[PREVIEW] QUYỂN 502: NĂM NGUYÊN PHÙ THỨ NHẤT (MẬU DẦN, 1098)

Bắt đầu từ tháng 9 năm Nguyên Phù thứ nhất đời Vua Triết Tông đến hết tháng đó.

[1] Tháng 9, ngày Bính Ngọ, mùng một, triều đình ra chiếu chỉ cho phép từ nay cử người làm Giám quan Pháp tửu khố.

[2] Ngày Đinh Mùi, ra chiếu chỉ vì mưa dầm nên bãi bỏ yến tiệc mùa thu.

[3] Ra chiếu chỉ bãi bỏ khoản tiền hơn 3.000 quan do Viện Khu mật thăm dò và chi tiêu quá mức. Theo lệ cũ, mỗi vị quan chấp chính được cấp 35 quan tiền bếp mỗi tháng, Viện Khu mật mỗi năm được cấp thêm 1.700 quan tiền bếp. Từ năm Nguyên Hựu thứ 3 (1088) trở đi, việc tu sửa và trang trí các vật dụng trong phủ Tây (Khu mật viện) ngày càng tốn kém, số quan lại thừa tăng lên, giá cả vật dụng tăng gấp đôi, chi tiêu ngày càng nhiều, nên đã xin cấp tiền đến hết năm Nguyên Phù thứ 3 (1100). Từ khi Lâm Hi bãi chức, cũng xin cấp tiền bếp trước 3 năm. Tăng Bố muốn thu hồi lại, nhưng Vua ra lệnh bãi bỏ khoản tiền đó. Tăng Bố lại muốn đặt ra quy định, từ nay không được xin cấp tiền trước, phải căn cứ vào thu nhập để chi tiêu, không được chi vượt quá số tiền quy định trong năm, cuối năm phải báo cáo số tiền chi tiêu có vượt quá hay không. Lại ra lệnh cho Ty Thừa chỉ thu thập các khoản chi tiêu thừa, xem xét và cắt giảm. Vua nói: “Chi phí ăn uống của các quan chấp chính không đáng kể, cũng không thể cắt giảm, cuối năm cũng không cần báo cáo.” Chỉ ra lệnh cho Viện Khu mật xem xét và định ra chi phí tu sửa và các việc khác, đều tăng gấp đôi. Tăng Bố nói: “Người phụ trách bếp và kho của Tam tỉnh vừa bị đưa đến Đại Lý tự điều tra, số tiền tham ô và vay mượn gần 10.000 quan. Viện Khu mật không có tệ nạn này, nhưng giá cả vật dụng tăng cao, nên chi phí một bữa ăn gấp đôi trước đây.” Từ đó, đặt ra quy định rõ ràng, không còn tình trạng tham ô quá mức. Tam tỉnh vui mừng nói với Tăng Bố: “Được quy định này, có thể tuân theo, việc đã thành công.”

[4] Ngày Kỷ Dậu, Trung đại phu, Tri Bạc châu Lâm Hi được bổ nhiệm làm Tri Hàng Châu, Triều thỉnh lang, Tri Nhữ Châu Hình Thứ được bổ nhiệm làm Tri Ứng Thiên Phủ. Ngự sử trung thừa An Đôn dâng sớ bàn việc bổ nhiệm Lâm Hi và Hình Thứ không hợp lý, sớ bị giữ lại không đưa ra.

(Theo sách “Tăng Bố lục”.)

[5] Thí Trung thư xá nhân Triệu Đĩnh Chi kiêm chức Thị giảng.

[6] Hôm đó, ba tỉnh đề cử Chu Thường, Diệp Lệ thừa Tằng Mân^[1], Ngô Bá Cử làm thị giảng, nhưng các tể tướng đều có người khen kẻ chê, duy chỉ có Chu Thường được Hoàng Lí hết lòng tiến cử mà không ai chê bai^[2], thật là may mắn. Vua ra lệnh liệt kê tên họ trình lên, đến lúc này, Vua nói: “Bổ nhiệm Triệu Đĩnh Chi.” Mọi người đều ngạc nhiên, vì đây không phải là ý kiến đã bàn trước đó. Vua nói: “Vào đầu niên hiệu Hi Ninh, ông ấy được chọn đầu tiên làm học quan.” Mọi người không ai dám phản đối. Sau khi lui ra, Chương Đôn nói với Tăng Bố: “Đĩnh Chi đã được bổ làm giảng quan.” Bố nói: “Được người tốt.” Lí cũng khen ngợi, lại quay sang Bố nói: “Còn có một người phẩm chất rất tốt, cũng có thể dùng.” Bố nói: “Cũng nghe nói, đó là Chu Thường.”

[7] Trước đó, Vua hỏi Bố có biết Chu Thường không^[3], Bố nói: “Thần không biết ông ấy, cũng không rõ ông ấy thế nào.” Vua nói: “Hoàng Lí hết lòng tiến cử, cho rằng có thể làm ở kinh diên.” Bố nói: “Kinh diên là nơi thân cận quan trọng nhất trong hàng thị tùng, người được chọn phải là người có uy tín, như Chu Thường thì mọi người chưa hiểu rõ, nếu lỡ chọn nhầm thì thật đáng tiếc, chi bằng chỉ chọn người trong hàng tòng quan. Như Triệu Đĩnh Chi là người được chọn đầu tiên làm học quan vào đầu niên hiệu Hi Ninh, không ai phù hợp hơn ông ấy.” Vua giật mình nói: “Tốt, tốt!” Bố lại nói: “Bệ hạ có tư chất thánh nhân, trí tuệ sáng suốt xuất chúng, phân biệt rõ ràng chính tà thiện ác. Những người như Đĩnh Chi, Tri Chương, nếu không phải do ý chỉ của bệ hạ bổ nhiệm, thì không có cơ hội tiến thân, ngoài triều ai chẳng vui mừng ca ngợi. Việc chọn người vào kinh diên càng không thể xem nhẹ, mong bệ hạ lưu tâm thêm.”

(Lời của Bố ghi vào ngày 29 tháng 8 năm Giáp Thìn, nay phụ chép ở đây. Chu Thường cuối cùng được làm thuyết thư vào ngày 18 tháng 9 năm Quý Hợi.)

[8] Long Đồ các đãi chế, tân tri Hàng Châu Ngu Sách làm Hộ bộ Thị lang.

(Ngày 23 tháng 10 năm Nguyên Phù thứ 3, lại lấy cựu Hộ bộ Thị lang quyền Hộ bộ Thượng thư.)

[9] Ôn Châu phòng ngự sứ Tào Bình làm Chân Định lộ Phó tổng quản. Xu mật viện ban đầu định cho làm Đô kiềm hạt, Vua đặc cách bổ làm Phó tổng quản, và nói: “Tiên đế đối đãi nhà Từ Thánh rất hậu, việc này không đáng tiếc.”

[10] Chiếu cho Tôn Kỉ bãi chức Hữu ty Lang trung và lệnh sai khiển làm Tri quân không được thi hành.

[11] Trước đó, Ngự sử trung thừa An Đôn luận tội Tôn Kỉ khi sát phỏng ở Hà Bắc đã xử án và tiến cử sai lầm, nên bãi chức Hữu ty. Không lâu sau, Tôn Kỉ chết trên đường đi, nên có chiếu này.

(Ngày Đinh Mùi mồng 3 tháng 11, Đặng Phỉ lại nói.)

[12] Quyền Lại bộ Thượng thư Diệp Tổ Hiệp tâu: “Gần đây, các con của Lưu Chí, Lương Đào đều bị lột chức, vĩnh viễn không được thu dụng, và vẫn phải ở tại các châu quân đã chỉ định trước. Thần thấy tội ác của Vương Khuê so với Lưu Chí v.v. là rõ ràng nhất, nay hình phạt nặng nhẹ không tương xứng^[4], làm sao để yên lòng công luận thiên hạ!” Chiếu cho các con của Vương Khuê đều bị lột chức, vĩnh viễn không được thu dụng.

[13] Chiếu rằng: “Khai Phong phủ theo lệ cũ, mỗi năm vào tháng mùa đông tuần tra trong kinh thành để cứu giúp những người đói rét, ngoài ra, Lại bộ vẫn sai các Tiểu sứ thần đang chờ bổ nhiệm cùng các viên chức chia nhau đi các khu vực. Sau khi cứu tế xong, giao số người được cứu cho Phúc Điền viện, rồi báo số thực lên Hộ bộ.” Theo lời tâu của Giám sát ngự sử Thái Đạo.

[14] Chiếu cho Phụng nghị lang, Thông phán Bá Châu Thị Kì Tông đặc cách truất một cấp và lột chức. Vì tội trốn việc đi tuần, khiến người phương Bắc xâm nhập vào chợ biên giới, quân lính phá hủy cầu cống v.v.

[15] Chiếu rằng những tội nhân phải đi đày trên 500 dặm, đều phải đi đày đến Thiểm Tây, Hà Đông sung làm quân Sương. Tăng Bố tâu với Vua: “Đây là di pháp của người Hán dời người để thực biên vậy.” Vua cho là phải. Các lộ Kinh lược ty mỗi nơi chỉ nhận tối đa 2000 người.

[16] Ngày Canh Tuất, Tần Quan bị truy đoạt chức quan, bị lệnh đình chỉ công việc, đưa đi quản thúc ở Hoành Châu, sau đó bị tước bỏ danh tịch, vĩnh viễn không được thu dụng, chuyển đến Lôi Châu quản thúc. Vì ông đã theo phe Tư Mã Quang, cùng nhau làm việc xấu.

(Sách 《Tân lục》 đã bỏ đi 12 chữ “Dĩ phụ hội Tư Mã Quang đẳng đồng ác tương tế dã”.)

[17] Phó sứ Cung bị khố Vương Vực được bổ nhiệm làm Tri Ninh Hóa quân.

[18] Vương Vực năm Nguyên Phong thứ hai từng giữ chức Cáp môn chi hậu, sau đó xin nghỉ việc để chữa bệnh, đi theo Cao Tuân Dụ đến Linh Châu lo việc công. Khi Tuân Dụ bị giáng chức, Vực cũng bị giáng quan, phải nhận chức Giám đương ở nơi xa xôi, sau đó nhờ ân điển của triều đình mà được đổi từ Nội điện sùng ban sang Thừa chế rồi về hưu. Khi Hình Thứ nói rằng cuối năm Nguyên Phong, Vương Khuê từng hỏi Cao Tuân Dụ về việc định sách, Tuân Dụ quát con mình rằng: “Đây là việc triều đình, không nên bàn luận.” Lúc đó, Vương Vực cũng có nghe chuyện này. Sau khi Tuân Dụ được truy tặng chức quan, Vực được khôi phục chức vụ, nhận chức Phó sứ Cung bị khố. (Ngày 25 tháng 7, ông được khôi phục chức vụ và bổ nhiệm.) Hoàng đế dụ cho Tăng Bố, lệnh bổ nhiệm Vực làm Tri châu, nên ông được bổ nhiệm.

(Theo 《Bố lục》.)

[19] Tăng Bố lại vào chầu, Vua lại hỏi về Tăng Mân, Tăng Bố nói: “Thần đã bàn nhiều về việc này rồi.” Vua lại nói: “Chương Đôn không ưa Đặng Tuân Vũ và em trai.” Tăng Bố đáp: “Chương Đôn và Đặng Oản có hiềm khích, mọi người đều biết; nhưng việc ông ta bài xích Đặng Tuân Vũ, Trịnh Cư Trung, Diệp Lệ, Ngô Bá Cử, thì cũng được công luận khen ngợi; còn việc tiến cử Tăng Mân, Chu Chúng, thì dư luận cũng đều lên án. Đây là công luận của thiên hạ.” Vua lại hỏi: “Tạ Văn Quán thế nào?” Tăng Bố đáp: “Thần cũng đã bàn nhiều về việc này rồi.” Vua nói: “Đúng vậy.”

Tăng Bố nói: “Sự phân biệt quân tử và tiểu nhân, công luận thiên hạ phần nhiều ở phía dưới, vì họ không có tình riêng. Người ở trên thì yêu ghét đều có thiên lệch, người họ tiến cử đều là kẻ thân tín, đảng phái, nên thường không hợp với công luận, như Đặng Tuân Vũ, Chu Chúng, Tăng Mân là vậy.

Thần từng cho rằng danh phận quân tử và tiểu nhân không thể đảo lộn, nếu lấy tiểu nhân làm quân tử, lấy quân tử làm tiểu nhân, thì dù có gươm đao, vạc dầu trước mặt, cũng không thể thay đổi được. Dù quân tử và tiểu nhân có bàn luận khác nhau, nhưng người chính người tà, xét theo nghĩa lý, cũng không khó phân biệt. Ví như những người trong triều hiện nay, nếu là người tốt, quân tử, thì lời nói đều là luận điệu trung hậu, mọi việc đều tuân theo lẽ phải, giữ đúng phận mình, không làm điều quá đáng. Còn kẻ tà ác, thì chỉ chuyên công kích, hủy hoại người thời Nguyên Hựu không ngừng. Như Hình Thứ vừa làm Trung thừa, liền công kích Lưu Phụng Thế; An Đôn làm Gián nghị đại phu, liền công kích Trịnh Ung, cho đến những người như Tự Thần, lời nói hàng ngày cũng chỉ là những việc này, chỉ muốn lấy đó để lấy lòng triều đình, làm bước tiến thân, nhưng xét ra triều đình cũng đã coi thường họ rồi. Người thời Nguyên Hựu chê bai tiên đế, làm rối loạn pháp độ, ai mà không cho là đáng tội? Nhưng việc biếm truất cũng đã đến mức rồi. Bốn năm nay, việc xử trí không ngừng, há chỉ trong ngoài đều chán nghe?

Thần nghĩ thánh ý cũng đã chán nghe rồi. Từ xưa cũng có việc như thế, nhưng thời gian càng lâu, thì cần phải dần nới lỏng, chưa có việc càng lâu càng xử lý gấp gáp. Nay cứ rối ren như thế, biết bao giờ mới xong! Như Lưu Phụng Thế đã ở Sâm Châu, lại bãi một chức quan tản, cũng chẳng ảnh hưởng gì; người ở Lĩnh Biểu đã là đất xấu, lại dời đi cũng chẳng có ích gì. Bệ hạ đang bàn việc khôi phục chính sự tiên đế, sửa sang phép tắc, người trong triều, nếu có thể bàn luận việc triều đình, bổ sung chính sự, phân biệt trung tà, thì đối với triều đình là có ích. Còn cứ rối ren như thế, thực sự chẳng có ích gì. Thần e rằng những người do tể chấp tiến cử trước đây, đều chưa đủ dùng. Vừa thấy ba tỉnh nói Ngô Bá Cử đến mức phải đi thu thuế, nếu đặt ông ta vào Kinh Diên, há chẳng bị thiên hạ chê cười sao?”

Vua cũng cười nói: “Lại đi thu thuế.”

Những lời Tăng Bố trình bày, Vua đều chăm chú nghe. Tăng Bố lại nói: “Thần ngu trực, thường không tránh nói nhiều, vì thánh hỏi đến, không dám không nói hết. Thần cho rằng chức vụ quan trọng, không gì bằng Kinh Diên, Sử viện, nay Kinh Diên phần nhiều không đúng người, mà Sử viện còn tệ hơn, không một người nào xứng chức. Phàm sĩ đại phu làm minh chí, văn bia cho tổ tiên, còn phải chọn người có danh đức trong thiên hạ để làm, để lưu danh hậu thế. Tiên đế thánh học cao minh, quyết tâm làm nên sự nghiệp lớn lao cho thiên hạ, công lao hiển hách, nên chọn người tài danh thời đại để ghi chép, phát huy chí hướng, sự nghiệp của tiên đế, để lưu truyền mãi mãi. Nay lại dùng những người này làm việc đó, thì làm sao lấy được lòng tin của thiên hạ và hậu thế? Mong bệ hạ lưu tâm.” Vua im lặng.

[20] Ngày Tân Hợi, Triều tán lang Lưu Chửng được giữ chức Hữu ty Viên ngoại lang.

[21] Trước đó, Hoàng Lí lại muốn đặt Lưu Chửng vào chức ngôn quan, Chương Đôn nhân lúc Hoàng Lí phụng từ, vội vàng có sự bổ nhiệm này. Tăng Bố nói với Chương Đôn rằng: “Thượng hoàng từng nói với Lâm Hi rằng Lưu Chửng không thể làm ngôn quan.” Chương Đôn cười nói: “Sự bổ nhiệm này là đúng rồi.” Ý nói Lâm Hi thường cho rằng việc bổ nhiệm của ông ta là không đúng.

[22] Tân Tri Nhuận Châu là Cung Nguyên được đặc cách ban cho áo mũ ngũ phẩm.

[23] Chiếu chỉ rằng các châu Thông phán đều bãi bỏ kiêm nhiệm chức Quản câu quan, lệnh cho các Ty đề cử theo quy định chọn người trong số các Mạc chức quan.

[24] Kinh sư mưa lâu không ngừng, doanh thứ sáu của quân Củng Thánh ở cửa An Thượng, nước trong doanh dâng cao đến ba thước năm tấc, bèn chia năm đô đưa đến năm doanh khác để tạm trú. Trong chiếu có viết: “Theo lệ năm Gia Hựu, đặc cách cấp bảy trăm, các hạng người năm trăm, nhân viên tăng thêm.”

[25] Tăng Bố tâu: “Kinh sư mưa dài ngày, dân nghèo không có cách nào để sinh sống, nên có biện pháp cứu tế. Trong niên hiệu Nguyên Hựu từng ban tiền, nhưng cách làm không có phương pháp, ân huệ không đến được với người nghèo khó. Nay nếu cho các trường vụ, kho tàng ứng phó với quan cục, giám quan mỗi người tùy theo gần đó mà phân phát cho các phường hạng^[5], sai chép tên người nghèo khó, mỗi người dùng ấn của bản cục đóng vào giấy tờ, đến quan cục gần đó để nhận tiền, như vậy thì không có tệ nạn lạm dụng. Nhân viên mỗi người dùng người địa phương, cấp một khoản tiền ăn, nếu có hành vi nhận hối lộ, giảm bớt, thì theo pháp luật trọng lộc, sẽ không dám làm sai. Nếu có người không được nhận, cho phép đến cơ quan chủ quản khiếu nại, thì sẽ không có ai bị bỏ sót.” Vua nghe theo lời Tăng Bố, và nói: “Dân nghèo thật sự khó khăn, thêm vào đó doanh trại quân đội hư hỏng nhiều, mưa tạnh thì nên sửa chữa ngay.” Lại sai nội thị giám sát, chắc chắn có thể xây dựng thêm. Tăng Bố trước đó đã bàn việc ban tiền cứu tế người nghèo với Tam tỉnh, Tam tỉnh cũng xin làm. Chương Đôn nói: “Ý của bệ hạ còn muốn miễn thuế nhà một lần nữa.” Hôm sau, Vua nói với Tăng Bố: “Đã miễn thuế nhà hai lần, những nhà dưới năm mươi đều được miễn, lại miễn thêm mười ngày cũng không sao^[6], chỉ có điều các nhà giàu không vui thôi, việc này không đáng lo.”

[26] Ngày Nhâm Tý, Tuyên đức lang Trâu Hạo được bổ nhiệm làm Hữu chánh ngôn.

[27] Hạo vừa được triệu vào đối đáp, Tăng Bố nói với Vua rằng: “Hạo tuy do Lữ Gia Vấn tiến cử, nhưng mọi người đều khen ngợi. Thời Nguyên Hựu, ông làm Thái học bác sĩ bị Lai Chi Thiệu và Dương Úy đuổi đi, mọi người đều cho là oan.” Vua nói: “Đợi hỏi kỹ càng.” Khi ấy, ba tỉnh trình lên sớ của Hạo thời Nguyên Hựu, bàn về việc khoa cử bỏ hay giữ chưa hợp lý, nhân đó nói đến thời sự: nói nhân tài cần gấp, thì bảo từ xưa không thiếu người tài; lo về quốc dụng, thì bảo quân tử không nói đến lợi; lo về biên phòng, thì bảo ở đức chứ không ở binh. Tổng cộng hơn mười việc, đều trúng vào bệnh của những người bàn luận thời đó, mọi người đều khen ngợi. Bèn được thăng làm quan gián.

Sau đó, Tăng Bố nói: “Gần đây, việc bổ nhiệm của bệ hạ phần nhiều xuất phát từ ý chỉ của ngài, lòng người không ai không vui phục, như Triệu Đĩnh Chi làm Thị giảng, vừa nghe Trâu Hạo làm quan gián, đều hợp với công luận.”

Vua nói: “Trâu Hạo cũng nói người trên yêu ghét khác nhau, nên nhân tài khó tiến.” Tăng Bố nói: “Lời này thật đúng với bệnh của thời nay. Đại thần cùng bệ hạ giữ thiên vị, trị thiên chức, nên lấy thiên hạ làm mực thước, không gì không dung. Lấy công luận của thiên hạ để thu hút nhân tài thiên hạ dùng cho triều đình, đó là chức trách của họ. Thần từng nói với đồng liệt, cho rằng người xưa nói, người có đức tiến lên thì triều đình được tôn trọng. Trên miếu đường, thân làm việc triều đình, thu hút anh tài thiên hạ dùng cho triều đình, tức là dùng cho ta; thu hút anh tài thiên hạ dùng cho ta, thì không chỉ triều đình được tôn trọng, mà còn làm vinh dự cho ta. Nay đại thần lại lo sợ kẻ sĩ thiên hạ, nghe một người có khí tiết, tài năng được mọi người khen, liền nghi ngờ ngay: ‘Người này ắt không cùng phe với ta, ắt không dùng được.’ Bài xích, chê bai, nhất định khiến họ không thể tiến lên mới thôi. Những người họ tiến cử đều là kẻ chạy theo nịnh bợ dưới cửa họ, những người như vậy làm sao có chính nhân quân tử? Vì thế, mỗi khi dùng một người, thiên hạ không ai không cho là sai. Thật chưa từng nghe đại thần nào lại sợ người như vậy.” Vua cũng than thở: “Làm đại thần, sao lại sợ người!”

Khi lui ra, Hứa Tướng nói nhỏ với Tăng Bố: “Hôm nay Chương Đôn không vào, bệ hạ chê bai ông ta nhiều, lại nói về tính cách của ông ta. Tôi nhân đó tâu: ‘Nên bổ làm Hữu tướng.’ Bệ hạ rất tán thành.”

(Hạo bàn việc Đôn nên bãi, ghi ở cuối năm. 《Ngô Mẫn Trung Kiều Kiến Văn Lục》 chép: Chu Hi Tải nói, Trâu Chí Hoàn làm Giáo thụ ở Tương Châu, nghe nói Tương Châu có một ẩn sĩ hiệu là Tiên sinh, đã chết lâu rồi. Có một người con, hiệu là Tiểu tiên sinh, nhưng không giống cha. Chí Hoàn đến yết kiến, hỏi về lời nói, luận bàn, sách vở của Tiên sinh xưa, đều không biết, bèn hỏi Tiên sinh ngày thường thích đọc sách gì, người con nói: “Tiên sinh cũng không đọc nhiều sách, trước đây từng đọc một quyển 《Thường Thanh Tĩnh Kinh》.” Chí Hoàn bèn mượn 《Thường Thanh Tĩnh Kinh》 về đọc, chợt như có chỗ ngộ. Hôm sau, mời người con ra ngoài thành đến bái tháp Tiên sinh, làm bài tụng đốt hương: “Về ắt báo ơn thầy, một nén hương thơm dưới tháp đốt. Đất lớn tám gió thổi không động, mười phương ba đời một lúc nghe.” Lại nói Chí Hoàn từ nơi biếm trở về, có một câu trong biểu tạ: “Mù mịt chướng khí, đều là thầy dạy đạo.” Còn lại không nhớ. Thúc Hạ nói: Thời Triết Miếu, người vào đối đáp phần nhiều không hợp ý Vua. Bị bãi, người cao nhất cũng chỉ làm đến Giám ty, Tự giám, Thừa loại, duy chỉ Chí Hoàn vừa vào đã hợp ý, lập tức được đổi chức làm Chánh ngôn.)

[28] Trâu Hạo tấu: “Thần nghe rằng Vua tôn quý như trời, bề tôi thấp hèn như đất. Khí trời đất giao hòa, sau đó mới đủ để bảo toàn sự sống của vạn vật; tình cảm Vua tôi thông suốt, sau đó mới đủ để làm thịnh vượng việc trị nước trong bốn biển. Thần kính xem từ khi bệ hạ thân chính xem xét việc nước, ngoài những người phụ tá bên cạnh, những người vì chức vụ mà xin được đối đáp, vì việc mà được ban cho đối đáp, đều được hỏi han thong thả, nói hết những điều mình muốn, tình cảm Vua tôi vốn đã thông suốt không ngăn cách. Nhưng từ đó trở đi, thần lo rằng vẫn còn nhiều điều không thể thấu đến trên. Thần mong bệ hạ xem xét kỹ những nguyên nhân bị che lấp, mở rộng con đường lắng nghe và tiếp nhận, để cho bốn phương xa vạn dặm, không khác gì ở trên một sảnh đường, thì thiên hạ may mắn lắm thay, thiên hạ may mắn lắm thay.”

(Tấu của Hạo không có ngày tháng, phụ vào lúc mới được bổ làm quan can gián.)

[29] Hạo lại từng tấu: “Thần kính nghĩ rằng cách đặt quan, tuy quan đài chủ trương việc tra xét và hặc tội, quan can gián chủ trương việc can ngăn và tiếp nhận, đại để đều lấy lời nói làm chức trách. Tuy nhiên, quan can gián so với quan đài, ngoài việc các cơ quan trong tỉnh theo điều lệ phải báo cáo sự việc, còn lại đều không được biết. Dù có nghe từ bên ngoài, lại vì không thể lấy được văn bản từ các nơi, không có cách nào kiểm chứng thực tế, khó mà bàn luận. Thần thấy Ngự sử đài trước đây vì tấu xin các cơ quan trong kinh thành nhận được chỉ dụ triều đình, đều theo chỉ thị trước năm Nguyên Phong thứ tư mà báo cáo lên đài, đến ngày 5 tháng 8 năm Nguyên Phù thứ nhất tấu lên, thánh chỉ theo tấu lập pháp thi hành. Thần mong bệ hạ từ bi xem xét kỹ, lệnh cho các cơ quan trong kinh thành từ nay về sau nhận được các điều lệ giáng xuống từ một cơ quan và chỉ thị tạm thời, cũng theo pháp báo cáo Ngự sử đài, báo cáo lên án quan can gián của Môn hạ, Trung thư hậu tỉnh, để việc được biết đầy đủ, có thể bàn luận, trên đáp ứng ý nguyện lắng nghe và tiếp nhận của bệ hạ.”

(Tấu của Hạo phụ vào, việc theo hay không cần xem xét. Ngày 5 tháng 8, và ngày 11 tháng 10 năm Tĩnh Quốc thứ nhất, cần xem xét.)

[30] Ngự sử trung thừa An Đôn tâu: “Bắc Kinh ở Châu Thiền, sông lớn dâng tràn, nhấn chìm nhà cửa ruộng đất của dân, xin hạ lệnh cho ty đề cử của bản lộ cử quan sao chép lại các hộ bị thiệt hại, nhanh chóng cứu tế.”

[31] Hộ bộ Thượng thư Ngô Cư Hậu tâu: “Những vật phẩm quan phương cần phát đi, nên giao cho quan chức tại chỗ xem xét theo pháp luật, nếu thấy quan viên được tuyển dụng thực sự có thể giao phó việc quản lý và áp tải, thì thi hành ngay, đồng thời yêu cầu họ bảo đảm và trình báo lên bộ. Nếu có việc thay đổi hoặc lạm dụng, thì quan lại đã tuyển dụng đó phải do bộ này trình bày nguyên nhân và xin xử lý.” Đều được chấp thuận.

(Tân tước.)

[32] Ngày Bính Thìn, Triều phụng đại phu, sung chức Bí các Hiệu lý Khổng Bình Trọng bị cách chức Bí các Hiệu lý, đưa về Lại bộ để bố trí công việc phù hợp. Chiếu rằng Bình Trọng theo phe cánh những người nắm quyền thời Nguyên Hựu, phỉ báng những việc làm của triều đại trước, dù đã bãi chức ở Hoành Châu nhưng vẫn giữ chức vụ trong cung, nên có mệnh lệnh này.

(Bình Trọng chắc chắn có người tố cáo, hoặc do xem xét văn bản của Tố lý sở. Tân lục biện rằng: Nhân tài thời Nguyên Hựu rất thịnh vượng, như Bình Trọng đều là những người được kỳ vọng, nhưng sử quan lại vu cáo họ theo phe cánh những người nắm quyền. Từ “Bình Trọng theo phe cánh” trở xuống đã bị xóa, nay giữ lại, chỉ bỏ năm chữ “Thượng sát tri kỳ nhân”, thêm hai chữ “Chiếu dĩ”.)

[33] Tam tỉnh và Xu mật viện cùng trình tấu chương của Phu Diên, Miêu Lý và Trương Thủ Đức bắt được tù binh. Chiếu lệnh cho ngựa trạm đi xác minh.

[34] Lại tấu: “Đã triệu tập bảo giáp, không có việc gì khẩn cấp, nên lập tức giải tán.”

[35] Ban đầu, Thái Biện, Hoàng Lý và Tăng Bố đều cho rằng mưa nhiều, thu hoạch chưa xong, vội vàng truy bức như vậy thực sự không thương xót sức dân. Hơn nữa, tin tức biên giới đều nói rằng quân đang tập trung đến Kinh Nguyên, mà Phu Diên cũng báo cáo như vậy, việc điều động này thật vô nghĩa. Hoàng đế cũng rất lo lắng, nhân đó nói: “Anh em Lữ Huệ Khanh làm quan đều không tuân thủ pháp luật, cũng không có lòng thương người, chỉ biết khinh nhờn nhau. Nay họ coi thường pháp luật, không sợ hãi gì, như Ôn Khanh ở Đông Nam phá hoại pháp luật, gây hại không kể xiết. Chiếu sai điều tra, dù đã đưa về Kinh Đông xét xử, nhưng chỉ là kéo dài thời gian để được ân xá mà thôi.” Hoàng đế nói: “Tính cách của Thăng Khanh cũng vậy.” Mọi người đều cho rằng lời thánh dụ rất đúng. Thăng Khanh tự nói rằng người ta đừng chọc giận mình, anh em mình chỉ là báo thù. Hoàng đế cũng kinh ngạc.

[36] Vua nhiều lần hỏi ý kiến về nhân vật, ông nói: “Việc tà chính thị phi, không gì bằng công luận. Công luận xuất phát từ sự vô tư, nên phần nhiều ở dưới. Như việc thăng chức cho những người như Triệu Đĩnh Chi, Quách Tri Chương, thì ai cũng vui mừng. Còn như những người như Tự Thần, hễ có thăng chức thì người ta thực sự không vui. Bởi vì sự phân biệt tà chính không thể làm rối loạn, người có chính kiến trong việc phân biệt quân tử tiểu nhân, dù có nồi vạc trước mặt cũng không thể lay chuyển được.”

[37] Ngày Đinh Tỵ, Thượng thư tỉnh tâu rằng quân nhân và các hạng người phạm tội đáng phải đi đày mà không đủ sức đi đánh trận, thì phải điền vào các đơn vị hợp phối, những người nhỏ tuổi, già yếu, ỷ lại vào việc chuộc tội mà tình tội không thể tha thứ, thì đều phải quản thúc ở châu lân cận.

(Sách mới không chép.)

[38] Hôm đó, Kiển Tự Thần và An Đôn đến điện tâu việc xét lại án kiện. Tăng Bố nói: “Việc xét lại án kiện liên quan đến nhiều người. Trước đây triều đình đã ra chỉ thị, yêu cầu những ai có lời nói không thuận thì phải ghi rõ tên để tâu lên^[7], trong ngoài đều cho là công bằng, chỉ sợ những người bàn luận thêm thắt điều gì, mong bệ hạ xem xét. Thần từng cho rằng những người xin xét lại án kiện vốn không có tội. Nay hai ty tả hữu của Hình bộ, một ty chuyên xử án, một ty chuyên xét lại án oan. Từ thời tổ tông đến nay, phàm những người bị kết án, hiếm có ai không xin xét lại, nhưng tất cả đều giao cho Hình bộ xử lý theo quy định. Trước đây có khi thi hành, có khi không, đều do các cơ quan trình lên, trong đó có nhiều người được xét lại và được tha. Thời Nguyên Hựu, những người nắm quyền có ý đồ gì đó đối với tiên đế, nên đã lập ra một cơ quan riêng để làm lớn chuyện, nếu lúc đó cứ giao cho Hình bộ xử lý như thường lệ thì nay cũng không có chuyện rắc rối này. Vì vậy, chỉ có những người cố ý gây chuyện là đáng tội, còn những người xin xét lại án oan thì không đáng trách nặng. Hơn nữa, số người này rất đông, nếu động đến họ sẽ mất lòng dân, có gì lớn hơn việc này? Khi Chân Tông lên ngôi, có người đề nghị xóa nợ cho thiên hạ, Chân Tông nói: ‘Tiên đế sao không xóa?’ Đại thần đáp: ‘Tiên đế để lại việc này cho bệ hạ, để củng cố lòng dân.’ Chân Tông vui vẻ nghe theo. Bởi lòng dân không thể mất.” Tăng Bố lại nói: “Những người xin xét lại án kiện nếu có lời nói không thuận với tiên triều, đó là điều thiên hạ đều giận, tự nhiên phải xử pháp. Thần hôm nay trình bày không có gì khác, chỉ mong triều đình giữ vững chiếu chỉ đã ban, đừng để những người bàn luận thêm thắt điều gì.” Vua rất tán thành. Sau đó nghe nói Kiển Tự Thần và An Đôn đã trình bày nhiều điều.

[39] Ngày Mậu Ngọ, Phu Diên tâu xin hạ lệnh cho Kinh Nguyên phòng bị, lại xin giữ Miêu Lý làm thống chế ra vào. Chiếu chỉ yêu cầu nhanh chóng thi hành. Hôm sau, lại tâu xin giữ lại, cũng không được chấp thuận.

(Ngày 14, Trần Thứ Thăng có nói gì đó.)

[40] Hà Đông tâu rằng đã xây xong thành Tam Giao Xuyên.

(Ngày 23 được ban tên.)

[41] Trước đó, có chiếu chỉ cho các quan Thị lang trở lên tại kinh đô tiến cử nhân tài, được triệu đến để vấn đáp. Sau đó lại có chỉ, tất cả những người được tiến cử đều được triệu. Vì vậy, mỗi ngày đều có người được vấn đáp, Vua thường hỏi ý kiến các cận thần. Tăng Bố nói: “Tài năng và đức hạnh của người ta không thể trốn tránh được công luận, công luận ở đâu thì phải trái không thể thay đổi. Mỗi khi được thánh thượng hỏi, thần không dám không nói hết sự thật. Tuy nhiên, từ khi thần được diện kiến long nhan đến nay đã năm năm, những điều thần tâu trình trước sau không dám thay đổi, đều xuất phát từ lòng thành. Vì vậy, những luận bàn về phải trái, từ đầu đến cuối thần chưa từng dám thay đổi chút nào, thánh ý cũng ắt thấu hiểu.” Vua vui vẻ nói: “Đúng, đúng.”

(Lại có chuyện nói về Chu Thường Lục Hạnh, nay ghi riêng.)

[42] Tiết Ngang lên điện. Tăng Bố nói: “Ngang là người dưới quyền của chấp chính, bị công luận không công nhận.” Vua hỏi: “Người dưới quyền của ai?” Tăng Bố đáp: “Thái Biện.” Vua im lặng. Tháng đó, những người được vấn đáp phần nhiều được bổ nhiệm tùy theo tài năng, duy chỉ có Ngang bị bãi chức không dùng.

(Từ tháng đó trở đi, Tăng Bố ghi vào ngày Giáp Tuất. Trần Quán nói: Triết Tông cho rằng Ngang là kẻ nịnh thần tầm thường. Đã chú thích vào ngày Nhâm Ngọ tháng 10 năm Thiệu Thánh thứ 4.)

[43] Ngày Kỷ Mùi, Lại bộ Thượng thư Diệp Tổ Hiệp tâu rằng, gần đây có chiếu chỉ cho các quan Thị tòng tiến cử người tài mà họ biết, những người được tiến cử dù có được triệu hay không, xin đều cho lần lượt được diện kiến, việc bổ nhiệm hay bãi chức đều do thánh thượng quyết định. Vua đồng ý.

(Thái Đạo nói thêm, đã chú thích vào ngày Tân Sửu tháng 8, hoặc chuyển chú thích vào đây.)

[44] Hùng Châu tâu xin thuê cấm quân và dân chúng sửa thành. Chiếu chỉ cho các vùng biên giới phía bắc Hà Bắc đều làm theo.

[45] Dẫn tiến sứ, Thành Châu đoàn luyện sứ Vương Trạm được bổ nhiệm làm Đô kiềm hạt Phu Diên lộ.

[46] Hôm đó, Trần Thứ Thăng tâu rằng: “Xu mật viện không nên không nghe theo việc tạm giữ Miêu Lý làm thống chế ở Phu Diên.” Hôm sau, cùng tiến trình. Vua ngạc nhiên vì việc quá nhanh, hỏi tại sao lại bị lộ. Thái Biện nói: “Thần cũng đang ngạc nhiên.” Vua lệnh phân tích xem vì sao biết được. Tăng Bố lui ra hỏi lại viên lại, nói rằng đã từng qua Môn hạ tỉnh. Khi vào tâu lại, Tăng Bố tâu: “Thứ Thăng ở Tả tỉnh, vì đã qua Môn hạ tỉnh nên biết được.” Vua nói: “Chức vụ khác nhau, sao lại biết?” Và lệnh phân tích, không được giấu giếm. Tăng Bố lui ra báo với Tam tỉnh, Thái Biện vui mừng nói: “Giao việc cho Môn hạ tỉnh vừa đúng hai ngày.” Chương Đôn đang nghỉ phép, Thái Biện tạm quyền. Tăng Bố nói: “Nếu vậy, chỉ là Cấp sự lộ chuyện.” Thái Biện nói: “Càng tốt.” Vì Phạm Thang bác bỏ mệnh lệnh của Chu Phục, nên rất hận. Sau đó, Thứ Thăng phân tích: “Vì cùng Phạm Thang nhận trát tử của Mật viện nên biết.” Mọi người đều cho là vô tội, chỉ Thái Biện nói: “Trung thư, Môn hạ hai tỉnh, cấm lộ chuyện rất nghiêm, nếu cho là vô tội, thì sau này lộ chuyện cũng không sao.” Vua nói: “Điều này sao có thể vô tội!” Tăng Bố nói: “Như vậy chỉ là Phạm Thang có tội.” Thái Biện nói: “Dù không có việc gì cũng phải xử tội.” Tăng Bố nói: “Xử tội cũng không sao.” Vua đồng ý.

[47] Trước đó, Phạm Thang vào chầu. Hôm đó, Tăng Bố vào tâu lại, Vua hỏi Phạm Thang thế nào, Tăng Bố tâu: “Khi Thang mới tiến cử, nhiều người nghi ngờ ông không chính trực. Lúc đầu tiến cử Lữ Thăng Khanh thay mình, người ta cho là nịnh Chương Đôn, đến khi dâng văn bản của Triệu Duệ, thì lại trái ý Đôn, có người nghi ông nịnh Thái Biện. Khi bác bỏ mệnh lệnh của Chu Phục, thì lại trái với Thái Biện. Chưa bàn đến việc làm đúng sai, nhưng chắc chắn không bị người khác sai khiến.” Vua cũng rất tán thành.

(Ghi chép của Tăng Bố ngày Quý Sửu, nay phụ vào đây.)

[48] Ngày Canh Thân, chiếu cho Triều tán đại phu Trương Thọ đặc cách cho về hưu. Thọ trước làm Tri châu Quỳ Châu, theo lệ được vào chầu, Vua thấy ông già yếu không đảm đương được việc, nên bãi chức.

[49] Tăng Bố nói: “Năm Hi Ninh, khi phân chia địa giới ở Hà Đông, đã điều động 42 người làm cung tiễn thủ, xin dùng đất chùa Ngũ Đài Sơn để sắp xếp cho họ. Lại ra lệnh cho mỗi nhà sư được cấp 2 khoảnh đất, đồng hành 1 khoảnh, còn lại dùng để chiêu mộ cung tiễn thủ.” Chiếu chỉ chấp thuận. Tăng Bố tự nói: “Năm Nguyên Hựu thứ 2, khi làm tướng ở Hà Đông, đã tấu xin cho 42 người được giữ nguyên, nếu người chiêu mộ gặp sự cố thì dùng ruộng bỏ hoang ở các trại để chiêu người, dần dần trả lại cho các chùa^[8]. Đã được chấp thuận, năm Nguyên Hựu thứ 6 lại ban chiếu chỉ như cũ. Nay Trần Đôn Dật đem lợi hại đến trình bày, bèn được chiếu chỉ thi hành theo chiếu chỉ triều đình năm Nguyên Hựu thứ 2.”

[50] Quân sĩ bị bắt ở Lộ Kinh Nguyên trở về báo rằng người Khương đang tập hợp 1,5 triệu quân, muốn vào cướp phá trong phạm vi 10 ngày đường ở đất Hán. Các lộ hàng Khương và tù binh đều nói người Khương đang tập hợp quân lớn, nhất định sẽ tiến vào Kinh Nguyên. Chiếu chỉ cho Chương Tiết đa phương bố trí phòng bị. Tiết gửi thư cho Tăng Bố nói rằng giặc không đến thì thôi, nếu đến ắt sẽ rơi vào kế của ta. Bố cũng cho rằng đã chuẩn bị lâu, nên không gì là không phòng bị.

[51] Ngày Tân Dậu, Ngự sử trung thừa An Đôn nói: “Xin từ nay các việc công của Khai Phong phủ, Đại Lý tự lên điện tâu, không được tùy tiện xin không kết án xét xử và không phúc tấu. Nếu vi phạm, dù được chấp thuận, quan viên tấu xin đều bị trách phạt. Việc hình danh xin giao cho Hình bộ, Đại Lý tự lập pháp.” Thượng thư hữu ty nói: “Việc khám xét tội trạng, xin theo điều lệ sai quan xét xử. Nếu là việc cơ mật, thì sai quan được cử hoặc sai thân cận thần liệu đến nơi khám xét xử, nhưng phải chịu trách nhiệm không được tiết lộ văn trạng vào án.” Theo đó.

[52] Quyền điện trung thị ngự sử Đặng Phỉ nói, Lã Đại Phòng có con là Cảnh Sơn đang làm Tuyên nghĩa lang, xin theo lệ cách chức các con của Phạm Tổ Vũ mà thi hành. Chiếu chỉ cách chức các con của Đại Phòng, vĩnh viễn không được bổ nhiệm.

[53] Ngày Nhâm Tuất, phong con gái thứ tư của hoàng đế làm Ý Ninh Công chúa.

[54] Thái thường bác sĩ Chu Thường tâu rằng, chế độ miếu thất của quốc gia vẫn còn chưa đầy đủ, nghi lễ tang tế của sĩ đại phu vẫn còn chưa rõ ràng, xin cho các cận thần, nho sĩ và các cơ quan hữu trách khảo cứu để tìm ra những điều được mất. Chiếu cho Lễ bộ và Thái thường tự bàn bạc và tâu lên.

[55] Xem xét lời tố cáo của Tố lý sở nói: “Quan lại ở Tương châu đã xử oan Phùng Ngôn tội chết, đã tính toán và xin pháp tự^[9]. Việc xem xét vào năm Nguyên Hựu cho rằng tình tiết có thể thương xót, nên đã xóa tội, nhưng sự việc đều không đúng sự thật, làm tổn hại đến ý định trị ngục và dùng hình của tiên đế. Cũng như việc Lý Đường, nguyên là Huyện úy An Dương, Tương châu (Tân lục đã bỏ tên Lý Đường), trong tờ trình có câu ‘Xóa bỏ oan khuất trong thiên hạ để triệu hòa khí’.” Chiếu rằng: “Lệnh xóa bỏ tội trạng năm Nguyên Hựu không được thi hành nữa, và phải sửa đổi, riêng Lý Đường bị cách chức.”

Lại tâu rằng: “Trịnh Hiệp, Tư pháp tham quân Quang châu, giám An Thượng môn, đã dâng sớ phỉ báng chính sự triều đình, cùng với tội danh Vương An Quốc phỉ báng anh là Vương An Thạch, việc xóa tội năm Nguyên Hựu thứ nhất là không đúng. Cũng như Vương Hàng và Vương Du trong tờ trình có nói rằng cha là Vương An Quốc vẫn còn oan ức chưa được giải, lại nói rằng tiên thần không may không được sống vào thời này.” Chiếu rằng: “Lệnh năm Nguyên Hựu không được thi hành nữa, và phải sửa đổi. Trịnh Hiệp bị tước bỏ mọi văn bằng từ khi xuất thân, cách chức, vẫn đưa về Anh châu quản thúc, không được xét chuyển đi nơi khác. Vương Hàng bị cách chức Chuyển vận phán quan Kinh Đông lộ, bổ nhiệm làm Giám Diêm tửu thuế Hoành châu. Vương Du làm Giám Lương liệu viện Giang Ninh phủ.” (Việc trách phạt Vương Du vào ngày Bính Tý mùng 2 tháng 10, nay thêm vào.)

[56] Trước đó, Tăng Bố tâu với Vua: “Hôm trước thần từng nói về việc xét lại các vụ án, gần đây triều đình đã ban chỉ dụ, xử lý công bằng, không thể thêm bớt gì nữa, đó là xuất phát từ ý kiến chung. Thật không biết cháu là Vương Hàng cũng dính líu đến việc này, hơn nữa lời lẽ của Hàng không khéo léo, đúng là phạm vào chỉ dụ, nên những điều thần trình bày vốn không có ý gì khác.” Vua nói: “Hàng nói không may không được xuất hiện vào lúc này.” Bố nói: “Điều đó đáng tội thật. Nhưng vào những năm Nguyên Hựu, thần không ở kinh đô, không biết Hàng có văn bản này.” Vua nói: “Hàng làm đơn vào năm Nguyên Hựu thứ hai.” Bố nói: “Thần rời đi vào tháng hai năm đầu.” Vua nói: “Khanh chắc chắn không biết.” Bố nói: “Hôm trước thần vừa nói điều này, mong được xem xét.” Vua cũng đồng ý.

[57] Hôm đó, Hứa Tướng nói với Bố: “An Trung lại tâu về việc Hàng bị điều đi xa, nên được chỉ dụ cho đến nơi xa xôi hẻo lánh.” Bố hỏi Hoàng Lý về việc tâu lại, Lý nói: “Nguyên Độ muốn như vậy.” Nguyên Độ là tên tự của Thái Biện. Hôm sau, Chương Đôn nói với Hứa Tướng: “Thêm chỉ dụ điều đi xa này hoàn toàn là ý của Biện. Việc xét lại các vụ án lấy Hàng làm đầu, vì Tự Thần lo Bố sẽ có điều gì đó trình bày, nên chặn đường trước.”

(Vương An Quốc duy nhất không bị truy xét, nên xem xét lại thực lục. Ngày Bính Tý mùng 2 tháng 10, xem xét lời tâu của cơ quan xét lại vụ án, Tuyên Đức lang Vương Du vào những năm Nguyên Hựu dâng đơn, nói rằng tiền thần bị oan ức, tội danh chưa được xóa, không may không được xuất hiện vào lúc này. Chiếu cho Du làm Giám kho lương của phủ Giang Ninh. Vương Du làm Vận phán Kinh Đông vào ngày 28 tháng 12 năm Thiệu Thánh thứ tư.)

[58] Chiếu cho các quan giám sát của Văn Tư viện thượng hạ giới, trừ các quan trong cung, lệnh cho Công bộ và Thiếu phủ giám cùng tâu cử.

[59] Chiếu rằng: “Các Kinh lược ty ở Thiểm Tây, Hà Đông lộ hãy cáo dụ tướng sĩ, từ nay khi xuất binh, các tướng sĩ người Hán và người Phiên nếu lâm trận dũng cảm, có công lao thì tự nhiên sẽ được bảo tấu để ban thưởng^[10], không cần phải báo cáo hư danh về số thủ cấp. Nếu có công lao mà quan ty nào đó ức chế, không chịu bảo tấu, thì cho phép đến Kinh lược ty hoặc Chuyển vận, Đề hình ty khiếu tố, sẽ cử quan viên điều tra thực tế. Những quan ty nào không bảo tấu hoặc không nhận đơn khiếu tố, đều bị xử tội vi phạm quy chế, giao cho Tẩu mã giám sát. Nếu biết tình mà không xử lý thì cùng tội, nếu không giám sát cũng bị trách phạt nặng.”

(Đoạn này dùng lời của Tăng Bố để chỉnh sửa, thực lục ghi chép không rõ ràng.)

[60] Ty Chế khám ở Tần châu tâu rằng đã điều tra việc Lý Công Tự trình bày là có thật. Lại xin truyền triệu Vương Thuấn Thần và những người khác. Được chấp thuận.

(Việc của Công Tự bắt đầu từ ngày 27 tháng 8, đến ngày 23 tháng giêng năm thứ hai thì Kinh Nguyên xin Thuấn Thần chuẩn bị để điều động.)

[61] Lại bộ tâu: “Các quan viên do triều đình trực tiếp sai phái hoặc do quan ty tấu cử để thuyên chuyển, đều nên được bổ nhiệm ở ngoài. Lại những người tái nhiệm mà cần được thăng chức^[11], đều cho phép tại châu sở tại nộp đơn kèm bản sao văn tự chưa được thăng chức, cử quan viên kiểm tra, sau đó lấy một bản gia trạng gửi kèm về Lại bộ, nếu ai muốn đến bộ để xin thăng chức thì cũng được.” Được chấp thuận.

(Đoạn mới bị cắt.)

[62] Ngày Quý Hợi, Tuyên đức lang, Thái thường bác sĩ Chu Thường kiêm chức Sùng chính điện thuyết thư. (Ngày 4 tháng 8, Tăng Bố có nói.) Triều phụng lang, Tri Toại châu Trình Đường được bổ làm Giá bộ viên ngoại lang.

[63] Chiếu ban cho tể tướng cũ là Vương An Thạch một dinh thự hơn trăm gian ở kinh sư.

(Trần Quán có nói, có thể tham khảo ngày 27 tháng giêng năm thứ hai.)

[64] Quyền Tri Khai phong phủ Lữ Gia Vấn tâu xin cho phép trưởng quan của phủ này khi nhậm chức được cử một viên Suy quan, theo pháp cũ thì cử người từ chức Thông phán trở lên. Chiếu cho phép cử người đã qua hai nhiệm kỳ Thông phán trở lên.

(Đoạn mới bị cắt.)

[65] Ty Đô đại đề cử thành đô đẳng lộ trà sự tâu rằng: “Xin rằng những ai mua trà và dùng vật phẩm để trao đổi mà bị quan ty ngăn cản hoặc ép buộc, đều phải chịu tội đồ hai năm. Giá trà nếu cần tăng giảm mà quan ty không kịp thời điều tra thị giá, xử lý chậm trễ, đều phải chịu phạt trượng một trăm. Khách buôn dùng vật phẩm đến trường để đổi trà, nếu không đủ số lượng, đều cho phép trao đổi tùy theo cân nặng. Nếu giá vật phẩm cao, giá trà thấp, cho phép bù thêm giá vật phẩm; giá vật phẩm thấp, giá trà cao, cho phép bù thêm giá trà^[12]. Trong đó, số tiền bù thêm không được vượt quá một phần.” Vua nghe theo.

(Lời bàn mới bỏ.)

[66] Ngày Giáp Tí, Xu mật viện tâu: “Gần đây căn cứ theo bản đồ do Lý Trung Kiệt vẽ, nếu như Kinh Nguyên lộ tại Thiên Đô, Ngạch Lặc Sắc Khắc cùng Nam Mâu Hội, Giảm Ổi các nơi, Hi Hà lộ tại Thiên Đô, Ngạch Lặc Sắc Khắc, Thanh Nam Nột Tâm, Đông Lãnh Mâu, Hội Châu, Đả Thằng Xuyên trở về trước, mỗi nơi đều tiến hành xây dựng thành trại, thì hai lộ biên giới sẽ được thông suốt. Chỉ cần có kẽ hở để lợi dụng, thì Kinh Nguyên lộ sẽ điều động một vạn năm nghìn quân mã tinh nhuệ từ Hoàn Khánh lộ, theo thứ tự trên bản đồ mà tiến hành, tiếp tục xây dựng thành trại, tiến lên phía trước để đón tiếp, thông suốt biên giới. Trước đây tuy đã vẽ bản đồ này và giao xuống hai lộ, nhưng chưa từng chỉ huy từng lộ phân công nhận nhiệm vụ xây dựng tại các địa điểm.” Chiếu rằng: “Lệnh cho Chương Tiết, Tôn Lộ xem xét kỹ việc này, lại nghiên cứu kỹ lưỡng lợi hại, cùng trước tiên tính toán, cân nhắc thứ tự hành động rồi tâu lên. Nếu có việc gì chưa rõ ràng, cũng phải chi tiết trình bày, tâu lên triều đình. Đợi đến ngày quyết định hành động, sẽ ban chiếu chỉ riêng, điều động tướng tá quân mã từ Hoàn Khánh, Tần Phượng để ứng phó sử dụng.”

(Việc này xem thêm tấu nghị của Chương Tiết. Sách 《Bố Lục》 chép: Chiếu rằng: “Chương Tiết, Tôn Lộ mỗi người cân nhắc việc xây dựng Thiên Đô, Nam Mâu cùng Thanh Nam Nột Tâm, Hội Châu, Đả Thằng Xuyên, thông suốt biên giới. Dùng quân Hoàn Khánh hỗ trợ Kinh Nguyên, Tần Phượng hỗ trợ Hi Hà, mỗi nơi tự hành động, lệnh trình bày lợi hại cùng thứ tự hành động tâu lên.”)

[67] Chiếu rằng các quân phạm tội, việc liên quan đến Đại Lý tự, Khai Phong phủ, trước tiên xử lý theo tội nặng.

(Sách 《Bố Lục》 chép.)

[68] Ngày Bính Dần, Chương Tiết tâu, xin Tôn Lộ đi ngang qua Vị Châu để bàn việc. Được chấp thuận.

(Sách 《Bố Lục》 chép.)

[69] 1. Sứ giả đi thị sát các lộ Hoài Nam, Lưỡng Chiết là Tôn Kiệt tâu rằng: “Phát vận sứ các lộ Giang, Hoài, Kinh, Chiết là Lữ Ôn Khanh vi phạm điều lệ, không đến Tứ Châu để sắp xếp việc vận chuyển, tự ý giảm tiền trọng nan của nha tiền, không tuân theo quy định sửa đổi số lượng thuyền bè vượt quá quy định. Nay Lại bộ ép dân cư nhường đất làm nhà, giả mạo tên hộ khẩu, dung túng công nhân và quân lính tại nơi mình đến và các châu quân tuần tra vi phạm pháp luật, mạo nhận tiền lương. Mỗi lần đi tuần tra, các châu chi trả tiền vay lên đến hơn mười quan tiền và thạch gạo. Khi cần kiểm tra các văn bản, sổ sách công vụ thì không thể lấy được. Ôn Khanh phạm tội dung túng gian trá, công khai vi phạm chiếu chỉ, xin giao cho hữu ty xét xử tội của ông ta.” Chiếu rằng: “Cách chức Phát vận sứ của Ôn Khanh, cho ở lại các châu quân Hoài Nam chờ chỉ dụ triều đình. Vẫn cho phép ông ta trả lời văn bản tại nơi gần nhất^[13], nếu có tội, sẽ không được xá tội trong tương lai.” Sau đó, Vua bảo Tăng Bố rằng: “Ôn Khanh tham lam.” Bố nói: “Anh em nhà Ôn Khanh đều tham lam. Hoà Khanh làm lang quan, cắt giảm lương thực gửi đến biên châu, từng bị phạt. Thăng Khanh và những người khác thường làm việc buôn bán, điều này ai cũng biết. Việc cách chức Ôn Khanh không phải do thánh chỉ, chắc chắn ông ta không chịu. Người dân Đông Nam có thể tạm thở phào.”

[70] Ngày Đinh Mão, chiếu rằng các Thị lang tạm quyền của Lục bộ sau ba năm sẽ được xét duyệt, lập thành lệnh.

(Bản mới bỏ.)

[71] Chiếu rằng các châu Tử, Toại mỗi nơi thêm một chỉ huy Vũ Ninh.

(Dùng biên lục của phủ Toại Ninh sửa đổi.)

[72] Thượng thư Hộ bộ Ngô Cư Hậu tâu: “Công nhân bị sai đi làm việc và theo các quan viên không được mượn tiền vật. Nếu quan viên dung túng hoặc cơ quan xét duyệt chi trả, mỗi người đều bị đánh một trăm trượng, công nhân của Phát vận ty bị cách chức. Số tiền mượn nhiều, tính theo tang vật nặng thì xử theo tội tham nhũng. Nếu quan viên ký văn bản hoặc chỉ huy việc mượn trái phép, xử theo tội vi phạm quy định. Những trường hợp trên đều không được xá tội dù đã bị cách chức hoặc giáng chức. Công nhân làm việc khẩn cấp vẫn không được đi thuyền.” Được chấp thuận.

[73] Ngày Mậu Thìn, Kinh lược ty lộ Hà Đông tâu: “Việc xây dựng thành lũy ở Tam Giao Xuyên Lĩnh thuộc trại Thần Tuyền đã hoàn thành^[14], xin ban tên.” Chiếu ban tên là Tam Giao Bảo.

(Ngày 13 bắt đầu xây.)

[74] Ngày Kỷ Tỵ, Hứa Tướng xin từ chức, không được chấp thuận.

[75] Trước đó, những người đã qua xét xử đều được sửa sai, mà Hứa Tướng cũng nằm trong số đó, nên xin từ chức. Vua cố giữ lại, việc mới thôi.

[76] Ngày Tân Mùi, Thái học bác sĩ Ngô Sư Lễ tâu: “Xin hàng năm sai các quan cận thần tìm kiếm rộng rãi những người tài ở nơi xa xôi, cho họ được vào yết kiến, để xem chí hướng của họ, rồi tùy tài mà dùng. Như vậy sẽ thấy nhân tài xuất hiện nhiều, không khác gì thời thịnh trị Hi Ninh, Nguyên Phong, thiên hạ thật may mắn.” Chiếu lệnh hàng năm báo lên Trung thư tỉnh để xin chỉ. Bèn bổ nhiệm Sư Lễ làm Chính tự.

(Tháng 5 năm Sùng Ninh thứ 5. Sư Lễ có truyện, người Hàng Châu. 《Thực lục》 chép việc Sư Lễ được bổ làm Chính tự vào ngày 21, nay phụ chép vào đây.)

[77] Ngày Nhâm Thân, Kinh lược ty lộ Hi Hà Lan Hội tâu: “Việc tu sửa Trát Thực Gia Dụ Lặc đã hoàn thành.” Chiếu ban tên là Thông Hội Bảo.

[78] Hoàng thành sứ, Thứ sử châu Uy là Giả Nham được bổ làm Chính Thứ sử, Long Thần vệ Tứ sương Đô chỉ huy sứ, quyền Quản câu Mã quân ty sự.

[79] Tả Triều nghị đại phu, Đô quan viên ngoại lang Trương Công Tường được bổ làm Tri châu Tấn.

[80] Ngày Quý Dậu, xem xét lời tâu của Tố Lý Sở rằng: “Quan phủ ty Khai Phong là Hồ Tông Sư cùng các viên chức khác khi xét vụ Chu Sư Lập chỉnh đốn việc bán ruộng của Chương Dụ đã làm không đúng, Chu Chi Đạo truyền đạt thêm thắt và soạn ra lời lẽ, cùng việc tra xét hư vọng, lại có viên quan Định Châu là Đốn Khởi cùng các viên chức khác vi phạm điều lệ, sai cấm quân đi hộ tống, năm Nguyên Hựu thứ nhất đều xét là tình tiết có thể thương xót. Trong tờ trình của Nhậm Công Dụ có nói Hình bộ đã căn cứ theo đặc chỉ, nên cho rằng khó bàn việc thi hành, do đó làm ngăn trở những oan khuất trong thiên hạ, khiến không được giải oan. Quốc tử tư nghiệp Chu Phục, giám thừa Diệp Tổ Hợp, chủ bạ Vương Nguyên Thừa, theo chỉ triều đình, chủ bạ chuyên quản sổ sách, mỗi người đều giám sát việc mở đóng kho tiền^[15], thu chi trái ngược nhau, mỗi người đều bị giáng một chức. Diệp Tổ Hợp còn bị phạt 20 cân vàng. Năm Nguyên Hựu đều được đặc cách bãi bỏ, nay xem xét việc tố lý không đúng.” Chiếu rằng: “Triều tán đại phu, quyền Hình bộ thị lang Chu Chi Đạo, triều thỉnh đại phu, quyền Phát vận phó sứ Nhậm Công Dụ, mỗi người đều bị giáng một chức. Nhậm Công Dụ đổi sung chức Phát vận phán quan. Chỉ huy năm Nguyên Hựu không được thi hành nữa, đều lệnh sửa đổi.” Giảng quan Thái học là Vương Duyễn Chi cùng các viên chức khác nhận hối lộ, xin xét nâng bổ sinh viên, việc xóa án không đúng. Chiếu rằng chỉ huy năm Nguyên Hựu không được thi hành nữa, đều lệnh sửa đổi.”

(Trâu Hạo bàn về Nhậm Công Dụ vân vân.)

[81] Giáp Tuất, Vua phê: “Các cửa trong cung ra vào, nếu có người xin nộp vật của quan, trình báo việc công, gửi văn thư, cùng các ty Ngự, Hàn lâm, Nghi Loan ứng phó không theo thứ tự, cho phép ra vào ở cửa gần tiện. Nếu không theo cửa đã định mà ra vào, đều xử tội lan nhập. Những người được sai vào trong hoàng thành để ứng phụng, phải một ngày trước đó kê rõ thứ bậc chức vụ, họ tên, số người vật, cửa phải đi qua, báo lên ty Hoàng thành. Trừ vũ khí sắc nhọn ra, những người được lệnh vào và gửi văn thư xin nộp vật của quan, dụ các ty trong cung sai người mang theo. Những người mang vật sắc nhọn, đuốc lửa đi lại ứng phó ở nơi khác, mỗi ngày trước đó phải kê rõ số người, tên và nơi đi qua, báo lên ty Hoàng thành.”

(Không có trong bản mới.)

[82] Triều tán lang, Quản câu Ngọc Long Quan Khổng Vũ Trọng mất.