được khen ngợi, nếu làm Thị Lang thì còn dư sức.”

[82] Lại có lần bàn rằng các sĩ đại phu thời Nguyên Hựu bàn luận nhiều điều không đúng, Trương Đốc nói: “Như việc chê bai tiên đế, phỉ báng chính sự, lời nói không kiêng dè, đó là điều thiên hạ cho là đáng giết. Trong đó có những lời lẽ mơ hồ, nghi ngờ trong văn tự thì có thể tha thứ, như trường hợp của Triệu Kỷ, Chu Kinh là như vậy.” Vua cười nói: “Nếu tìm lỗi như thế thì trong văn tự của Chương Đôn cũng có những lời lẽ như vậy có thể chỉ ra.” Trương Đốc nói: “Thánh ý đã nói hết rồi.” Lại có lần bàn rằng Tăng Mẫn rất tinh tường, hiểu việc, Tráng Đốc nói: “Mẫn về học vấn, văn từ, việc quan đều đáng khen, nhưng tính hung hiểm, tà ác cũng là điều mọi người đều biết. Như Kiển Tự Thần cũng đâu phải không tinh tường, hiểu việc, nhưng xử sự quá đáng. Hơn nữa, những người như thế không nên đặt vào chỗ quan trọng gần gũi.” Vua cười nói: “Những người như thế đều tinh tường.” Trương Đốc lui ra, khen ngợi lời nói của Vua không ngớt.

[83] Tam tỉnh tâu: “Quốc tử giám thừa Bật Trọng Dũ tâu: Xin chiếu cho các quan gần gũi giảng rõ nghị luận về sáu quan, truyền đạt khắp thiên hạ. Các châu đặt chức Lục tào tham quân, bỏ đi những chức vụ không có ích lợi.” Hữu ty lang trung Lữ Ôn Khanh tâu xin các lộ giám ty và các châu huyện theo cách mục sự vụ của Lục tào thuộc tỉnh bộ^[22], chia làm sáu án. Chiếu giao cho Tường định nhất ty sắc lệnh sở xem xét.

[84] Ngày Ất Tỵ, Hộ bộ tâu: “Ấn sai hoặc bị hư hỏng, mực không đều thì quan chức phải hủy bỏ, ghi vào sổ, quản thúc và bắt bồi thường giá giấy. Nếu tư nhân in đổi thì xử theo luật dùng trộm ấn khác; trộm bạch sao thì xử theo luật trộm văn thư quan; đã viết và đóng ấn đầy đủ thì xử theo luật trộm văn thư quan trọng. Đều cho phép người tố cáo, bắt giữ. Trong đó, trộm bạch sao và đã viết, đóng ấn đầy đủ thì thưởng theo cách thưởng thông dụng ở kinh đô. Người giữ không phát hiện thì đánh tám mươi trượng, người biết mà không tố cáo thì cùng tội.” Theo đó.

(Bản mới bỏ.)

[85] Quân Cao Bưu tâu rằng châu chấu ôm cỏ mà chết.

(Ngọc điệp.)